Gerealiseerde uitgaven naar beleidsterrein voor 2007 (in € mln.)

Gerealiseerde ontvangsten naar beleidsterrein voor 2007 (in € mln.

INHOUDSOPGAVE blz.

DEEL A. ALGEMEEN

1. Aanbieding en dechargeverlening

Aanbieding van het jaarverslag en verzoek tot dechargeverlening van de Minister van Verkeer en Waterstaat aan de Voorzitters van de Eerste en de Tweede Kamer van de Staten-Generaal.

Onder verwijzing naar de artikelen 63 en 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verzoek ik de beide Kamers van de Staten-Generaal de Minister van Verkeer en Waterstaat decharge te verlenen over het in het jaar 2007 gevoerde financiële beheer met betrekking tot de uitvoering van de begroting van het Infrastructuurfonds.

Ten behoeve van de oordeelsvorming van de Staten-Generaal over dit verzoek tot dechargeverlening is door de Algemene Rekenkamer als externe controleur op grond van artikel 82 van de Comptabiliteitswet 2001 een rapport opgesteld van haar bevindingen en haar oordeel met betrekking tot:

a. het gevoerde financieel- en materieelbeheer;

b. de ten behoeve van dat beheer bijgehouden administraties;

c. de financiële informatie in de jaarverslagen;

d. de departementale saldibalansen;

e. de totstandkoming van de informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering;

f. de in het jaarverslag opgenomen informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Dit rapport wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aan de Staten-Generaal aangeboden.

Bij het besluit tot dechargeverlening dienen, naast het onderhavige jaarverslag/de onderhavige jaarverslagen en het hierboven genoemde rapport van de Algemene Rekenkamer, de volgende, wettelijk voorgeschreven, stukken te worden betrokken:

a. het Financieel jaarverslag van het Rijk over 2007; dit jaarverslag wordt separaat aangeboden;

b. de slotwet van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat (Infrastructuurfonds) over het jaar 2007: de slotwet is als afzonderlijk kamerstuk gepubliceerd;

het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de betrokken slotwet is aangenomen;

c. Het rapport van de Algemene Rekenkamer over het jaar 2007 met betrekking tot de onderzoeken, bedoeld in artikel 83 van de Comptabiliteitswet 2001. Dit rapport, dat betrekking heeft op het onderzoek van de centrale administratie van ’s Rijks schatkist en van het Financieel jaarverslag van het Rijk, wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aangeboden.

d. De verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer met betrekking tot de in het Financieel jaarverslag van het Rijk over 2007 opgenomen rekening van uitgaven en ontvangsten van het Rijk over 2007 alsmede met betrekking tot de Saldibalans van het Rijk over 2006 (de verklaring van goedkeuring, bedoeld in artikel 84, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001);

het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer is ontvangen.

mede namens

Dechargeverlening door de Tweede Kamer

Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal dat de Tweede Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van

De Voorzitter van Tweede Kamer,

Handtekening:

Datum:

Op grond van artikel 64, tweede lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, ter behandeling doorgezonden aan de voorzitter van de Eerste Kamer.

Dechargeverlening door de Eerste Kamer

Onder verwijzing naar artikel 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verklaart de voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal dat de Eerste Kamer aan het hiervoor gedane verzoek tot dechargeverlening tegemoet is gekomen door een daartoe strekkend besluit, genomen in de vergadering van

De Voorzitter van de Eerste Kamer,

Handtekening:

Datum:

Op grond van artikel 64, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, doorgezonden aan de Minister van Financiën.

2. Leeswijzer

Dit Jaarverslag bestaat uit drie delen, te weten een deel A. Algemeen, een deel B. Infrastructuurverslag en een deel C. Jaarrekening.

Het deel A. Algemeen bevat het voorwoord van de minister, de dechargeverklaring en de leeswijzer.

Het deel B. begint met het Infrastructuurverslag. In feite betreft dit de tegenhanger van de Infrastructuuragenda uit de begroting 2007 van het Infrastructuurfonds. Hierin is een korte terugblik opgenomen met betrekking tot de realisatie van de belangrijkste uitvoeringsprioriteiten van VenW over het verslagjaar 2007. Vervolgens zijn de productartikelen beschreven.

De producten van het infrastructuurfonds dragen bij aan het realiseren van de doelstellingen van de begroting van VenW (Hoofdstuk XII). Evenals in de begroting van het Infrastructuurfonds is in het jaarverslag van het infrastructuurfonds aan het begin van de artikelen aangegeven aan welk(e) beleidsartikel(en) het betreffende IF artikel is gerelateerd.

Ingegaan wordt op de realisatie van programma’s en budgettaire gevolgen van de uitvoering1. Om de hoeveelheid informatie te beperken is gekozen voor het hanteren van de hieronder aangegeven norm op productartikel niveau. Aan de hand van deze norm is bepaald of een verschil is toegelicht.

Deze keuze houdt in dat die artikelen, waarbij het verschil tussen het begrotingsbedrag en de realisatie kleiner is dan de aangegeven norm, in principe niet worden toegelicht. De Tweede Kamer is over het merendeel van de mutaties al geïnformeerd door middel van de suppletore begrotingen over 2007 en de toelichtingen daarbij.

In afwijking van de hierboven genoemde norm zijn die productartikelen waarop in de begroting 2007 geen ontvangsten waren geraamd, maar wel relatief kleine bedragen op zijn verkregen, gezien de beperkte omvang van die bedragen niet apart toegelicht.

Als gevolg van de nieuwe indeling van de begroting zijn de financiële realisaties vanaf 2006 op een andere manier gegroepeerd dan cijfers van eerdere jaren, waardoor het niet mogelijk is om de realisaties van de vier voorgaande jaren op te nemen in de budgettaire tabellen. Om de gebruiker toch historisch vergelijkingsmateriaal te bieden zijn de financiële kasrealisaties alleen voor het jaar 2005 voor dit doel technisch omgerekend naar de nieuwe begrotingsindeling, waarvoor een aantal aannames is gemaakt.

Deel C. begint met de (opbouw van de) Jaarrekening; een verantwoordingsstaat waarbij op artikelniveau inzicht wordt gegeven in de financiële afwijkingen tussen de begroting en realisatie. Ook is in dit onderdeel de saldibalans opgenomen.

In de bijlage is de afkortingenlijst opgenomen.

DEEL B. INFRASTRUCTUURVERSLAG 2007

1. Inleiding

Met het Infrastructuurverslag 2007 legt het ministerie van Verkeer en Waterstaat (VenW) verantwoording af over de voornemens uit de Infrastructuuragenda 2007. Het verslag bevat informatie op zowel programma- als projectniveau en geeft inzicht in de projecten waarvan in 2007 de uitvoering is begonnen en de projecten die in 2007 zijn opgeleverd. De verantwoording over de beleidsprioriteiten is opgenomen in het jaarverslag 2007 van het ministerie van VenW.

2. Algemene thema’s

2.1 Coalitieakkoord

Het kabinet heeft via verschillende enveloppen (Infrastructuur en Vaarwegen, Openbaar Vervoer en Water en Kust) uit het Coalitieakkoord middelen gereserveerd op het terrein van transportinfrastructuur en water. In de Infrastructuuragenda 2008 is een overzicht opgenomen van de toedeling van de verschillende enveloppen.

2.2 Infrastructuurprogramma tot en met 2020

Met de begroting 2008 is, zoals afgesproken in het Coalitieakkoord, de eerste versie van het MIRT1 projectenboek uitgebracht. Hierin zijn voor het eerst de verschillende ruimtelijke investeringsprojecten- en programma’s van de betrokken departementen (VenW, VROM, LNV en EZ) gezamenlijk opgenomen. Het ministerie van VROM was ook vertegenwoordigd bij het landsdelige MIRT overleg in oktober/november 2007. Naast de reguliere onderwerpen is tijdens deze overleggen ook gesproken over de uitkomsten van de in 2007 uitgevoerde landelijke markt- en capaciteitsanalyses (LMCA’s) op het gebied van weg, spoor, regionaal OV en vaarwegen (Kamerstuk 2007–2008, 29 984 en 31 089, nr. 111). Definitieve besluiten over het al dan niet toekennen van financiële middelen worden gekoppeld aan de integrale budgettaire afweging in de Mobiliteitsvisie, die met de begroting 2009 wordt uitgebracht.

2.3 Publiek private samenwerking (PPS)

In de Nota Mobiliteit is de ambitie geformuleerd om een krachtige impuls te geven aan een bredere en meer structurele toepassing van PPS. Om dit te realiseren wordt vanaf 2005 voor alle projecten in het Meerjarenprogramma Infrastructuur en Transport (MIT) in de verkenningenfase een marktscan gehouden om de meerwaarde van het vroeg inschakelen van marktpartijen te onderzoeken. Voor zover van toepassing wordt voor projecten boven € 112,5 miljoen een Public Private Comparator (PPC) uitgevoerd, waarbij de financiële meerwaarde van een Design Build Finance Maintenance (DBFM)-contract ten opzichte van de andere contractvormen wordt onderzocht. Mede op basis van de PPC wordt de meest geschikte contractvorm bepaald.

In 2007 zijn zes PPC’s uitgevoerd. Bij twee hiervan is sprake van een positieve uitkomst van de PPC. Binnenkort zal een keuze worden gemaakt of deze in PPS kunnen worden uitgevoerd. Over deze PPC’s is de Tweede Kamer op 4 april 2008 geïnformeerd (Kamerstuk 28 753, nr. 12).

In 2007 is de aanbesteding van het DBFM contract voor de Tweede Coentunnel afgerond. De gunning wordt begin 2008 verwacht. Daarnaast is in 2007 voor de A2 Hooggelegen een alliantiecontract afgesloten. Voor de projecten A15 Maasvlakte–Vaanplein en A2 Utrecht–Maarsbergen–Veenendaal zal de DBFM aanbesteding medio 2008 starten. Daarnaast worden de mogelijkheden voor het gebruik van PPS verkend bij onder andere de A6/A9 Schiphol–Amsterdam–Almere, de A4 Delft–Schiedam, Ruimte voor de Rivier, Anders Betalen voor Mobiliteit en Project Mainport Zuid. Met de toename aan daadwerkelijke (potentiële) PPS projecten wordt het ontwikkelen van de kennis en kunde steeds belangrijker. PPS Kennispool heeft een belangrijke rol om deze op een hoger peil te brengen.

Het toepassen van private financiering van infrastructurele investeringen wordt door verschillende partijen gezien als een mogelijkheid om versnelling van besluitvorming en totstandkoming van investeringen in de weg- en spoorinfrastructuur te realiseren. Daarbij is de gedachte dat met private initiatieven of financiering het mogelijk moet zijn de uitvoering te versnellen en mogelijk extra middelen beschikbaar te krijgen voor de uitvoering van infrastructurele projecten, zonder dat daarbij sprake is van belasten van de Rijksbegroting.

Aangezien private financiering van infrastructuur zou kunnen leiden tot een wijziging van het huidige bekostigingsstelsel van infrastructuur, is besloten de Commissie Private Financiering van Infrastructuur (Commissie Ruding) in te stellen. De commissie zal aan de ene kant de kansen van private financiering in beeld moeten brengen, maar tegelijkertijd ook de afwegingen die moeten worden gemaakt ten aanzien van ingezet kabinetsbeleid en andere publieke belangen, waaronder de institutionele kaders ten aanzien van rijksfinanciën. De aanbevelingen van de commissie moeten passen binnen het kabinetsstandpunt «Anders betalen voor mobiliteit», dat op 30 november 2007 (Kamerstuk 2007–2008, 31 305, nr. 1) aan de Kamer is verzonden.

2.4 Risicoreservering grote projecten

Eind 2006 resteerde er in totaliteit een bedrag van € 190 miljoen in de risicoreservering. Per saldo is in 2007 een totaalbedrag van € 115,4 miljoen onttrokken aan de risicoreservering. Conform de afspraak in het AO van 4 oktober 2006 is de risicoreservering verlaagd met € 75 miljoen (vierde en vijfde tranche). Het bedrag is toegevoegd aan budget van de HSL-Zuid (IF artikel 17.03). Verder is de uit de risicoreservering aangevraagde zesde tranche van € 31,1 miljoen voor het contract meerwerk ERTMS en de kosten van de organisatie RWS HSL-Zuid alsmede de zevende tranche van € 9,3 miljoen voor de meerkosten van contract ERTMS verwerkt. De bedragen zijn toegevoegd aan het projectbudget van de HSL-Zuid. De Kamer is hierover geïnformeerd per brieven van respectievelijk 23 januari 2007 (Kamerstuk 2006–2007, 22 026, nr. 260) en 15 mei 2007 (Kamerstuk 2006–2007, 22 026, nr. 265). Ultimo 2007 resteert er in de risicoreservering een bedrag van in totaliteit € 74,6 miljoen.

Verder is de Kamer met de aanbieding van de 22e voortgangsrapportage van de Betuweroute in 2007 verzocht in te stemmen met een onttrekking van € 14 miljoen aan de risicoreservering om te beginnen met de voorbereidende ingenieurswerkzaamheden voor de oplossing met ERTMS level 1. Dit om zoveel als mogelijk vertraging te voorkomen. De kosten van de voorgestelde aanpak bedragen circa € 14 miljoen meer dan het vigerende plan. Hiermee worden grotere financiële risico’s en het risico van uitval van de Havenspoorlijn bij migratie naar ERTMS ondervangen.

2.5 Onderuitputting Infrastructuurfonds

In 2007 is er met name op het programma hoofdwegen onderuitputting ontstaan. De oorzaak is hoofdzakelijk gelegen in de luchtkwaliteitproblematiek.

3. Programma’s en projecten

3.1 Beheer en onderhoud

Algemeen

Op 19 februari 2007 is de kabinetsreactie op het Interdepartementale Beleidsonderzoek (IBO) Beleid en Onderhoud Infrastructuur naar de Tweede Kamer gezonden (Kamerstuk 2006–2007, 30 800 XII, nr. 57). Hierin is aangegeven dat Verkeer en Waterstaat zich in grote lijnen in de bevindingen van de IBO kan vinden en een aanvang heeft gemaakt met de uitvoering van de aanbevelingen. Tijdens het Algemeen Overleg van 6 juni 2007 is dit voornemen met de vaste kamercommissie Verkeer en Waterstaat besproken en akkoord bevonden.

Een eerste resultaat is terug te vinden in de begroting en MIRT 2008. Hierin zijn voor de diverse netwerken diagrammen opgenomen die een beter inzicht geven in de verdeling van de middelen over de belangrijkste onderdelen binnen deze netwerken.

In lijn met de Plannen van Aanpak en de later gemaakte afspraken met de Tweede Kamer en de sector is het afgelopen jaar verdere uitvoering gegeven aan het inlopen van het achterstallig onderhoud en het uitvoeren van de benodigde vervangingen bij spoor, wegen en waterwegen.

Hoofdwegen

Met de vervanging van 474 kilometer asfalt in 2007 is in totaal 1300 kilometer vervangen. Hiermee is het ministerie er in geslaagd om op 1 januari 2008 het achterstallig onderhoud verhardingen, conform het plan van aanpak Beheer en Onderhoud Rijkswegen 2004–2010 (Bijlage bij Infrastructuurfonds 2004, kamerstuk 2003–2004, 29 200 XII, nr. 1), weggewerkt te hebben. Bij bruggen en viaducten en bij DVM-systemen is nog steeds sprake van een onderhoudsachterstand en bij verhardingen zal een inspanning nodig zijn om te voorkomen dat opnieuw achterstand optreedt. De impulsgelden worden ingezet om deze onderhoudsachterstand weg te werken. Over de voortgang van het «Groot Onderhoud Wegen» wordt de Kamer ieder kwartaal geïnformeerd.

Spoorwegen

In 2007 is verder gewerkt aan de uitvoering van de tweede fase Herstelplan Spoor bestaande uit het oplossen van punctualiteits- en capaciteitsknelpunten, kleine infrastructurele projecten en vervangingsinvesteringen. Belangrijke ontwikkeling in 2007 was ook de voorbereiding van en besluitvorming over de overgang naar outputsturing. Uit extern onderzoek is gebleken dat ProRail voldoet aan de hieraan verbonden eisen uit de beheerconcessie. Vanaf 2008 zal daarom worden overgegaan op het sturen op te bereiken prestaties, welke worden opgenomen in het beheerplan. Na instemming van de minister wordt het beheerplan ter informatie aan de Tweede Kamer gestuurd.

Waterwegen

De planning van een aantal deelprojecten uit het plan van aanpak Beheer en Onderhoud Hoofdvaarwegen is ten opzichte van de middels MTR gemelde stand van zaken aangepast. In onderstaande tabel worden de wijzigingen toegelicht. Voor het grootste deel wordt wel aan de afspraak voldaan het gehele plan van aanpak in 2010 gereed te hebben. Belangrijke ontwikkeling in 2007 is dat mede op aandringen van de Tweede Kamer en binnenvaartsector voorbereidingen zijn getroffen om het volledig wegwerken van het achterstallig onderhoud te versnellen. In de Nota Mobiliteit was dit in 2020 gepland, inmiddels is toegezegd dit reeds in 2018 gereed te hebben en worden verdere mogelijkheden tot versnelling onderzocht. Met de indiening van de begroting 2009 zal meer duidelijkheid over de mogelijkheden hiertoe geboden worden.

