De overheid moet stappen zetten op het gebied van digitalisering. Bijvoorbeeld door digitale weerbaarheid te versterken, maar ook door slim in te spelen op de kansen die cloud en AI bieden, en goede dienstverlening te leveren aan burgers en ondernemers.

Deze prioriteiten worden in 2025 verder uitgewerkt, zodat de NDS in het voorjaar van 2025 kan worden opgeleverd. Op basis van de NDS worden prioriteiten verder aangescherpt op de onderwerpen die bijdragen aan het werken vanuit de één overheidsgedachte. Ik zal uw Kamer in het voorjaar met de publicatie van de NDS nader informeren.

Deugdelijk bestuur

Ook in het digitale domein moeten we invulling geven aan goed en deugdelijk bestuur. In dat kader is onder meer gewerkt aan het op orde brengen van de basisinfrastructuur en verantwoorde inzet van AI, algoritmes en digitale technologie.

Basisinfrastructuur op orde

In 2024 is de Generieke Digitale Infrastructuur (GDI)2 verder doorontwikkeld. Zo bestond DigiD, hét inlogmiddel van de Nederlandse overheid, 20 jaar. In 2024 hebben wij het aantal van 9 miljoen gebruikers bereikt die de ID-check in de DigiD-app hebben toegevoegd. Op deze manier loggen burgers veiliger in. Sinds 2024 ondersteunt de DigiD-app ook het inloggen met gezichtsherkenning en vingerafdruk. Daarnaast kunnen bewindvoerders en financiële hulpverleners nu met eHerkenning toeslagzaken regelen, wat zekerheid biedt dat alleen bevoegde personen dit doen. Logius levert een bijdrage aan de ontwikkelingen van de basisinfrastructuur.

In 2024 zijn de deelnamevoorwaarden voor het federatief datastelsel opgesteld, en is er een eerste versie van een werkend federatief datastelsel met samenhangende standaarden in een simulatieomgeving gerealiseerd. Eind 2024 hebben de eerste partijen een intentieverklaring ondertekend voor deelname aan het stelsel. Ten bate van regie op eigen gegevens is in 2024 een werkende versie van de Nederlandse publieke wallet opgeleverd. Nederland heeft bij de eerste set van de Europese uitvoeringshandelingen van de eIDAS-verordening3, met technische specificaties voor EDI-wallets, aangegeven dat een aantal zaken ontbreekt. Dit gaat bijvoorbeeld om specificaties voor wallets voor rechtspersonen inclusief daarbij behorende machtigingen en de cryptografische beveiliging van de gegevens in ID-wallets. Die uitvoeringshandelingen behaalden echter een (gekwalificeerde) meerderheid en is daarmee eind 2024 aangenomen. Nederland blijft binnen de EU aandacht geven aan bovenstaande punten.

Met open data stimuleren we het verantwoord hergebruik van (openbare) overheidsgegevens door de samenleving. In juni 2024 is de gewijzigde Wet hergebruik overheidsinformatie in werking getreden naar aanleiding van de herziening van de Europese Open Data Richtlijn. In oktober 2024 is ook de Datagovernanceverordening door de Eerste en Tweede Kamer aangenomen.

Verantwoorde AI, algoritmes en digitale technologie

In 2024 is het algoritmeregister verder gevuld en verbeterd. Het aantal algoritmes nam met 140% toe naar 674; het aantal organisaties nam toe met 185% naar 210. Het overgrote deel van de departementen registreerde algoritmes in het register, net als een belangrijk gedeelte van de uitvoeringsorganisaties. Dit register levert een belangrijke bijdrage aan het vergroten van de transparantie over het gebruik van algoritmes door de overheid. Verdere vulling is daarbij een noodzakelijke stap. Ook werd het Algoritmekader gepubliceerd. Dit heeft tot doel overheden te ondersteunen bij de verantwoorde inzet van algoritmes door hun overzicht te bieden in de belangrijkste eisen waaraan voldaan moet worden en maatregelen om daarbij te ondersteunen.

Om grip te krijgen op nieuwe digitale technologie zijn onder meer nieuwe instrumenten ontwikkeld, zoals een Technology Forecast. De Technology Forecast is een vooruitblik om te zien wat nieuwe technologische ontwikkelingen zijn en welke impact deze kunnen hebben op de Nederlandse overheid en samenleving.

