Base description which applies to whole site

6.3 Verticale ontwikkeling van de zorguitgaven

De verticale toelichting geeft een cijfermatig overzicht van de budgettaire veranderingen voor de jaren 2023 tot en met 2028, sinds het opstellen van de ontwerpbegroting 2023.

De afzonderlijke posten worden toegelicht als het hiermee gepaard gaande bedrag hoger is dan € 10 miljoen.

6.3.1.1 Algemene doelstelling

Een kwalitatief goed en toegankelijk stelsel voor curatieve zorg tegen maatschappelijk verantwoorde kosten.

6.3.1.2 Rol en verantwoordelijkheid bewindspersonen

De bewindspersonen van VWS zijn verantwoordelijk voor een goed werkend en samenhangend stelsel voor curatieve zorg en voor de beheersing van de collectieve zorguitgaven.

Dit omvat het stellen van eisen aan de kwaliteit van zorg en het opstellen en handhaven van de wettelijke kaders waarbinnen het zorgstelsel functioneert. Het wettelijk kader wordt gevormd door de Zorgverzekeringswet, de Wet bijzondere medische verrichtingen, de Wet marktordening gezondheidszorg, de Wet geneesmiddelenprijzen, de Wet toelating zorginstellingen en de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg.

De bewindspersonen hebben sturingsmogelijkheden door invloed op de samenstelling van het verplicht verzekerde pakket (het basispakket) en de (maximale) hoogte van tarieven in sectoren waar de prijsvorming niet is vrijgegeven. Tevens streven de bewindspersonen naar het bevorderen van doelmatigheid in de zorgsector door bijvoorbeeld het maken van afspraken met het veld en het stimuleren van gepast gebruik. De bewindspersonen worden in deze rol ondersteund door de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), Zorginstituut Nederland en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa).

De IGJ houdt op basis van de geldende normen toezicht op de kwaliteit van de zorg in Nederland.

Zorginstituut Nederland en de NZa spelen een belangrijke rol bij de beheersing van de zorguitgaven. Zorginstituut Nederland adviseert de bewindspersonen over de samenstelling van het verzekerde pakket en beheert het Zorgverzekeringsfonds (Zvf). De NZa behartigt het belang van de zorgconsument door het bewaken van de betaalbaarheid, beschikbaarheid en kwaliteit van zorg en houdt in dat kader toezicht op zorgaanbieders en zorgverzekeraars. De NZa adviseert de bewindspersonen over beleid en regelgeving. De NZa stelt op aanwijzing van de bewindspersonen regels, budgetten en tarieven vast voor dat deel van de zorg dat is gereguleerd en stelt condities voor concurrentie vast in zorgsectoren met vrije prijsvorming.

Zorginstituut Nederland en de NZa brengen de omvang van de zorguitgaven in kaart. Zij baseren zich daarbij op informatie van zorgverzekeraars en instellingen, die na afloop van het jaar door externe accountants wordt beoordeeld. Op basis van de rapportages van Zorginstituut Nederland en de NZa leggen de bewindspersonen verantwoording af aan de Tweede Kamer.

Verder ziet de Autoriteit Consument & Markt (ACM) toe op de naleving van wetten en regels op het gebied van concurrentie en marktwerking op basis van de Mededingingswet. Ook beoordeelt de ACM fusies in de zorg en controleert de ACM of zorgaanbieders en zorgverzekeraars geen concurrentiebeperkende afspraken maken.

De uitvoering van het zorgstelsel is in handen van private partijen. Private zorgverzekeraars sluiten contracten met een veelheid aan private, over het land verspreide zorgaanbieders waaronder: ziekenhuizen, zelfstandige behandelcentra, instellingen voor geestelijke gezondheidszorg en vrijgevestigde beroepsbeoefenaren, zoals huisartsen, apothekers en paramedici. Verzekeraars concurreren door een zo goed mogelijke prijs/kwaliteitverhouding en doelmatigheid in de zorg na te streven. De zorg die aanbieders verlenen en de uitgaven die daarmee gemoeid zijn, vloeien voort uit de aanspraken die zijn vastgelegd in de Zorgverzekeringswet (Zvw). De zorgsector is privaat binnen publieke randvoorwaarden.

6.3.1.3 Verticale ontwikkeling van de Zvw-uitgaven en –ontvangsten

De verticale toelichting bevat een cijfermatig overzicht van de budgettaire veranderingen voor de jaren 2023 tot en met 2028 sinds het opstellen van de ontwerpbegroting 2023.

De verticale toelichting onderscheidt drie categorieën bijstellingen:

  • Autonoom: voornamelijk bijstellingen als gevolg van de actualisering van de zorguitgaven op basis van actuele cijfers van Zorginstituut Nederland en de NZa en bijstellingen op basis van actuele macro-economische inzichten van het Centraal Planbureau (CPB).

  • Beleidsmatig: bijstellingen die verband houden met politieke prioriteitstelling.

  • Technisch: overhevelingen tussen financieringsbronnen/domeinen.

De afzonderlijke posten worden toegelicht als het hiermee gepaard gaande bedrag hoger is dan € 10 miljoen.

Tabel 5 laat vanaf de stand ontwerpbegroting 2023 de verticale ontwikkeling van de zorguitgaven en -ontvangsten van de Zvw zien. Onder de tabel is een toelichting op de verschillende bijstellingen opgenomen.

Tabel 5 Verticale ontwikkeling van de Zvw-uitgaven en -ontvangsten 2023-2028 (bedragen x € 1 miljoen) 1
 

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Bruto Zvw-uitgaven ontwerpbegroting 2023

58.946,5

61.829,8

64.673,3

67.566,1

70.607,8

 
       

Bijstellingen

      

Autonoom

‒ 1.057,6

1.679,7

1.883,9

2.476,1

3.130,5

 

Actualisering Zvw-uitgaven (zie tabel 5A)

‒ 986,0

‒ 138,8

‒ 134,3

‒ 134,3

‒ 134,3

 

Loon- en prijsontwikkeling

‒ 71,6

1.818,5

2.018,1

2.610,3

3.264,8

 
       

Beleidsmatig

18,1

694,9

616,4

349,6

182,3

 

Overheveling 20-wekenecho

0,0

‒ 27,7

‒ 27,7

‒ 27,7

‒ 27,7

 

GVS-modernisering

140,0

140,0

0,0

0,0

0,0

 

Dekking GVS: Overschot LPO genees- en hulpmiddelen

‒ 140,0

0,0

0,0

0,0

0,0

 

Resterende groeiruimte Zvw

0,0

‒ 88,5

0,0

0,0

0,0

 

Besparingsverlies maatregel sturing op doelmatigheid via de tarieven

0,0

60,0

0,0

0,0

0,0

 

Paramedische herstelzorg covid

21,0

50,0

0,0

0,0

0,0

 

MTVP (Meer Tijd Voor de Patiënt): kader huisartsen

0,0

0,0

0,0

2,7

20,1

 

MTVP (Meer Tijd Voor de Patiënt): extra huisartsen opleiden

0,0

0,0

0,0

30,3

48,9

 

Pandemische paraatheid, onderdeel Zorg

1,0

17,4

20,6

16,1

16,1

 

Overboeking prijsbijstelling

31,6

75,5

64,5

50,9

0,0

 

Inzet prijsbijstelling voor knelpunten

‒ 31,6

‒ 75,5

‒ 64,5

‒ 50,9

0,0

 

IZA-transformatiemiddelen premie (coalitieakkoordmiddelen Integraal Zorgakkoord en Juiste zorg op de juiste plek)

195,7

586,4

595,3

584,9

377,5

 

MSZ opleidingen

0,7

1,1

1,1

1,1

0,4

 

Maatregelen buiten IZA

0,0

0,0

‒ 65,0

‒ 145,0

‒ 145,0

 

Alternatieve vormgeving CA-maatregel eigen risico

0,0

0,0

‒ 52,0

‒ 52,0

‒ 52,0

 

Kasschuif Transformatiemiddelen IZA

‒ 200,0

0,0

200,0

0,0

0,0

 

Overheveling naar VWS-begroting voor dekking van Pallas

0,0

‒ 32,0

‒ 32,0

‒ 32,0

‒ 32,0

 

Overheveling AP-middelen pandemische paraatheid ROAZ en LCPS

0,0

5,6

5,6

5,6

5,6

 

IJklijn transformatiemiddelen

0,0

‒ 4,1

‒ 10,6

‒ 9,1

‒ 5,0

 

Overheveling naar Wlz voor paramedische zorg

0,0

‒ 13,0

‒ 19,5

‒ 26,0

‒ 26,0

 

Overig beleidsmatig

‒ 0,3

‒ 0,3

0,6

0,6

1,4

 
       

Totaal bijstellingen

‒ 1.039,5

2.374,6

2.500,2

2.825,6

3.312,8

 
       

Bruto Zvw-uitgaven ontwerpbegroting 2024

57.907,0

64.204,4

67.173,6

70.391,7

73.920,5

76.946,3

       