3.2 Aanleg en benutting

Hieronder wordt ingegaan op de resultaten die VenW in 2007 heeft geboekt op de diverse projecten binnen de in het Infrastructuurfonds onderscheiden sectoren.

Hoofdwatersystemen

In 2007 zijn de volgende resultaten geboekt:

Hoofdwegennet

Op 25 juli 2007 is het tracébesluit A4 Burgerveen–Leiden door de Raad van State vernietigd (Kamerstuk 2006–2007, 30 504, nr. 3). De Raad van State heeft kritisch geoordeeld over de motivering van het gehanteerde onderzoeksgebied voor luchtonderzoek ten behoeve van de realisatie van dat tracébesluit. In samenwerking met een breed scala aan deskundigen is een uniforme aanpak ontwikkeld ter bepaling van de omvang van het luchtkwaliteitonderzoeksgebied (methode «Significante Intensiteitsverandering» in combinatie met expert-judgement). Deze nieuwe aanpak voor gebiedsafbakening wordt toegepast op 38 projecten (inclusief de A4 Burgerveen–Leiden) (Kamerstuk 2007–2008, 29 385, nr. 13). In de reguliere tracéwetrapportage wordt de Kamer geïnformeerd over de gevolgen voor de planning van de lopende tracéwetprocedures van de individuele projecten. Om tot een oplossing te komen is de Commissie Versnelling Besluitvorming Infrastructurele Projecten (Commissie Elverding) gevraagd zich over deze problematiek te buigen (Kamerstuk 2007–2008, 29 385, nr. 11).

In 2007 is bij de A4 Delft–Schiedam en de A74 Venlo een fout aan het licht gekomen. In beide gevallen betrof het een foutieve invoer in het verkeersmodel, die bij beide projecten leidt tot vertraging. Naar aanleiding hiervan heeft de minister een aantal maatregelen aangekondigd die er toe moeten leiden dat er in de besluitvorming en het opstellen van procedures geen fouten en geen vertragingen meer kunnen optreden (Kamerstuk 2007–2008, 30 561 en 28 670, nr. 6H).

In 2007 zijn in het ZSM-programma de volgende Spoedwetprojecten (ZSM-1) gerealiseerd:

• A7 Zaanstad–Purmerend, spitsstrook (10,1 km)

• A13 Zestienhoven–Delft zuid, spitsstrook (6,5 km)

In 2007 zijn de volgende resultaten geboekt:

Spoorwegen

In 2007 zijn de volgende resultaten geboekt:

Regionale/lokale infrastructuur

In 2007 zijn de volgende resultaten geboekt:

Hoofdvaarwegennet

In 2007 zijn de volgende resultaten geboekt:

Grote projecten mobiliteit en water

In 2007 zijn de volgende resultaten geboekt:

Net als voor de Betuweroute en de HSL-Zuid wordt voor de exacte voortgang van bovengenoemde projecten verwezen naar de halfjaarlijkse voortgangsrapportages.

3.3 Randvoorwaarden

In 2007 zijn de volgende resultaten geboekt:

Innovatieprogramma Luchtkwaliteit

Het doel van het Innovatieprogramma Luchtkwaliteit (het IPL) is te komen tot innovatieve oplossingen die bijdragen aan verbetering van de luchtkwaliteit op en rond snelwegen. In voorgaande jaren is met name gewerkt aan literatuur- en laboratoriumonderzoek waarmee ideeën geselecteerd en op kleine schaal beproefd konden worden. In 2007 is gestart met de uitvoer van grootschalige praktijkproeven waarmee de werking van de meest kansrijke maatregelen in de praktijk aangetoond kan worden. Zo is langs de A28 een proeftuin schermen ingericht waar tot eind 2008 praktijkproeven aan 9 verschillende luchtschermen worden uitgevoerd. Er zijn tevens op de A50 praktijkproeven uitgevoerd met 3 verschillende soorten reinigingswagens die het fijnstof van de weg verwijderen. In 2007 zijn ook voorbereidingen getroffen voor praktijkmetingen aan vegetatiestroken langs de snelweg. In 2008 zullen alle praktijkproeven worden afgerond. De resultaten van deze onderzoeken zullen in 2009 leiden tot een implementatieadvies voor de toepassing van de beproefd maatregelen.

Innovatieprogramma Geluid

In 2007 zijn door het Innovatieprogramma Geluid (IPG) de volgende resultaten geboekt:

• vrijgave van dunne geluidsreducerende deklagen voor toepassing op wegen met snelheden tot en met 80 km/uur;

• vrijgave van een raildemper van een tweede leverancier;

• campagne «het wordt de helft stiller op de weg» ter bevordering van stillere autobanden is gestart;

• op een testterrein In Kloosterzande zijn 9 proefvakken met elastische wegdekken aangelegd waaronder de meest stille ter wereld;

• in Susteren is een testlocatie ingericht voor geluidsmetingen volgens nationale en internationale regelgeving;

• er is met ProRail besloten tot invoering van een korting voor vervoerders die hun treinen stiller maken, die op termijn gevolgd wordt door een malus voor de vervoerders die met lawaaiig materieel blijven rijden;

• er zijn voor duurproeven 150 goederenwagens van 5 verschillende vervoerders voorzien van LL remblokken waardoor deze 7 tot 9 decibel stiller werden;

• met de Alpenlanden, Duitsland en Italië is overleg gestart over stiller goederenvervoer per spoor (o.a. tijdens de derde Dutch-Swiss workshop on railway noise);

• er is besloten tot versnelde toepassing van maatregelen uit het IPG (dunne geluidsreducerende wegdekken, raildempers en modulaire schermen) bij 6 geluidsknelpunten langs rijkswegen en 5 geluidsknelpunten langs spoorwegen;

• afbouw van het programma waaronder een zorgvuldige overdracht aan de bestaande organisaties is in voorbereiding.

Meerjarenprogramma Ontsnippering (MJPO)

In 2007 zijn van de in het MJPO geïdentificeerd knelpunten 12 geheel opgelost en er zijn 12 deelknelpunten opgelost. Per 31 december 2007 zijn er 90 (deel)knelpunten in voorbereiding (lopend van verkenning tot gereed maken voor uitbesteding). Daarnaast zijn er per eind 2007 8 (deel-)knelpunten in uitvoering.

In 2007 zijn de volgende resultaten geboekt:

De productartikelen

Artikel 11 Hoofdwatersystemen

a. relatie producten en beleid

Op dit artikel worden de producten op het gebied van hoofdwatersystemen verantwoord. Dit betreft de onderdelen watermanagement, beheer en onderhoud, aanleg en verkenning en planstudie. Het watersysteem omvat het geheel van oppervlaktewater, waterbodems, oevers, etc.

Het artikel hoofdwatersystemen op het infrastructuurfonds is gerelateerd aan het beleidsartikel 31 (integraal waterbeleid) op de VenW begroting (Hoofdstuk XII). De doelstelling van dit beleidsartikel is het op orde krijgen en houden van een duurzaam watersysteem tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten.

b. budgettaire gevolgen van uitvoering

Financiële toelichting

¹ De mutatie in de verplichtingen is het resultaat van het in overeenstemming brengen van de verplichtingenraming met de uitvoeringsplanning van het beheer en onderhoudprogramma.

² Voor het basispakket BenO waterkeren is dit jaar € 77 mln. extra uitgegeven. De hogere kosten worden veroorzaakt door het beheer en onderhoud van stormvloedkeringen probabilistisch uit te voeren en marktontwikkelingen bij het suppleren van de kust.

³ Bij het basispakket BenO integraal waterbeheren: Er is ruim € 22 mln. meer uitgegeven om de vergunningverlening en handhaving naar behoren te kunnen uitvoeren in 2007. Dit betreft o.a. de inspanningen voor de Intergovernmental Panel on Climaite Change (IPCC)-richtlijn.

⁴ Beide projecten die onder het Groot Variabel Onderhoud Waterbeheer vallen hebben in 2007 voor een forse onderuitputting gezorgd:

• Bij de Renovatie Stuwen in de Lek is de vergunningsprocedure vertraagd o.a. als gevolg van aanmerkelijk hogere biedingen. Hierdoor zal de uitvoering pas in 2008 starten.

• Bij het Masterplan Haringvliet zijn er in 2007 minder uitgaven gedaan, welke nu in 2008 worden gerealiseerd. De einddatum van dit project blijft ongewijzigd (2011).

⁵ De overschrijding ad € 18,9 mln. komt met name door het toevoegen van het project «Zwakke schakels Nederlandse kust» aan dit artikel. Zie ook het projectenoverzicht bij 11.03.01.

⁶ de lagere realisatie komt met name door het achter blijven van het projecten «Haringvliet de Kier» en H&I (Herstel en Inrichtingen) Zie ook het projectenoverzicht bij 11.03.02.

⁷ Het kabinet heeft een uitgebreid verbeterprogramma gelanceerd onder regie van een bestuurlijke Taskforce. Binnen de VenW-begroting is voor de financiering van het verbeterprogramma € 10 mln. beschikbaar gesteld. Voor het verbeterprogramma is in 2007 € 1,4 mln. gerealiseerd.

⁸ De uitvoeringskosten zijn in 2007 overgeheveld naar het Hoogwaterbeschermingsprogramma op artikelonderdeel realisatie waterkeren (IF 11.03.01). De Zwakke Schakels Kust worden nu voor de voorkeursvarianten nader uitgewerkt. In 2007 is begonnen met de uitvoering van de eerste Zwakke schakels Nederlandse kust.

⁹ Dit betreft met name de Uitvoeringskosten Verruiming vaargeul Westerschelde. In 2007 is dit project overgeheveld naar het artikelonderdeel realisatie waterbeheren (IF 11.03.02). Daarnaast heeft de beschikking heeft enige vertraging opgelopen a.g.v. discussie omtrent de Europese regelgeving op het gebied van subsidies. Het bedrag van € 1,251 mln. schuift door naar latere jaren.

¹⁰ De hogere ontvangsten betreffen met name de EU-bijdrage voor IRMA en ontvangsten ten behoeve van het depot Hollands Diep.

c. het actuele programma

11.01.01 Basispakket Watermanagement

De volgende activiteiten worden uitgevoerd:

• peilbeheer en bediening van objecten;

• monitoring en informatieverstrekking;

• crisisbeheersing en -preventie.

Bron: Rijkswaterstaat

Bron: Rijkswaterstaat

11.02 Beheer en onderhoud

11.02.01 Basispakket Beheer en Onderhoud waterkeren

Het basispakket Beheer en Onderhoud waterkeren bevat:

1. Handhaven kustlijn (conform de basiskustlijn zandige kust niveau 1990);

2. stormvloedkeringen en rijkswaterkeringen (conform de Wet op de waterkering).

ad 1. Handhaven kustlijn

Het handhaven van de kustlijn wordt gerealiseerd door het suppleren van zand op het strand of in de vooroever (onder water). Het Nederlandse kustsysteem kent een continu verlies aan zand dat jaarlijks gecompenseerd moet worden. Vanaf 2001 wordt ook zand gesuppleerd om de zandverliezen op dieper water te compenseren. Daarmee wordt de zandhoeveelheid in het kustfundament op peil gehouden en wordt het effect van de zeespiegelstijging te niet gedaan.

Ook zijn er activiteiten zoals bestortingen, onderhoud van dammen en strandhoofden, eveneens met het doel om structurele kusterosie te bestrijden. De hogere kosten in 2007 zijn het gevolg van marktontwikkelingen, waardoor de kosten voor zandsuppletie hoger uitvielen dan was begroot.

In onderstaand overzicht is de gerealiseerde zandsuppletie over de periode tussen 1991 en 2007 weergegeven.

Bron: Rijkswaterstaat

ad 2. Stormvloedkering en rijkswaterkeringen

• Stormvloedkeringen

Ter beveiliging van ons land tegen de zee is een aantal stormvloedkeringen aangelegd, die bij hoogwater gesloten kunnen worden. Het Rijk heeft vier stormvloedkeringen in beheer: de Stormvloedkering Oosterschelde, de Stormvloedkering Nieuwe Waterweg (de Maeslantkering), de Hartelkering en de Stormvloedkering Hollandsche IJssel. Het onderhoud aan de keringen betreft voornamelijk het conserveren van de schuiven, het onderhoud aan werktuigbouwkundige en elektronische onderdelen, het onderhoud aan het besturingssysteem en periodieke inspecties. Uit onderzoek is gebleken dat faalkansgericht of probabilistisch onderhoud voor de stormvloedkeringen nodig is om de politiek afgesproken faalkans te handhaven en zo nodig te verbeteren. Hoewel de budgettaire consequenties van deze wijze van onderhoud nog niet volledig in beeld zijn gebracht, heeft deze aanpak in 2007 wel reeds geleid tot hogere Beheer en Onderhoud kosten voor stormvloedkeringen.

• Rijkswaterkeringen

Rijkswaterstaat beheert en onderhoudt ongeveer 325 km primaire waterkeringen. Primaire waterkeringen zijn waterkeringen die onder de Wet op de waterkering vallen omdat ze bescherming bieden tegen het buitenwater. Het gaat om enkele zeedijken op de Waddeneilanden, de Afsluitdijk, de Houtribdijk, de dijk van Marken en dammen in Zeeland. Naast deze primaire waterkeringen beheert en onderhoudt Rijkswaterstaat een aantal niet-primaire waterkeringen. De omvang van de primaire waterkeringen is in 2007 niet gewijzigd.

Bron: Rijkswaterstaat

Bron: Rijkswaterstaat

11.02.05 Basispakket Beheer en Onderhoud integraal waterbeheer

Onder dit programma vallen alle activiteiten die noodzakelijk zijn om het hoofdwatersysteem op een zodanig kwaliteitsniveau te houden dat dit voldoet aan de vigerende regelgeving. Hierbij valt te denken aan beheer en onderhoud van:

• rijkswateren t.b.v. maatgevend hoogwater (MHW);

• stuwende en spuiende kunstwerken;

• rijkswateren ten behoeve van waterkwaliteit;

• oevers en bodems;

• vergunningverlening en handhaving.

Bovendien valt onder het basispakket de voorbereiding van de implementatie van de Kader Richtlijn Water (KRW) en de activiteiten in het kader van Natura 2000. Zowel de KRW als Natura 2000 streven naar het beschermen van gezonde watersystemen die een duurzaam gebruik mogelijk maken.

Bron: Rijkswaterstaat

Bron: Rijkswaterstaat

Toelichting

Alle spuiende kunstwerken en stuwen zijn conform de afspraken gedurende het jaar operationeel geweest. Wederom is er een geringe verbetering opgetreden met betrekking tot de prestaties van de vergunningverlening, maar VenW tracht deze in de komende jaren structureel nog verder te verbeteren. Het percentage vergunningverlening in het kader van WVO voldoet (nog) niet aan de wettelijke termijnen. Deze prestatie stond extra onder druk, doordat dit jaar prioriteit is gegeven aan de implementatie van de IPPC-richtlijn. Dit zijn veelal zeer complexe vergunningen welke aan de Europese richtlijn moeten voldoen. Dit heeft geleid tot de hogere realisatie op dit artikelonderdeel van ruim € 22 mln. Voor de overige wetten is de streefwaarde van 80% wel ruimschoots gerealiseerd (88%). Het aantal bedrijfsbezoeken en scheepscontroles voldoet volgens verwachting ruim aan de afgesproken streefwaarde.

11.02.08 Groot variabel onderhoud Waterbeheren

In het kader van dit plan zijn in de begroting de volgende projecten gedefinieerd.

Bron: Rijkswaterstaat

Toelichting

Bij de Renovatie Stuwen in de Lek is de vergunningsprocedure vertraagd o.a. als gevolg van aanmerkelijk hogere biedingen. Hierdoor zal de uitvoering pas in 2008 starten. De einddatum in 2010 blijft ongewijzigd.

11.03 Aanleg

11.03.01 Realisatie programma waterkeren

Op dit artikelonderdeel is het afgelopen jaar gewerkt aan de volgende doelstellingen:

1. rivierverruiming;

2. dijkversterking en herstel en onderzoek steenbekleding;

3. overige onderzoeken en kleine projecten;

4. resterende werkzaamheden Deltaplan Grote Rivieren;

5. zwakke schakels kust;

6. hoogwaterbeschermingsprogramma.

Projectoverzicht bij 11.03.01 Realisatieprogramma Waterkeren

Toelichting

^a DGR: Het onderdeel Harlingen van Deltaplan Grote Rivieren. Dit deel is voortvarend aangepakt zodat al in 2007 gestart kon worden. Derhalve is reeds € 9 mln gerealiseerd.

^b NURG/participatie: De beoogde versnelling voor het programma (o.a. Lexkesveer) is niet gerealiseerd.

^c Keent: Onder andere vanwege het aantreffen van explosieven is de uitvoeringsplanning van het project Keent aangepast waardoor het betalingsritme is gewijzigd. Ook is er vertraging opgetreden in de aanbesteding. NVO Maas en de oevers Keent worden gezamenlijk aanbesteed. De realisatie blijft voorzien voor 2010.

