Uitvoeren

Programma Groene Innovaties

Het financieel grootste project dat in 2024 is opgeleverd is «Kantoor vol afval» op locatie voormalig Vliegkamp Valkenburg. De kennis die is opgedaan in dit leerproject is in- en extern gedeeld zowel via rondleidingen op locatie alsook digitaal. De principes worden reeds geïmplementeerd bij het RVB en er is volop aandacht voor het project in de markt. Daarnaast zijn er op dezelfde locatie voorbereidingen getroffen voor de testen van biobased mycelliumisolatie (winnaar RVB Innovatieprijs Duurzaamheid 2023). Uitvoering start in 2025.

Voor het thema energietransitie stonden meerdere grote innovatieprojecten op de planning, welke zijn uitgevoerd. Dit is onder andere het meerjarige traject van Thermische Energie uit Oppervlaktewater (TEO), de test van de warmtebatterij, het initiatief natuurlijke koudemiddelen (checklist en pilot) en Self-improving Gebouwbeheersystemen, een tool die gevalideerd en getest wordt bij een rijkskantoor. Daarnaast is het initiatief blauwdruk voor een Smart Grid voorbereid. Dit innovatieproject draagt bij aan het verminderen van netcongestie.

Daarnaast is er voortgang gerealiseerd op zo’n twintig kleinere innovatieprojecten. Dit zijn onder andere de volgende projecten: het landelijk beschikbaar stellen van de norm circulair hergebruik staalconstructies (opschaling), onderzoek naar het onderhoud van biobased materialen, opschaling inzet drones AirVB, uitvoering en kennisdeling biobased brainstormpods Bezuidenhoutseweg 73, vier lopende pilots Presentje Natuur en de uitvoering van brandtesten van zonnepanelen op groen dak: Dubbel Duurzaam (de laatste twee initiatieven zijn winnaar van de RVB Innovatieprijs Duurzaamheid 2021).

Atelier Rijksbouwmeester

Het College van Rijksbouwmeester en Rijksadviseurs (CRa) adviseert gevraagd en ongevraagd aan beleidsdepartementen en uitvoeringsdiensten over actuele maatschappelijke opgaven. Voor de periode 2021 tot en met 2024 werkt het CRa met de agenda, «de 22e eeuw begint nu», waarin het toekomstdenken centraal staat. In 2022 is deze agenda verder uitgewerkt in zeven programmalijnen. De programmalijnen verbinden de beleidsadviezen met ervaring en kennis van de uitvoeringspraktijk. De programmalijnen helpen het werk van het CRa te prioriteren en om meer impact te maken.

Een voorbeeld van hoe het toekomstdenken concreet wordt gemaakt is in de reeks Wij zijn natuur. Samen met rijksambtenaren verkent het CRa nieuwe manieren van denken over natuur in beleid, om tot innovatieve oplossingsrichtingen te komen voor ruimtelijke vraagstukken. Een tweede voorbeeld van toekomstdenken is de toogdag die het CRa in april samen met het RVB organiseerde in het Nieuwe Instituut te Rotterdam. Met het team van Nota Ruimte verkenden we hoe Rijksvastgoed kan bijdragen aan een betere koppeling tussen beleid en uitvoering. In navolging hierop presenteerde het CRa in september het Advies Rijk als rentmeester #2. Daarin doet het CRa zes aanbevelingen voor de manier waarop het RVB rijksvastgoed kan inzetten als hefboom voor het creëren van maatschappelijke waarde met huisvestingsprojecten.

Het afgelopen jaar heeft het CRa veel gevraagde adviezen opgeleverd. Enkele voorbeelden zijn het advies aan het programma Novex op verzoek van het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO), dat in mei gepresenteerd werd. Ook werkt het CRa in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) doorlopend aan het dossier Water en bodem als basis. De inzichten uit de eerste vier pilotprojecten zijn afgelopen november gebundeld in het advies Water en bodem als basis: lessen uit de regio. In 2025 start een nieuwe reeks pilotprojecten. Daarnaast is in september het traject Advies Vitale Bodems Rijksgronden opgestart, op verzoek van het ministerie van IenW en het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN), in samenwerking met het RVB.