Zvw-ontvangsten ontwerpbegroting 2023

3.338,1

3.389,4

3.366,5

3.519,3

3.673,6

 
       

Bijstellingen

      

Autonoom

0,0

28,6

‒ 30,6

‒ 27,6

‒ 21,9

 

Actualisering opbrengst eigen risico Zvw

0,0

28,6

21,4

24,4

30,1

 

Alternatieve vormgeving CA-maatregel eigen risico

0,0

0,0

‒ 52,0

‒ 52,0

‒ 52,0

 
       

Totaal bijstellingen

0,0

28,6

‒ 30,6

‒ 27,6

‒ 21,9

 
       

Zvw-ontvangsten ontwerpbegroting 2024

3.338,1

3.418,0

3.335,9

3.491,7

3.651,7

3.808,5

       

Netto Zvw-uitgaven ontwerpbegroting 2023

55.608,4

58.440,4

61.306,8

64.046,8

66.934,2

 

Bijstellingen in de netto Zvw-uitgaven

‒ 1.039,5

2.346,0

2.530,8

2.853,2

3.334,7

 

Netto Zvw-uitgaven ontwerpbegroting 2024

54.568,9

60.786,4

63.837,6

66.900,1

70.268,9

73.137,8

1 Door afronding kan de som der delen afwijken van het totaal.

Bron: VWS, Zorginstituut Nederland en NZa.

Toelichting

Uitgaven

Autonoom

Actualisering Zvw-uitgaven

Tabel 5A Actualisering Zvw-uitgaven 2023-2028 (bedragen x € 1 miljoen)1
 

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Eerstelijnszorg

‒ 44,4

‒ 61,3

‒ 56,8

‒ 56,8

‒ 56,8

‒ 56,8

Tweedelijnszorg

‒ 162,2

‒ 49,1

‒ 49,1

‒ 49,1

‒ 49,1

‒ 49,1

Geneeskundige geestelijke gezondheidszorg

60,6

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

Apotheekzorg en hulpmiddelen

‒ 21,7

‒ 21,7

‒ 21,7

‒ 21,7

‒ 21,7

‒ 21,7

Wijkverpleging

‒ 811,8

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

Ziekenvervoer

20,3

20,3

20,3

20,3

20,3

20,3

Grensoverschrijdende zorg

‒ 26,9

‒ 26,9

‒ 26,9

‒ 26,9

‒ 26,9

‒ 26,9

Totaal bijstellingen ontwerpbegroting 2024

‒ 986,0

‒ 138,8

‒ 134,3

‒ 134,3

‒ 134,3

‒ 134,3

1 Door afronding kan de som der delen afwijken van het totaal.

Bron: VWS, Zorginstituut Nederland en NZa.

In tabel 5A is de post ‘Actualisering Zvw-uitgaven' uit tabel 5 naar sectoren uitgesplitst. Op basis van gegevens uit de tweede kwartaalrapportage 2023 van het Zorginstituut en informatie van de NZa zijn de Zvw-uitgaven geactualiseerd. De actualisatie leidt tot een structurele doorwerking van per saldo € 134 miljoen lagere uitgaven voor de niet-IZA-sectoren. Bij de IZA-sectoren bepalen de in het IZA overeengekomen kaders de hoogte van de uitgaven onder het Uitgavenplafond Zorg; voor deze sectoren worden actualisatiecijfers daarom enkel incidenteel verwerkt voor het lopende jaar 2023. In 2023 is incidenteel € 857 miljoen verwerkt, met name als gevolg van la.gere uitgaven voor wijkverpleging. Een toelichting per sector is te vinden in het verdiepingshoofdstuk van het Financieel Beeld Zorg (FBZ), dat als open data beschikbaar wordt gesteld.

Loon- en prijsontwikkeling

De raming van de loon- en prijsontwikkeling is voor 2024 en verder aangepast op basis van actuele macro-economische inzichten van het Centraal Planbureau (CPB). De neerwaartse bijstelling in 2023 met € 71,6 miljoen is het gevolg van de jaarlijkse technische aanpassing van de grondslag van de loon- en prijsontwikkeling van de stand ontwerpbegroting 2022 naar de stand ontwerpbegroting 2023. Er is sprake van een beperkte neerwaartse bijstelling van de grondslag en daarmee een beperkte neerwaartse bijstelling van de loon- en prijsbijstelling in 2023. De totale loon- en prijsbijstelling 2023 voor de Zvw komt met deze correctie uit op € 4,2 miljard.

Beleidsmatig

Overheveling 20-wekenecho

De Tweede Termijn Structureel Echoscopisch Onderzoek (TTSEO) ofwel de 20-wekenecho wordt momenteel bekostigd uit de Zvw. Het Zorginstituut heeft geadviseerd om deze prenatale screening zonder medische indicatie niet meer binnen het Zvw-pakket te financieren. Vanaf 1 januari 2024 wordt daarom de TTSEO aangeboden via het landelijke programma prenatale screening en bekostigd via de VWS-begroting. Daarvoor wordt vanaf het jaar 2024 een bedrag van € 27,7 miljoen structureel overgeheveld vanuit het Uitgavenplafond Zorg naar de VWS-begroting.

GVS-modernisering

Dit betreft een besparingsverlies door het afstel van de maatregel modernisering geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS).

Dekking GVS: Overschot LPO genees- en hulpmiddelen

Het besparingsverlies dat ontstaat door het afstel van de maatregel modernisering GVS wordt in 2023 gedekt uit het overschot van de loon- en prijsontwikkeling voor de sectoren apotheekzorg- en hulpmiddelen.

Resterende groeiruimte Zvw

Na de verwerking van de meerjarige financiële afspraken in het Integraal Zorgakkoord (IZA) en rekening houdend met de reguliere verdeling van de groeiruimte en taakstellingen voor de niet-IZA sectoren, resteert voor 2024 incidenteel € 88,5 miljoen groeiruimte op de sector Nominaal en onverdeeld Zvw. Deze is onderdeel van de dekking voor onder andere het besparingsverlies bij de maatregel sturing op doelmatigheid via de tarieven en het besparingsverlies GVS-modernisering

Besparingsverlies maatregel sturing op doelmatigheid via de tarieven

De uitwerking van de coalitieakkoord-maatregel met betrekking tot het verhogen van de doelmatigheid door normatieve elementen toe te voegen aan de tariefstelling in Zvw-sectoren met vaste of maximumtarieven loopt vertraging op, waardoor een besparingsverlies ontstaat van € 60 miljoen in 2024.

Paramedische herstelzorg covid

De regeling paramedische herstelzorg wordt verlengd tot 1 januari 2025, zodat ook de patiënten die sinds het najaar 2022 besmet zijn, gebruik kunnen maken van deze regeling. De voorwaardelijke toelating van deze regeling tot het Zvw-pakket wordt verlengd tot 1 januari 2025; tegelijkertijd wordt duiding en advies van het Zorginstituut verwacht over de effectiviteit van paramedische herstelzorg en zal het besluit worden genomen of de zorg instroomt in het basispakket per 1 januari 2025. De voorwaardelijke toelating tot 1 januari 2025 leidt tot kosten in de paramedische zorgsectoren die worden geraamd op € 21 miljoen in 2023 en € 50 miljoen in 2024.

MTVP (Meer Tijd Voor de Patiënt): kader huisartsen/extra huisartsen opleiden

De middelen die op de aanvullende post bij het ministerie van Financiën zijn gereserveerd voor Meer Tijd Voor de Patiënt worden overgeheveld naar de Zvw om het aantal opleidingsplekken voor huisartsen stevig te vergroten. Een deel van de middelen wordt voorlopig gereserveerd op de sector Nominaal en onverdeeld Zvw. Het doel hiervan is dat er meer tijd komt in de spreekkamer van de huisarts.

Pandemische paraatheid/onderdeel Zorg

Overheveling van middelen vanaf de aanvullende post van het ministerie van Financiën van middelen voor pandemische paraatheid op basis van het coalitieakkoord. Het betreft middelen:

  • voor onderhoud en opslag van in ziekenhuizen aanwezige inventaris en apparatuur voor IC-opschaling boven de operationele basiscapaciteit van 1.150 IC-bedden;

  • voor de realisatie van voldoende reservecapaciteit voor medisch vervoer om snel te kunnen opschalen tijdens een pandemie;

  • voor de versterking van de regionale coördinatiestructuur door onderzoek en organisatie van regiobeelden en regioplannen in ROAZ-regio’s (Regionaal Overleg Acute Zorgketen);

  • voor de versterking van de regionale coördinatiestructuur door overname van COVID-activiteiten met betrekking tot continuïteit van zorg van GGD GHOR (de brancheorganisatie van gemeentelijke gezondheidsdiensten en geneeskundige hulpverleningsorganisaties in de regio) door ROAZ en Landelijk Netwerk Acute Zorg (LNAZ).

