Door wijzigingen in beleid van verschillende departementen kan worden overgegaan tot het beleggen of juist weghalen van taken bij gemeenten. Soms gaat dit gepaard met een toevoeging aan of een uitname uit het gemeentefonds. In de tabel met belangrijkste mutaties worden de mutaties groter dan € 30 mln. weergegeven.
2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 | |
|---|---|---|---|---|---|---|
Stand begroting 2025 | 44.896.000 | 42.236.156 | 42.005.802 | 41.788.344 | 41.707.183 | 0 |
Belangrijkste mutaties | ||||||
Eerste suppletoire begroting 2025 (inclusief NvW) | 1.359.633 | 2.605.815 | 2.259.349 | 995.657 | 965.792 | 42.560.193 |
1) Extra middelen gemeenten en Jeugd | 414.000 | 1.312.000 | 1.283.000 | ‒ 9.000 | ‒ 7.000 | 3.000 |
2) Hervormingsagenda Jeugd | 0 | 356.126 | 274.416 | 313.079 | 342.338 | 342.338 |
3) Uitstel vervanging Wmo abonnementstarief | 0 | 225.000 | 0 | 0 | 0 | 0 |
4) Bijstelling accrestranche 2025 | 422.842 | 396.134 | 394.322 | 392.465 | 392.259 | 389.010 |
5) Loonbijstelling 2025 Participatie | 102.296 | 98.747 | 95.202 | 91.686 | 88.176 | 84.744 |
6) Arbeidsmarktregio's | 44.080 | 37.806 | 47.941 | 54.048 | 0 | 0 |
7) Uitvoeringskosten Omgevingswet | 80.679 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
8) Loon- en prijsbijstelling Beschermd wonen 2025 | 87.194 | 87.194 | 87.194 | 87.194 | 87.194 | 87.194 |
9) Sociale infrastructuur | 54.800 | 52.927 | 54.556 | 56.187 | 57.821 | 59.597 |
10) Wijziging betalingsverloop algemene uitkering 2024 | 133.911 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
11) Afrekening ruimte onder plafond BCF 2024 | ‒ 114.671 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
12) Extrapolatie 2030 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 41.589.299 |
13) Overige mutaties | 134.502 | 39.881 | 22.718 | 9.998 | 5.004 | 5.011 |
Mutaties begroting 2026 | 1.356.077 | 2.683.932 | 1.874.996 | 1.778.108 | 1.780.942 | 1.779.062 |
14) Accres tranche 2026 | 0 | 1.857.731 | 1.801.531 | 1.738.891 | 1.737.166 | 1.735.086 |
15) Ruimte onder plafond BCF 2025 | 428.279 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
16) Implementatie Pwet in balans | 36.325 | 15.204 | 3.561 | 1.000 | 1.000 | 1.000 |
17) Verhoging begeleidingsbudget Beschut Werk | 34.257 | 36.703 | 39.151 | 0 | 0 | 0 |
18) Uitvoering Sociale Agenda Groningen en Noord-Drenthe | 28.172 | 61.700 | 0 | 0 | 0 | 0 |
19) Capaciteit decentrale overheden klimaat- en energiebeleid | 0 | 666.340 | 0 | 0 | 0 | 0 |
20) Hervormingsagenda Jeugd 2023 en 2024 | 728.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
21) Vervroegde Tweede Kamer verkiezingen | 60.000 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
22) Overige mutaties | 41.044 | 46.254 | 30.753 | 38.217 | 42.776 | 42.976 |
Stand ontwerpbegroting 2026 | 47.611.710 | 47.525.903 | 46.140.147 | 44.562.109 | 44.453.917 | 44.339.255 |
Toelichting
14) Accres tranche 2026
De accres tranche 2026 wordt in deze begroting toegevoegd aan de begroting van het gemeentefonds.
15) Ruimte onder plafond BCF 2025
De ontwikkeling van het BTW-compensatiefonds (BCF) en het bijbehorende plafond leiden conform het Financieel Akkoord Rijk/VNG/IPO met ingang van 2015 tot een toename of afname van de algemene uitkering van de fondsen. Voor 2025 is vooralsnog sprake van ruimte onder het plafond, met als gevolg een toevoeging aan de algemene uitkering van € 428 mln.