Een belangrijk advies dat het CRa op eigen initiatief uitbracht is het in juni verschenen rapport De economie van de toekomst begint bij de delta, daarin pleit het CRa onder andere voor een vorm van triage en het investeren in gebieden in plaats van in bedrijven. In 2025 presenteert het CRa een vervolg op deze studie aan de hand van ontwerpend onderzoek naar drie industrieclusters. In de klankbordgroep zijn meerdere ministeries en uitvoeringsdiensten vertegenwoordigd.

In november nam burgemeester Jan van Zanen van Den Haag de onderzoeksbundel over de 13^e-eeuwse geschiedenis van het Binnenhof in ontvangst op het Nationaal Monumentencongres. Tot slot werd Rijksadviseur Jannemarie de Jonge door de Eerste Kamer uitgenodigd om een position paper te schrijven over water. Rijksbouwmeester Francesco Veenstra lichtte een position paper over ruimtelijke ordening toe in de Tweede Kamer. En werden er Kamervragen gesteld en beantwoord naar aanleiding van een interview van Rijksadviseur Wouter Veldhuis over de Lelylijn.

Uitgaven

9.1 Doelmatige Rijkshuisvesting

Bijdrage aan agentschappen

RVB (Bijdrage voor huisvesting Koninklijk Huis)

Bij het jaarverslag van de Koning (I) is een extracomptabele bijlage opgenomen waarin deze uitgaven ook worden gepresenteerd. Hieronder volgt een nadere toelichting.

De bijdrage van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) aan het RVB voor de huisvesting (Paleizen) van het Koninklijk Huis bedroeg in 2024 € 15,7 mln.

Genoemd bedrag voor de paleizen bestaat uit een aantal componenten. In 2024 heeft het RVB circa € 7,4 mln. in rekening gebracht voor rente en afschrijvingen en huur. De rente en afschrijvingen zijn voor investeringen die vanaf 2010 via de leenfaciliteit zijn gefinancierd en zijn geactiveerd op de balans van het RVB. Voor de vergoeding voor regulier dagelijks en planmatig onderhoud is circa € 7,2 mln. afgerekend en voor vergoeding voor kleinere investeringen, functionele verbeteringen en projecten op basis van wet- en regelgeving circa € 1,1 mln.

Huis ten Bosch

In 2024 zijn er geen renovaties of verbouwingen uitgevoerd.

Paleis Noordeinde

In 2024 zijn er geen renovaties of verbouwingen uitgevoerd.

Koninklijk Paleis Amsterdam

In 2024 zijn er geen renovaties of verbouwingen uitgevoerd. Wel vindt het groot onderhoud aan het dak, het timpaan en de toren plaats. Deze is gestart in 2023 en loopt tot en met 2026.

RVB (Bijdrage voor huisvesting Hoge Colleges van Staat)

Het betreft hier de kosten voor huisvesting van de Hoge Colleges van Staat, waaronder de renovatie van het Binnenhof. Op verzoek van de opdrachtgever is in de afgelopen jaren capaciteit door het RVB ingezet voor activiteiten die gegeven hun aard bij het RVB apart worden gefinancierd, aangezien zij geen onderdeel vormen van het reguliere investeringsbudget bij huisvestingsprojecten.

Verder zijn in 2024 beveiligings- en leegstandskosten gemaakt van circa € 8,0 mln. door de onverwachte tussenliggende periode waarin de gebruikers niet aanwezig zijn op het Binnenhofcomplex en de aannemers het complex nog niet in beheer konden nemen. Deze kosten zijn gegeven hun aard niet activeerbaar bij het RVB en vormen geen onderdeel van het reguliere investeringsbudget bij huisvestingsprojecten. De kosten worden conform de reguliere systematiek direct afgerekend met de opdrachtgever.