Overboeking prijsbijstelling

Dit betreft de overheveling van middelen voor prijsbijstelling vanuit de begrotingsgefinancierde zorguitgaven.

Inzet prijsbijstelling voor knelpunten

De overgehevelde middelen voor prijsbijstelling worden intertemporeel ingezet als (onderdeel van de) dekking voor het besparingsverlies bij de maatregel sturing op doelmatigheid via de tarieven, GVS-modernisering en paramedische herstelzorg covid binnen de Zvw (zie hiervoor) en voor de EMB-regeling en VG7 (gehandicaptenzorg) binnen de Wlz (zie paragraaf 6.3.2).

IZA-transformatiemiddelen premie (coalitieakkoordmiddelen Integraal Zorgakkoord en Juiste zorg op de juiste plek)

Middelen die op de aanvullende post bij het Ministerie van Financiën stonden gereserveerd voor het Integraal Zorgakkoord en Juiste zorg op de juiste plek worden naar het Uitgavenplafond Zorg overgeheveld om uitvoering te geven aan het coalitieakkoord en het Integraal Zorgakkoord (IZA). IZA-partijen kunnen transformatieplannen indienen bij de marktleider zorgverzekeraar om aanspraak te maken op deze middelen. Het transformatieplan moet dan voldoen aan het beoordelingskader voor impactvolle transformaties. Bij de vaststelling van het macroprestatie-bedrag 2023 is rekening gehouden met een bedrag van € 280 miljoen aan transformatiemiddelen, een deel hiervan was bij ontwerpbegroting 2023 nog niet budgettair verwerkt. Middels de mutatie van € 196 miljoen in 2023 wordt dat alsnog gedaan.

MSZ opleidingen

Vanuit de middelen die op de aanvullende post bij het ministerie van Financiën (Uitgavenplafond Zorg) zijn gereserveerd voor het Integraal Zorgakkoord en Juiste zorg op de juiste Plek wordt budget toegevoegd aan de beschikbaarheidbijdrage medische vervolgopleidingen voor de ontwikkeling van de medisch-specialistische vervolgopleidingen.

Maatregelen buiten IZA

Het Integraal Zorgakkoord (IZA) beperkt reeds de volumegroei van de grootste Zvw-actoren. Deze taakstelling zal nader worden ingevuld met een maatregel buiten het IZA.

Alternatieve vormgeving CA maatregel eigen risico

De vormgeving van het verplicht eigen risico in de Zvw wordt aangepast. Naast de beoogde invoering per 1 januari 2025 van een eigen bijdrage van € 150 epr dbc in de medisch-specialistische zorg wordt ook een eigen bijdrage van € 150 per ‘overig zorgproduct’ ingevoerd. De nieuwe vormgeving levert meer derving op in de ontvangsten van het eigen risico, maar zorgt ook voor lagere uitgaven door een langer remeffect. Per saldo blijft de netto-opbrengst gelijk.

Kasschuif Transformatiemiddelen IZA

Op dit moment worden transformatieplannen nog veelal voorbereid en uitgewerkt: daarom zijn de uitgaven in 2023 nog beperkt. De transformatiemiddelen voor 2023 blijven beschikbaar voor het verwezenlijken van de IZA-opgave, omdat de plannen grotendeels nog in gang moeten worden gezet. Dit argument zal voor de rest van de IZA-periode niet meer opgaan: over alle resterende middelen moet aannemelijk gemaakt worden hoe deze in de periode tot en met 2027 daadwerkelijk tot doelmatige besteding komen. Het is daarom van belang dat de betrokken zorgpartijen voortvarend doorgaan met de transformatieplannen, zodat deze tijdig en doelmatig tot besteding komen.

Overheveling naar VWS-begroting voor dekking van Pallas

Voor de dekking van de uitgaven voor Pallas (op de VWS-begroting) wordt niet-uitgedeelde groeiruimte Zvw tranche 2024 overgeheveld naar de VWS-begroting (€ 32 miljoen meerjarig).

Overheveling AP-middelen pandemische paraatheid ROAZ en LCPS

Overheveling vanaf de aanvullende post van het ministerie van Financiën van middelen voor pandemische paraatheid (onderdeel Zorg) op basis van het coalitieakkoord. Het betreft middelen voor de structurele financiering van de taken van de ROAZ-netwerken, alsmede het Landelijk Centrum Patiëntenspreiding en het Landelijk Platform Zorgcoördinatie.

IJklijn transformatiemiddelen

Een deel van de transformatiemiddelen IZA wordt overgeheveld naar de VWS-begroting, omdat in een aantal gevallen financiering via VWS logischer is dan via een zorgverzekeraar. De middelen worden ingezet om randvoorwaarden te creëren voor impactvolle transformaties.

Overheveling naar Wlz voor paramedische zorg

Thuiswonende Wlz-cliënten en cliënten met verblijf zonder behandeling, ontvangen hun paramedische zorg voornamelijk uit de Zvw. Dit terwijl een deel van hen volgens de wettelijke aanspraak hun paramedische zorg vanuit Wlz zou moeten krijgen. Medio 2023 zal de NZa zorgkantoren stimuleren te communiceren naar zorgaanbieders dat zij volgens de wettelijke aanspraak dienen te werken. De verwachting is dat dit op den duur tot een meevaller in de Zvw en een tegenvaller in de Wlz zal leiden. Met deze mutatie wordt de meevaller in de Zvw overgeheveld naar de Wlz.

Overig beleidsmatig

Deze post is het saldo van kleine beleidsmatige bijstellingen.

Ontvangsten

Autonoom

Actualisering opbrengst eigen risico Zvw

De raming van de opbrengsten eigen risico is aangepast op basis van actuele macro-economische inzichten van het Centraal Planbureau (CPB).

Alternatieve vormgeving CA-maatregel eigen risico

De vormgeving van het verplicht eigen risico in de Zvw wordt aangepast. Naast de beoogde invoering per 1 januari 2025 van een eigen bijdrage van 150 euro per dbc in de medisch-specialistische zorg wordt ook een eigen bijdrage van 150 euro per ‘overig zorgproduct’ ingevoerd. De nieuwe vormgeving levert meer derving op in de ontvangsten van het eigen risico, maar zorgt ook lagere uitgaven door een langer remeffect. Per saldo blijft de netto-opbrengst gelijk.

6.3.1.4 Ontwikkeling van de Zvw-uitgaven en –ontvangsten per deelsector

In tabel 6 wordt de ontwikkeling van de Zvw-uitgaven en -ontvangsten op (deel)sectorniveau weergegeven voor de periode 2023-2028. De sector Nominaal en onverdeeld Zvw bevat de nog niet uitgedeelde ruimte voor volumegroei en loon- en prijsbijstellingen en de nog niet toebedeelde taakstelingen en middelen uit de Startnota.

Tabel 6 Ontwikkeling van de Zvw-uitgaven per sector (bedragen x € 1 miljoen)1
 

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Eerstelijnszorg

7.677,8

7.783,2

7.840,2

8.022,4

8.023,8

8.023,8

Huisartsenzorg

3.979,6

4.035,2

4.149,7

4.294,9

4.294,9

4.294,9

Multidisciplinaire zorgverlening

798,9

852,6

872,8

916,4

916,4

916,4

Tandheelkundige zorg

930,6

942,5

942,5

942,5

942,5

942,5

Paramedische zorg

1.075,0

1.059,7

982,0

975,3

976,7

976,7

Verloskunde

310,0

295,8

295,8

295,8

295,8

295,8

Kraamzorg

380,6

389,9

389,9

389,9

389,9

389,9

Zorg voor zintuiglijk gehandicapten

203,2

207,6

207,6

207,6

207,6

207,6

Tweedelijnszorg

31.111,9

31.535,8

31.651,5

31.652,8

31.652,8

31.652,8

Medisch-specialistische zorg

28.017,0

28.357,7

28.475,9

28.477,2

28.477,2

28.477,2

Geriatrische revalidatiezorg en eerstelijnsverblijf

1.261,7

1.304,9

1.302,1

1.302,1

1.302,1

1.302,1

Beschikbaarheidbijdragen academische zorg

943,8

952,1

952,1

952,1

952,1

952,1

Beschikbaarheidbijdragen overig medisch-specialistische zorg

224,3

230,1

230,4

230,4

230,4

230,4

Overig curatieve zorg

665,1

691,0

691,0

691,0

691,0

691,0

Geneeskundige geestelijke gezondheidszorg

4.973,3

4.953,0

4.950,5

4.970,1

4.970,1

4.970,1

Apotheekzorg en hulpmiddelen

7.339,8

7.607,3

7.457,7

7.456,4

7.456,4

7.456,4

Apotheekzorg

5.448,9

5.681,1

5.532,6

5.531,4

5.531,4

5.531,4

Hulpmiddelen

1.890,9

1.926,3

1.925,1

1.925,1

1.925,1

1.925,1

Wijkverpleging

3.237,1

4.123,3

4.224,8

4.359,3

4.359,3

4.359,3

Ziekenvervoer

1.000,0

1.020,9

1.020,9

1.020,9

1.020,9

1.020,9

Ambulancezorg

866,2

884,1

884,1

884,1

884,1

884,1

Overig ziekenvervoer

133,8

136,8

136,8

136,8

136,8

136,8

Opleidingen

1.678,5

1.751,4

1.755,7

1.788,2

1.806,8

1.808,4

Grensoverschrijdende zorg

779,0

802,4

809,9

809,9

809,9

809,9

Transformatiemiddelen IZA 2

80,0

582,3

784,7

575,9

372,5

0,0

Nominaal en onverdeeld Zvw

29,8

4.044,6

6.677,7

9.735,7

13.447,9

16.844,6

Bruto Zvw-uitgaven ontwerpbegroting 2024

57.907,0

64.204,4

67.173,6

70.391,7

73.920,5

76.946,3

Eigen betalingen Zvw

3.338,1

3.418,0

3.335,9

3.491,7

3.651,7

3.808,5

Netto Zvw-uitgaven ontwerpbegroting 2024

54.568,9

60.786,4

63.837,6

66.900,1

70.268,9

73.137,8

1 Door afronding kan de som der delen afwijken van het totaal.

2 De transformatiemiddelen IZA (samenhangend met de coalitieakkoord-maatregelen IZA en Juiste zorg op de juiste plek) zijn op een aparte sector opgenomen.

