Op basis van de ter beschikking staande informatie en met inachtneming van hetgeen in de toelichting vermeld, wordt geconstateerd dat inzake het Europees Landbouwgarantiefonds (ELGF) en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO) over het begrotingsjaar 2024:
1. de uitgaven die ter vergoeding bij de Europese Commissie (EC) zijn ingediend over het begrotingsjaar 16 oktober 2023 tot en met 15 oktober 2024, bedragen € 873.570.652,53 (ELGF € 747.093.956,37 en ELFPO € 126.476.696,16);
2. de door Nederland opgezette systemen en daarin vervatte maatregelen voor het beheer en de controle van de gelden voldoen aan de accreditatie eisen;
3. door het betaalorgaan materieel een getrouwe financiële verantwoording is afgegeven. Evenwel hebben zowel de ELGF als de ELFPO certificerende audit een afkeurende verklaring gegeven wegens potentiële ernstige tekortkomingen in de governance-systemen.
Toelichting
Verklaring betaalorgaan
Het betaalorgaan Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) heeft, bij de over het begrotingsjaar 16 oktober 2023 tot en met 15 oktober 2024 bij de Europese Commissie ingediende rekeningen, verklaard met betrekking tot de subsidieregelingen uit het GLB 2014-2022 dat:
– de jaardeclaratie een waarheidsgetrouw, volledig en nauwkeurig beeld geeft van uitgaven en ontvangsten.
– de betalingen wettig en regelmatig zijn
Met betrekking tot de interventies onder het huidige GLB Nationaal Strategisch Plan (NSP) 2023-2027 dat, met inachtneming van de gemaakte opmerking m.b.t. afwijkingen boven de 2% voor de interventie Ecoregeling:
– de governance-systemen naar behoren functioneren;
– rapportage van de indicatorgegevens in relatie tot het NSP-interventietype van goede kwaliteit en betrouwbaarheid is,
– de in de jaardeclaratie opgenomen uitgaven zijn gebruikt voor het beoogde doel.
Rapportage certificerende instantie
De ADR heeft, in de functie van certificerende instantie, geoordeeld dat
– de bij de Europese Commissie ingediende rekeningen voor het begrotingsjaar 16 oktober 2023 tot en met 15 oktober 2024 in materieel opzicht een onvoldoende waarheidsgetrouw, volledig en nauwkeurig beeld geven van de aan de ELFPO in rekening gebrachte totale netto-uitgaven. M.b.t. de ELFPO-interventies onder het NSP, is het oordeel dat de governance-systemen onvoldoende functioneren. De rapportage van de indicatorgegevens in het Annual Performance Review (APR) zijn voldoende beoordeeld. Voor wat betreft ELFPO niet-Geïntegreerd beheers- en controlesysteem (GBCS) vermeldt de ADR een te hoog foutpercentage in de uitgaven onder het 3e Plattelands Ontwikkelingsprogramma (POP3).
– de bij de Europese Commissie ingediende rekeningen voor het begrotingsjaar 16 oktober 2023 tot en met 15 oktober 2024 in materieel opzicht een onvoldoende waarheidsgetrouw, volledig en nauwkeurig beeld geven aan de ELGF in rekening gebrachte totale netto-uitgaven. M.b.t. de ELGF-interventies onder het NSP, is het oordeel dat de governance-systemen onvoldoende functioneren. De rapportage van de indicatorgegevens in het APR zijn voldoende beoordeeld. De ADR oordeelt dat - voor zowel ELGF als ELFPO - de wijze waarop onder het NSP invulling is gegeven aan het controle - en sanctiesysteem een risico met zich meebrengt voor EU-gelden.
Dit volgt voornamelijk uit de nieuwe GLB-NSP-periode waarbij lidstaten zelf het controle- en sanctiesysteem kunnen inrichten. Nederland werkt met een risicogerichte handhaving gebaseerd op de Aanwijzingen voor subsidieverstrekking (Uniform Subsidiekader) en het Raamwerk voor Uitvoering van Subsidies (RUS). Het staat nog niet vast of er daadwerkelijk sprake is van een risico voor de Europese fondsen.
Bekende lopende onderzoeken en/of correctievoorstellen door de Europese Commissie, Europese Rekenkamer (ERK) en OLAF
Voor het ELFPO en/of ELGF was eind 2024 sprake van de volgende lopende onderzoeken en procedures vanuit de EC:
– EC Goedkeuring rekeningen ELGF en ELFPO FY2022 en FY2023,
– ERK DAS audit ELFPO (september 2024); performance audit Europees Innovatieprogramma (EIP) (december 2024).
– EC audits: ELFPO niet-GBCS investeringen (mei 2024); ELGF en ELFPO GBCS (juni 2024); ELGF niet-GBCS, schoolregelingen (oktober 2024); ELGF niet-GBCS operationele programma’s Sectorale interventie Groente & Fruit (SIG&F) (december 2024).
