Voor het ministerie van Algemene Zaken (AZ) en de Minister-President staan, overeenkomstig artikel 45 van de Grondwet, het algemene regeringsbeleid en de bevordering van de eenheid daarvan, centraal.

Op 3 juni 2025 bood de Minister-President de Koning het ontslag aan van de bewindspersonen van PVV-huize en stelde hij de portefeuilles van de overige kabinetsleden ter beschikking. Na de verlening van het gevraagde ontslag van negen bewindspersonen zijn in het demissionaire kabinet zeven andere bewindspersonen benoemd.

Het komende jaar zal in het teken staan van de verkiezingen voor de Tweede Kamer, de uitslag hiervan en de kabinetsformatie.

Meer in het bijzonder zijn voor AZ, gezien de portefeuille van de Minister-President in algemene zin, de volgende onderwerpen relevant.

VeiligheidVeiligheid en een weerbare samenleving zijn topprioriteiten die in de komende periode van het grootste belang zullen blijven. Het dreigingsniveau terrorisme blijft op het één na hoogste niveau, hetgeen betekent dat er een reële kans is dat er een aanslag plaatsvindt in Nederland. Dat vereist niet alleen doortastend handelen bij zich aandienende dreigingen, ook wordt in veiligheid en weerbaarheid geïnvesteerd. Naast terroristische dreiging en dreigingen van statelijke actoren is de zware, georganiseerde misdaad een acute, ondermijnende dreiging die grote impact heeft op de samenleving. Daarnaast nemen digitale dreigingen toe: van cyberaanvallen al dan niet vanuit statelijke actoren tot online radicalisering van jongeren. Ook dreigingen op het gebied van kennisveiligheid en economische veiligheid vragen om grotere weerbaarheid van ons land. Het gaat hier om een samenspel van nationale en internationale ontwikkelingen dat, ook vanwege technologische ontwikkelingen, in complexiteit toeneemt en waarvan de impact rechtstreeks en ingrijpend is.

Internationale conflicten zijn verweven met de situatie in Nederland en de nationale veiligheid. Het is noodzakelijk, hoewel er geen concrete aanleiding is, rekening te houden met de mogelijkheid dat een NAVO-bondgenoot, en daarmee het bondgenootschap, in de toekomst in een militair conflict geraakt. Het behoeft geen betoog dat dit samenhangt met de oorlog in Oekraïne en de wijze waarop met name Rusland, maar ook andere landen zich manifesteren en zich verhouden tot die oorlog. Daarnaast heeft het conflict in het Midden-Oosten weliswaar geen directe binnenlandse veiligheidsconsequenties, maar is het wel de oorzaak van een sterke maatschappelijke polarisatie in Nederland. Tenslotte zijn tal van andere dreigingen aan de buitengrenzen van Europa, al dan niet van terroristische aard, een punt van zorg.

Tegen deze achtergrond draagt AZ verantwoordelijkheid voor de coördinatie van het werk van onze inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Hieraan geven wij invulling met de jaarlijkse actualisatie van prioriteitsstelling voor de genoemde diensten in de zogenoemde Geïntegreerde Aanwijzing (GA). In 2026 staat de vierjaarlijkse algehele herziening van de GA op het programma.

In lijn met het Hoofdlijnenakkoord worden de bevoegdheden van de diensten in verband met onder meer de evaluatie van de huidige Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten en de digitale ontwikkelingen in de wetgeving aangepast; de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (Wiv, 2017) wordt momenteel herzien en geactualiseerd. Een ontwerpvoorstel zal naar verwachting begin 2026 gereed zijn.

De geopolitieke verhoudingen zijn aan grote veranderingen onderhevig, waarbij van een nieuwe balans vooralsnog geen sprake is. Tegen die achtergrond is het functioneren van de in 2022 opgerichte Nationale Veiligheidsraad (NVR) steeds centraler geworden in het bepalen van de koers die Nederland in dit krachtenveld aanhoudt. Dat gebeurt in aanvulling op de Raad Veiligheid en Inlichtingen (RVI) en de Raad Defensie en Internationale, Nationale en Economische Veiligheid (RDINEV). De meerwaarde van de NVR is gelegen in strategische en verdiepende multidisciplinaire analyses, die inmiddels meermaals en over diverse thema’s plaatsgevonden hebben.