Bron: VWS, Zorginstituut Nederland en NZa.

In onderstaande figuur is de samenstelling van de bruto Zvw-uitgaven 2024 in staafdiagrammen opgenomen.

Figuur 3 Samenstelling van de bruto Zvw-uitgaven 2024 (in miljarden euro’s)

6.3.1.5 Integraal zorgakkoord

In het Integraal Zorgakkoord (IZA) zijn voor de medisch-specialistische zorg (MSZ), geestelijke gezondheidszorg (GGZ), wijkverpleging, huisartsenzorg en multidisciplinaire zorg (MDZ) budgettaire kaders afgesproken en vastgelegd waarbinnen de zorgkosten zich in de periode 2023 t/m 2026 kunnen ontwikkelen.

In de ontwerpbegroting 2023 zijn de beschikbare macrokaders per sector op basis van het IZA opgenomen. Sindsdien heeft indexatie voor de loon- en prijsontwikkeling in 2023 plaatsgevonden en zijn op de sectoren verschillende technische mutaties verwerkt. De actuele macrokaders zijn met inachtneming daarvan als volgt (prijspeil 2023).

Tabel 7 Kaders sectoren Integraal Zorgakkoord 2023-2026 (bedragen x € 1 miljoen) 1
 

2023

2024

2025

2026

Medisch-specialistische zorg

28.135

28.358

28.476

28.477

Geestelijke gezondheidszorg

4.913

4.953

4.950,5

4.970,1

Wijkverpleging

4.049

4.123

4.225

4.359

Huisartsenzorg

3.941

4.035

4.150

4.295

Multidisciplinaire zorgverlening

825

853

873

916

Macrokader IZA

41.863

42.322

42.674

43.018

1 Door afronding kan de som der delen afwijken van het totaal.

Bron: VWS, Zorginstituut Nederland en NZa.

De afzonderlijke mutaties en de actuele macrokaders voor de betreffende sectoren zijn terug te vinden in het verdiepingshoofdstuk dat integraal als open data beschikbaar wordt gesteld op: Overzicht Datasets | Ministerie van Financiën - Rijksoverheid (rijksfinancien.nl).

Voor de partijen die deelnemen aan het IZA zijn in aanvulling op de beschikbare kaders transformatiemiddelen en specifieke investeringsmiddelen beschikbaar. Aan transformatiemiddelen is in de periode 2023-2027 in totaal € 2,8 miljard beschikbaar.

De ontwikkeling van de uitgaven binnen de sectoren van het IZA wordt viermaal per jaar gemonitord via kwartaalrapportages van het Zorginstituut en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). De uitgaven van de transformatiemiddelen worden elk kwartaal gemonitord door de NZa en Zorgverzekeraars Nederland. De ontwikkelingen worden besproken in het bestuurlijk overleg IZA.

6.3.2.1 Algemene doelstelling

Een stelsel voor maatschappelijke ondersteuning en langdurige zorg dat:

  • 1. ieder mens in staat stelt om zijn leven zo lang mogelijk zelf in te vullen en,

  • 2. wanneer dit nodig is – thuis of in een instelling kwalitatief goede ondersteuning en zorg biedt. Daarbij worden ondersteuning en zorg aangeboden aansluitend op informele vormen van hulp. De complexiteit van de zorgvraag en de weerbaarheid van de burger staan centraal bij het bieden van passende zorg. Er wordt gestreefd naar welbevinden en een afname van de afhankelijkheid van ondersteuning en zorg. Dit alles tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten.

6.3.2.2 Rol en verantwoordelijkheid bewindspersonen

De Minister is verantwoordelijk voor een effectief en efficiënt werkend systeem van langdurige zorg en maatschappelijke ondersteuning in Nederland. Mensen die zorg en ondersteuning nodig hebben, dienen dit thuis of in een instelling op maat en van een goede kwaliteit te krijgen.

De uitvoering van de Wlz is in handen van de zorgkantoren. De Wlz geeft recht op zorg aan verzekerden met een blijvende behoefte aan permanent toezicht en die 24 uur per dag zorg in de nabijheid nodig hebben. Om in aanmerking te komen voor zorg vanuit de Wlz moet een verzekerde een Wlz-indicatie hebben, welke door het Centrum Indicatiesteling Zorg (CIZ) verstrekt wordt. Wlz- uitvoerders sluiten overeenkomsten met zorgaanbieders voor het leveren van verzekerde zorg. Het kan onder andere gaan om verblijf in een instelling, volledig pakket thuis (vpt), modulair pakket thuis (mpt) of een persoonsgebonden budget (pgb). De verzekerde bepaalt zoveel mogelijk zelf waar en hoe hij zorg krijgt.

De Minister wordt ondersteund door de Inspectie Gezondheidszorg (IGJ) en Jeugd, Zorginstituut Nederland en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). De IGJ houdt op basis van de geldende normen toezicht op de kwaliteit, veiligheid en toegankelijkheid van de zorg in Nederland. Zorginstituut Nederland en de NZa spelen een belangrijke rol bij de beheersing van de zorguitgaven. Zorginstituut Nederland adviseert de Minister over de samenstelling van het verzekerde pakket, stimuleert de continue kwaliteitsverbetering en beheert het Fonds langdurige zorg (Flz). De NZa houdt toezicht op zorgaanbieders en Wlz-uitvoerders. De NZa adviseert de bewindspersonen over beleid en regelgeving en de toereikendheid van het budgettair kader. De NZa stelt op aanwijzing van de bewindspersonen regels, budgetten en tarieven vast. De minister stelt het budgettaire kader voor de langdurige zorg vast.

Verder ziet de Autoriteit Consument & Markt (ACM) toe op de naleving van wetten en regels op het gebied van concurrentie en marktwerking op basis van de Mededingingswet. Ook beoordeelt de ACM fusies in de zorg.

6.3.2.3 Verticale ontwikkeling van de Wlz-uitgaven en –ontvangsten

De verticale toelichting bevat een cijfermatig overzicht van de budgettaire veranderingen voor de jaren 2023 tot en met 2028 sinds het opstellen van de ontwerpbegroting 2023.

De verticale toelichting onderscheidt drie categorieën bijstellingen:

  • Autonoom: voornamelijk bijstellingen als gevolg van de actualisering van de zorguitgaven op basis van de meest recente cijfers van Zorginstituut Nederland en de NZa en bijstellingen op basis van de actuele macro-economische inzichten van het Centraal Planbureau (CPB).

  • Beleidsmatig: bijstellingen die verband houden met politieke prioriteitstelling.

  • Technisch: overhevelingen tussen financieringsbronnen/domeinen.

De afzonderlijke posten worden toegelicht als het hiermee gepaard gaande bedrag hoger is dan € 10 miljoen.

Tabel 8 laat vanaf de stand ontwerpbegroting 2023 de verticale ontwikkeling van de zorguitgaven en -ontvangsten van de Wlz zien. Onder de tabel is een toelichting van de verschillende bijstellingen opgenomen.