Afhandeling van ingediende rekeningen en resultaten van onderzoeken
Voor zowel de ingediende rekeningen als wat betreft de lopende onderzoeken bepaalt de Europese Commissie uiteindelijk de EU-conformiteit van de nationale implementatie en uitvoering van EU-regelgeving. De Europese Commissie kan financiële correcties opleggen als zij concludeert dat EU-regelgeving niet op de juiste wijze door de lidstaat is geïnterpreteerd en/of uitgevoerd. Het antifraude-DG van de Europese Commissie (OLAF) kan onderzoeken starten naar vermoedens van onregelmatigheden, waaronder vermoeden van fraude met EU-subsidies.
GLB Pijler 1: Europees Landbouwgarantiefonds (ELGF)
De EU-steun voor het GLB pijler 1 bestaat uit gelden voor directe inkomenssteun en markt- en prijsmaatregelen. De steun voor markt- en prijsmaatregelen fluctueert afhankelijk van de marktomstandigheden. De maatregelen binnen het ELGF-fonds van het Gemeenschappelijk landbouwbeleid zijn als volgt onderverdeeld:
Basisinkomenssteun voor duurzaamheid. In het Europees boekjaar 2024 zijn de betalingen gedaan op aanvragen ingediend in 2023. Voor de basissteun is € 380,8 mln. gedeclareerd bij de Europese Commissie.
Betalingen voor duurzaamheid, klimaat en milieu. In 2024 is € 203,5 mln. gedeclareerd bij de Europese Commissie voor aanvullende inkomenssteun voor duurzaamheid en regelingen voor klimaat en milieu.
Aanvullende inkomenssteun voor jonge boeren. Voor aanvullende inkomenssteun voor jonge boeren is een gedeelte van het budget voor directe betalingen beschikbaar. In 2024 is bij de Europese Commissie € 10,1 mln. gedeclareerd voor deze aanvullende inkomenssteun aan jonge boeren.
Markt- en prijsbeleid. In 2024 bestond de reguliere steun uit operationele programma’s groente en fruit en afzetbevordering.
Onder interventies onder NSP uit de Sectorale interventie Groenten & Fruit en Bijenteelt is een bedrag van €141,9 mln. gedeclareerd.
Voor afzetbevordering is € 7,3 mln. uitgegeven. Het betrof hier uitgaven in het kader van schoolfruit, schoolmelk en promotieprogramma’s.
GLB Pijler 2: Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO)
De jaardeclaratie ELFPO 2024 bestaat deels uit NSP-declaraties over de periode 2023-2027 en deels uit declaraties uit de programmaperiode 2014-2022, het gaat daarbij om de volgende maatregelen:
Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer. ANLb-uitgaven in het begrotingsjaar 2024: € 88,3 mln. onder het NSP. Het gaat hier om uitgaven op grond van beheersovereenkomsten agrarisch natuurbeheer afgesloten op basis van provinciale regelingen (ANLb – Subsidieregeling agrarisch natuur- en landschapsbeheer).
Behoud zeldzame Landbouw Huisdierrassen. Dit betreft een rijksregeling van het ministerie van LVVN. Het gaat hier om een bedrag van € 2,2 mln. in 2024.
Brede Weersverzekering. Dit betreft een rijksregeling met cofinanciering door het ministerie van LVVN. Uitgaven in het begrotingsjaar 2024 bedroegen € 11,9 mln. onder het NSP.
Vestigingssteun Jonge Landbouwers. Dit betreft een rijksregeling met cofinanciering door het ministerie van LVVN. Uitgaven in het begrotingsjaar 2024 bedroegen € 0,6 mln. onder het NSP.
Investeringsinterventies onder het NSP. Het gaat hier om een bedrag van € 13,8 mln. aan voorschotbetalingen.
Samenwerkingsinterventies onder het NSP. Het gaat hier om een bedrag van € 7,6 mln. aan voorschotbetalingen.
Kennisinterventies onder het NSP. Het gaat hier om een bedrag van € 1,1 mln. in de vorm van vouchers.
Technische Bijstand. Maatregel 20, in de jaardeclaratie 2024 opgenomen bedrag betreffende de oude periode 2014-2022: € 3,3 mln. Onder het NSP is daarnaast € 1,1 mln. vergoed. De bedragen komen via een forfaitair percentage tot stand.
Provinciale subsidieregelingen POP3; uitgaven in het begrotingsjaar 2024:
– De maatregelen 01, Kennisoverdracht en voorlichtingsacties: €2,3 mln.
– Maatregel 04 Investeringsregelingen: € 60,1 mln.
– Maatregel 16, Samenwerking: € 15,1 mln.
– Maatregel 19, LEADER: € 5,9 mln.