^d Oosterschelde en Westerschelde: Het project is versneld om de realisatie 2015 te behalen. Voor deze versnelling was in 2007 meer budget nodig, wat in latere jaren minder wordt uitgegeven.

^e Hoogwaterbeschermingsprogramma(’s): De lagere realisatie is het gevolg van de achterblijvende verzoeken tot subsidies die ten behoeve van het Hoogwaterbeschermingsprogramma worden uitgekeerd aan waterschappen.

^f Zwakke schakels Nederlandse kust: Volgens de planning waren er geen budgetten voor de zwakke schakel-projecten in 2007. De realisatie betreft de Zuid-Hollandse projecten Flaauwe werken, Noordwijk en Voorne. Het project Voorne verkeert nog in de aanbestedingsfase. De realisatie van € 20 mln. is dan ook met name gerealiseerd in de projecten Noordwijk en Flaauwe.

11.03.02 Realisatieprogramma waterbeheren

Toelichting

^a Met de verwerking van de proef grootschalige verwerking baggerspecie wordt met de verdere verwerking gewacht tot het besluit Bodemkwaliteit van kracht wordt. Verwacht wordt dat dit medio 2008 het geval zal zijn. Vooralsnog heeft deze vertraging geen gevolgen voor de einddatum van het project.

^b Dit betreft de o.a. de volgende projecten:

a. Bij de sanering van de Malburgerhaven is een vertraging opgetreden vanwege het aantreffen van explosieven.

b. Bij sanering Twentekanalen Oevers Markering is sprake van vertraging. Deze sanering is afhankelijk van een landbodemsanering van de Provincie, welke is vertraagd.

c. Bij het project Sanering Hollandsche IJssel is een onderdeel, dat uitgevoerd wordt door de Provincie Zuid-Holland en stichting Zelling vertraagd. Bij de sanering Dordse Biesbosch is er vertraging in verband met juridische zaken.

^c De lagere realisatie bij SUBBIED is het gevolg van achterblijvende aanvragen voor subsidies.

^d Integrale inrichting Veluwe randmeer: De aanbesteding 4e trap rioolwater zuiveringsinstallatie Harderwijk is vertraagd vanwege een eis van de Provincie Gelderland voor een geheel vernieuwde milieuvergunning. Daarnaast ligt de aankoop van recreatielandjes Ecolint op dit moment stil als gevolg van een aangenomen motie door de gemeenteraad van Elburg.

^e Natte natuur IJsselmeergebied: De oplevering van dit project is 2011, in lijn met de tussen VenW en LNV in 2000 gemaakte afspraken (Samenwerkingsovereenkomst Veiligheid en Natte Natuur). Van de 7 projecten zijn er twee gerealiseerd, de overige 5 worden pas in de komende jaren gerealiseerd. In 2007 zijn 3 nieuwe projecten (Kamperhoek, Houtribdijk en Edam-Volendam) in uitvoering genomen. Verwachting is dat het gehele project in 2011 is afgerond.

^f Depots Hollandsch Diep: Om de suppletie te integreren met de bestaande contractuele afspraken in het kader van de aanleg van het depot door de provincie worden tijd en inzet bespaard en is het mogelijk om extra depotruimte te realiseren. Deze koppeling bleek alleen mogelijk als de werkzaamheden voor oktober 2007 waren uitgevoerd. Daarom is een versnelling van de werkzaamheden (en uitgaven) gerealiseerd.

^g (en ¹). Haringvliet De Kier: Dit project heeft als gevolg van de te doorlopen wettelijke procedures en de koppeling van het zoetwatertracé op Goeree aan het Deltanatuur projecten Zuiderdiep vertraging opgelopen. Hierdoor is de verwachte realisatie voor het Kierbeheer verschoven van 2008 naar 2010.

^h (en ²) Vispassage Grave Borgharen Als gevolg van problemen in de acceptatietest en de vertraging bij de bouw van de passage Borgharen zijn de voor 2006 begrote uitgaven bij voorjaarsnota toegevoegd aan de begroting 2007. De passage Borgharen is in 2007 nog niet gereed gekomen. In 2008 worden nog de laatste betalingen verricht.

ⁱ Nieuwe projecten Herstel en Inrichting: Bij voorjaarsnota 2007 is de begroting voor deze projecten meer in lijn gebracht met de productieplanning. Dit heeft geresulteerd in een bijstelling van de begroting voor 2007. Vanaf 2010 wordt de productie weer ingelopen.

• Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW)

Op 2 juli 2003 is het Nationaal Bestuursakkoord Water ondertekend door het Rijk, Provincies, Gemeenten en Waterschappen met als doel samen de waterproblematiek in Nederland aan te pakken. Het akkoord heeft tot doel om in de periode tot 2015 het watersysteem in Nederland op orde te krijgen en daarna op orde te houden. Het gaat daarbij om het aanpakken van de gevolgen van de zeespiegelstijging, bodemdaling en een veranderend klimaat. Om deze problemen te bestrijden zijn maatregelen nodig met als uitgangspunt het eerst vasthouden, dan bergen en vervolgens afvoeren van water.

In 2007 heeft de betaling plaatsgevonden voor de voorschotten die in 2006 zijn ingediend. Vanaf de eerste helft van augustus tot in oktober zijn in totaal 42 voorschotverzoeken ingediend door de subsidieontvangers. Hoewel de afhandeling gedeeltelijk in het derde kwartaal is gestart, heeft er nog geen uitbetaling van voorschotten plaatsgevonden. De betaling hiervoor aan de uitvoeringsorganisatie zal in 2008 plaatsvinden.

11.05 Verkenning en planstudie

11.05.01 Verkenningenprogramma Hoofdwatersystemen

Aanpassingen in de planning

¹ Het Kabinetsstandpunt rampenbeheersing overstromingen (kamerstuk 2006–2007, 27 625, nr. 77) presenteert een strategie voor de beheersing van overstromingen, waarin fysieke/ruimtelijke en organisatorische maatregelen zijn opgenomen. Het kabinet heeft een uitgebreid verbeterprogramma gelanceerd onder regie van een bestuurlijke Taskforce. Voor het verbeterprogramma is € 15 mln. (waarvan vanuit de VenW-begroting € 10 mln.) beschikbaar. Voor de fysieke/ruimtelijke maatregelen wordt een compartimenteringstudie uitgevoerd. Hiertoe is vanuit het FES € 2 mln. beschikbaar gesteld. Mogelijke besluiten worden in de nota Waterveiligheid (eind 2008) genomen.

² In 2007 is nog niet alle benodigde informatie voor het integrale gebiedsplan ontvangen van de verschillende partners. Verwacht wordt dat deze informatie in 2008 wordt ontvangen.

³ Uit de verkenning is gebleken dat er op korte termijn geen draagvlak is voor het project Waals Nederlandse Grensmaas. De benodigde maatregelen uit het project voor de KRW zijn wel opgenomen in de voorlopige programmering voor de rijkswateren na 2011. Hierover vindt in 2009 nadere besluitvorming plaats in het kader van het Stroomgebiedsbeheersplan.

⁴ Het studierapport Integrale Verkenning Maas (IVM) is afgerond. De uitkomst is dat er vooralsnog géén aanvullende planstudies of investeringsbeslissingen voor ingrepen langs de Maas nodig zijn. In het Kabinetsstandpunt rampenbeheersing overstromingen (kamerstuk 2006–2007, 27 625, nr. 77) is de Tweede kamer geïnformeerd.

⁵ In 2007 in deze verkenning opgestart. Verwacht wordt dat de verkenning in 2008 kan worden afgerond.

⁶ De uitkomsten van de verkenning worden in 2008 verwacht. De verkenning naar een eventuele aanpassing van het sluitregime van de oosterschelde is in december 2007 afgerond. Het definitieve advies is vertraagd doordat in een onderzoek naar de faalkans van de Oosterscheldekering nieuwe inzichten zijn ontstaan in de termijn waarop een eventuele planstudie uitgevoerd zou moeten worden.

11.05.02 Planstudieprogramma waterkeren

Legenda:

uo uitvoeringsopdracht

tb/pb tracébesluit/projectbesluit

Afwijkingen in de planning

¹ Onder regie van de provincies zijn de MKBA’s uitgevoerd, waarin de versterking van de kustvakken en de ruimtelijke kwaliteit zijn beoordeeld. Voor de Zwakke Schakels Kust worden nu de voorkeursvarianten nader uitgewerkt. De Zwakke Schakels kust zijn in 2007 opgenomen in het Hoogwaterbeschermingsprogramma op het artikelonderdeel realisatie waterkeren (IF 11.03.01). In 2007 is begonnen met de uitvoering van de eerste Zwakke Schakels kust.

² In 2007 is duidelijk geworden dat het eerder inschakelen van de markt voor de uitvoering en vervlechten met de ruimtelijke besluitvormingsprocedure niet realiseerbaar is, Hierdoor is het projectbesluit en de start van de realisatie vertraagd. De verwachting is wordt dat het projectbesluit pas in 2009 kan plaatsvinden. Onderzocht wordt of de planning voor de realisatie nog haalbaar is.

11.05.03 Planstudieprogramma waterbeheren

Legenda: tb/pb tracébesluit/projectbesluit

uo uitvoeringsopdracht

Afwijkingen in de planning

¹ In 2007 is een aanvullend onderzoek gestart, waardoor het projectbesluit naar verwachting in 2009 wordt genomen.

² ln 2007 is een beschikking aan het Stadsgewest Haaglanden afgegeven voor het uitvoeren van het kennisprogramma «ruimte voor water en economische ontwikkeling in Haaglanden». Hiervoor is € 3 mln. uit de FES-begroting beschikbaar gesteld. De subsidievastelling is uiterlijk in 2011.

³ Als gevolg van nog te volgen procedures ten behoeve van de MER en Ontwerp Tracébesluit (OTB) zal het Tracébesluit (TB) pas eind 2007 plaatsvinden. Dit is door de inspraakronde vertraagd waardoor het projectbesluit naar verwachting in 2008 kan plaatsvinden. In 2007 is het project verruiming vaargeul Westerschelde overgeheveld naar het artikelonderdeel realisatie waterbeheren (IF 11.03.02) (in de begroting 2008 project Parkpolder).

⁴ Het projectbesluit is in 2007 genomen. In 2008 zal wordt begonnen met de realisatie van het peilbesluit. De realisatie wordt uitgevoerd in het Handel en Inrichting-programma op het artikelonderdeel realisatie waterbeheren (IF 11.03.02).

12 Hoofdwegennet

a. Relatie producten en beleid

Op dit artikel worden de producten op het gebied van Rijkswegen verantwoord. Dit betreft de onderdelen verkeersmanagement, beheer en onderhoud, aanleg en verkenning en planstudie. De doelstellingen van het onderliggende beleid zijn terug te vinden in de begroting 2007 van het ministerie van Verkeer en Waterstaat (XII). Het infrastructuurfondsartikel hoofdwegen is gerelateerd aan de volgende beleidsartikelen:

• artikel 32: Bereiken van een optimale veiligheid in of als gevolg van mobiliteit;

• artikel 34: Betrouwbare netwerken en voorspelbare reistijd;

• artikel 36: Bewaken, waarborgen en verbeteren van kwaliteit leefomgeving.

b. Budgettaire gevolgen van uitvoering

Financiële toelichting

¹ VenW heeft de verantwoordelijkheid voor de exploitatie (inclusief Beheer en Onderhoud) en vervanging van drie veerverbindingen over het Noordzeekanaal volledig overgedragen aan de gemeente Amsterdam. Hiervoor is een afkoopsom overeengekomen van € 220 mln welke niet voor 2007 was begroot. Daarnaast worden de meerkosten verklaard door loon- en prijsstijgingen, de beveiliging van viaducten met hekwerken, is er meer productie gerealiseerd en was erbij een aantal geplande projecten sprake van meerkosten (Moerdijkbrug).

² Op de aanlegonderdelen (realisatie en planstudie) is over 2007 ca. € 600 mln aan kasgeld doorgeschoven naar latere jaren. Door middel van de suppletoire begrotingen zijn op programma-niveau verklaringen verstrekt. In dit jaarverslag is onder «c het actuele programma» bij dit artikelonderdeel een toelichting op projectniveau verstrekt.

³ De hogere ontvangsten van € 17 mln. betreffen met name de in 2007 ontvangen bijdragen regionale ontvangsten ten behoeve van RW 9 Badhoevedorp.

c. Het actuele programma

12.01 Verkeersmanagement

12.01.01 Basispakket Verkeersmanagement

In 2007 heeft een verdere professionalisering plaatsgevonden van het verkeersmanagement. Zo is in 2007 meer regie gezet op het landelijk uniformeren van de organisatie, werkprocessen en systemen, heeft een aantal verkeersinspecteurs motorfietsen ter beschikking gekregen om sneller aanwezig te kunnen zijn bij een ongevalslocatie, zijn voertuigen van verkeersinspecteurs uitgerust met een tracking- en tracingsysteem waardoor het voor verkeerscentrales mogelijk is steeds de dichtstbijzijnde inspecteur naar een incident te sturen en is samen met andere wegbeheerders een convenant gesloten over de vorming van een Nationale Databank Wegverkeergegevens.

In 2007 is een proef met dynamische snelheidslimieten voorbereid en is een pakket van dynamische verkeersmanagementmaatregelen aanbesteed waarmee in 2008 op een aantal drukke locaties een verbetering van de doorstroming bereikt zal worden.

Tevens is in 2007 een toekomstvisie op verkeersmanagement ontwikkeld die verwerkt is in het beleidskader «Beter Benut» dat op 4 januari 2008 aan de Kamer is gestuurd.

Bron: Rijkswaterstaat

Toelichting

^a Zoals gemeld bij de verantwoording 2006, is eind 2006 binnen Verkeer en Waterstaat met het Netwerk Informatie Systeem (NIS) de areaalomvang per 31 december 2006 opnieuw vastgesteld. Deze informatie kon nog wel verwerkt worden in de Verantwoording 2006, maar niet in de begroting 2007.

^b T.a.v. de realisatie in het aantal spits- en plusstroken, betreft de afwijking ten opzichte van 2006 een achttal dummy plusstroken, welke in de realisatie van 2007 niet zijn opgenomen.

12.02 Beheer en onderhoud

Met het beheer en onderhoud is het Rijkswegennet (en de onmiddellijke omgeving daarvan) in 2007 in die staat gehouden die noodzakelijk is voor het vervullen van de primaire functie (het faciliteren van vlot, veilig en comfortabel vervoer van personen en goederen onder de randvoorwaarde van een kwalitatief hoogwaardig milieu).

12.02.01 Basispakket beheer en onderhoud

In 2007 is de geïntensiveerde aanpak voortgezet waarmee VenW in 2006 is gestart om filevorming als gevolg van wegwerkzaamheden zo veel als mogelijk te beperken. Daardoor kon in 2007 de filezwaarte als gevolg van wegwerkzaamheden beperkt blijven tot 5,2% van de totale filezwaarte, ondanks dat er in 2007 meer en filegevoeliger werkzaamheden zijn uitgevoerd dan in 2006. Mede als gevolg hiervan is de publiekswaardering van de weggebruikers over Rijkswaterstaat gestegen de afgelopen twee jaar. Uit het reguliere tevredenheidsonderzoek van Rijkswaterstaat blijkt dat in het 4e kwartaal van 2007 83% tevreden is over Rijkswaterstaat.

Bron: Rijkswaterstaat

Toelichting

* Als gevolg van de overdracht van de N34 (provincies Overijssel en Drenthe) en de N46 (provincie Groningen) en enkele wegen in Zeeland, is de rijbaanlengte afgenomen eind 2006. Deze informatie kon nog wel verwerkt worden in de Verantwoording 2006, maar niet meer in de begroting 2007

** Bij de digitalisering van het areaal is de lengte van verbindingswegen en op- en afritten opnieuw gedefinieerd. Het gevolg hiervan is dat de in- en uitvoegstroken, die vroeger meegerekend werden als onderdeel van de verbindingsweg en op-/afrit, nu niet meer meetellen. Deze worden nu gezien als onderdeel van de hoofdrijbaan. Deze informatie kon nog wel verwerkt worden in de Verantwoording 2006, maar niet meer in de begroting 2007

Bron: Rijkswaterstaat

12.02.02 Servicepakketten Beheer en Onderhoud

• Plan van aanpak Beheer en Onderhoud

In 2007 is VenW er in geslaagd het resterende deel (474 km) van de 1300 km achterstallig verhardingsonderhoud weg te werken. Daarmee is het onderhoud bij verhardingen weer geheel op orde. Naast achterstallig verhardingsonderhoud heeft VenW de impulsgelden in 2007 gebruikt voor reparatie van de Moerdijkbrug, zoals gemeld in de Mid-term review bij de begroting 2007.