Tabel 8 Verticale ontwikkeling van de Wlz-uitgaven en -ontvangsten 2023-2028 (bedragen x € 1 miljoen) 1
 

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Bruto Wlz-uitgaven ontwerpbegroting 2023

33.519,2

35.570,9

37.618,4

40.249,5

42.615,4

 
       

Bijstellingen

      

Autonoom

101,3

1.434,1

1.477,2

2.009,8

2.565,6

 

Actualisatie Wlz-uitgaven

120,9

213,6

215,2

216,7

216,8

 

Vertraging doorontwikkeling kwaliteitskader verpleeghuiszorg

0,0

100,0

0,0

0,0

0,0

 

Vertraging meerjarig contracteren en budgetafspraken

0,0

125,0

0,0

0,0

0,0

 

Loon- en prijsontwikkeling

‒ 19,6

995,5

1.261,9

1.793,2

2.348,8

 
       

Beleidsmatig

‒ 133,2

‒ 136,3

‒ 215,2

‒ 208,6

‒ 240,0

 

Transitiemiddelen scheiden wonen en zorg

0,0

0,0

‒ 22,0

‒ 33,0

0,0

 

Overheveling IZA-doelstellingen

‒ 150,0

‒ 150,0

‒ 150,0

‒ 150,0

‒ 150,0

 

EMB-regeling

0,0

5,0

5,0

5,0

0,0

 

VG7 (gehandicaptenzorg)

40,0

40,0

0,0

0,0

0,0

 

Ramingsbijstelling Wlz

‒ 27,5

‒ 27,5

‒ 55,0

‒ 55,0

‒ 55,0

 

Pandemische paraatheid/Zorg

3,5

9,5

10,5

10,5

8,0

 

Maatregelen Wmo

0,0

0,0

0,0

30,0

30,0

 

Maatwerk pgb

0,0

0,0

‒ 30,0

‒ 60,0

‒ 110,0

 

IJklijn naar Wlz : Pandemic preparedness audits

22,7

22,8

22,7

10,0

15,5

 

Kasschuif pandemic preparedness audits

‒ 22,7

‒ 4,1

‒ 3,9

8,8

3,3

 

Kasschuif voor tijdelijke extra capaciteit zorg met verblijf (scheiden wonen en zorg)

0,0

‒ 11,2

0,0

11,2

0,0

 

IJkiijn van Wlz: Domeinoverstijgend samenwerken

0,0

‒ 27,0

0,0

0,0

0,0

 

Overheveling van Zvw voor paramedische zorg

0,0

13,0

19,5

26,0

26,0

 

Overig beleidsmatig

0,8

‒ 6,9

‒ 12,0

‒ 12,0

‒ 7,7

 
       

Technisch

‒ 108,6

‒ 108,6

‒ 108,6

‒ 108,7

‒ 108,7

 

Loon- en prijsindexatie Wmo beschermd wonen

‒ 108,6

‒ 108,6

‒ 108,6

‒ 108,7

‒ 108,7

 
       

Totaal bijstellingen

‒ 140,5

1.189,1

1.153,3

1.692,6

2.216,9

 
       

Bruto Wlz-uitgaven ontwerpbegroting 2024

33.378,7

36.760,0

38.771,8

41.942,0

44.832,4

47.760,5

       

Wlz-ontvangsten ontwerpbegroting 2023

2.155,5

2.231,2

2.437,8

2.537,5

2.619,4

 
       

Bijstellingen

      

Autonoom

45,3

45,4

49,7

126,3

141,4

 

Actualisatie eigen bijdragen Wlz

45,3

45,4

49,7

126,3

141,4

 
       

Totaal bijstellingen

45,3

45,4

49,7

126,3

141,4

 
       

Wlz-ontvangsten ontwerpbegroting 2024

2.200,8

2.276,6

2.487,5

2.663,8

2.760,8

2.890,5

       

Netto Wlz-uitgaven ontwerpbegroting 2023

31.363,7

33.339,7

35.180,6

37.712,0

39.996,0

 

Bijstellingen in de netto Wlz-uitgaven

‒ 185,8

1.143,7

1.103,6

1.566,3

2.075,5

 

Netto Wlz-uitgaven ontwerpbegroting 2024

31.177,9

34.483,4

36.284,3

39.278,2

42.071,6

44.870,0

1 Door afronding kan de som der delen afwijken van het totaal.

Bron: VWS, Zorginstituut Nederland en NZa.

Toelichting

Uitgaven

Autonoom

Actualisatie Wlz-uitgaven

Op basis van uitvoeringsinformatie van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) is het Wlz-kader verhoogd met € 85 miljoen in 2023 en € 220 miljoen vanaf 2024. De achterliggende oorzaak is dat er sprake is van hogere volumeontwikkeling. De verhoging met € 85 miljoen vanaf 2023 komt voornamelijk voort uit hogere volumeontwikkeling bij de ouderenzorg. De aanvullende verhoging met € 135 miljoen vanaf 2024 hangt samen met de hogere volumeontwikkeling ggz-wonen. Hiervan is vanaf 2024 € 45 miljoen gedekt uit de resterende onverdeelde groeiruimte. Verder zijn op basis van de actualisatiecijfers van het Zorginstituut over 2023 enkele posten buiten de contracteerruimte geactualiseerd. Het betreft van onder andere de tandheelkundige zorg Wlz, hulpmiddelen Wlz en opleidingen Wlz (€ 36 miljoen in 2023 oplopend tot € 42 miljoen vanaf 2026).

Vertraging doorontwikkeling kwaliteitskader verpleeghuiszorg

Tegen de achtergrond van de steeds krapper wordende arbeidsmarkt, is in het coalitieakkoord een maatregel opgenomen om het kwaliteitskader verpleeghuiszorg door te ontwikkelen en het daarmee op de lange termijn houdbaar en uitvoerbaar te houden. Het Zorginstituut Nederland is gevraagd de doorontwikkeling van het kwaliteitskader verpleeghuiszorg te begeleiden. De doorontwikkeling van het kwaliteitskader krijgt vorm door registratie van een nieuw kwaliteitskader in het register van het Zorginstituut Nederland. Hoewel hier met vereende kracht aan wordt gewerkt, is registratie nu nog geen feit. Daarmee is er onvoldoende voorbereidingstijd voor de sector om te starten met de implementatie van het nieuwe kwaliteitskader. Hierdoor komt de besparing van € 100 miljoen in 2024 te vervallen.

Vertraging meerjarig contracteren en budgetafspraken

De maatregel meerjarige contracten en budgetafspraken beoogt door meerjarige zekerheid aan zorgkantoren en zorgaanbieders te bieden de doelmatigheid van de sector te verhogen. De wettelijke basis voor het meerjarig contracteren is opgenomen in het wetsvoorstel domeinoverstijgend samenwerken. Dit wetsvoorstel regelt dat de NZa ook de bevoegdheid heeft om de middelen meerjarig over regio’s te verdelen, op basis waarvan zorgaanbieders en zorgkantoren meerjarige budgetafspraken kunnen maken. Omdat het wetsvoorstel nog deze wet nog niet per 1 januari 2024 van kracht is, komt de besparing van € 125 miljoen in 2024 te vervallen.

Loon- en prijsontwikkeling

De raming van de loon- en prijsontwikkeling is voor 2024 en verder aangepast op basis van actuele macro-economische inzichten van het Centraal Planbureau (CPB). De neerwaartse bijstelling in 2023 met € 19,6 miljoen is het gevolg van de jaarlijkse technische aanpassing van de grondslag van de loon- en prijsontwikkeling. De grondslag is aangepast van de stand ontwerpbegroting 2022 naar de stand ontwerpbegroting 2023. Deze wijziging kent een beperkte neerwaartse bijstelling van de grondslag en daarmee een beperkte neerwaartse bijstelling van de loon- en prijsbijstelling in 2023. De totale loon- en prijsbijstelling 2023 die voor de Wlz wordt toebedeeld, komt met deze correctie uit op € 2,0 miljard.

Beleidsmatig

Transitiemiddelen scheiden wonen en zorg

Dit betreft de overheveling van in totaal € 55 miljoen (€ 22 miljoen in 2025 en € 33 miljoen in 2026) naar de VWS-begroting voor de inzet van een aanvullend deel van de transitiemiddelen scheiden wonen en zorg ten behoeve van het realiseren van geclusterde woonvormen voor ouderen. Dit is onderdeel van het programma ‘Wonen en zorg voor ouderen’ van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Hiermee komt de totale inzet voor geclusterde woonvormen op € 312 miljoen.

Overheveling IZA doelstellingen

Vanuit het Integraal Zorgakkoord (IZA) wordt er € 150 miljoen structureel beschikbaar gesteld voor gemeenten om bij te dragen aan de IZA-doelstellingen. Het voornemen is om deze middelen door middel van een specifieke uitkering beschikbaar te stellen aan gemeenten. Om dit te realiseren zijn de benodigde middelen overgeheveld van het Uitgavenplafond Zorg naar de VWS-begroting.

EMB-regeling

Sinds 2019 is voor leerlingen die met een EMB (ernstig meervoudige beperking) staan ingeschreven in het speciaal onderwijs een tijdelijke regeling van kracht. De regeling helpt EMB-scholen om snel en effectief zorg te organiseren in de klassen met leerlingen met een EMB. De bestaande regeling wordt verlengd voor de jaren 2024 tot en met 2026 zodat er, tot een structurele oplossing is vormgegeven, een passende tijdelijke oplossing is.

