Het realiseren van gendergelijkheid en gelijkheid wat betreft seksuele oriëntatie, genderidentiteit en geslachtskenmerken in de Nederlandse samenleving.
In de rechtsstaat Nederland moeten mannen, vrouwen en lhbtiq+ personen op een veilige, vrije en volwaardige manier kunnen deelnemen aan onze pluriforme samenleving.
De opdracht van het emancipatiebeleid is het bevorderen van gelijkheid tussen vrouwen en mannen (gendergelijkheid) en gelijkheid voor lhbtiq+ personen. Het overkoepelende doel is dat iedereen gelijk wordt behandeld en zich geaccepteerd weet, en dat persoonlijke vrijheden zoals keuzevrijheid en zelfbeschikking worden beschermd en versterkt; uiteraard met inachtneming van de vrijheid van anderen.
Deze opdracht is belangrijk voor de maatschappelijke participatie, bestaanszekerheid, de veiligheid en het welzijn van burgers. Daarmee draagt emancipatie ook bij aan de welvaart en aan de realisatie van andere maatschappelijke opgaven zoals minder tekorten op de arbeidsmarkt of het terugbrengen van de zorg- en sociale zekerheidskosten en aan een samenleving die voor iedereen veilig is.
Financieren
Het ministerie biedt financiële ondersteuning, waaronder subsidies, aan maatschappelijke instellingen via de Subsidieregeling gender- en LHBTI+-gelijkheid 2022-2027. Deze regeling voorziet onder andere in het verstrekken van subsidies aan allianties voor de realisering van de doelstellingen op gender- en lhbtiq+-gelijkheid.
Stimuleren
Het ministerie sluit met deze allianties strategische partnerschappen op diverse gebieden van Emancipatiebeleid.
Regisseren
Emancipatiebeleid wordt rijksbreed gecoördineerd door het ministerie van OCW. Het ministerie doet dit door wetgeving en beleidsvorming op te stellen en aan te jagen bij andere departementen. De coördinatie behelst onder andere:
– samenwerken met andere departementen in de uitvoering van de Emancipatienota Veilig Meedoen!;
– monitoren van en rapporteren over de implementatie en naleving van internationale verdragen en afspraken op emancipatiegebied;
– stimuleren dat alle departementen de verplichte gendertoets uit het Beleidskompas daadwerkelijk gebruiken;
– ondersteunen van andere departementen die vragen hebben over hoe hun beleid impact heeft of kan hebben op de emancipatie van vrouwen, mannen en lhbtiq+ personen; ieder departement is zelf verantwoordelijk om dit op de eigen beleidsterreinen mee te nemen (gender mainstreaming).
Gemeenten ontvangen via decentralisatie-uitkeringen een bijdrage voor de uitvoering van de samenwerkingsafspraken over versterking en uitvoering van het lokale beleid op het gebied van gendergelijkheid en lhbtiq+-gelijkheid.
Daarnaast draagt het ministerie bij aan internationale samenwerking met organisaties als Europese Unie, de Raad van Europa en de Verenigde Naties.
Op basis van het hoofdlijnenakkoord en het Regeerprogramma zijn in samenspraak met andere departementen prioriteiten voor het Emancipatiebeleid van het kabinet opgesteld. In november 2024 ontving de Tweede Kamer de Prioriteitenbrief Emancipatie. Deze prioriteiten zijn verder uitgewerkt in de Emancipatienota Veilig Meedoen! van 11 juni 2025.
Tot de prioriteiten behoren in elk geval de volgende punten:
a. VeiligheidVeiligheid is een belangrijke voorwaarde om vrij jezelf te kunnen zijn en volwaardig te kunnen meedoen. Het vergroten van de veiligheid van lhbtiq+ personen en van vrouwen door het stimuleren van bewustwording en het nemen van de juiste maatregelen helpt om onveiligheid te voorkomen. Het aanpakken van daders én het versterken van de positie van (potentiële) slachtoffers is daarom van groot belang voor emancipatie.