Daarmee is het programma nog niet afgerond. Zoals reeds bij de Mid-term review bij de begroting van 2007 is gemeld, is er bij bruggen en viaducten en bij DVM-systemen is nog steeds sprake van een onderhoudsachterstand en bij verhardingen zal een inspanning nodig zijn om te voorkomen dat opnieuw achterstand optreedt. De impulsgelden die zijn afgesproken voor de periode 2008–2010 blijven noodzakelijk om de resterende onderhoudsachterstand weg te werken.

• Servicepakket Meer Vlot

In 2007 zijn vier pechhavens langs de A67 aangelegd en is de uitbreiding van de verzorgingsplaats «Haarrijn» langs de A2 in voorbereiding genomen. De realisatie hiervan zal in de eerste helft van 2008 plaatsvinden.

• Servicepakket Meer Veilig

In 2007 is er verder gewerkt aan het aanbrengen van de nieuwe belijning en de uitvoering van veiligheidsmaatregelen op de N-wegen. In Noord- en Oost Nederland, evenals de N59 in Zeeland, zijn diverse rijkswegen inmiddels voorzien van deze nieuwe markering.

Op diverse (Rijks) N-wegen zijn kruispunten en aansluitingen opnieuw ingericht met uniforme oplossingen. Van de innovatieve autoweg (2+1 weg) met wisselstrook, die in 2006 gereed is gekomen op het traject Zwolle–Kampen, worden de effecten gemonitord.

• Servicepakket Meer Kwaliteit Leefomgeving

Binnen dit servicepakket worden bijdragen geleverd aan het meerjarenprogramma ontsnippering en aan het programma bodemsanering.

Op het gebied van ontsnippering zijn in 2007 10 ontsnipperingsknelpunten geheel opgelost en zijn er 10 deelknelpunten opgelost. Op 31 december 2007 waren er 8 projecten in uitvoering en 90 projecten in voorbereiding. In 2007 is onder anderen het ecoduct «Het Groene Woud» over de A2 gereed gekomen en zijn faunatunnels onder de N69, A27 en A67 gerealiseerd. Steeds meer kiest VenW er voor om meerdere projecten als één pakket aan te besteden, waarmee wordt winst behaald in voorbereidingstijd en de uniformiteit wordt vergroot. Voor een overzicht van het meerjaren ontsnipperingsprogramma wordt verwezen naar paragraaf 3.3 van het infrastructuurverslag.

Ten behoeve van bodemsanering zijn in 2007 diverse nadere onderzoeken uitgevoerd en zijn er saneringsplannen opgesteld. Bodemsanering heeft plaatsgevonden op parkeerplaats De Leijsing in Noord-Brabant, in het gronddepot Beerdijk en het steunpunt Kornwerderzand.

12.03 Aanleg, benutting en planstudie na tracébesluit

12.03.01 Realisatieprogramma hoofdwegennet

Onder het realisatieprogramma valt o.a. het «Programma Filevermindering» dat de landelijke werkzaamheden en specifieke projecten op het gebied van filebestrijding ondersteunt.

Binnen dit programma valt ook het ZSM-programma. De lagere uitgaven op het ZSM-programma worden veroorzaakt door de problematiek op het gebied van de luchtkwaliteit. Hierdoor zijn nieuwe/aanvullende luchtonderzoeken noodzakelijk. De uitvoeringsplanning van een groot aantal projecten is om die redenen vertraagd (zie ook het Infrastructuurverslag en Kamerstuk St 29 385, nr. 13 bijlage 2).

In 2007 zijn in het ZSM-programma de volgende projecten gerealiseerd:

Bron: Rijkswaterstaat

In de volgende tabel is op projectniveau de realisatie van de projecten toegelicht. Voor de gerealiseerde prestaties op het hoofdwegenprogramma wordt verwezen naar paragraaf 3.2 van het het Infrastructuurverslag in deze verantwoording.

Toelichting

^a Bij veel wegen is de planning aangepast. Deze aanpassingen van de projectramingen hebben bij Voorjaarsnota en Najaarsnota plaatsgevonden. Bij de aanpassing van de budgetten is vooral gekeken naar de oploop in de ramingen per project en zijn deze beoordeeld op de realiseerbaarheid. De herijking van kasritmes heeft in beginsel niet geleid tot aanpassing van de projectmijlpalen. (Kamerstukken St 31 061 A, nrs. 2 en 3 alsmede St 31 290 A, nr. 2).

^b Het project RW 31 Leeuwarden–Drachten is overgeheveld naar Geïntegreerde Contractvormen (12.04), en derhalve heeft er op dit artikel geen realisatie bij de N31 plaatsgevonden.

^c RW37 Hoogeveen–Holsloot–Emmen–Duitse grens: De extra uitgaven betreft middelen die zijn overgeheveld van 2006 naar 2007. Inmiddels is dit project opgeleverd.

^d RW2 Everdingen–Deil–Zaltbommel–Empel: Naast aanpassing van de raming (zie a), is de lagere realisatie het gevolg van vertragingen van diverse onderdelen (met name de grondverwerving). Dit heeft geen gevolgen voor de eindmijlpaal, maar leidt wel tot lagere uitgaven in 2007 en hogere uitgaven in 2008.

^e RW35 Wierden–Almelo: Het project is versneld, waardoor het reeds in 2007 kon worden opgeleverd.

^f RW35 Zwolle–Almelo: Hogere uitgaven als gevolg van het amendement Van Hijum (begroting Infrastructuurfonds 30 800 A, nr. 43 en 55).

^g RW15 Europaweg: Dit project is opgeleverd en de administratieve afhandeling loopt. De overblijvende € 9 mln. betreft de vrijval post onvoorzien.

^h RW15 Reconstructie aansluitingen: Dit project is opgeleverd en de administratieve afhandeling loopt. De overblijvende € 7 mln. betreft de vrijval post onvoorzien.

ⁱ Maatregelenpakket Limburg: Dit betreft een verschuiving van middelen in het kader van motie Dijsselbloem, die aan de regio ter beschikking zijn gesteld voor de verbetering van de aansluiting van het hoofdwegennet (A76 aansluiting Nuth). De Tweede Kamer is hierover geïnformeerd.

^j RW2 Rondweg Den Bosch: Extra toegevoegde middelen betreffen middelen die niet in 2006 zijn uitgegeven en zijn overgeheveld naar 2007. De verwachting is dat deze middelen, evenals in 2007, ook in 2008 worden uitgegeven.

^k RW2 Tangenten–Eindhoven: Het deelproject Ekkersreijt is drie maanden vertraagd door een uitgestelde uitspraak van de rechtbank tegen het bestemmingsplan. Deze vertraging heeft geleid tot lagere uitgaven in 2007.

^l De lagere uitgaven zijn het gevolg van vertraging met grondverwerving ten behoeve van natuurcompensatie en de overloop van rekeningen naar 2008.

^m RW73/74 Venlo–MaasbrachtVertraging in OTB (ontwerp tracébesluit) van de RW74. De RW73 heeft onder andere vertraging in verband met de tunneltechnische installaties. Hierdoor is de openstelling vertraagd en verschuift. Hierdoor verschuift een deel van de werkzaamheden naar 2008. Hierover is de Tweede Kamer o.a. bij Najaarsnota (kst 31 290 A, blz. 4) geïnformeerd. Daarnaast is bij de RW73/74 vertraging ontstaan als gevolg van een fout in het verkeersmodel. De Tweede Kamer is hierover geïnformeerd met kamerstuk 30 800 A, nr. 57).

ⁿ De realisatie van DVM is wat minder voorspoedig verlopen dat waarmee in de planning rekening was gehouden.

^o Kleine projecten/Afronding projecten. De lagere realisatie is het gevolg van aanpassing van de planning bij de diverse kleinere projecten. Het grootste deelproject, maatregelen Ring RW10, schuift in verband met het bestuurlijk afstemmingsproces met de regio over te nemen maatregelen, door naar 2008. Ten opzichte van de mutatie bij VJN/NJN is de afwijking gering. Filevermindering en verkeersveiligheid infrastructuur maken onderdeel uit van de «kleine projecten» en de realisatie hiervan dient dan ook hierbij te worden betrokken.

^p Dit betreft o.a. uitgaven voor de RW 50 Eindhoven–Oss, de N57 Veersedam–Middelburg zat in 03.02 (planstudies) realisatie en de RW12 Den Haag–Gouda (beide laatste projecten zijn opgenomen in de tabel «in realisatie genomen» in het infrastructuurverslag.

^q deze budgetten zijn vorig jaar al direct toegevoegd aan de desbetreffende projectbudgetten welke in het Amendement zijn genoemd (N35 tussen Nijverdal en Zwolle, de N50 tussen Ramspol en Ens en de N18 tussen Enschede en Varsseveld) Op dat moment was dus al duidelijk dat realisatie ervan pas kon plaats vinden binnen de lopende planning van de drie projecten (vanaf 2009).

12.03.02 Planstudieprogramma na tracébesluit

Op de beide planstudieprogramma’s (zowel na als vóór tracébesluit) is in 2007 ten opzichte van de stand in de begroting € 298 mln. onbesteed gebleven. Het tracébesluit van de N34 omleiding Ommen is onherroepelijk geworden en de uitvoering wordt voorbereid. Voor een nadere toelichting op de projecten wordt verwezen naar de planstudietabel onder 12.05.

12.04 Geïntegreerde contractvormen

Toelichting

¹ Tunnel de Noord en de Wijkertunnel: dit betreffen aflossingsverplichtingen voor Tunnel de Noord en de Wijkertunnel, in 2007 is de groei van het aantal gepasseerde auto’s minder dan verwacht.

² Exploitatiebudget Westerscheldetunnel: dit betreft de bijdrage voor de exploitatie van deze tunnel. Er is in 2007 een hoger bedrag uitgegeven vanwege een hogere indexering dan door de prijsbijstelling wordt afgedekt.

³ De N31 overgekomen van realisatie hoofdwegen (12.03.01) (toelichting b).

12.05 Verkenningen en planstudieprogramma

Legenda

Wab = wegaanpassingsbesluit

Tb = tracébesluit

Pr = procedure rond

OTB = ontwerp tracébesluit

12.05.01 Verkenningen

¹ In samenwerking met de regio is gewerkt aan de opstelling van de startnotitie voor de planstudieDeze startnotitie zal medio 2008 ter visie worden voorgelegd.

² De verkenning en de aanvullende verkenning zijn afgerond. Hieruit volgen de studies A1 Eemnes–Hoevelaken en de A27 Utrecht noord–Eemnes.

¹ Rijk en Regio bevestigen tijdens het bestuurlijk overleg MIRT in het najaar van 2007 (TK 29 984, nr. 111) de in het voorjaar 2007 gemaakte afspraak t.a.v. de verkeersproblematiek op de zuidelijke ringweg. Er is afgesproken in januari 2008 het financieringsplan verder te verkennen.

De gebiedsgerichte verkenning Zwolle-A28 is door de regio afgerond. Op basis hiervan is de conclusie getrokken te starten met de planstudie N35 Zwolle–Heino.

In 2007 is gestart met de MIRT-verkenning A10 Noord.

In 2007 is de gebiedgerichte verkenning A1 Apeldoorn–Deventer opgesteld. Het direct opstarten van een planstudie is niet aan de orde.

13 Spoorwegen

a. Relatie producten en beleid

Op dit artikel worden de producten op het gebied van Spoorwegen verantwoord.

Het productartikel Spoorwegen is gerelateerd aan de beleidsdoelstellingen en beleidsinstrumenten zoals beschreven in de begroting 2007 van Verkeer en Waterstaat (XII) bij beleidsartikelen:

• artikel 32: Bereiken van een optimale veiligheid in of als gevolg van mobiliteit;

• artikel 34: Betrouwbare netwerken en voorspelbare reistijd;

• artikel 36: Bewaken, waarborgen en verbeteren van kwaliteit leefomgeving.

b. Budgettaire gevolgen van uitvoering

Financiële toelichting

Toelichting

¹ Dit betreft enerzijds verplichtingen die gepland waren om aan te gaan in 2006, maar zijn doorgeschoven naar 2007, zoals Arnhem Centraal, Vleuten–Geldermalsen, Breda Centraal, OV Station Utrecht en Schiedam–Rijswijk(Delft) en anderzijds verplichtingen die gepland waren om aan te gaan in 2007, maar zijn doorgeschoven naar 2008, zoals de Stationsstallingen, het vierde perron bij Arnhem, de fietsenstallingen bij het station Amsterdam en de Aslastenluster III. Per saldo is er sprake van een lagere verplichtingenbijstelling. Dit is vooral vanwege de verwerking van negatieve bijstellingen (technisch), hetgeen met name veroorzaakt is door de omzetting van BTW-ramingen op artikelonderdeelniveau naar afzonderlijke projecten.

^2/3 Bij Miljoenennota 2008/Najaarsnota 2007 zijn de artikelonderdelen 13.01 en 13.05.03 opgegaan in 13.02. omdat Railverkeersleiding een integraal onderdeel is van ProRail. Er wordt jaarlijks één subsidiebeschikking gemaakt voor ProRail. De hogere realisatie betreft met name de toevoeging voor indexatie 2007 (loon- en prijsbijstelling 2007).

⁴ Voor de toelichting op de realisatie van onderliggende projecten wordt verwezen naar de toelichting bij de projectoverzichten bij 13.03.01.

⁵ Opgelegde boetes voor te late oplevering Noordelijke deel HSL, voor niet beschikbaarheid en nog niet afgehandelde meerwerkonderdelen zijn nog niet geheel betaald, omdat Infraspeed hier bezwaar tegen heeft aangetekend, en nog mogelijkheden heeft om met nadere onderbouwingen te komen. De afhandeling van de meerwerkonderdelen zal in 2008 plaatsvinden.

⁶ De hogere uitgaven hebben betrekking op voorbereidings- en studiekosten, onder andere het Traject Oost, BB21, NSP-projecten, HSA en Veiligheid en Security, welke versneld zijn gerealiseerd.

⁷ De lagere realisatie op artikelonderdeel 13.05.02 wordt voornamelijk veroorzaakt door vertraging op de projecten Goederenroute Elst–Deventer–Twente (NaNOV (Na Noord Oostelijke Verbinding)) en D4 Aslasten Cluster IIIBij het project Goederenroute Elst–Deventer–Twente gaat het om een pakket diverse projecten in de spoorlijnen Anrhem–Deventer en Deventer–Almelo–Oldenzaal. waarvoor de planvoorbereiding bij de betreffende gemeente ligt. Op de planning daarvan is vanuit V&W geen invloed uit te oefenen. In 2007 zijn – in tegenstelling tot eerdere verwachtingen – geen plannen door de gemeenten ingediend. Aslasten cluster III is vertraagd doordat de voorgenomen maatregelen binnen dit cluster opnieuw tegen het licht worden gehouden. Door gewijzigde inzichten omtrent het gebruik van het spoor (afkomstig uit LMCA) is het verstandig het nut en de toekomstvastheid van de maatregelen opnieuw te beoordelen. Dit is nog niet afgerond. Zodoende zijn de in 2007 binnen cluster III geen maatregelen uitgevoerd.

⁸ Het tekort wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door de verschuiving van de contractuele aanvangsdatum van de HSL Zuid van 1 april 2007 naar 1 oktober 2008 (Voorjaarsnota 2007; Kamerstukken II, 31 06 1A, nr. 2). Hierdoor is € 65 mln niet ontvangen. Voorts is de bijdrage Sloelijn ad € 3 mln. niet ontvangen als gevolg van vertraging in de aanleg door de vondst van explosieven. Daartegenover is meer ontvangen van ProRail in het kader van EAT taakstelling voor verrekeningen over voorgaande jaren en overige ontvangsten.

c. Het actuele programma

13.01 Railverkeersleiding

Met ingang van het jaar 2007 worden de uitgaven voor spoorverkeersleiding verantwoord onder 13.02, omdat het beheerplan van ProRail deze uitgaven niet meer apart inzichtelijk maken.

13.02 Onderhoud en vervanging

Op dit artikelonderdeel zijn de uitgaven verantwoord voor beheer en onderhoud spoorwegen.

Op grond van richtlijn nr. 91/440/EEG van de Raad van de Europese Gemeenschap van 29 juli 1991 wordt de taakorganisatie ProRail belast met beheer en onderhoud van de landelijke railinfrastructuur.

De subsidie aan ProRail wordt jaarlijks vastgesteld met een beschikking overeenkomstig het bepaalde in de Wet en Besluit Infrastructuurfonds. De subsidie wordt door ProRail aangewend voor het in een goede gebruikstoestand houden van de landelijke infrastructuur. Een deel van de kapitaallasten betreft de rente en aflossingen van de leningen door ProRail voor uitbreidingsinvesteringen.

13.03 Realisatieprogramma personen- en goederenvervoer

13.03.01 Realisatieprogramma Railwegen (Personenvervoer)

Toelichting

In de begroting 2007 zijn de individuele projectkosten exclusief BTW opgenomen en is de verschuldigde BTW via één totaalregel in de tabel gepresenteerd. In 2007 is besloten alsnog over te gaan op het administreren van de projecten inclusief BTW. Voor de verantwoording betekent dit dat de realisatie 2007 inclusief BTW wordt weergegeven en wordt afgezet tegen de begrotingsbedragen die exclusief BTW staan. Dit is dus voor alle projecten deels een verklaring van de ontstane verschillen van begroting versus realisatie. Hieronder per project de overige verklaringen verstrekt.