VG7 (gehandicaptenzorg)

De compensatie voor geleverde VG7-zorg in de gehandicaptenzorg leidt ertoe dat in toenemende mate aanbieders terughoudend zijn met het leveren van deze zorg. Het kostprijsonderzoek van de NZa leidt niet eerder dan in 2025 tot herijkte tarieven. Om in 2023 en 2024 de compensatie voor geleverde VG7 zorg te kunnen verhogen, wordt de contracteerruimte in de Wlz met € 40 miljoen verhoogd. Hierdoor hebben zorgkantoren de ruimte om, door middel van maatwerkafspraken een lager kortingspercentage af te spreken met aanbieders, waardoor de vergoeding voor de geleverde gehandicaptenzorg hoger wordt.

Ramingsbijstelling Wlz

Dit betreft een neerwaartse bijstelling van de Wlz-uitgaven op de begroting die mogelijk is zonder het Wlz-kader bij te stellen. Voor 2023 en 2024 betreft dit een deel van de dekking van de intensivering op VG7 (gehandicaptenzorg). Voor 2025 en volgende jaren betreft dit een deel van de dekking voor de compensatie aan gemeenten voor de hoger dan geraamde aanzuigende werking voor het abonnementstarief. In het kader van het Integraal Zorgakkoord (IZA) is afgesproken dat de hoger dan geraamde aanzuigende werking van het abonnementstarief in de Wmo 2015 per 2025 door het Rijk wordt gecompenseerd. Deze compensatie betreft € 110 miljoen vanaf 2025. Hiervan wordt € 55 miljoen gedekt uit de overdekking op het Wlz-budget. Deze middelen worden overgeheveld naar het gemeentefonds.

Pandemische paraatheid/Zorg

Dit betreft de overheveling vanaf de Aanvullende post van het ministerie van Financiën van middelen voor pandemische paraatheid (onderdeel Zorg) op basis van het coalitieakkoord. Het betreft middelen:

  • om een adequate RAOZ coördinatiestructuur voor langdurige zorg per ROAZ-regio in te richten;

  • voor het opleiden, trainen en oefenen in de langdurige zorg ter voorbereiding op crises en rampen.

Maatregelen Wmo

Dit betreft een reservering voor onvoorziene en/of nader in te vullen kosten voor de uitvoering van de Wmo.

Maatwerk pgb

Pgb-houders die zelf Wlz-zorg inkopen krijgen momenteel een maximumbedrag op basis van een zorgprofiel toegekend. Het komt niet vaak voor dat cliënten het volledige ter beschikking gestelde bedrag opmaken. Deze maatregel heeft als doel het pgb-budget in de Wlz beter aan te laten sluiten op de daadwerkelijke zorgvraag van cliënten. De doelmatigheidswinst is geschat op 4% van de uitgaven en kent een ingroeiperiode vanwege het overgangsrecht van de bestaande budgethouders. De maatregel levert structureel € 110 miljoen op, inclusief € 5 miljoen uitvoeringskosten.

IJklijn naar Wlz : Pandemic preparedness audits

De middelen voor infectiepreventie in de langdurige zorg worden via de zorginkoop beschikbaar gesteld. Zorgkantoren maken dit onderdeel van hun inkoopbeleid en de NZa verdisconteert de meerkosten in de tarieven. Om die reden worden de beschikbare middelen via een ijklijnmutatie overgeheveld van de VWS-begroting naar het Uitgavenplafond Zorg.

Kasschuif pandemic preparedness audits

De kasschuif zorgt ervoor dat de middelen voor infectiepreventie aansluiten bij de verwachte besteding in de betreffende jaren. De kasschuif zorgt ervoor dat er de komende jaren een gelijkblijvend bedrag beschikbaar is om blijvende inzet op infectiepreventie te accommoderen.

Kasschuif voor tijdelijke extra capaciteit zorg met verblijf (scheiden wonen en zorg)

De maatregel scheiden wonen en zorg is erop gericht ouderenzorg in toenemende mate op basis van een leveringsvorm exclusief verblijf te verstrekken. Dit heeft ook consequenties voor de capaciteitsplanning van zorgaanbieders. Er is geïnventariseerd in hoeverre lopende capaciteitsuitbreidingen nog aangepast konden worden om aan te sluiten bij de transitie scheiden wonen en zorg. Voor de plekken waar dit niet mogelijk bleek, is tijdelijke compensatie op basis van zorg met verblijf mogelijk. In tegenstelling tot de eerder gemelde 4.800 plekken blijkt uit de laatste inventarisatie dat het gaat om 5.670 plekken. Middels een kasschuif kan de aanvullende opgave uit de transitiemiddelen scheiden wonen en zorg worden gedekt.

IJkiijn van Wlz: Domeinoverstijgend samenwerken

Voor domeinoverstijgende samenwerking zijn binnen de Wlz middelen gereserveerd. De oorspronkelijke inzet was om deze via zorgkantoren vanuit de Wlz beschikbaar te stellen. Dit blijkt niet haalbaar, omdat het wetsvoorstel dat deze nieuwe bevoegdheid voor zorgkantoren regelt, nog niet van kracht is per 1 januari 2024. Daarom wordt in 2024, net als in 2023, ingezet op bevorderen domeinoverstijgende samenwerking vanaf de VWS-begroting en via gemeenten. Dit vergt een ijklijnmutatie.

Overheveling van Zvw voor paramedische zorg

Thuiswonende Wlz-cliënten en cliënten met verblijf zonder behandeling, ontvangen hun paramedische zorg voornamelijk uit de Zvw. Dit terwijl een deel van hen volgens de wettelijke aanspraak hun paramedische zorg vanuit Wlz zou moeten krijgen. Medio 2023 zal de NZa zorgkantoren stimuleren te communiceren naar zorgaanbieders dat zij volgens de wettelijke aanspraak dienen te werken. De verwachting is dat dit op den duur tot een meevaller in de Zvw en een tegenvaller in de Wlz zal leiden. Met deze mutatie wordt de meevaller in de Zvw overgeheveld naar de Wlz.

Overig beleidsmatig

Deze post is het saldo van kleine beleidsmatige mutaties.

Technisch

Loon- en prijsindexatie Wmo beschermd wonen

Dit betreft het overboeken van de loon- en prijsindexatie naar het budget voor Wmo beschermd wonen in het gemeentefonds.

Ontvangsten

Autonoom

Actualisatie eigen bijdragen Wlz

Dit betreft de actualisering van de egen bijdragen Wlz op basis van de uitvoeringsinformatie van het Zorginstituut en de macro-economische inzichten van de CPB.

6.3.2.4 Ontwikkeling van de Wlz-uitgaven en –ontvangsten per deelsector

In tabel 9 wordt de ontwikkeling van de Wlz-uitgaven en -ontvangsten op sectorniveau weergegeven voor de periode 2023-2028. De sector Nominaal en onverdeeld Wlz bevat de nog niet uitgedeelde ruimte voor volumegroei en loon- en prijsbijstellingen en nog niet toebedeelde middelen uit de Startnota.

Tabel 9 Ontwikkeling van de Wlz-uitgaven per sector (bedragen x € 1 miljoen)1
 

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Zorg in natura binnen contracteerruimte

29.330,5

30.179,9

29.427,3

29.361,1

29.178,9

29.135,2

Ouderenzorg

17.017,6

17.395,3

16.908,5

16.792,6

16.617,6

16.575,2

Gehandicaptenzorg

10.187,8

10.476,6

10.235,7

10.277,9

10.270,7

10.269,5

Langdurige ggz

2.125,1

2.308,0

2.283,1

2.290,6

2.290,6

2.290,6

Persoonsgebonden budgetten2

3.122,1

3.285,8

3.250,6

3.220,6

3.170,6

3.170,6

Pgb ouderenzorg

699,8

768,9

760,8

753,9

742,3

742,3

Pgb gehandicaptenzorg

2.126,1

2.200,4

2.175,7

2.154,6

2.119,5

2.119,5

Pgb langdurige ggz

296,1

316,6

314,2

312,1

308,8

308,8

Buiten contracteerruimte

926,2

3.294,3

6.093,9

9.360,3

12.482,9

15.454,7

Beheerskosten

322,1

358,7

378,3

391,4

339,2

339,2

Overig buiten contracteerruimte3

597,2

613,1

613,1

613,0

599,8

599,8

Nominaal en onverdeeld Wlz

6,9

2.322,6

5.102,5

8.356,0

11.543,9

14.515,7

Bruto Wlz-uitgaven ontwerpbegroting 2024

33.378,8

36.760,0

38.771,8

41.942,0

44.832,4

47.760,5

Eigen bijdragen Wlz

2.200,8

2.276,6

2.487,5

2.663,8

2.760,8

2.890,5

Netto Wlz-uitgaven ontwerpbegroting 2024

31.177,9

34.483,4

36.284,3

39.278,2

42.071,6

44.870,0

1 Door afronding kan de som der delen afwijken van het totaal.

2 Om meer inzicht te geven in de besteding van middelen voor ouderenzorg, gehandicaptenzorg en de langdurige ggz zijn de budgetten met ingang van 2022 voor zorg in natura en pgb uitgesplitst in deze onderdelen.