Op het dossier cloud is in 2024 in brede afstemming (rijksoverheid, onderwijs, gemeente, ZBO, rijks IDV’s en leveranciers) een operationeel kader voor de inrichting van Microsoft 365 (M365) ontwikkeld. Hiermee kunnen organisaties hun M365-omgevingen zodanig inrichten dat kan worden voldaan aan het voor de rijksoverheid gangbare beveiligingsniveau. Hiernaast is er door CIO-Rijk en de ADR een review uitgevoerd op de implementatie van het rijksbrede cloudbeleid. Deze evaluatie, aangevuld met de rapportage van de rekenkamer, is input voor de herziening van het cloudbeleid.

Zelfredzaamheid

In 2024 is ingezet op zelfredzaamheid in het digitale domein. Dit gaat over het aanbieden van hoogwaardige, proactieve en toegankelijke digitale dienstverlening en passende ondersteuning daarbij. Hierbij hoort ook het versterken van digitale weerbaarheid en het beschermen van burgers, ondernemers én de overheid zelf tegen digitale risico’s.

Digitale dienstverlening

Samen met de publieke dienstverleners is gewerkt aan het proactief inrichten van diensten rond levensgebeurtenissen, bijvoorbeeld door met het ministerie van Financiën en zorgverzekeraars te werken aan het proactief aanreiken van zorgtoeslag voor 18-jarigen. Ook proactieve dienstverlening rond het overlijden van een ondernemer is nader verkend. Om passende ondersteuning te bieden, is in 2024 de aanpak rond het traject 'inrichten overheidsbrede loketten', persoonlijke lokale ondersteuning en de Informatiepunten Digitale Overheid (IDO) verder ontwikkeld.

In oktober 2024 is het wetsvoorstel Invoering BSN en voorzieningen digitale overheid BES aangeboden aan de Tweede Kamer4. Daarnaast krijgen studenten uit het Caribisch deel van Nederland en de landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten vanaf 1 april 2024 een burgerservicenummer (BSN) als zij in het Europees deel van Nederland studiefinanciering aanvragen. Hierdoor kunnen ze voor hun vertrek alvast praktische zaken regelen voor hun studie.

Versterken digitale weerbaarheid en bescherming tegen digitale risico's

In 2024 heeft de zesde editie van het Overheidsbreed Cyberprogramma plaatsgevonden. Het programma heeft als doel om de bewustwording, kennis en kunde rond digitale dreigingen bij overheden te vergroten. In 2024 is ook een vervolg gegeven aan de publiekscampagne «Laat je niet interneppen» om te waarschuwen tegen online criminaliteit.

Het programma Versterking SOC5-Stelstel Rijk (VSSR) heeft bijgedragen aan het verhogen van de digitale weerbaarheid van de Rijksoverheid. Daarnaast is het oefenen met incidenten door middel van «red teaming» en de basisopleiding ‘digitale weerbaarheid’ doorontwikkeld.

Om digitalisering ook veilig te maken voor kinderen, is in 2024 ingezet op kinderrechten in de digitale wereld. Zo is er gestart met het uitvoeren van kinderrechten impact assessments op een drietal platforms. Ook is de Code kinderrechten online geactualiseerd en is op 17 juni 2024 de voortgangsbrief over de Rijksbrede strategie voor de aanpak van desinformatie6 naar de Kamer gestuurd.

Toekomstbestendige regie, sturing en deskundigheid

In 2024 zijn er verschillende stappen gezet om regie, sturing en deskundigheid van de Rijksoverheid te versterken. Zo is er gewerkt aan de doorontwikkeling van het CIO-stelsel. Begin 2024 heeft de oprichtingsvergadering van de Architectuurraad Rijksoverheid Referentiearchitectuur (RORA) plaatsgevonden. De Architectuurraad RORA heeft gewerkt aan het uitwerken van de governance en de inhoud van de RORA. De Nederlandse Overheid Referentiearchitectiuur (NORA) vormt de basis en de RORA is de aanvulling voor Rijksoverheidspecifieke zaken. Verder wordt er ook aangesloten op de Architectuur Digitale Overheid (ADO).

Kennis en kunde

De overheid heeft naast de juiste mensen op ict ook de juiste kennis nodig. Digitaal vakmanschap is dan ook een van de prioriteiten in de NDS. Dit is middels het programma I-Vakmanschap gerealiseerd door de instroom te verbeteren door gerichte wervingscampagnes voor IT'ers, doorstroom te bevorderen door loopbaanpaden te verbeteren en mensen op te leiden. Daarnaast is er gewerkt aan het professionaliseren van Informatiehuishouding, bijvoorbeeld door een «Data protection impact assessment (DPIA)» op Chatarchivering uit te voeren.