b. Arbeid en bestaanszekerheidDe bestaanszekerheid, koopkracht, en arbeidsmarktkansen van vrouwen zijn gemiddeld minder goed dan die van mannen. Beleid voor meer financiële onafhankelijkheid van vrouwen kan bijdragen aan een betere en stabielere koopkracht van huishoudens en individuele vrouwen, en aan minder beroep op sociale zekerheid in geval van scheiding of het wegvallen van het inkomen van een partner.c. OnderwijsGoed onderwijs is van groot belang voor het aanleren van basisvaardigheden, ontplooiing en de maatschappelijke welvaart. Hierbij wordt geen onderscheid gemaakt naar iemands achtergrond, geslacht of seksuele gerichtheid. Ook op school dient de veiligheid en gelijke behandeling gegarandeerd te zijn, met ruimte voor diversiteit.
Realisatie | Begroting | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 | |
Verplichtingen | 8.421 | 11.048 | 7.639 | 8.852 | 20.650 | 20.946 | 20.634 |
Uitgaven | 20.822 | 24.112 | 22.180 | 23.386 | 21.030 | 20.946 | 20.634 |
Bekostiging | 13.962 | 14.454 | 14.385 | 14.386 | 12.045 | 12.045 | 12.045 |
Kennisinfrastructuur: Gender- en LHBTI- gelijkheid | 13.962 | 14.454 | 14.385 | 14.386 | 12.045 | 12.045 | 12.045 |
Subsidies (regelingen) | 3.912 | 6.288 | 4.852 | 4.731 | 4.716 | 4.632 | 4.632 |
Gender- en LHBTI- gelijkheid 2022-2027 | 3.912 | 6.288 | 4.852 | 4.731 | 4.716 | 4.632 | 4.632 |
Opdrachten | 2.948 | 3.364 | 2.937 | 2.286 | 2.286 | 2.286 | 1.974 |
Opdrachten | 2.948 | 3.364 | 2.937 | 2.286 | 2.286 | 2.286 | 1.974 |
Bijdrage aan medeoverheden | 0 | 6 | 6 | 1983 | 1.983 | 1.983 | 1.983 |
Gemeentefonds gender- en LHBTI-gelijkheid | 0 | 6 | 6 | 1983 | 1.983 | 1.983 | 1.983 |
Ontvangsten | 70 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Budgetflexibiliteit
2026 | |
|---|---|
Juridisch verplicht | 72,20% |
Bestuurlijk gebonden | 0,00% |
Beleidsmatig gereserveerd | 13,90% |
Nog niet ingevuld/vrij te besteden | 13,90% |
Van het totale budget voor artikel 25 is voor 2026 72,2 procent juridisch verplicht.
Bekostiging
Het beschikbare budget voor 2026 is voor 96,1 procent juridisch verplicht.
Subsidies
Het beschikbare budget in 2026 is voor 37,6 procent juridisch verplicht. Dit betreft meerjarige projectsubsidies. Voor nadere toelichting wordt verwezen naar de subsidiebijlage.
Opdrachten
Het beschikbare budget voor 2026 is voor 11,5 procent juridisch verplicht.
Bijdrage aan medeoverheden
Het beschikbare budget is 100 procent beleidsmatig verplicht.
Bekostiging
Op basis van de Subsidieregeling gender- en LHBTI+- gelijkheid 2022-2027 zijn voor een periode van vijf jaar strategische partnerschappen aangegaan. Dit betreft acht allianties en twee instellingssubsidies voor de bibliotheek- en erfgoedfunctie. Het doel is om met de activiteiten waarvoor subsidie is verleend gender- en lhbtiq+-gelijkheid te realiseren.
Subsidies
Projectsubsidies worden verleend op basis van de Subsidieregeling gender- en LHBTI+-gelijkheid 2022-2027.
Opdrachten
De middelen voor opdrachten voor zowel gender- als lhbtiq+-gelijkheid worden besteed aan onder andere onderzoek, verkenningen, evaluaties en symposia.
Bijdrage aan medeoverheden
De programma’s Regenboogsteden en Veilige steden lopen nog door tot en met 2026. Gemeenten die actief zijn op het gebied van gender- en lhbtiq+-gelijkheid ontvangen via een decentralisatie-uitkering een bijdrage. De verantwoordelijkheid voor de besteding van deze middelen is belegd bij de gemeenten zelf.