Base description which applies to whole site

12. RECHTSPLEGING EN RECHTSBIJSTAND

Realisatie begrotingsuitgaven Justitie € 6 098,9 miljoen art. 12 Rechtspleging en rechtsbijstand 23,5%

Realisatie begrotingsuitgaven Justitie € 6 098,9 miljoen art. 12 Rechtspleging en rechtsbijstand 23,5%

Algemene doelstelling

Een doeltreffend en doelmatig rechtsbestel.

Doelbereiking en maatschappelijke effecten

In 2010 stonden drie thema’s centraal: het streven naar een doelmatig functionerend rechtsbestel, de kwaliteit en integriteit van de juridische dienstverlening en de toegankelijkheid van het rechtsbestel. Daartoe is onder meer aandacht besteed aan het volgende:

Zo is de herziening van de gerechtelijke kaart verder uitgewerkt en met de Tweede Kamer besproken (TK 29 270). Door de herindeling zal in de toekomst een betere behandeling van zaken bij een rechtbank of gerechtshof mogelijk zijn. Het programma Rechtsbijstand en Geschiloplossing waarmee naar een besparing op de kosten van de gesubsidieerde rechtsbijstand wordt gestreefd, is afgerond. Tevens zijn in het programma eRechtsbestel onder meer de mogelijkheid tot elektronisch procederen in het bestuursrecht en het Besluit elektronisch proces-verbaal tot stand gebracht. Voorts is de bestuurlijke centralisatie van de Raden voor rechtsbijstand afgerond. Bij de Tweede Kamer zijn twee wetsvoorstellen ingediend tot wijziging van de Advocatenwet naar aanleiding van het rapport van de Commissie van Wijmen en ten behoeve van een versterking van de cassatierechtspraak. Ook is een voorstel tot wijziging van de Wet op het Notarisambt ingediend naar aanleiding van de evaluatie van de wet door de Commissie Hammerstein. Tot slot is gewerkt aan de staatkundige hervorming van de Nederlandse Antillen, door bij te dragen aan de inrichting van en werkzaamheden voor een Gemeenschappelijk Hof, een Openbaar Ministerie, politie (justitiële aspecten en Rijksrecherche) en de Raad voor de Rechtshandhaving en Rechtsbijstand.

Externe factoren

De economische crisis heeft ook in 2010 doorgewerkt in het rechtsbestel. De instroom en de druk op de gefinancierde rechtsbijstand zijn wederom toegenomen.

Realisatie meetbare gegevens bij de algemene doelstelling

De bevoegdheid van de Minister van Veiligheid en Justitie ten aanzien van het rechtsbestel is beperkt, slechts voorwaardenscheppend. Toch is Veiligheid en Justitie verantwoordelijk voor de doeltreffendheid en doelmatigheid van het rechtsbestel als zodanig.

Deze «normen» voor een adequaat rechtsbestel laten zich niet in indicatoren vatten, die in één oogopslag de beleidseffectiviteit in beeld brengen. Met behulp van monitoren, trendrapportages en beleidsdoorlichtingen en beleidsevaluaties wordt op kwantitatieve, maar ook op kwalitatieve wijze inzicht verkregen in de effecten van het beleid om de toegang tot de rechtspleging te bevorderen (12.2). Voor de rechtspraak (12.3) kan dit slechts met kwalitatieve indicaties.

Daarnaast zijn bij de operationele doelstellingen een aantal input, throughput en outputindicatoren opgenomen die samen inzicht bieden in de effectiviteit van beleidsinstrumenten op de geformuleerde doelstellingen.

Overzicht onderzoek naar de doelmatigheid en de doeltreffendheid van beleid

Omschrijving

Doelstelling

Start

Afgerond

Vindplaats

Overig evaluatieonderzoek

    

Planevaluatie Deskundigenregister in strafzaken

12.3

2009

2010

www.wodc.nl

Experiment met advocaat bij eerste politieverhoor

12.1

2008

2010

www.wodc.nl

Periodieke informatievoorziening rechtspraak en buitengerechtelijke geschilbeslechting 2007

12.1

2008

2010

www.wodc.nl

Meta-analyse pro-actieve aanpak conflicten door de overheid

12.1

2009

2010

www.wodc.nl 1

1

Is opgegaan in de Monitor Rechtsbijstand en geschiloplossing.

Toelichting

Planevaluatie Deskundigenregister in strafzaken

Dit onderzoek behelst een voorbereiding voor een latere evaluatie van het in 2010 nationaal ingevoerde deskundigenregister. De volgende onderzoeksvragen komen aan de orde:

  • Welke gevolgen heeft de invoering van de Wet deskundigen in strafzaken (TK 31 116) en het instellen van een deskundigenregister voor het strafprocesrecht betreffende deskundigen?