BuitenlandAls open land is internationale samenwerking een belangrijke methode om de Nederlandse veiligheids- en economische belangen te dienen. Hier wordt gedoeld op het financieel-economische belang, die Nederland van oudsher door een internationale handels- en investeringsbril ziet. De rechtsstaat, mensenrechten en verduurzaming zijn daarbij belangrijke randvoorwaarden. Dit alles tegen de achtergrond van de belangrijkste randvoorwaarde, te weten een stabiele wereldorde, gebaseerd op goed functionerende multilaterale instellingen. Om deze reden zal Nederland altijd een constructieve grondhouding hebben in de VN, de NAVO, de EU en in andere multi- en bilaterale samenwerkingsverbanden, waarbij uiteraard het Nederlandse belang uiteindelijk leidend is. Dat deze organisaties en verbanden cruciaal zijn om internationale uitdagingen het hoofd te bieden, heeft de oorlog in Oekraïne nogmaals laten zien, waarbij de aandacht de komende periode niet alleen naar de NAVO zal uitgaan en de noodzaak van hogere defensie-uitgaven waartoe de NAVO-top in juni 2025 heeft besloten, maar ook de EU als facilitator van het mogelijk maken van veiligheid en welvaart in den brede. Nederland blijft Oekraïne politiek, militair, financieel en moreel steunen tegen de Russische agressie.

Bij veel van de vraagstukken waar Nederland de komende periode voor staat, speelt de EU blijvend een essentiële rol. Denk aan een sterke Europese economie, strenger migratiebeleid, en interne veiligheid en defensie. Voor al deze uitdagingen geldt dat een handelingsbekwame Unie van groot belang is. Sterke lidstaten zijn de basis van een sterke Unie. Voor een versterking van de economie, de handel en werkgelegenheid is het voltooien van de interne markt en de kapitaalmarktunie essentieel. Verduurzaming en digitalisering moeten gepaard gaan met het wegnemen van obstakels en versimpeling van wetgeving waar dat mogelijk is. Daarnaast is van belang dat overheidsfinanciën gezond zijn en schulden houdbaar blijven. Voor Nederland staat als een paal boven water dat goed bestuur en de democratische rechtsstaat stevig verankerd dienen te zijn in de lidstaten en de instellingen, en dat lidstaten de gemaakte afspraken nakomen.

Tegen deze achtergrond zal Nederland zich ervoor blijven inzetten dat in Europees verband voortgang wordt geboekt op de eigen prioriteiten. Het gaat daarbij om het realiseren van de EU als krachtige geopolitieke actor, als hoeder van de rechtsstaat, en als sterke economische en concurrerende speler op het wereldtoneel. Binnen deze agenda zijn een slagvaardige migratieaanpak, effectief landbouw- en visserijbeleid, een toekomstgerichte agenda voor veiligheid, een sterke en duurzame economie, een effectief klimaatbeleid, digitalisering en een EU die de eigen belangen en waarden verdedigt in de wereld belangrijke thema’s. Daarbij zal Nederland, als export-georiënteerd land, de samenwerking blijven zoeken met derde landen, zoals de VS en het VK. Nederland zal eveneens aandacht blijven vragen voor betere regelgeving, een efficiënte begroting en het functioneren van de EU, zowel wat betreft de instellingen als de lidstaten, zodat concrete resultaten kunnen worden geboekt.

AZ rondt eind 2026 het intern opgezette programma Open op Orde om de informatiehuishouding versneld te verbeteren af, gelijktijdig met het Rijksbrede programma Open Overheid. De toegekende middelen vanuit dit rijksbrede programma, € 713 duizend voor 2026, worden hoofdzakelijk besteed aan het op sterkte houden van de personele capaciteit en waar nodig de inzet van specialisten – zoals voor (het voorbereiden van en onderzoeken van mogelijkheden met) e-mailarchivering. Het Document Management Systeem (DMS) DIAZ is sinds 2025 volledig in gebruik genomen waardoor in 2026 de selectielijst kan worden herzien om aan te sluiten bij de nieuwe ordeningsstructuur. AZ blijft ook in 2026 op verschillende niveaus actief betrokken bij rijksbrede ontwikkelingen op onder andere het vlak chatberichtenarchivering en e-mailarchivering en participeert actief in verschillende gremia om beleid, regelgeving en technische voorzieningen te stimuleren. Het actief openbaar maken van stukken volgens de verplichtingen van de Woo blijft ook aan de orde. Daarnaast zal AZ, in combinatie met de onderwerpen informatiebeveiliging en privacy, doorgaan met het bewustwordingsprogramma dat hiervoor is gestart.

Voor een verdere onderbouwing van de strategische evaluatieagenda zie «Bijlage 1: Uitwerking Strategische Evaluatieagenda».