16) Implementatie Pwet in balans
Voor de implementatie van het wetsvoorstel Participatiewet in balans, worden door gemeenten implementatiekosten gemaakt. Met deze overboeking worden hiervoor middelen overgeboekt naar het gemeentefonds. Het gaat om een overboeking van € 36 mln. in 2025, € 15 mln. in 2026 aflopend tot € 1 mln. structureel vanaf 2028 van het ministerie van SZW.
17) Verhoging begeleidingsbudget Beschut Werk
In de Voorjaarsnota is besloten tot een ophoging van de rijksbijdrage beschut werk aan het gemeentefonds. Dit vraagt een wetswijziging welke waarschijnlijk per 1 januari 2028 inwerking zal treden. Vanaf de inwerkingtreding zullen de extra middelen via het budget voor bijstand en loonkostensubsidies (SPUK) toegekend worden aan gemeenten. Tot die tijd zullen de extra middelen via de rijksbijdrage beschut werk aan gemeenten toegekend worden. Het gaat om een overboeking van € 34 mln. in 2025 oplopend tot € 39 mln. in 2027 van het ministerie van SZW.
18) Uitvoering Sociale Agenda Groningen en Noord-Drenthe
In het kader van de Sociale Agenda, aangekondigd in Nij Begun, worden voor 2025 en 2026 respectievelijk € 28 mln. en € 62 mln. voor de uitvoering overgeheveld aan de gemeente Groningen van het ministerie van BZK. De Sociale Agenda bestaat uit 16 maatregelen die ten goede komen aan de leefbaarheid, onderwijskwaliteit, armoedebestrijding, gezondheid en arbeidsparticipatie van inwoners. De gemeente Groningen is, zoals afgesproken in een door de regio opgesteld convenant, als budgethouder verantwoordelijk voor de verdeling van de middelen welke nu worden overgeheveld.
19) Capaciteit decentrale overheden klimaat- en energiebeleid (CDOKE)
In het Coalitieakkoord van het kabinet Rutte IV zijn middelen beschikbaar gesteld voor gemeenten en provincies voor de uitvoering van het Klimaatakkoord en het klimaat- en energiebeleid. De decentralisatie-uitkering capaciteit decentrale overheden klimaat- en energiebeleid vervangt de specifieke uitkering CDOKE. De CDOKE-middelen zijn ook beschikbaar na 2026, maar de uitkeringsvorm na 2026 is nog niet bepaald.
20) Hervormingsagenda Jeugd 2023 en 2024
Naar aanleiding van de eerdere afspraken in het voorjaar met de VNG heeft het kabinet besloten tot compensatie van de incidentele tekorten 2023 en 2024 in de jeugdzorg. Gemeenten ontvangen in totaal € 728 mln. van het Rijk die ze kunnen inzetten ter ondersteuning van de transformatie van de jeugdhulp conform de afspraken in de Hervormingsagenda. Het gaat dan om het versterken van de sociale basis en stevige lokale teams, met tevens aandacht voor het verbeteren van kind- en gezinsbescherming en de bredere integrale aanpak sociaal domein.
21) Vervroegde Tweede Kamerverkiezingen
Het kabinet stelt eenmalig € 60 mln. beschikbaar aan gemeenten voor de organisatie van de vervroegde Tweede Kamerverkiezing op 29 oktober 2025. Het kabinet heeft hierover besloten na overleg met de VNG. Deze eenmalige vergoeding is aanvullend op de vergoeding die gemeenten jaarlijks via het gemeentefonds krijgen voor de uitvoering van hun wettelijke taken bij het organiseren van verkiezingen.
22) Overige mutaties
De overige mutaties hebben met name betrekking op de decentralisatie-uitkering Vrouwenopvang (€ 12 mln.), de decentralisatie-uitkering Overheidsbrede dienstverlening (€ 15,4 mln.) en de volume-indexatie op de integratie-uitkering Beschermd Wonen (€ 14,9 mln).