^a BB21: De hogere uitgaven in 2007 worden veroorzaakt doordat enkele in 2006 geplande betalingen aan de leverancier Bombardier zijn doorgeschoven van 2006 naar 2007.

^b Geluid: De lagere realisatie 2007 wordt veroorzaakt doordat de goedgekeurde projecten Parkeren naast het perron en Overkappen dieselsporen zijn stilgelegd omdat er als gevolg van het onderhoudsrooster en treindienst er netto weinig opstelcapaciteit kan worden gerealiseerd voor parkeren en er bij nadere uitwerking gebleken is dat de overkapping van het dieselspoor in Hengelo niet realistisch is. Daarnaast was er in 2007 een reservering opgenomen voor nieuwe projectdelen die niet nodig bleken.

^c Stationsstallingen kwalitei: Het programma Ruimte voor de fiets kent een gemengde financiering. Het eerste deel is, en wordt, gefinancierd uit de zogenaamde «leenfaciliteit» terwijl een tweede deel wordt gefinancierd uit de MIT gelden (nadat de gelden uit de leenfaciliteit volledig zijn uitgeput). De doorlooptijd van het eerste deel duurt langer dan verwacht als gevolg van inpassingsproblematiek in de omgeving van diverse bewaakte stationsstallingen waardoor de geserveerde MIT gelden niet in 2007 nodig bleken en doorschuiven.

^d Integrale spooruitbreiding Amsterdam–Utrecht: De kasrealisatie op dit project sluit aan de uitgavenkant op € 30 mln. Qua voortgang van de projecten zou dit echter 21 mln. moeten zijn, maar bij een van de drie deel projecten moest conform de regelgeving € 9 mln ten gunste van het ontvangstenartikel worden geboekt. Feitelijk is derhalve sprake van een kleine overschrijding, veroorzaakt door een snellere afwikkeling in 2007 van meer/minder werk dan geprognosticeerd. Als gevolg van vertraging in de ontwikkeling bij BB21 zal de indienststelling van ERTMS level twee pas in 2008 zal kunnen plaatsvinden en is de opleverdatum om die reden verschoven.

^e Kleine stations: In de prognose van Kleine stations is een volume reservering opgenomen om per jaar circa twee nieuwe stations in realisatie te nemen. In 2007 zijn wel twee haltes gerealiseerd maar deze zijn gefinancierd binnen de kaders Vleugel-Randstadspoor (Halte Zuilen en Tiel Passewaaij).

^f Afdekking risico’s spoorprogramma: De betaalbaarstelling van deze post vindt plaats op de grote projecten BR en HSL op artikel 17; fysieke betalingen komen derhalve niet ten laste van dit artikel 13. Over de budget overboekingen naar artikel 17 wordt de Kamer geïnformeerd. Een compleet beeld voor 2007 is opgenomen in het Infraverslag.

^g AKI-plan en veiligheidsknelpunten: De uitrol van VVO-maatregelen (Verbeteren Veiligheid op AHOB-overwegen) is vertraagd als gevolg van een moeizaam aanbestedingstraject. De planontwikkeling voor de overwegen in de driehoek Gouda–Den Haag–Utrecht vergt meer tijd dan gepland door de complexe samenhang van de diverse onderdelen. Verder heeft de subsidie «Spoorse doorsnijdingen» geleid tot een wijziging van de scope van PVVO. Een aantal geplande projecten Vught, Den Bosch, Rijssen, Achtkarspelen en Alphen a/d Rijn) zijn uit de scope gehaald met als gevolg een lagere realisatie in 2007. Door deze scope aanpassing is het budgetprobleem voor toekomstige projecten overigens opgelost.

^h Intensivering Spoor in steden: Het afgeven van beschikkingen is, door overleg met het Ministerie van Financiën over de wijze van bevoorschotting, zodanig vertraagd dat uiteindelijk pas eind 2006 de beschikkingen zijn afgegeven. Dit had tot gevolg dat de voor 2006 gereserveerde € 82 mln. voor de projecten niet in 2006 tot uitputting is gekomen en is doorgeschoven naar 2007.

ⁱ Arnhem 4e perron: Het indienen van de beschikking en daarmee de start van het project is vertraagd als gevolg van besluitvorming over de toe te passen systeemkeuzes (ERTMS) en het alsnog moeten doorlopen van een verkorte OTB procedure. Vooralsnog leidt dit niet tot een vertraging van de indienststelling.

^j R’dam Zuid–Dordrecht 4/6 sporig: Het project is in het 1e kwartaal van 2007 financieel afgerond. De meevallende kosten zijn via de wijzigingsbeschikking 2007 aan V&W teruggegeven.

^k Vleuten–Geldermalsen 4/6 sporig inclusief Randstadspoor: Omdat de geplande projectuitgaven en de financiële middelen voor het totale aanlegprogramma per jaar niet in evenwicht waren is in de begroting 2007 door middel van een kasschuif op dit project € 26 mln toegevoegd aan het jaar 2007 bovenop de door ProRail opgegeven kasreeks 2007. Geschoond van dit effect wordt het resterende verschil in realisatie versus beschikbaar veroorzaakt door:

• het naar achter schuiven in de tijd van het onderdeel Utrecht CS-Utrecht Lunetten als gevolg van de uitvoering van een verkorte tracewetprocedure. De indienststelling verschuift hierdoor van 2013 naar 2015.

• het geen rekening houden bij het opstelen van de benodigde kasgelden 2007 met de eveneens in 2007 te ontvangen bijdrage derden aan de kunstwerken bij Vleuten–Amsterdam Rijnkanaal (deze bijdragen waren geprognosticeerd voor latere jaren)

• de effecten op de kasprognose 2007 als gevolg van de in 2007 verwerkte aanbestedingsmeevaller

^l Uitgeest de Kleis: Het project is in 2007 financieel afgerond en de resterende werkzaamheden zijn per 1 januari 007 ondergebracht bij het MIT project Nazorg gereedgekomen lijnen/halten.

^m Extra perroncapaciteit Amsterdam Zuid : Het project valt goedkoper uit door gunstige aanbestedingsresultaten en het niet uitvoeren van een deel van de scope (bijsturingswissels). Mocht te zijner tijd besloten worden deze scope alsnog uit te voeren zal hiervoor een nieuw project worden opgestart.

ⁿ Amsterdam CS spoor 10/15: De werkzaamheden aan de perronkappen zijn getemporiseerd in afwachting van de totaalplannen voor het Stationseiland Amsterdam. De verwachting is dat het uiteindelijk gereedkomen van de perronkappen hierdoor verschuift naar 2010/2011.

^o Breda Centraal (t.b.v. NSP): Het afsluiten van de realisatieovereenkomst (het document waarin de drie opdrachtgevers ProRail, NS en Gemeente Breda afspreken de OV Terminal daadwerkelijk te gaan realiseren) is een voorwaarde voor het indienen door ProRail van de beschikkingaanvraag bij V&W. Voorwaarde van NS om de realisatieovereenkomst te tekenen was dat 70% van de kantoren (en 80% van de woningen) verhuurbaar is. NS heeft over de verhuurbaarheid van de kantoren pas eind december uitsluitsel gekregen van de Rijksgebouwendienst die daarvan, onder andere namens de Belastingdienst, de afnemer is. De realisatieovereenkomst wordt nu eind januari 2008 ondertekend. Het feit dat deze overeenkomst er in 2007 niet was is de oorzaak van het niet halen van de geprognosticeerde uitgaven 2007 alsmede van de vertraging in de oplevering van het project.

^p Den Haag Centraal (t.b.v. NSP): Medio 2007 is door ProRail de subsidieaanvraag voor het deelproject OV-Terminal fase 2 van het NSP Den Haag ingediend. Volgens de planning bij de subsidieaanvraag zal de OV Terminal geheel vernieuwd zijn in het 2e kwartaal van 2011. Een complex van factoren heeft na indiening van de aanvraag geleid tot vertraging van de realisatie van het deelproject OV-T fase 2. Eén oorzaak is het van gemeentelijke zijde heroverwegen van de scope van aanpalende projecten, waardoor het aanbestedingsdossier niet definitief kon worden vastgesteld en de aanbestedingsprocedure is stilgelegd. Een andere reden is het ontbreken bij de subsidieaanvraag van door de gemeente aan te leveren stukken, waaruit moet blijken dat de gemeente als opdrachtgevende partij aan haar verplichtingen in het kader van de Bestuurlijke Overeenkomst Uitvoering van december 2003 voldoet. De beschikking voor het deelproject OV-T fase 2 is daardoor nog niet verleend. De oplevering van de vernieuwde OV Terminal loopt hierdoor een onbekende vertraging op. Deze vertraging heeft géén gevolgen voor de spoorwegcapaciteit en de dienstregeling van NS.

^q Den Haag emplacement: Het project valt goedkoper uit dan verwacht. Dit effect is zichtbaar in de kas uitgaven 2007.

^r Fietsenstalling Amsterdam CS: De plannen in het kader van de Open Havenfront hebben geleid tot een vermindering van het aantal stallingplaatsen in het Postzakkengebouw. Deze vermindering wordt opgevangen in de plannen voor het Open Havenfront. Door deze aanpassing zijn de geplande bouwactiviteiten voor het Postzakkengebouw verschoven van 2007 naar 2008 en zal de geplande indienststelling verschuiven naar 2010.

^s Rotterdam Centraal (t.b.v. NSP): De beschikking kon in 2007 niet worden verleend, omdat er nog géén sprake was van overeenstemming tussen de gemeente Rotterdam en het Rijk (VROM en VenW) over de financiering van de OV-terminal. De oorzaak hiervan ligt in het feit, dat de gemeente Rotterdam een definitief ontwerp van de OV-terminal heeft gepresenteerd, dat niet kan worden gerealiseerd met de taakstellende bijdrage van VenW, zoals die sinds maart 2003 bestuurlijk is overeengekomen met de gemeente Rotterdam en in 2006 is vastgelegd in Uitvoeringsovereenkomst Rotterdam Centraal. VenW heeft onlangs besloten het taakstellend budget te verhogen, onder de voorwaarde dat met deze verhoogde taakstellende bijdrage de OV-terminal gerealiseerd zal worden. De beschikking van VenW zal worden verleend, zodra sprake is van samenwerkingsovereenkomsten waaruit blijkt, dat er tussen de gemeente Rotterdam, ProRail en NS sprake is van overeenstemming over de realisatie van de OV-terminal, uitgaande van het verhoogde taakstellende budget van VenW. Besluitvorming hierover is in het eerste kwartaal van 2008 voorzien.

^t OV-terminal Stationsgebied Utrecht (Vinex/NSP): Mede als gevolg van een artikel 19 procedure (Wet Ruimtelijke Ordening) heeft de startfase van het project enige vertraging opgelopen; hierdoor is de kas 2007 achtergebleven bij de prognose en schuift ook de opleverdatum een jaar naar achteren.

^u Hanzelijn: Omdat de geplande projectuitgaven en de financiële middelen voor het totale aanlegprogramma per jaar niet in evenwicht waren is in de begroting 2007 door middel van een kasschuif op dit project € 65 mln toegevoegd aan het jaar 2007. Geschoond van dit effect wordt het resterende verschil van ongeveer € 7 mln. veroorzaakt door hogere uitgaven grondverwerving. De vanuit 2006 doorgeschoven grondtransacties zijn in 2007 gerealiseerd en grondtransacties gepland voor 2008 zijn al in 2007 gerealiseerd.

^v Nootdorpboog: Het project is in 2007 financieel afgerond en de resterende werkzaamheden zijn per 1 januari 2007 ondergebracht bij het MIT project Nazorg gereedgekomen lijnen/halten.

^w Regionet: De onderstaande beschikte projecten hebben in de opstartfase van de realisatie vertraging opgelopen:

• Halte Hemboog als gevolg van een mislukte aanbesteding

• Krommenie Assendelft naar aanleiding van overleg tussen gemeenten, NS en ProRail met betrekking tot een aanvulling op de stationsovereenkomst waarin besloten is de halte een jaar later dan gepland te verplaatsen.Dit heeft geleid tot een lagere kas in 2007 en zal ook leiden tot een vertraging van de indienststellingsdata.Daarnaast was in de prognose 2007 rekening gehouden met het in 2007 indienen van een vijftal beschikkingsaanvragen en het starten van de realisatie van deze projecten. Deze projecten hebben door diverse oorzaken enige vertraging opgelopen.

^x HSA: Door het uitstel van de aanvangsdatum zijn het Rijk en HSA Beheer N.V. een voorlopige schadevergoeding overeengekomen. Vooruitlopend op een definitief te sluiten overeenkomst omtrent de schadevergoeding is een voorschot verleend van 10 mln.

^y Rijswijk–Schiedam inclusief spoorcorridor Delft: Bij het opstellen van de begroting 2007 was voor dit project uitgegaan van het in één keer betalen van het totale bedrag in 2012. Met Delft was de afspraak gemaakt dat gedurende de uitvoering, op basis van de financiële ruimte binnen de begroting, bekeken zou worden of eerder betalen op basis van werkelijke uitgaven mogelijk zou zijn. Op die manier zouden de voorfinancieringskosten voor Delft beperkt kunnen blijven. Gedurende het uitvoeringsjaar 2007 jaar bleek de ruimte binnen de begroting voldoende om de uitgaven ProRail 2007 te betalen via de begroting en was voorfinanciering door Delft niet noodzakelijk.

13.03.02 Realisatieprogramma Railwegen (goederenvervoer)

Toelichting

^a Aslasten Cluster II: Naar 2007 overlopende werkzaamheden (afhandeling van meer-/minderwerk) uit 2006 als gevolg van het ontbreken van overeenstemming met de aannemer en hogere kosten in verband met het niet kunnen hergebruiken van bovenbouwmaterialen terwijl dit wel was gepland, zijn de oorzaken van de hogere realisatie versus prognose.

^b Page Risico reductie: De technische uitwerking van de PAGE-projecten voor de 2e tranche is langzamer verlopen dan eerder was ingeschat; dit komt door de complexiteit van de materie en de vele betrokken disciplines. Het betreft relatief ingewikkelde projecten: de «makkelijke» maatregelen zijn immers al in de 1e tranche uitgevoerd. Daardoor is in het kader van de 2e tranche nog geen enkel project dusdanig uitgewerkt dat er in 2007 een beschikkingsaanvraag voor kon worden ingediend. Eind 2007 heeft de ambtelijke Stuurgroep PAGE een groot aantal voorstellen van ProRail kunnen goedkeuren, waarvoor ProRail in de eerste helft van 2008 beschikkingsaanvragen zal indienen; naar verwachting zal het budget daarmee uitgeput worden. In 2008 zal ook een eindrapportage voor PAGE worden opgeleverd.

^c Pilot Fluitertrein: De naam van dit project is veranderd in «Geluidspilot Goederenvervoer». In de beginfase van de pilot was de toestroom van projectaanvragen lager dan vooraf ingeschat waardoor ook de realisatie is achtergebleven. Inmiddels lopen er diverse projecten.

^d Sloelijn: Als gevolg van gevonden, niet ontplofte en dus op te ruimen explosieven, en gevonden asbest is een vertraging opgetreden bij de bouw van het kunstwerk over de A58. Een deel van de geplande uitgaven schuift derhalve door van 2007 naar 2008. De indienststelling van het project blijft gepland in 2008 echter de elektrificatie zal echter in januari 2009 plaatsvinden.

13.04 Geïntegreerde contractvormen PPS

Toelichting

^a Opgelegde boetes voor te late oplevering Noordelijke deel, voor niet beschikbaarheid en nog niet afgehandelde meerwerkonderdelen zijn nog niet geheel betaald omdat Infraspeed hier bezwaar tegen heeft aangetekend en nog mogelijkheden heeft om met nadere onderbouwingen te komen. De afhandeling van de meerwerkonderdelen zal in 2008 plaatsvinden.

13.05 Verkenningen en planstudies

Op dit onderdeel zijn de uitgaven verantwoord van een aantal door ProRail uitgevoerde verkenningen en planstudies alsmede van een aantal spoorgerelateerde projecten.

13.05.02 Planstudieprogramma spoorwegen goederenvervoer

Toelichting

Aslasten cluster III is vertraagd doordat de voorgenomen maatregelen binnen dit cluster opnieuw tegen het licht worden gehouden. Door gewijzigde inzichten omtrent het gebruik van het spoor (afkomstig uit LMCA) is het verstandig het nut en de toekomstvastheid van de maatregelen opnieuw te beoordelen. Dit is nog niet afgerond. Zodoende zijn er in 2007 binnen cluster III geen maatregelen uitgevoerd.

13.05.03 Verkenningen programma spoorwegen goederenvervoer

Ten aanzien van de mogelijk te starten verkenningen «railservicecentra waalhaven en maasvlakte» en «spooraansluitingen 2e maasvlakte» kan gemeld worden dat in 2007 een eerste stap is gezet om beide verkenningen op te starten, maar dat deze (het voorstel is nu in samenhang) in 2008 worden opgestart. De verkenning «overdracht spooraansluitingen» is inmiddels afgerond. De Tweede Kamer is hierover op 4 februari per brief met kenmerk VenW/DGP-2008/21 over geïnformeerd.