Er zijn aanvullende kosten gemaakt op het gebied van veiligheid, functionaliteit en instandhouding van Bezuidenhoutseweg 67, omdat dit gebouw langer wordt gebruikt dan eerder was voorzien. Tot slot zijn hogere kosten van € 3,0 mln. gerealiseerd voor de tijdelijke huisvesting van Algemene Zaken. Deze kosten zijn gerelateerd aan de renovatie van het Binnenhof en worden verantwoord op dit budget.

RVB (Bijdrage voor huisvesting Ministerie van Algemene Zaken)

Het betreft hier een bijdrage voor de huisvesting van het Ministerie van Algemene Zaken. De onderschrijding wordt veroorzaakt doordat enerzijds de kosten van de huisvesting van AZ lager zijn dan geraamd, anderzijds worden activiteiten later uitgevoerd dan verwacht. Bij de najaarsnota is € 3,0 mln. gerealloceerd naar het budget voor huisvesting Hoge Colleges van Staat voor de tijdelijke huisvesting van Algemene Zaken gerelateerd aan de renovatie van het Binnenhof.

RVB (Bijdrage monumenten)

De bijdrage is voor de kosten die het RVB maakt voor het onderhoud van monumenten met een erfgoedfunctie, maar zonder huisvestingsfunctie. De bijdrage wordt als voorschot verstrekt en wordt in het jaar t+1 afgerekend.

RVB (Bijdrage voor Rijkshuisvesting)

De bijdrage aan het RVB betreft met name de bekostiging van het Atelier Rijksbouwmeester, het programma Groene Technologieën en de coördinatie van het rijksopdrachtgeverschap in de bouw. De bijdrage wordt als voorschot verstrekt en wordt in het jaar t+1 afgerekend.

9.2 Beheer materiële activa

Bijdrage aan agentschappen

RVB

Het betreft de bijdrage aan het RVB voor de uitvoering van het (privaatrechtelijk) beheer van onroerende zaken die de Staat toebehoren. Het gaat hierbij met name om de verwerking van (erf)pachtcontracten, de verwerking van de zakelijke lasten en het beheren van onroerende zaken. De bijdrage wordt als voorschot verstrekt en in het jaar t+1 afgerekend.

RVB (Onderhoud en beheerkosten)

Dit is de bijdrage voor onderhoud- en beheerkosten van onroerende zaken in het bezit van het RVB voor zover het niet de rijkshuisvesting betreft. Het gaat bijvoorbeeld om energiekosten, bewakingskosten, transitiekosten en het (groen) onderhoud van het Staatsdomein bij het Loo en Sorghvliet. De bijdrage wordt als voorschot verstrekt en in het jaar t+1 afgerekend. Verder heeft een overdracht aan de begroting van Economische Zaken en Klimaat (XIII) van circa € 1,7 mln. plaatsgevonden ten behoeve van het windmolenpark Zeewolde. Om dit mogelijk te maken zijn meeropbrengsten ter hoogte van circa € 1,7 mln. voor ingebruikgeving gedesaldeerd.

RVB (Zakelijke lasten)

Het gaat hier om de betaling van, door gemeenten en waterschappen opgelegde, belastingen en heffingen op onroerende zaken in eigendom bij de Staat, zoals met name onroerendzaakbelasting (circa 80%) en waterschaps- en rioolheffingen (circa 20%), voor zover deze kosten niet zijn toegerekend aan de rijkshuisvesting (zie baten-lastenparagraaf RVB). De kosten zijn dit jaar hoger dan verwacht, doordat er aanslagen uit voorgaande jaren zijn ontvangen en gemeentelijke tarieven zijn verhoogd in verband met stijgende WOZ-waardes. De bijdrage wordt als voorschot verstrekt en in het jaar t+1 afgerekend.

