Artikel
Algemene doelstelling
De overheid biedt een financiële tegemoetkoming aan ouders of verzorgers voor de kosten van kinderen.
De overheid biedt ouders of verzorgers een financiële tegemoetkoming voor de kosten voor verzorging en opvoeding van kinderen op grond van de Algemene kinderbijslagwet (AKW). Gezinnen met een laag of middeninkomen komen daarnaast in aanmerking voor een tegemoetkoming op grond van de Wet op het kindgebonden budget (WKB). Ouders van thuiswonende gehandicapte kinderen kunnen tot 2015 extra financiële steun ontvangen op grond van de regeling Tegemoetkoming ouders van thuiswonende gehandicapte kinderen (TOG) en daar bovenop, het TOG-kopje. Vanaf 2015 is de TOG geïntegreerd in de AKW.
Rol en verantwoordelijkheid
De Minister financiert de tegemoetkoming met uitkeringsregelingen. Hij is in deze rol verantwoordelijk voor:
-
• De vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel van wet- en regelgeving;
-
• De vaststelling van het niveau van de tegemoetkoming op grond van de AKW en de WKB;
-
• De sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doelmatige en doeltreffende uitvoering van de AKW door de SVB.
De Minister van Financiën is verantwoordelijk voor de rechtmatige, doelmatige en doeltreffende uitvoering van de WKB door de Belastingdienst.
Beleidsconclusies
De in de begroting 2015 aangekondigde beleidswijzigingen zijn gerealiseerd. De belangrijkste wijzigingen die op dit beleidsartikel betrekking hebben zijn de wijzigingen die voortkomen uit de Wet hervorming kindregelingen62. De alleenstaande ouderkop is in het kindgebonden budget geïntroduceerd, het afbouwpercentage is verlaagd naar 6,75%, en het eerste en tweede kindbedrag zijn verhoogd met respectievelijk € 15 en € 255. Het leeftijdsafhankelijke kopje in het kindgebonden budget voor 16- en 17-jarigen is vanaf augustus 2015 verhoogd met € 116 in verband met het overhevelen van de WTOS 17-. Daarnaast zijn per 1 januari 2015 de TOG en het TOG-kopje geïntegreerd in de kinderbijslag en zijn de voorwaarden voor het verkrijgen van dubbele kinderbijslag om onderwijsredenen aangescherpt. Daarnaast is in 2015 het wetsvoorstel kinderbijslagvoorziening BES aangenomen63. Dit wetsvoorstel regelt per 1-1-2016 een inkomensonafhankelijke kinderbijslagvoorziening voor de ingezeten ouders en kinderen van de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Deze beleidswijziging is aangekondigd in de SZW-begroting van 2016.
De WKB-uitkeringslasten zijn in 2015 ruim € 100 miljoen lager uitgekomen dan in de begroting was voorzien. Zie voor een toelichting op de budgettaire ontwikkeling van de WKB onderdeel A2.
Budgettaire gevolgen van beleid
| artikelonderdeel | Realisatie 2011 | Realisatie 2012 | Realisatie 2013 | Realisatie 2014 | Realisatie 2015 | Begroting 2015 | Verschil 2015 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Verplichtingen | – | – | 4.335.531 | 4.441.886 | 5.310.186 | 5.389.722 | – 79.536 |
| Uitgaven | 4.596.445 | 4.394.526 | 4.335.531 | 4.441.886 | 5.310.186 | 5.389.722 | – 79.536 |
| Inkomensoverdrachten | 4.596.445 | 4.394.526 | 4.335.531 | 4.441.886 | 5.310.186 | 5.389.722 | – 79.536 |
| AKW | 3.359.500 | 3.225.000 | 3.236.910 | 3.202.671 | 3.238.238 | 3.215.604 | 22.634 |
| WKB | 1.197.736 | 1.140.214 | 1.071.121 | 1.213.415 | 2.063.020 | 2.164.612 | – 101.592 |
| TOG | 34.109 | 24.100 | 23.000 | 21.900 | 5.428 | 5.464 | – 36 |
| Kopje TOG | 5.100 | 5.212 | 4.500 | 3.900 | 3.500 | 4.042 | – 542 |
| Ontvangsten | 230.986 | 242.847 | 185.843 | 205.454 | 217.589 | 237.589 | – 20.000 |
A. Inkomensoverdrachten
Toelichting financiële instrumenten
A1. Algemene Kinderbijslag Wet (AKW)
De AKW biedt ouders een inkomensonafhankelijke tegemoetkoming in de kosten die het opvoeden en verzorgen van kinderen met zich mee brengt. De AKW wordt uitgevoerd door de SVB.
Budgettaire ontwikkelingen
De gerealiseerde uitkeringslasten AKW zijn € 23 miljoen hoger uitgekomen dan begroot. Dit is minder dan 1% van het totaal van de regeling.
Beleidsrelevante kerncijfers
Het aantal gezinnen is iets hoger uitgekomen dan verwacht en het aantal telkinderen ligt vrijwel op de stand uit de begroting 2015.