Artikel 14 Regionaal, lokale infra

a. Relatie producten en beleid

Op dit artikel worden de producten op het gebied van Regionale en lokale infrastructuur verantwoord.

De producten van dit artikel zijn gerelateerd aan de beleidsdoelstellingen en beleidsinstrumenten zoals beschreven in de begroting 2007 van Verkeer en Waterstaat (XII) bij de beleidsartikelen 32 Bereiken van optimale veiligheid in af als gevolg van mobiliteit en 34 Betrouwbare netwerken en voorspelbare reistijd/ decentrale netwerken.

b. Budgettaire gevolgen van uitvoering

Financiële toelichting

¹ De uitgaven op dit programma zijn lager door vertragingen bij de N201, Noord-Zuidlijn en Randstadrail (zie de toelichting bij het projectenoverzicht).

² In 2007 zijn aan de begroting middelen toegevoegd van in 2006 niet uitgekeerde bedragen en zijn middelen toegevoegd voor prijscompensatie en netwerkanalyses. De hogere realisatie voor wat betreft netwerkanalyses vloeit voort uit afspraken die daarover zijn gemaakt in bestuurlijke overleggen.

c. Het actuele programma

14.01 Regionale/lokale projecten

14.01.02 Planstudieprogramma Regionale/Lokale infrastructuur

Regionale/lokale infra

PB = projectbesluit

• Nijmegen 2e Stadsbrug is overgegaan naar Realisatie. In 2007 is hiervoor verleend.

• Nieuw project in de planstudie: Trekvliettracé.

14.01.03 Realisatieprogramma Regionale/Lokale infrastructuur

Toelichting

^a en ¹: N201 De verwachte toegezegde versnelling van de mijlpalen ten opzichte van de begroting 2007 is aangepast en derhalve is de bijdrage aan het project lager dan ten tijde van de ontwerpbegroting was geprognosticeerd.

^b en ²: Noord-Zuidlijn Noord-WTC: Gezien op de voortgang van het project is bij Miljoenennota 2008/Najaarsnota 2007 is een gedeelte van het voor 2007 beschikbare budget doorgeschoven naar 2008. De in gebruik name van de NoordZuidlijn is vertraagd naar 2014.

^c RandstadRail: In 2007 is er geen bijdrage betaald omdat de geplande mijlpalen niet zijn gerealiseerd. De aansluiting op Rotterdam Centraal is verschoven naar 2009.

^d Tilburg NW tangent: Gezien de voortgang van het project is besloten de bijdrage van € 5 mln. reeds nu te betalen.

^e Afrekening Decentralisatie: Dit betreft de eindafrekening tramlijn 15 Rijswijk Ypenburg. De eindafrekening heeft pas laat kunnen plaatsvinden omdat er geen overeenstemming was over de primaire vaststelling van de kosten. Derhalve is daarvoor een extern bureau ingeschakeld.

^f Experimenteerfonds: In 2007 zijn geen uitgaven gedaan ten laste van het experimenteerfonds. Er zijn geen experimenten of bijzondere projecten uitgevoerd.

15 Hoofdvaarwegennet

a. Relatie producten en beleid

Op dit artikel worden de producten op het gebied van Rijksvaarwegen verantwoord. Dit betreft de onderdelen verkeersmanagement, beheer en onderhoud, aanleg en verkenning en planstudie. De doelstellingen van het onderliggende beleid zijn terug te vinden in de begroting 2007 van Verkeer en Waterstaat (XII) en vinden hun oorsprong in de Nota Mobiliteit. Het productartikel Hoofdvaarwegennet is gerelateerd aan de volgende beleidsartikelen:

• artikel 33: het verkleinen van veiligheidsrisico’s;

• artikel 34: betrouwbare netwerken en acceptabele reistijden realiseren;

• artikel 35: mainports en logistiek/het versterken van de Nederlandse Mainports en het realiseren van een efficiënt goederenvervoersysteem en luchtvaartbestel, binnen randvoorwaarden voor geluid, veiligheid, leefbaarheid en ruimtelijke ordening;

• artikel 36: een schoner, zuiniger en stiller verkeer en vervoer realiseren.

b. Tabel budgettaire gevolgen van de uitvoering

Financiële toelichting

¹ De hogere verplichtingenrealisatie is met name veroorzaakt door een intensivering van het beheer en onderhoud. Deze intensivering was noodzakelijk ter voorkoming van extra achterstalligheid bij de primaire hoofdvaarwegen: corridor Rotterdam–Duitsland, corridor Rotterdam–Antwerpen en corridor Amsterdam–Rotterdam. Verder zijn in het verslagjaar groot variabel onderhoudscontracten afgesloten ten behoeve van de Haringvliet- en Volkeraksluizen en zijn betalingsverplichtingen vastgelegd ten behoeve van de renovatie van de sluiskolken Born, Maasbracht en het Kanaal Gent–Terneuzen.

² Dit betreft een versnelling die is uitgevoerd teneinde nu en de komende jaren een evenwichtig werkpakket van (regulier en achterstallig) Beheer en Onderhoud uit te kunnen voeren op de hoofd- en overige vaarwegen en om nog meer achterstallig onderhoud te voorkomen.

³ Amsterdam Rijnkanaal/Lek:

• Bodems: Aanvullend onderzoek heeft uitgewezen dat de planning van het baggerwerk niet haalbaar was. De te baggeren locaties wijken af van de oorspronkelijke scope en plaatselijk is verontreinigde bagger aangetroffen waardoor een meer complex vergunningentraject noodzakelijk is. De uitvoering is hierdoor fors vertraagd met onderuitputting in 2007 tot gevolg;

• Oevers: In verband met de beschikbaarheid van ligplaatsen voor de scheepvaart kunnen maximaal twee ligplaatslocaties tegelijkertijd worden aangepakt. De uitvoering zal daarom langer duren met onderuitputting tot gevolg;

• Renovatie Bernard-/Irenesluizen: Tijdens de aanbesteding is er vertraging opgetreden. In overleg met marktpartijen is tijdens de aanbesteding de uitvoeringsduur en opleverdatum aangepast met onderuitputting tot gevolg.Rotterdam–Duitsland (baggeren en oevers):

• Oevers: Door capaciteitsproblemen en vertraging bij de aanvraag van de WVO vergunning is vertraging optreden. Het project blijkt bovendien goedkoper te kunnen worden uitgevoerd.

• Baggeren Boven- en Beneden Merwede: Door meevallende kwaliteit van te bergen specie, kan het project nagenoeg kosteloos worden uitgevoerd.

• Baggeren Noordzeekanaal: Door meevallende hoeveelheid en kwaliteit baggerspecie vallen de kosten voor de baggerwerkzaamheden op het Noordzeekanaal aanzienlijk lager uit dan voorzien.

⁴ De lagere kasrealisatie is veroorzaakt door vertraging bij het project Wilhelminakanaal als gevolg van de onderhandelingen over de regionale bijdragen. In november 2007 is een bestuursovereenkomst tussen het Rijk, de Provincie Noord-Brabant en de gemeente Tilburg ondertekend. De voor de uitvoering noodzakelijke voorbereidingen (o.a. aanpassing bestemmingsplannen en aanbestedingsprocedures) worden in 2008 getroffen. Bij het project Maasroute, modernisering fase 2 is bij de afronding van het Ontwerp TracéBesluit-aanvulling III een vertraging opgetreden waardoor het luchtkwaliteitonderzoek later beschikbaar is gekomen. Hierdoor konden geplande uitgaven geen doorgang vinden.

⁵ De lagere kasrealisatie kan worden toegeschreven aan het project Zuid-Willemsvaart renovatie sluizen 4, 5, en 6, welke in 2007 in uitvoering is genomen. Hierdoor worden de uitgaven niet meer verantwoord op dit onderdeel, maar op het realisatieprogramma hoofdvaarwegen.

⁶ Er zijn minder ontvangsten gerealiseerd doordat in de raming van de VBS (VerkeersBegeleidingsSysteem) ontvangsten rekening is gehouden met een niet geëffectueerde tariefverhoging. Verder zijn de investeringen in de Schelderadarketen lager, waardoor de inkomsten analoog daaraan ook minder zijn

c. Het gerealiseerde programma

15.01 Basispakket verkeersmanagement

Activiteiten rond verkeersmanagement worden uitgevoerd om een vlotter en veiliger scheepvaartverkeer op het hoofdvaarwegennet te realiseren. Bij verkeersmanagement gaat het met name om de volgende activiteiten:

• verkeersbegeleiding, bediening van objecten en vaarwegmarkering;

• monitoring en informatieverstrekking;

• vergunningverlening en handhaving;

• crisisbeheersing en preventie.

Bron: Rijkswaterstaat

Toelichting

De bedieningstijden voldoen aan de afgesproken streefwaarden uit het BPRW en de Verkeersbegeleidingssystemen hebben continue gefunctioneerd.

Bron: Rijkswaterstaat

15.02 Beheer en Onderhoud

15.02.01 Basispakket Beheer en onderhoud

Een absolute voorwaarde voor het optimaal gebruiken van het vaarwegennet is de betrouwbaarheid van de infrastructuur van de vaarwegen (baggeren), kunstwerken en verkeersvoorzieningen. Deze kan alleen worden gegarandeerd indien de infrastructuur preventief beheerd en onderhouden wordt. Daarnaast vindt correctief onderhoud plaats, waarbij de beheerder is geconfronteerd met onverwacht functieverlies en de gebruiker ongewild minder service is geboden (stremmingen, beperkingen). Zowel preventief als correctief onderhoud valt onder het basispakket.

Bron: Rijkswaterstaat

Toelichting

De realisatie bij verkeersmanagement is door de areaaltoename van het aantal bediende objecten enigszins hoger in 2007.

Voor het jaar 2007 gelden de volgende prestatieafspraken:

Bron: Rijkswaterstaat

Toelichting

¹ Het beheer en onderhoud op de Vaarwegen heeft te kampen met achterstalligheid en de prestatiewaarden zijn hierop aangepast. Prioriteit is gelegd bij de Hoofdtransportassen (HTA’s) en toegangsgeulen van zeehavens conform de afspraken in de MidTermReview. Door de voorjaarsstormen voldeden de toegangsgeulen van de zeehavens niet aan de normen voor het vaarwegprofiel. Er is toen direct actie ondernomen en per 21 juni 2007 is de EuroMaasgeul weer volledig op diepte gebracht. Echter aangezien de dagen voor 21 juni blijven meetellen voor de prestatie over geheel 2007 blijft het resultaat niet voldoen aan de afgesproken PIN (realisatie in 2007 is 91%).

² Het aantal ongeplande uren stremming op de Hoofdtransportassen, de Hoofdvaarwegen en Overige Vaarwegen was in zijn geheel dit jaar gering. Op de HTA’s, in het bijzonder op de Zeeuwse sluizen, is de norm dit jaar met 6 uur overschreden.

³ De vaarwegmarkeringen op de Noordzee, de havenaanloopgebieden, de Westerschelde en de Waddenzee voldoen aan de IALA-normen en op de binnenvaart aan de SIGNI-normen. Ten aanzien van functionaliteit en beschikbaarheid van de vaarwegmarkeringen wordt aan deze harde norm voldaan.

⁴ Bij het tijdelijk niet voldoen aan de normen voor het vaarwegprofiel en beweegbare bruggen en sluizen worden de gebruikers binnen 24 uur geïnformeerd. RWS voldoet in 2007, ondanks een aanmerkelijke verbetering (nog) niet aan deze norm. Vaak onderneemt RWS meteen actie om opgetreden stremmingen en/of ondieptes te verhelpen. De burger is dan niet meteen geïnformeerd, maar het probleem is wel binnen 24 uur verholpen.

Bron: Rijkswaterstaat

Toelichting

De extra productie in 2007 bestaat uit extra regulier beheer en onderhoud, dat is aangepakt om nog meer achterstalligheid te voorkomen op de hoofdtransportassen en hoofdvaarwegen (o.a. op de corridors Rotterdam–Duitsland, Amsterdam–Rotterdam en Rotterdam–Antwerpen). Er is bovendien extra gebaggerd in twee toegangsgeulen van zeehavens die sneller waren dichtgeslibd. In de periode 2007–2009 wordt achterstalligheid van natte kunstwerken door RWS uitgevoerd. In 2007 is hiervan reeds een hoeveelheid projecten ter grootte van € 20 mln. gerealiseerd. Van het totale achterstallig onderhoud NOMO Vaarwegen (aanvankelijk pas voorzien in de periode 2011–2020) is in 2007 naast de kunstwerken in diverse regio’s voor € 30 mln. aan achterstallig basisonderhoud uitgevoerd.

15.02.02 Servicepakket Beheer en onderhoud

• Overdracht Brokx-Nat

De nog over te dragen vaarwegen in het kader van Brokx-nat zijn in beeld gebracht in een eindbalans op basis waarvan de Tweede Kamer in 2002 is geïnformeerd hoe dit proces zal worden afgerond (Kamerstukken II, 2002/2003, 28 600 XII, nr. 17).

• Fries-Groningse kanalen

De Rijksbijdrage voor het onderhoud van de Fries-Groningse kanalen is vastgelegd in een convenant dat gesloten is met de provincies Friesland en Groningen. De bijdrage betreft de vaarweg Lemmer-Delfzijl alsmede het van Harinxmakanaal en het Winschoterdiep. De Rijksbijdrage is in de negentiger jaren vastgesteld op basis van een preventief onderhoudsniveau (geen achterstalligheid).

• Amendement Gerkens

In 2007 zijn enige beheer en onderhoudactiviteiten in het kader van de Motie Gerkens toegevoegd. De volgende onderhoudsprojecten dienden in 2007 versneld te worden gerealiseerd, hetgeen met uitzondering van de Nieuwe Merwede ook is gelukt:

– Renovatie van de Grote Kolksluis bij Zwartsluis;

– Renovatie van het betonwerk van de Beatrixsluis;

– Baggeren van de Lek tussen Vianen en Ameide;

– Baggeren van de Nieuwe Merwede: de aangepaste planning voorziet in oplevering in juni 2008. De werkzaamheden zijn inmiddels wel gestart, maar door o.a. de beperkte capaciteit bij de Slufter kon dit project niet meer in 2007 worden afgerond.

15.02.04 Groot variabel onderhoud

In het plan van aanpak voor het inlopen van achterstallig onderhoud zijn voor de Hoofdvaarwegen de volgende projecten genoemd:

Bron: Rijkswaterstaat

Toelichting op wijzigingen:

¹ Amsterdam-Rijnkanaal: De huidige planning is dat het baggeren in 2010 is afgerond. De reden is dat er aanzienlijk meer gebaggerd moet worden dan tot nu toe was aangenomen. Daarnaast is de verontreiniging van diverse locaties zodanig dat er een complexer vergunningentraject nodig is. Sluizen zullen in 2009 worden opgeleverd. Tijdens nadere inspecties gedurende de uitvoering bleek de kwaliteit van de sluisdeuren van zowel de Irenesluizen als de Bernardsluizen dermate slecht dat deze volledig vervangen in plaats van gerenoveerd dienden te worden. De nieuwe planning is dat de oevers medio 2009 gereed zijn. Om gedurende de uitvoering voldoende afmeermogelijkheid voor de scheepvaart beschikbaar te houden kunnen maximaal twee afmeerlocaties tegelijkertijd worden gerenoveerd.

² Amsterdam–Lemmer/IJsselmeer: Door een gewijzigde prioriteitenstelling is het waarschijnlijk dat de renovatie werkzaamheden aan de Houtribsluizen in 2009 zullen starten en in 2010 klaar zijn.

³ Maas: baggeren en Kunstwerken: De uitvoering van het groot onderhoud aan de sluizen Born en Maasbracht vindt nu gelijktijdig plaats met de betreffende Maaswerken. Dit leidt er toe dat deze onderdelen in 2012 worden opgeleverd. De planning voor de overige onderdelen is ongewijzigd.

⁴ Natte bruggen: De verwachting is dat een deel van de geplande natte bruggen tot en met 2010, te weten de bruggen over het Amsterdam–Rijnkanaal niet in 2010 gereed kunnen zijn. Dit in verband met een onacceptabele verkeershinder voor de omgeving bij gelijktijdige uitvoering. In overleg met gemeenten wordt een plan opgesteld om het gehele pakket aan bruggen over het Amsterdam-Rijnkanaal gefaseerd aan te pakken. De verwachting is dat het gehele pakket in 2014 opgeleverd zal zijn.

15.03 Aanleg en planstudie na tracébesluit

15.03.01 Realisatieprogramma hoofdvaarwegen

Op dit hoofdproduct worden de uitgaven verantwoord die samenhangen met de realisatie van aanleg hoofdvaarweg projecten en opzichte van de begroting 2006 is bij enkele projecten sprake van mutaties.