RVB (bijdrage voor compensatiegronden en erfpachtrechten)

Sinds 2023 kunnen de agrarische compensatiegronden van het Rijk niet alleen voor Rijksinfrastructuur en andere taken van rijkspartijen worden ingezet, maar ook voor andere beleidsdoelen die door medeoverheden worden gerealiseerd. Hierdoor is er meer vraag naar het gebruik van compensatiegronden en neemt de beschikbare voorraad af. Daarom is het gewenst ook aankopen te kunnen doen. Ook is het gewenst om aangeboden erfpachtrechten terug te kopen. De uitgaven kunnen slechts geschieden op moment dat ontvangsten gerealiseerd zijn of op korte termijn worden verwacht.

Ten behoeve van deze doelen wordt jaarlijks € 5,0 mln. toegevoegd aan zowel de uitgaven als de ontvangsten. Ten tijde van de tweede suppletoire begroting bleek dat de inkomsten uit de kortlopende pachtcontracten € 3,5 mln. hoger waren dan initieel geraamd (€ 5,0 mln.). Deze aanvullende inkomsten zijn bovenop de € 5,0 mln. ingezet voor de aankoop compensatiegronden en afkoop erfpachtrechten.

Ontvangsten

Voor alle ontvangsten geldt dat deze via bevoorschotting en afrekening met het ministerie van BZK worden verwerkt. Een verschil tussen begroting en realisatie wordt in jaar t+1 afgerekend.

Zakelijke lasten

Het betreft hier de terugbetalingen door de huurders van door het RVB betaalde gebruikerslasten en de terugontvangsten van betaalde zakelijke lasten op basis van bij gemeenten ingediende bezwaarschriften (totaal € 3,3 mln.).

Ingebruikgevingen

Het gaat hierbij om de ingebruikgeving van de onroerende zaken van de Staat voor zover er voor de opbrengst uit ingebruikgeving geen middelenafspraak bestaat.

Ten opzichte van de begroting waren er in 2024 meerontvangsten op ingebruikgevingen doordat de pachtinkomsten uit kortlopende pachtcontracten hoger zijn dan eerder is voorzien. Dit leidde tot een bijstelling van de geraamde inkomsten naar € 54,7 mln. Verder is ten behoeve van het Windmolenpark Zeewolde circa € 1,7 mln. aan meeropbrengsten uit de ingebruikgeving gedesaldeerd en overgeheveld naar de begroting van Economische Zaken en Klimaat (XIII).

Vervreemding

Het betreft de vervreemding van de onroerende zaken van de Staat voor zover er voor de opbrengst uit vervreemding geen middelenafspraak bestaat. Dit leidde in 2024 tot € 8,5 mln. inkomsten uit vervreemding van met name agrarische onroerende zaken en van overige onroerende zaken. Deze ontvangsten zijn ingezet als dekking ter grootte van hetzelfde bedrag voor aankoop compensatiegronden en afkoop erfpachtrechten.

Generale ontvangsten

Verkoop bodemmaterialen

Hieronder vallen de ontvangsten uit de verkoop van bodemmaterialen (circa € 33,0 mln.) zoals zand. De bodemmaterialen hebben circa € 10,0 mln. meer opgebracht dan begroot.

Veiling huurrechten benzinestations

Het betreft de ontvangsten uit de veiling van huurrechten van benzinestations langs rijkswegen (€ 55,7 mln.). De benzineveilingen in september hebben € 30,0 mln. meer opgebracht dan begroot.

Afrekeningen voorschotten 2022

Dit zijn de ontvangsten naar aanleiding van het afrekenen van uitbetaalde voorschotten in 2023 (€ 25,6 mln.). Het betreft voornamelijk generale ontvangsten uit bodemmaterialen en ontvangsten uit ingebruikgevingen.