3 Bij de Wlz zijn onder de post «overige buiten contracteerruimte» opgenomen de deelsectoren: hulpmiddelen, tandheelkunde Wlz, medisch-specialistische zorg Wlz, dure geneesmiddelen, ADL en beschikbaarheidbijdrage opleidingen Wlz.

 

Bron: VWS, Zorginstituut Nederland en NZa.

In onderstaande figuur is de samenstelling van de bruto Wlz-uitgaven 2024 in staafdiagrammen opgenomen.

Figuur 4 Samenstelling van de bruto Wlz-uitgaven 2024 (in miljarden euro's)

Bij de begrotingsgefinancierde zorguitgaven gaat het ondermeer om middelen die op grond van de Wmo beschermd wonen onder het Uitgavenplafond Zorg beschikbaar zijn. Naast de Wmo beschermd wonen vallen enkele andere begrotingsgefinancierde posten onder de zorguitgaven. Tot deze categorie horen een deel van de uitgaven voor zorgopleidingen, de uitgaven voor zorg, welzijn en jeugdzorg op Caribisch Nederland, de subsidie(regelingen) NIPT, abortusklinieken, overgang integrale tarieven medische-specialistische zorg (MSZ) en kwaliteit, transparantie en patiëntveiligheid. Deze uitgaven worden bij de artikelen 1, 2 en 4 verantwoord en toegelicht. Verder is een deel van de middelen uit de Startnota, die onder de zorguitgaven vallen, opgenomen op de aanvullende post van het Ministerie van Financiën.

6.3.3.1 Verticale ontwikkeling begrotingsgefinancierde zorguitgaven

In tabel 10 wordt de ontwikkeling van de begrotingsgefinancierde zorguitgaven weergegeven. De bijstellingen voor Wmo beschermd wonen en de aanvullende post van het Miniserie van Financiën worden respectievelijk in tabel 10A en tabel 10B gespecificeerd en toegelicht.

Tabel 10 Verticale ontwikkeling van de begrotingsgefinancierde zorguitgaven 2023-2028 (bedragen x € 1 miljoen)1
 

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Bruto begrotingsgefinancierde zorguitgaven ontwerpbegroting 2023

2.459,9

3.230,6

3.100,0

3.210,1

2.974,7

 
       

Bijstellingen

      

Wmo beschermd wonen (gemeentefonds), zie tabel 10A

108,6

108,6

108,6

108,7

108,7

 

Aanvullende post Financiën, zie tabel 10B

‒ 406,5

‒ 824,6

‒ 773,7

‒ 787,4

‒ 597,2

 
       

Autonoom

‒ 22,6

31,7

28,4

54,4

75,6

 

Loon- en prijsontwikkeling

‒ 22,6

31,7

28,4

54,4

75,6

 
       

Beleidsmatig

‒ 21,4

‒ 63,9

‒ 57,3

‒ 43,0

‒ 0,5

 

Zorg, welzijn en jeugdzorg op Caribisch Nederland (Artikel 4)

25,5

19,6

20,7

21,9

20,8

 

Zorgopleidingen (Artikel 4)

14,1

10,0

10,0

10,0

9,3

 

Overboeking prijsbijstelling

‒ 31,6

‒ 75,5

‒ 64,5

‒ 50,9

  

Overig

‒ 29,4

‒ 18,0

‒ 23,5

‒ 23,9

‒ 30,6

 
       

Totaal bijstellingen

‒ 341,9

‒ 748,2

‒ 693,9

‒ 667,3

‒ 413,3

 
       

Bruto begrotingsgefinancierde zorguitgaven ontwerpbegroting 2024

2.117,9

2.482,4

2.406,1

2.542,8

2.561,3

2.544,9

       

Ontvangsten ontwerpbegroting 2023

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

 

Bijstelling ontvangsten langdurige zorg en ondersteuning (Artikel 3)

3,5

0,0

0,0

0,0

0,0

 

Ontvangsten ontwerpbegroting 2024

3,5

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

       

Netto begrotingsgefinancierde zorguitgaven ontwerpbegroting 2023

2.459,9

3.230,6

3.100,0

3.210,1

2.974,7

 

Bijstellingen in de netto begrotingsgefinancierde zorguitgaven

‒ 345,4

‒ 748,2

‒ 693,9

‒ 667,3

‒ 413,3

 

Netto begrotingsgefinancierde zorguitgaven ontwerpbegroting 2024

2.114,4

2.482,4

2.406,1

2.542,8

2.561,3

2.544,9

1 Als gevolg van afronding kan de som der delen afwijken van het totaal.

Bron: VWS.

In tabel 10A wordt de ontwikkeling van de zorguitgaven Wmo beschermd wonen gepresenteerd en toegelicht.

Tabel 10A Verticale ontwikkeling beschermd wonen 2023-2028 (bedragen x € 1 miljoen)1
 

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Netto uitgaven Wmo beschermd wonen ontwerpbegroting 2023

1.532,9

1.533,4

1.534,0

1.534,6

1.534,6

 
       

Bijstellingen

      

Technisch

108,6

108,6

108,6

108,7

108,7

 

Loon- en prijsindexatie Wmo beschermd wonen

108,6

108,6

108,6

108,7

108,7

 
       

Totaal bijstellingen

108,6

108,6

108,6

108,7

108,7

 
       

Netto uitgaven Wmo beschermd wonen ontwerpbegroting 2024

1.641,5

1.642,0

1.642,6

1.643,3

1.643,3

1.643,3

1 Als gevolg van afronding kan de som der delen afwijken van het totaal.

Bron: VWS.

Toelichting

Loon- en prijsindexatie Wmo beschermd wonen

Dit betreft het toevoegen van de loon- en prijsindexatie 2023 aan het budget voor beschermd wonen in het gemeentefonds.

In tabel 10B wordt de verticale ontwikkeling van de zorguitgaven op de aanvullende post van het Ministerie van Financiën gepresenteerd en toegelicht. De middelen maken onderdeel uit van het Uitgavenplafond Zorg. In de tabel zijn de middelen uit de Startnota opgenomen die overgeheveld zijn naar het Uitgavenplafond Zorg (Zvw en Wlz) en de VWS-begroting. Daarnaast zijn enkele overige bijstellingen in de tabel verwerkt.

Tabel 10B Verticale ontwikkeling zorguitgaven aanvullende post Financien 2023-2028 (bedragen x € 1 miljoen) 1
 

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Netto Zorguitgaven aanvullende post Financiën ontwerpbegroting 2023

411,1

1.122,8

944,3

1.001,2

776,2

 
       

Bijstellingen

      

Beleidsmatig

      

Overhevelingen naar het Uitgavenplafond Zorg

‒ 196,4

‒ 587,5

‒ 596,4

‒ 619,0

‒ 446,9

 

MTVP (Meer Tijd Voor de Patiënt): extra huisartsen opleiden

0,0

0,0

0,0

‒ 30,3

‒ 48,9

 

MTVP (Meer Tijd Voor de Patiënt): kader huisartsen

0,0

0,0

0,0

‒ 2,7

‒ 20,1

 

Integraal Zorgakkoord (transformatiemiddelen premie)

 

‒ 263,5

‒ 262,0

‒ 261,5

  

Juiste zorg op de juiste plek (transformatiemiddelen premie)

‒ 195,7

‒ 322,9

‒ 333,3

‒ 323,4

‒ 377,5

 

Juiste zorg op de juiste plek (transformatiemiddelen premie) MSZ opleidingen

‒ 0,7

‒ 1,1

‒ 1,1

‒ 1,1

‒ 0,4

 
       

Overhevelingen naar de VWS-begroting

‒ 59,6

‒ 190,1

‒ 229,9

‒ 257,9

‒ 150,7

 

Standaardisatie gegevensuitwisseling

‒ 24,3

‒ 70,1

‒ 81,4

‒ 96,6

‒ 32,2

 

Juiste zorg op de juiste plek (transformatiemiddelen)

‒ 19,3

‒ 83,5

‒ 73,2

‒ 83,0

‒ 29,6

 

Passende zorg als norm in Zvw (investeringsmiddelen)

‒ 16,0

‒ 36,5

‒ 75,4

‒ 75,2

‒ 85,8

 

Meer opleiden physician assistants/verpleegkundig specialisten

0,0

0,0

0,0

‒ 3,0

‒ 3,0

 
       

Overige

‒ 150,5

‒ 47,0

52,6

89,4

0,4

 

Kasschuif: vertraging standaardisatie gegevensuitwisseling

‒ 135,0

0,0

67,5

67,5

0,0

 

Kasschuif: Passende zorg

‒ 15,6

‒ 16,7

0,0

32,3

0,0

 

IJklijn standaardisatie gegevensuitwisseling

0,0

‒ 30,3

‒ 15,0

‒ 10,4

0,0

 

Loon- en prijsbijstelling

0,0

0,1

0,1

0,1

0,4

 
       

Totaal bijstellingen

‒ 406,5

‒ 824,6

‒ 773,7

‒ 787,4

‒ 597,2

 

Netto zorguitgaven aanvullende post Financiën ontwerpbegroting 2024

4,5

298,2

170,5

213,8

179,0

207,8

Toelichting

Overhevelingen naar het Uitgavenplafond Zorg

MTVP (Meer Tijd Voor de Patiënt): extra huisartsen opleiden/kader huisartsen

De middelen die op de aanvullende post bij het ministerie van Financiën zijn gereserveerd voor Meer Tijd Voor de Patiënt worden overge heveld naar de Zvw om het aantal opleidingsplekken voor huisartsen stevig te vergroten. Een deel van de middelen wordt gereserveerd op de sector Nominaal en onverdeeld Zvw. Het doel hiervan is dat er meer tijd komt in de spreekkamer van de huisarts.