Toelichting

^a Bij veel wegen en vaarwegen is de planning aangepast. Deze aanpassingen van de projectramingen hebben in de Voorjaarsnota en Najaarsnota plaatsgevonden. Bij de aanpassing van de budgetten is vooral gekeken naar de oploop in de ramingen per project en zijn deze beoordeeld op de realiseerbaarheid. De herijking van kasritmes heeft niet geleid tot aanpassing van de projectmijlpalen. (Kamerstukken 31 061 A, nrs. 2 en 3 alsmede 31 290 A, nr. 2).

^b Verruiming Twentekanalen: Er zijn met het amendement Gerkens extra middelen ingezet om het project te versnellen (Kamerstuk St 30 800 A nr 25), waarmee op diverse locaties in Nederland lig- en auto afzetplaatsen gerealiseerd. Tevens wordt in het kader van het amendement Gerkens de verdieping van de Waal naar 2,80 m bij Overeengekomen Lage Rivierafvoer (OLR) versneld gerealiseerd.

^d Lekkanaal, verbreding kanaalzijde en uitbreiding ligplaatsen: de verbreding van de toegang naar de Beatrixsluis in het Lekkanaal; Dit project is vertraagd door wijziging van het bestemmingsplan in de projectomgeving en een noodzakelijke actualisering van de Milieu Effect Rapportage.

^e Dit project is niet opgeleverd. Er is gepoogd om dit te integreren met het planstudieproject 3e kolk Beatrixsluis. Deze laatste is echter vanwege budgettaire knelpunten vertraagd waardoor het project Lekkanaal ook vertraagd is. In 2007 is besloten om het project Lekkanaal te ontkoppelen van het project 3e kolk Beatrixsluis. Aanbesteding zal starten in 2008 en realisatie in 2009.

^f Zuid-Willemsvaart: renovatie middendeel klasse II. Er zijn extra middelen uitgegeven in het kader van het amendement Gerkens om het project te versnellen (Kamerstuk 30 800 A, nr. 25)

^g Maasroute fase 2: Er zijn extra middelen uitgegeven in het kader van het amendement Gerkens om het project te versnellen (Kamerstuk 30 800 A, nr. 25)

^h Zuid Willemsvaart vervangen sluiten 4, 5 en 6: Dit project is overgeboekt naar de realisatiefase. Daarop stonden geen uitgaven begroot.

ⁱ Er zijn minder subsidies uitgegeven dan eerder was geraamd.

^j Dit amendement 30 800 A, nr. 25 voegt € 25 mln. toe ten behoeve van het versnellen van de omlegging Zuid-Willemsvaart, de versnelling van de verruiming van Maasroute en het versnellen van de aanleg van ligplaatsen en overige vaarwegprojecten.

Afwijkingen in de planning

¹ Brugverhogingen voor vierlaags containervaart op de Maas te Roosteren en Echt. Het traject is grotendeels gerealiseerd. In 2008 resteren nog een aantal afrondende werkzaamheden.

15.03.02/15.05.02 Planstudieprogramma hoofdvaarwegen

Toelichting

^a Als gevolg van onderhandelingen over de regionale bijdragen is de start van de realisatie van dit project vertraagd. In november 2007 is de Bestuursovereenkomst tussen Rijk, Provincie en gemeente Tilburg ondertekend. De voor de uitvoering noodzakelijke voorbereidingen (o.a. aanpassing bestemmingsplannen en aanbestedingsprocedures) worden in 2008 getroffen.

^b De planstudie Burgemeester Delenkanaal Oss is uitgevoerd door de Gemeente Oss. De besluitvorming binnen de Provincie Noord-Brabant over een eventuele provinciale bijdrage heeft langer geduurd dan verwacht. Eind 2007 is besloten dat ook de Provincie een bijdrage levert aan dit project. Op grond hiervan kan de Staatssecretaris begin 2008 een besluit nemen over de Rijksbijdrage waarna het project door de gemeente Oss in uitvoering zal worden genomen.

^c Bij de planstudie voor de omlegging van de Zuid-Willemsvaart is er vertraging opgetreden omdat de vaststelling van het Tracébesluit is vertraagd.

15.05.01 Verkenningen

Toelichting

^a De Verkenningen naar de ligplaatscapaciteit op de corridors Lemmer–Delfzijl, IJssel, Amsterdam-Rijnkanaal en Rijn/Scheldeverbinding zijn niet afgerond in 2007 en lopen door in 2008. Hetzelfde geldt voor de Verkenningen naar de verdieping vaarweg Eemshaven–Noordzee, verbreding Maasgeul, capaciteitsknelpunten bruggen Born–België en capaciteit sluizen Oost-Westtak Maasroute.

^b De verkenning naar de Julianasluis Gouda wordt uitgevoerd door de Provincie Zuid-Holland en is nog niet aangeboden aan Verkeer en Waterstaat.

16 Megaprojecten niet-Verkeer en vervoer

a. Relatie producten en beleid

In dit jaarverslag is een onderscheid gemaakt tussen de Megaprojecten Verkeer en Vervoer en niet-Verkeer en Vervoer. Onder het artikel Megaprojecten niet-Verkeer en Vervoer vallen:

• Project Mainportontwikkeling Rotterdam (PMR);

• Ruimte voor de Rivier;

• Maaswerken.

Het projectartikel is gerelateerd aan Beleidsartikel 35 Mainports en logistiek.

b. Tabel budgettaire gevolgen van de uitvoering

Financiële toelichting

¹ De beschikbare gelden ten behoeve van de planstudie zijn als gevolg van de fasewijziging door middel van de tweede suppletoire begroting over 2007 (Najaarsnota) overgeboekt naar het realisatieprogramma.

² Vertraging als gevolg van veel latere parlementaire goedkeuring dan was verwacht tijdens de begrotingsvoorbereiding 2007 van het Bestuursakkoord en Uitwerkingsovereenkomsten alsmede planologische kernbeslissing voor het Project Mainportontwikkeling Rotterdam en publicatie daarvan in de Staatscourant (19 december 2006).

³ Deze ontvangsten hebben betrekking op de projecten Ruimte voor de Rivier en Maaswerken.

c. Het gerealiseerde programma

16.01 PMR

Financiële toelichting

¹ Er is vertraging opgetreden als gevolg van veel latere parlementaire goedkeuring dan was verwacht tijdens de begrotingsvoorbereiding 2007 van het Bestuursakkoord en Uitwerkingsovereenkomsten alsmede planologische kernbeslissing voor het Project Mainportontwikkeling Rotterdam en publicatie daarvan in de Staatscourant (19 december 2006).

² Het in de begroting opgenomen bedrag ter zake van het deelproject 750 ha is niet gerealiseerd omdat het aandeel van VenW in dit deelproject reeds volledig in 2006 tot betaling is gebracht conform de toezegging van de minister aan de Tweede Kamer.

³ Het in de begroting opgenomen bedrag ter zake van het deelproject BRG is niet gerealiseerd omdat het verplichtingen- en het kasaandeel van VenW in dit deelproject integraal naar het ministerie van VROM als eerstverantwoordelijk vakdepartement is overgeheveld.

Afwijkingen in de planning

^a Deze wijziging is van technische aard, omdat ingevolge artikel 4.5 van de Uitwerkingsovereenkomst 750 ha de termijn van 15 jaar loopt vanaf de datum waarop de Eerste kamer heeft ingestemd met de herstelde PKB.

^b Ingevolge artikel 3.1 van de Uitwerkingsovereenkomst BRG is dit deelproject uiterlijk op 1 januari 2021 uitgevoerd.

16.02 Ruimte voor de rivier

Het vereiste veiligheidsniveau in het rivierengebied rond de Rijntakken moet uiterlijk in 2015 in overeenstemming zijn gebracht met een maatgevende afvoer van 16 000m³/s bij Lobith.

Deze doelstelling ligt op schema.

16.02.02 Realisatie ruimte voor de Rivier

Toelichting

^a De uitvoeringskosten zijn overschreden omdat er meer vastgoedaankopen zijn gedaan (meer aangeboden).

^b door de vertraagde parlementaire vaststelling van de planologische kernbeslissing voor Ruimte voor de Rivier, is ook de opstart en personele instroom van de projectdirectie Ruimte voor de Rivier alsmede de totstandkoming van de planstudies vertraagd.

16.03 Maaswerken

De doelstelling om in 2017 een beschermingsniveau te hebben van 1:250 ligt op schema. In 2007 is gestart met de realisatie van de hoogwatergeulen en verdiepingsmaatregelen. Voor de grensmaas ligt hierbij de nadruk op rivierkundige maatregelen. Conform de procedureregeling uitvoering grote projecten ontvangt de Tweede Kamer ieder jaar twee voortgangsrapportages.

Financiën

^a en ^b Om te zorgen voor een betere aansluiting op de masterplanning zijn er budgetten verschoven van Zandmaas naar Grensmaas. In latere jaren zal er een verschuiving in tegengestelde richting worden aangebracht. Dit heeft geen gevolgen voor de planning.

17 Megaprojecten verkeer en vervoer

a. realisatie producten en beleid

In dit jaarverslag is een onderscheid gemaakt tussen de Megaprojecten Verkeer en Vervoer en niet-Verkeer en Vervoer. Onder het artikel Megaprojecten Verkeer en Vervoer vallen:

• Westerscheldetunnel

• Betuweroute

• Hogesnelheidslijn-zuid

• Anders betalen voor mobiliteit

• Zuiderzeelijn

Het projectartikel is gerelateerd aan de volgende beleidsartikelen op hoofdstuk XII:

• artikel 32: het bereiken van een optimale veiligheid in of als gevolg van mobiliteit;

• artikel 34: betrouwbare netwerken, voorspelbare reistijden en een goede bereikbaarheid;

• artikel 35: mainports en logistiek.

b. tabel budgettaire gevolgen van de uitvoering

Toelichting

¹ De mutatie in de verplichtingen is het resultaat van het in overeenstemming brengen van de verplichtingenraming met de uitvoeringsplanning

² Op 14 maart 2003 is de Westerscheldetunnel voor het publiek opengesteld. Voor de Westerscheldetunnel worden alleen nog uitgaven verricht voor de afhandeling van schadeclaims.

³ De lagere realisatie is het gevolg van de vertraging in de oplevering van de Tunnel Technische Installaties.

⁴ De budgetten zijn in de Voorjaarsnota aangepast (Kamerstuk 31 061 A, nr. 2). Ofschoon er meer is uitgegeven en ontvangen dan was geraamd in de begroting, is er door vertragingen minder uitgegeven en ontvangen dan was geraamd in de Voorjaarsnota. In het kader van de procedureregeling grote projecten is de Tweede Kamer geïnformeerd over de financiële en inhoudelijke consequenties van o.a. deze vertraging. Recentelijk is de 22e Voortgangsrapportage (22 026, nr. 280) aan de Tweede Kamer gezonden.

⁵ In de begroting 2007 was oorspronkelijk geen raming opgenomen voor Anders betalen voor Mobiliteit (ABvM). Door de politieke belangstelling is vanaf 2006 het projectteam ABvM ingesteld. De uitgaven hebben hierop betrekking.

⁶ Afgezien van personele kosten en enkele onderzoeken zijn in 2007 geen verdere kosten gemaakt voor Zuiderzeelijn. Dit heeft rechtstreeks te maken met de onzekerheid omtrent de verdere gang van zaken en de besluitvorming over de Zuiderzeelijn.

c. Het actuele programma

Voor een nadere toelichting bij deze projecten wordt tevens verwezen naar de reguliere voortgangsrapportages die in het kader van de procedure Grote Projecten aan de Kamer wordt gezonden.

17.02 Betuweroute

Toelichting

¹ de lagere realisatie is het gevolg van de vertraging in de oplevering van de Tunnel Technische Installaties.

17.03 Hogesnelheidslijn

Toelichting

¹ In het kader van de grote projecten procedure is en wordt de kamer steeds uitgebreid geïnformeerd over de financiële en inhoudelijke consequenties van deze vertraging. Voor een specifieke toelichting wordt dan ook verwezen naar de aan de Tweede Kamer verzonden kamerstukken 22 026 de nummers 259, 260 en 262., waarin is ingegaan op de ingebruikname van de HSL-Zuid, welke is opgeschort vanwege de vertraging van de installatie van het beveiligingssysteem.

18 Overige uitgaven

Relatie producten en beleid

Artikel 18 bevat een aantal uiteenlopende onderwerpen. Bij elk onderdeel zal het verband met het artikel uit de begroting van Hoofdstuk XII worden vermeld. Vanaf 2005 worden de kosten voor bodemsanering (18.02) toegerekend aan de projecten waar zich bodemverontreiniging voordoet.

Met de aan Railinfrabeheer (18.05) verstrekte lening worden middelen beschikbaar gesteld om de doelstellingen die betrekking hebben op het onderhoud van het spoor, zoals beschreven in artikel 34 Betrouwbare netwerken en voorspelbare reistijden van de begroting van V&W (Hoofdstuk XII), uit te voeren.

Budgettaire gevolgen van uitvoering

Financiële toelichting

¹ Met betrekking tot de Subsidieregeling Openbare Inlandterminals (SOIT) zijn alle projecten in beschikkingen juridisch en budgettair vastgelegd. De afwikkeling van de gehonoreerde projecten zal afhankelijk van planning en uitvoering naar verwachting doorlopen tot 2009. Een deel van het planstudiebudget was verder gereserveerd voor uitbreiding Rail Service Centra, maar er is vertraging ontstaan doordat de diverse partijen die hierbij betrokken zijn nog geen overeenstemming hebben bereikt over deze uitbreiding.

² Dit betreft het saldo van de afgesloten rekeningen (een saldo van lagere uitgaven en ontvangsten). Dit bedrag is in 2007 geheel toegevoegd aan de ontvangstenkant van artikel 18.10.

18.03 Intermodaal vervoer

Toelichting

¹ Voor de toelichting bij de afwijkingen wordt verwezen naar de Financiële toelichting onder de tabel Budgettaire gevolgen van uitvoering.

19 Bijdragen t.l.v. andere begrotingen van het Rijk

a. Relatie producten en beleid

19.09 Bijdragen ten laste van de begroting van VenW

Op dit artikel worden de ontvangen bijdragen verantwoord, die ten laste van de begroting van Verkeer en Waterstaat komen. Het productartikel is gerelateerd aan beleidsartikel 39 Bijdragen aan het Infrastructuurfonds.

19.10 Bijdragen ten laste van het Fonds Economische Structuurversterking

Op dit artikel wordt de bijdrage ten laste van het Fonds Economische Structuurversterking (FES) verantwoord. Dit begrotingsartikel is technisch van aard.

b. De budgettaire gevolgen van uitvoering

Toelichting

¹ De lagere ontvangst op artikel 19.10 is met name veroorzaakt doordat mede naar aanleiding van het advies van de studiegroep Begrotingsruimte het kabinet heeft besloten de FES-brug af te schaffen. Enerzijds omdat dit ongewenst weglek van middelen voor economische structuurvaststelling betreft die niet meer past bij een vaste voeding van het fonds, anderzijds omdat het veelal structurele financiering betreft waarvoor het FES niet bedoeld is. Vanwege dit laatste punt is eveneens de reeks fileplan FES-bijdrage ZSM afgeschaft. Deze middelen worden nu via artikel 39 van hoofdstuk XII en artikel 19.09 IF aan de Infrastructuurbegroting toegevoegd.

BEDRIJFSVOERINGSPARAGRAAF

Rechtmatigheid

Met ingang van het verslagjaar 2006 is afgesproken dat in de bedrijfsvoeringsparagraaf wordt gerapporteerd over de rechtmatigheid in termen van fouten en onzekerheden. Hiervoor gelden kwantitatieve rapportagegrenzen op artikel- en op totaalniveau. De financiële verantwoording over 2007 van het Infrastructuurfonds bevat geen rechtmatigheidsfouten dan wel -onzekerheden die deze grenzen overschrijden. Dit beeld is bevestigd door de controle van de financiële verantwoording door de Departementale Auditdienst.

Totstandkoming beleidsinformatie

In het departementaal jaarverslag van Verkeer en Waterstaat wordt gerapporteerd over de totstandkoming van de beleidsinformatie. Het departementaal jaarverslag rapporteert over de beleidsdoelstellingen van VenW (de beleidsartikelen). Het verslag Infrastructuurfonds rapporteert over de uitvoering van producten die voortvloeien uit de beleidsagenda op het gebied van de infrastructuur (de productartikelen). In het verslag Infrastructuurfonds wordt de relatie aangegeven tussen de producten van het Infrastructuurfonds en de beleidsdoelstellingen van VenW (zoals opgenomen in het departementaal jaarverslag van VenW).

DEEL C. DE JAARREKENING

Verantwoordingsstaat 2007 van het Infrastructuurfonds

¹ De gerealiseerde bedragen zijn steeds naar boven afgerond € 1000).

Mij bekend,

De minister van Verkeer en Waterstaat,

8.3 Saldibalans per 31 december 2007 van het Infrastructuurfonds en de bij die saldibalans behorende toelichting

8.3.1 Inleiding

Samenstelling

Als een minister meer dan één begroting beheert, in dit geval Verkeer en Waterstaat (XII) en het Infrastructuurfonds, wordt per begroting een saldibalans opgesteld. Daarom zijn twee overzichten opgesteld. Hierbij is gebruik gemaakt van de in de begrotingsadministratie van het SAP vastgelegde gegevensstructuur, waarin voor iedere begroting afzonderlijk een hoofdstuknummer is opgenomen. Posten die niet zonder meer toewijsbaar zijn aan een bepaalde begroting, zijn opgenomen in de saldibalans van het ministerie van Verkeer en Waterstaat (XII).