| Realisatie 2013 | Realisatie 2014 | Realisatie 2015 | Begroting 2015 | Verschil 2015 | |
|---|---|---|---|---|---|
| Aantal gezinnen AKW (x 1.000, jaargemiddelde) | 1.929 | 1.922 | 1.917 | 1.907 | 10 |
| Aantal telkinderen AKW (x 1.000, jaargemiddelde) | 3.436 | 3.416 | 3.423 | 3.424 | – 1 |
Handhaving
De door ontvangers van de kinderbijslag gepercipieerde detectiekans is in 2015 ten opzichte van 2014 gestegen met 3%-punt; de kennis van de verplichtingen is afgenomen met 2%-punt. Het aantal geconstateerde overtredingen nam tussen 2013 en 2014 iets toe tot afgerond 2.300 en daalde in 2015 tot afgerond 1.500. Overtredingen vinden relatief vaak plaats wanneer ouders niet doorgeven dat zij gaan werken in het buitenland, waardoor samenloop met andere kinderbijslagen ontstaat. Een andere relatief vaak voorkomende overtreding is het niet opgeven van het inkomen van het kind. Ten opzichte van het aantal kinderen waarvoor kinderbijslag wordt uitbetaald is het percentage geconstateerde overtredingen 0,07% in 2014 en 0,04% in 2015. De incassoratio’s laten een stabiel beeld zien.
| Realisatie 2013 | Realisatie 2014 | Realisatie 2015 | |
|---|---|---|---|
| Preventie1 | |||
| Gepercipieerde detectiekans (%) | – | 71 | 74 |
| Kennis van de verplichtingen (%) | – | 78 | 76 |
| Opsporing2 | |||
| Aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling (x 1.000) | 2,1 | 2,3 | 1,5 |
| Totaal benadelingbedrag (x € 1 mln) | 1,7 | 1,2 | 1,2 |
| Terugvordering2 | |||
| Incassoratio 2013 (%) | 53 | 72 | 76 |
| Incassoratio 2014 (%) | –3 | 55 | 69 |
| Incassoratio 2015 (%) | –3 | –3 | 50 |
A2. Wet op het Kindgebonden Budget (WKB)
Het kindgebonden budget is een inkomensafhankelijke tegemoetkoming van de overheid in de kosten van gezinnen tot een bepaald inkomen. De WKB wordt uitgevoerd door Belastingdienst/Toeslagen.
Budgettaire ontwikkelingen
De uitgaven aan het kindgebonden budget zijn ruim €100 miljoen lager uitgekomen dan ten tijde van de begrotingsopstelling werd verwacht. Dit komt ten eerste doordat er minder rechthebbenden zijn dan verwacht. Het aantal geboortes lag lager en de inkomensontwikkeling was gunstiger dan waar rekening mee was gehouden. Ook maken minder alleenstaande ouders (die recht hebben op de alleenstaande ouderkop) gebruik van het kindgebonden budget dan verwacht. Ten tweede is het verschil tussen betaalde voorschotten en de (uiteindelijke) beschikkingen kleiner dan verwacht (zie ook onder B. Ontvangsten). De Belastingdienst betaalt maandelijks een voorschot op basis van een voorlopige beschikking. Daarna vinden controles plaats die kunnen leiden tot aanpassing van de beschikking. Door onder andere het naar voren halen van controles was het verschil tussen voorschotten en de (uiteindelijke) beschikking in 2015 kleiner dan begroot.
Beleidsrelevante kerncijfers
Het aantal kinderen en huishoudens is voor 2015 duidelijk lager uitgekomen dan geraamd. Dit hangt samen met de hierboven onder budgettaire ontwikkelingen genoemde redenen. De Wet Hervorming Kindregelingen heeft veel veranderingen voor de WKB met zich meegebracht (zie ook de beleidsconclusies); dit heeft de onzekerheid van de raming voor 2015 vergroot.
| Realisatie 2013 | Realisatie 2014 | Realisatie 2015 | Begroting 2015 | Verschil 2015 | |
|---|---|---|---|---|---|
| Aantal huishoudens WKB (x 1.000, jaargemiddelde) | 810 | 791 | 769 | 828 | – 59 |
| Aantal kinderen WKB (x 1.000, jaargemiddelde) | 1.482 | 1.443 | 1.418 | 1.542 | – 124 |
| Aantal alleenstaande ouders WKB (x 1.000, jaargemiddelde) | – | – | 308 | 352 | – 44 |
A3. Tegemoetkoming ouders van thuiswonende gehandicapte kinderen (TOG)
De TOG gaf extra financiële steun aan ouders met een thuiswonend kind met een lichamelijke of verstandelijke handicap. Het zogenaamde TOG-kopje maakte onderdeel uit van de TOG-regeling. Dit onderdeel was specifiek gericht op alleenverdienerhuishoudens. Vanaf 2015 zijn de TOG en het TOG-kopje geïntegreerd in de kinderbijslag. De TOG werd uitgevoerd door de SVB.
Budgettaire ontwikkelingen
Het bedrag voor de TOG betreft een betaling aan de SVB voor de afwikkeling van de regeling (zie ook «niet uit de saldibalans blijkende bestuurlijke verplichtingen» in paragraaf 10 van dit jaarverslag). Het TOG-kopje wordt na afloop van het jaar betaald. Het bedrag in 2015 voor het TOG-kopje betreft dus rechten uit het jaar 2014. Het bedrag voor het TOG-kopje valt lager uit dan begroot door een lager aantal gerechtigden.
Beleidsrelevante kerncijfers
| Realisatie 2013 | Realisatie 2014 | Realisatie 2015 | Begroting 2015 | Verschil 2015 | |
|---|---|---|---|---|---|
| Aantal telkinderen TOG (x 1.000, jaargemiddelde) | 26 | 24 | – | – | – |
B. Ontvangsten
De ontvangsten betreffen grotendeels de terugontvangsten ten gevolge van terugvorderingen van het kindgebonden budget. Deze ontvangsten zijn € 20 miljoen lager uitgekomen dan begroot. Door beter toezicht gedurende het jaar en betere inschatting van inkomens sluiten de voorschotten uit recente toeslagjaren beter aan bij de uiteindelijke beschikking dan bij het opstellen van de begroting werd verwacht. Daardoor hoeft er minder teruggevorderd te worden en vallen dus ook de ontvangsten lager uit.