Integraal Zorgakkoord (transformatiemiddelen premie)

De middelen die op de aanvullende post bij het ministerie van Financiën (Uitgavenplafond Zorg) stonden gereserveerd voor het Integraal Zorgakkoord en Juiste zorg op de juiste plek worden naar het Uitgavenplafond Zorg overgeheveld om uitvoering te geven aan het coalitieakkoord en het Integraal Zorgakkoord (IZA). IZA-partijen kunnen transformatieplannen indienen bij de marktleider zorgverzekeraar om aanspraak te maken op deze middelen. Het transformatieplan moet dan voldoen aan het beoordelingskader voor impactvolle transformaties. Bij de vaststelling van het macroprestatiebedrag 2023 is rekening gehouden met een bedrag van € 280 miljoen aan transformatiemiddelen, een deel hiervan was nog niet budgettair verwerkt. Middels de mutatie van € 196 miljoen in 2023 wordt dat gedaan.

Juiste zorg op de juiste plek (transformatiemiddelen)

Deze post wordt samen met de middelen van het Integraal Zorgakkoord overgeheveld, ten behoeve van dezelfde doelen.

Juiste zorg op de juiste plek (transformatiemiddelen/ opleidingen medisch specialisten)

Vanuit de middelen die op de aanvullende post bij het ministerie van Financiën zijn gereserveerd voor het Integraal Zorgakkoord en Juiste Zorg op de juiste plek wordt budget toegevoegd aan de beschikbaarheidbijdrage medische vervolgopleidingen voor de ontwikkeling van de medisch-specialistische vervolgopleidingen.

Overhevelingen naar de VWS-begroting

Standaardisatie gegevensuitwisseling

Middelen die op de aanvullende post bij het Ministerie van Financiën zijn gereserveerd voor de standaardisatie van gegevensuitwisseling worden overgeheveld naar de VWS-begroting (Uitgavenplafond Rijksbegroting); zie de artikelsgewijze toelichting op de begrotingsartikelen.

Juiste zorg op de juiste plek (transformatiemiddelen)

Een deel van de middelen die op de aanvullende post bij het Ministerie van Financiën zijn gereserveerd voor het IZA wordt uitgegeven via de VWS-begroting, omdat in een aantal gevallen financiering via VWS logischer is dan via een zorgverzekeraar. De middelen worden ingezet om randvoorwaarden te creëren voor impactvolle transformaties.

Passende zorg als norm in Zvw (investeringsmiddelen)

Een deel van de op de aanvullende post bij het Ministerie van Financiën gereserveerde middelen voor passende zorg wordt overgeheveld naar de VWS-begroting om uitvoering te geven aan het coalitieakkoord. Met deze middelen worden stappen gezet voor de beweging naar passende zorg door fors in te zetten op doelmatigheidsonderzoek. Daarnaast vergroten we de capaciteit van het Zorginstituut, waardoor meer duidingen van verzekerde aanspraken mogelijk worden. Ten slotte zetten we in op implementatie, zodat de kennis uit de doelmatigheidsstudies in de praktijk kan worden gebracht. Tegelijkertijd gaan we verder met het verbeteren en verbreden van de toets op het basispakket.

Meer opleiden physician assistants/verpleegkundig specialisten

Vanuit de middelen die op de aanvullende post bij het ministerie van Financiën zijn gereserveerd voor Meer Tijd Voor de Patiënt wordt budget overgeheveld naar de VWS-begroting (Uitgavenplafond Rijksbegroting) om het opleiden van physican assistants/verpleegkundig specialisten in de praktijk te stimuleren.

Overige

Kasschuif: vertraging standaardisatie gegevensuitwisseling

Met deze schuif worden de middelen in het juiste kasritme geplaatst om de doelstellingen op het gebied van standaardisatie gegevensuitwisseling te kunnen bereiken.

Kasschuif: Passende zorg

Met deze schuif worden de middelen in het juiste kasritme geplaatst om de doelstellingen op het gebied van passende zorg te kunnen bereiken.

IJklijn standaardisatie gegevensuitwisseling

Middelen die op de aanvullende post bij het Ministerie van Financiën zijn gereserveerd voor de standaardisatie van gegevensuitwisseling worden overgeheveld het(Uitgavenplafond Rijksbegroting.

Loon- en prijsbijstelling

Dit betreft de verwerking van de loon- en prijsbijstelling op de aanvullende post van Financiën.

6.3.3.2 Ontwikkeling van de begrotingsgefinancierde zorguitgaven

In tabel 11 wordt de ontwikkeling van de totale begrotingsgefinancierde zorguitgaven weergegeven. In tabel 11A is de ontwikkeling van de aanvullende post van het Ministerie van Financiën gespecificeerd opgenomen.

Tabel 11 Ontwikkeling van de totale begrotingsgefinancierde zorguitgaven (bedragen x € 1 miljoen) 1
 

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Wmo beschermd wonen (gemeentefonds)

1.641,5

1.642,0

1.642,6

1.643,3

1.643,3

1.643,3

       

Overig begrotingsgefinancierd (VWS-begroting en aanvullende post Financiën)

476,5

840,4

763,4

899,5

918,0

901,6

Subsidieregeling abortusklinieken (Artikel 1)

19,8

19,2

19,2

19,3

19,3

19,3

Subsidie NIPT (Artikel 1)

0,4

0,4

0,4

0,4

0,4

0,4

Ondersteuning van het zorgstelsel (Artikel 2)

7,5

5,7

0,4

0,0

0,0

0,0

Opleidingen, beroepenstructuur en arbeidsmarkt (Artikel 4)

280,9

276,6

276,5

276,5

275,7

275,4

Zorg, welzijn en jeugdzorg op Caribisch Nederland (Artikel 4)

163,3

162,0

166,5

170,7

172,8

176,3

Loon- en prijsbijstelling (VWS-begroting)

0,0

78,3

129,9

201,7

223,0

196,8

Aanvullende post Financiën (zie tabel 11A)

4,5

298,2

170,5

213,8

179,0

207,8

Overige

0,0

0,0

0,0

17,1

47,6

25,5

Bruto begrotingsgefinancierde zorguitgaven ontwerpbegroting 2024

2.117,9

2.482,4

2.406,1

2.542,8

2.561,3

2.544,9

Ontvangsten

3,5

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

Netto begrotingsgefinancierde zorguitgaven ontwerpbegroting 2024

2.114,4

2.482,4

2.406,1

2.542,8

2.561,3

2.544,9

1 Door afronding kan de som der delen afwijken van het totaal.

Bron: VWS.

In onderstaande figuur is de samenstelling van de totale begrotingsgefinancierde zorguitgaven 2024 in staafdiagrammen opgenomen.

Figuur 5 Samenstelling van de totale begrotingsgefinancierde zorguitgaven 2024 (in miljarden euro’s).

In tabel 11A is de ontwikkeling van de zorguitgaven op de aanvullende post van Financiën opgenomen. Dit betreft de stand van de middelen op de aanvullende post van het Ministerie van Financiën na verwerking van de maatregelen uit de Startnota, de overhevelingen naar de VWS-begroting en overige bijstellingen.

De middelen die nog op de aanvullende post van het Ministerie van Financiën resteren, zullen naar de VWS-begroting worden overgeheveld nadat concrete en doelmatige bestedingsvoorstellen verder zijn uitgewerkt én nadat hierover afstemming heeft plaatsgevonden met het Ministerie van Financiën.

Tabel 11A Stand van de aanvullende post Financien (bedragen x € 1 miljoen) 1
 

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Standaardisatie gegevensuitwisseling

0,0

298,1

170,5

160,3

167,8

195,0

Valpreventie bij 65-plussers

4,5

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

Passende zorg als norm in Zvw (investeringsmiddelen)

0,0

0,0

0,0

53,4

5,5

7,1

Loon- en prijsbijstelling

0,0

0,1

0,1

0,1

5,7

5,7

Stand aanvullende post Financiën ontwerpbegroting 2024

4,5

298,2

170,5

213,8

179,0

207,8

1 Door afronding kan de som der delen afwijken van het totaal.

Bron: VWS.

Licence