Daarmee is de saldibalans volgens het gestelde in de RDB samengesteld.

Uitzonderingen daarop zijn de leningen en de openstaande garantieverplichtingen.

Hoewel deze een onderdeel vormen van de extra-comptabele vorderingen en schulden, respectievelijk de openstaande verplichtingen, zijn deze omwille van de inzichtelijkheid, afzonderlijk gepresenteerd.

8.3.2 Activa

8.3.2.1 Begrotingsuitgaven € 6 330 459 344,40

Grondslag

De begrotingsuitgaven van het Infrastructuurfonds sluiten aan op de Rekening.

Ze zijn artikelsgewijs verdeeld in kolom 2 (realisatie) van de Rekening van het fonds welke Rekening als verantwoordingsstaat bij de financiële verantwoording behoort.

8.3.2.2 Extra-comptabele vorderingen € 44 974 772,90

De cijfers

De openstaande aantallen en totaalbedragen van de extra-comptabele vorderingen zijn in tabel 1 gespecificeerd. Daarnaast is een meerjarig perspectief gegeven door de jaren 2005 en 2006 te vermelden.

Slechts een viertal vorderingen is vermeldenswaardig.

Op Infraspeed B.V. voor de overeengekomen compensatie van kosten Hogesnelheidslijn-Zuid (ruim € 22 mln.), op de gemeente Utrecht (circa € 8 mln.) voor de integratie Leidsche Rijn-rijksweg A2, op de gemeente Wierden (ruim € 2 mln.) voor het aanbrengen van geluidschermen langs rijksweg A35 en tot slot op de provincie Zuid-Holland (€ 2 mln.) voor conditioneringskosten deelgebied Bleiswijk.

8.3.2.3 Deelnemingen € 159 875 354,00

Grondslag

De verworven aandelen door de Staat der Nederlanden in privaatrechtelijke ondernemingen en nationale instellingen zijn, conform de RDB, tegen de oorspronkelijke aankoopprijs extra-comptabel vastgelegd.

De cijfers

Tabel 2 geeft de deelnemingen weer per privaatrechtelijke onderneming of nationale instelling.

Toelichting

Ten opzichte van de saldibalans over het jaar 2006 heeft zich geen wijziging voorgedaan. In 2006 nam het aandelenbezit in Railinfratrust B.V. toe door de aankoop van één aandeel met een nominale waarde van € 450. Daarop is voor circa € 60 mln. aan agio betaald. Het bedrag aan agio is destijds door Railinfratrust B.V. aangewend ter aflossing van uitstaande leningen.

8.3.2.4 Leningen u/g € 709 000 000,00

Grondslag

De door VenW verstrekte geldleningen (niet zijnde voorschotten) zijn afzonderlijk weergegeven. Deze leningen zijn, gezien het specifieke karakter, zowel op korte termijn opeisbare vorderingen, als op lange termijn opeisbare vorderingen beschouwd.

De cijfers

Tabel 3 geeft de openstaande bedragen van de verstrekte geldleningen per geldnemer weer.

Toelichting

Tussen het ministerie van Financiën, ProRail en VenW zijn in 2001 en 2002 twee convenanten gesloten ter grootte van € 483 mln. en € 323 mln. voor de financiering van investeringen. Daar het ministerie van Financiën voornemens is tot het afkopen van de bestaande leningen bij banken, is het aantrekken van de benodigde middelen bij derden niet wenselijk. Zodoende heeft VenW in 2001 een lening ontvangen ter grootte van € 483 mln. die per gelijke datum aan ProRail is verstrekt.

In 2002 is een lening ter grootte van € 323 mln. ontvangen die eveneens per gelijke datum aan ProRail is verstrekt. De convenanten worden geacht te zijn beëindigd als de laatste betaling van rente en aflossing voor de betreffende leningen heeft plaatsgehad.

Op laatstgenoemde lening heeft ProRail in 2005 € 65 mln. vervroegd afgelost in het kader van de schuldreductie. Daarnaast is in dat kader in 2006, van het ontvangen agio ad. circa € 60 mln. (vermeld bij de balanspost Deelnemingen), circa € 35 mln. gebruikt om vervroegd af te lossen. Als gevolg van een door het ministerie van Financiën toegepaste marktcorrectie is de netto schuldreductie € 3 mln. lager, zodat op de lening in 2006 destijds € 32 mln. is afgelost.

8.3.2.5 Voorschotten € 2 099 182 957,02

Grondslag

De voorschotten betreffen betalingen waarvan nog niet is vastgesteld dat aan alle relevante voorwaarden is voldaan en gaat met name om subsidies en bijdragen.

De cijfers

Tabel 4 geeft inzage in de aantallen en totaalbedragen van de openstaande voorschotten die in het dienstjaar 2007 en in voorgaande jaren zijn verstrekt en verdeelt in posten die korter dan een jaar openstaan en posten die langer dan een jaar openstaan.

Tabel 5 verstrekt informatie over de in 2007 afgerekende voorschotten.

Toelichting

In het kader van onder andere het Bereikbaarheids Offensief Randstad (BOR) is een pakket van maatregelen getroffen welke zijn gericht op de verbetering van de bereikbaarheid in het algemeen en de randstad in het bijzonder. Daartoe zijn aan kaderwetgebieden vanaf 2000 subsidies verstrekt voor een gezamenlijk bedrag van ruim € 705 mln., zoals aan het Stadsgewest Haaglanden (ruim € 153 mln.), het Regionaal Orgaan Amsterdam (ROA) (circa € 151 mln.), de Stadsregio Rotterdam (ruim € 150 mln.), het Bestuur regio Utrecht (ruim € 113 mln.), diverse provincies (€ 80 mln.), de regio Twente (€ 25 mln.), het samenwerkingsverband KAN (circa € 24 mln.) en de regio Eindhoven (circa € 9 mln.). Deze subsidies worden grotendeels aan openbaar vervoerprojecten besteed en moeten voldoen aan de door de regionale partijen vastgestelde criteria die worden gebruikt bij de prioriteitenstelling. Afwikkeling wordt uiterlijk in 2011 verwacht.

Bij ProRail en een aantal gemeenten zijn diverse projecten, zoals opgenomen in het MIT/SNIP-projectenboek, gefinancierd. In dit kader is voor een gezamenlijk bedrag van circa € 506 mln. aan voorschotten verstrekt, zoals voor het traject Hanzelijn (circa € 62 mln.), het traject Vleuten–Geldermalsen (circa € 59 mln.), de spoorzone Delft (€ 41 mln.), de randweg Zaanstad (ruim € 35 mln.), een fiets- en voetgangerstunnel te Tilburg (circa € 28 mln.), het AKI-plan (ruim € 22 mln.), het project Sloelijn (ruim € 17 mln.), het traject Loenen–Maarssen (€ 16 mln.), het traject Maarssen–Utrecht (circa € 15 mln.), opheffen van het knelpunt Larenseweg (circa € 15 mln.), de randweg Den-Bosch–Vught (ruim € 14 mln.), het Aslasten cluster II (circa € 10 mln.), de Stamlijn Noordwesthoek Maasvlakte (circa € 9 mln.), de onderdoorgang Vailliantlaan (€ 8 mln.) en de pilot Fluistertrein (circa € 7 mln.). Deze voorschotten worden naar verwachting in 2008 afgerekend.

Daarnaast is aan ProRail voor circa € 37 mln. aan voorschotten verstrekt voor de verrekening van een vergoeding omtrent het beheer van het landelijk railnet welke naar verwachting in 2008 worden afgewikkeld. Tot slot zijn ook voor een gezamenlijk bedrag van circa € 7 mln. aan ProRail voorschotten verstrekt voor het monitoringssysteem verkeersleiding.

In het kader van de Subsidieregeling Openbare Inland Terminal (SOIT) zijn voorschotten verstrekt (€ 2 mln.) voor investeringen in de infrastructuur voor het intermodaal vervoer welke naar verwachting in 2008 worden afgewikkeld.

De hoogte van het bedrag aan voorschotten wordt mede bepaald doordat bij het directoraat-generaal Rijkswaterstaat, waaronder negentien diensten ressorteren, een groot aantal voorschotten van geringe omvang uitstaat.

Zo worden voor het project Betuweroute per kwartaal voorschotten verstrekt aan ProRail. Per 31 december 2007 stond nog voor een bedrag van circa € 553 mln. open. De afwikkeling vindt in 2008 plaats.

Daarnaast is op het gebied van de droge infrastructuur een aantal posten vermeldenswaardig, zoals aan de gemeente Den Haag (ruim € 23 mln.) voor de Hubertustunnel, aan de gemeente Amsterdam (ruim € 6 mln.) voor het project Verlegde Noordzeeweg, aan de provincie Friesland (circa € 5 mln.) voor de Staande Mastroute als onderdeel van de verdubbeling N31, aan de provincie Zuid-Holland (€ 4 mln.) voor de verbreding van de Landscheidingsweg te Wassenaar en Den Haag en aan Eneco Energie (circa € 3 mln.) voor het verleggen van kabels en leidingen bij onder andere rijksweg A2 ter hoogte van gemeente Breukelen en knooppunt Holendrecht–Maarssen. In het kader van de verbetering van regionale en lokale infrastructuur is een subsidie verstrekt aan de gemeente Tilburg (€ 5 mln.) voor het project Noord-west-tangent.

Onder de hoofdproducten Waterkeren en -beheren zijn diverse projecten opgenomen zoals rivierverruimingsmaatregelen, het hoogwaterbeschermingsprogramma, het project Zwakke Schakels Kust en het Deltaplan Grote Rivieren.

Voor eerstgenoemde projecten zijn diverse bijdragen verstrekt, zoals in 2003 aan de gemeente Nijmegen (circa € 91 mln.) voor het project De Waalsprong dat naar verwachting in 2015 wordt afgewikkeld. Voor het hoogwaterbeschermingsprogramma aan het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (circa € 28 mln.) voor onder meer de projecten Zuiderdijk-Drechterland (ruim € 14 mln.), de Hondsbossche Zeewering (circa € 6 mln.) en Andijk en Petten (€ 4 mln.), aan het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard (circa € 20 mln.) voor het project Nederlek en Krimpenerwaard, aan het Waterschap Rivierenland voor de verbetering Waalkade Nijmegen (circa € 5 mln.) en aan het Wetterskip Fryslân (circa € 3 mln.) voor de waterkering Terschelling-Harlingen. Tot slot is voor het project Zwakke Schakels Kust een aantal subsidies verstrekt voor een gezamenlijk bedrag van ruim € 24 mln. zoals aan het Hoogheemraadschap Rijnland voor het project Noordwijk (ruim € 13 mln.) en het waterschap Hollandse Delta (ruim € 6 mln.) voor de projecten Voorne en Flaauwe Werk.

In het kader van het Deltaplan Grote Rivieren, waarvan de versnelling van de rivierdijkversterkingen een onderdeel vormt, zijn eveneens diverse voorschotten verstrekt. Een tweetal is vermeldenswaardig zoals aan het Waterschap Rivierenland (ruim € 11 mln.) voor dijkversterkingen voor onder meer de locaties Papendrecht-oost en Sliedrecht-west en aan het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard (ruim € 4 mln.) voor onder meer de locatie Noord-Molendijk.

Ook noemenswaardig zijn de verstrekte voorschotten aan SenterNovem (ruim € 15 mln.) voor de regeling eenmalige uitkering baggerwerkzaamheden bebouwd gebied (Subbied), aan de provincie Zeeland (ruim € 8 mln.) welk in 1999 is verstrekt voor natuurcompensatie Westerschelde, de provincie Overijssel (ruim € 3 mln.) voor bodemsanering project Olst–Wijhe en aan de provincie Zuid-Holland (ruim € 2 mln.) voor het project Haringvliet De Kier.

8.3.2.6 Tegenrekeningen € 18 590 432 417,56

Grondslag

Voor de extra-comptabele rekeningen aan de passiva-zijde worden uit het oogpunt van het evenwichtsverband verscheidene tegenrekeningen gebruikt.

Deze tegenrekeningen hoeven geen nadere toelichting.

8.3.2.7 Sluitrekening met VenW (XII) € 783 541 345,03

Grondslag

Deze rekening dient als sluitrekening met de saldibalans, behorend tot de begroting van het ministerie van Verkeer en Waterstaat (XII), omdat géén gescheiden administratie wordt gevoerd voor deze begroting.

8.3.3 Passiva

8.3.3.1 Begrotingsontvangsten € 7 114 000 689,43

Grondslag

De begrotingsontvangsten van het Infrastructuurfonds sluiten aan op de Rekening. Deze zijn artikelsgewijs verdeeld in kolom 2 (realisatie) van de Rekening van het fonds welke Rekening als verantwoordingsstaat bij de financiële verantwoording behoort.

8.3.3.2 Leningen o/g € 708 999 999,54

Grondslag

Zoals reeds vermeld bij de leningen u/g zijn ook de door VenW opgenomen geldleningen afzonderlijk als extra-comptabele schuld weergegeven.

De cijfers

Tabel 6 geeft de openstaande schulden per geldgever weer.

Toelichting

Onder deze balanspost is een tweetal leningen bij het ministerie van Financiën opgenomen. Ten eerste zijn, zoals vermeldt bij de balanspost Leningen u/g, tussen het ministerie van Financiën, ProRail en VenW in 2001 en 2002 twee convenanten gesloten inzake de financiering van investeringen.

Zodoende is in 2001 een lening opgenomen in vier tranches voor een gezamenlijk bedrag van € 483 mln., in 2002, eveneens in vier tranches, een lening van € 323 mln., tezamen € 806 mln.

Op laatstgenoemde lening heeft ProRail in 2005 € 65 mln. vervroegd afgelost in het kader van de schuldreductie. In dat kader is in 2006, van het ontvangen agio ad. circa € 60 mln. (vermeld bij de balanspost Deelnemingen), circa € 35 mln. gebruikt om vervroegd af te lossen. Echter als gevolg van een door het ministerie van Financiën toegepaste marktcorrectie is de netto schuldreductie € 3 mln. lager, zodat op de lening in 2006 € 32 mln. is afgelost. Het saldo is conform de saldobevestiging per 31 december 2007, welke met een brief (kenmerk BZ 2008–00053 M van 1 februari 2008) aan VenW kenbaar is gemaakt.

8.3.3.3 Openstaande verplichtingen € 16 676 393 557,69

Grondslag

Het saldo openstaande verplichtingen per 31 december 2007 is opgebouwd uit de in het dienstjaar 2007 aangegane verplichtingen, en de in voorgaande jaren aangegane en nu nog lopende verplichtingen, welke niet tot een kaseffect in het dienstjaar 2007 hebben geleid.

De cijfers

Tabel 7 geeft de samenstelling van de openstaande betalingsverplichtingen binnen en buiten begrotingsverband weer.

8.3.3.4 Openstaande garantieverplichtingen € 1 205 038 860,33

Grondslag

In situaties waarbij geen bijdrage wordt verleend voor ondersteuning van op zichzelf wel wenselijk geachte activiteiten, verleent het ministerie garanties aan instellingen of particulieren. Met deze staatsgarantie achter zich, zijn deze in staat leningen af te sluiten en kunnen bepaalde zaken worden gefinancierd.

Toelichting

Drie wijzigingen ten opzichte van de saldibalans 2006 zijn vermeldenswaardig.

Zo is een garantie aan Vitens, voorheen de N.V. Flevolandse Drinkwater Maatschappij (FDM), ad. € 1,5 mln. per 14 juli 2007 komen te vervallen. Dit omdat per gelijke datum een tweetal daaraan gerelateerde leningen bij de stichtingen Bedrijfs Pensioenfonds Metaalnijverheid en Notarieel Pensioenfonds zijn afgelost.

Ook is een tweetal garanties aan ProRail, met een gezamenlijk bedrag van € 122 mln., in 2007 vervallen omdat de garantietermijn is verstreken.

Het saldo van de garantieverplichtingen per 31 december 2007 heeft betrekking op 24 toezeggingen, waarvan de grootte varieert van € 4 mln. tot met € 522 mln.

De te betalen rente op deze toezeggingen varieert van 3% tot ruim 6%.

De cijfers

Tabel 8 geeft de samenstelling van het uiteindelijke risico weer, op grond van de uitstaande garantieverplichtingen per 31 december 2007.

8.3.3.5 Tegenrekeningen € 3 013 033 083,92

Grondslag

Voor extra-comptabele rekeningen aan de activa-zijde worden uit het oogpunt van het evenwichtsverband verscheidene tegenrekeningen gebruikt, zoals de tegenrekeningen extra-comptabele vorderingen, deelnemingen, leningen u/g en voorschotten. Deze tegenrekeningen hoeven geen nadere toelichting.

AFKORTINGENLIJST