  • Hoe wordt in andere landen bevorderd dat deskundigenbewijs bijdraagt aan strafvorderlijke doelstellingen, in het bijzonder de waarheidsvinding? In welke mate spelen deskundigenregisters daarbij een rol? Kunnen uit buitenlandse ervaringen voorwaarden en omstandigheden worden afgeleid die hierop van invloed zijn?

  • Welke informatie is nodig om te kunnen beoordelen of het deskundigenregister goed werkt?

Experiment met advocaat bij eerste politieverhoor

In dit experiment is onderzoek gedaan naar het verloop van de eerste politieverhoren waarbij gebruik wordt gemaakt van consultatie vooraf en aanwezigheid tijdens van de advocaat. Daarnaast is onderzocht wat de feitelijke waarneembare gevolgen zijn van de consultatie en de aanwezigheid op het verloop van het verhoor. De deelvragen waren gericht op de drie deelnemers aan de verhoren binnen het experiment: de advocaat, de verhoorders en de verdachte. Belangrijkste conclusie is dat de toetreding van de raadsman tot het verhoor relatief geruisloos (tijdelijk) geïmplementeerd is. De consultatie voorafgaand aan het verhoor blijkt de kans te vergroten dat verdachten gebruik maken van het zwijgrecht. Daarbij is de politie meer geneigd ten aanzien van de verdachte een intimiderende ondervragingsmethode in te zetten wanneer hij gebruik maakt van het zwijgrecht. De aanwezigheid van de advocaat lijkt er juist weer voor te zorgen dat de politie minder intimiderend optreedt naar de verdachte toe. Deze optelsom maakt duidelijk dat voorafgaande consultatie en toelating van de raadsman tot het verhoor niet los van elkaar gezien kunnen worden. Wanneer voorafgaande consultatie ingevoerd wordt, ligt het dientengevolge in de rede ten aanzien van het tegengaan van ongeoorloofde druk en eventueel het voorkomen van valse bekentenissen eveneens de raadsman toe te laten tot het verhoor.

Periodieke informatievoorziening rechtspraak en buitengerechtelijke geschilbeslechting 2007

Het (periodieke) onderzoek heeft tot doel een overzicht te geven van ontwikkelingen in het (maatschappelijk) functioneren van het stelsel van geschilbeslechting. Met behulp van deze informatie is meer inzicht verworven in de trends en ontwikkelingen in het stelsel van geschilbeslechting. Daarnaast heeft het onderzoek geleid tot een structurele versterking van de beleidsmatige informatievoorziening over het stelsel van geschilbeslechting.

Meta-analyse pro-actieve aanpak conflicten door de overheid

De uitgaven aan gesubsidieerde rechtsbijstand zijn de afgelopen jaren sterk toegenomen. Deze monitor behoort bij het Programma Rechtsbijstand en Geschiloplossing, dat gericht is op het realiseren van zowel verbeteringen in de kwaliteit van de dienstverlening door de overheid binnen het justitiedomein als structurele besparingen op de gesubsidieerde rechtsbijstand en de rechtspraak. Naast de maatregelen zelf bestrijkt deze nulmeting ook de terreinen waarop deze maatregelen betrekking hebben. Deze analyse geeft inzicht in met name de aantallen toevoegingen die zijn vastgesteld, de aantallen rechtszaken die zijn gestart of gevoerd en de uitgaven die aan deze toevoegingen en rechtszaken zijn gedaan over de periode 2000–2009.

Budgettaire gevolgen van beleid x € 1 000
      

Realisatie

Begroting

Verschil

  

2006

2007

2008

2009

2010

2010

 

Verplichtingen

541 460

1 359 205

1 314 339

1 490 881

983 503

1 444 435

– 460 932

waarvan garanties

       
         

Programma-uitgaven

1 290 788

1 314 684

1 346 680

1 435 514

1 436 132

1 444 435

– 8 303

         

12.2

Adequate toegang tot het rechtsbestel

427 320

447 536

444 942

482 093

483 277

488 040

– 4 763

12.2.1

Raden voor rechtsbijstand

397 372

419 619

420 012

455 200

458 368

453 437

4 931

12.2.2

Overig

29 948

27 917

24 930

26 893

24 909

34 603

– 9 694

         

12.3 1

Slagvaardige en kwalitatief goede rechtspleging

863 468

867 148

901 738

953 421

952 855

956 395

– 3 540

12.3.1

Raad voor de rechtspraakgerechten

815 555

825 370

857 353

907 413

904 692

913 218

– 8 526

12.3.2

Hoge Raad

25 396

28 057

28 671

30 546

32 949

26 611

6 338

12.3.3

Overige diensten

22 517

13 721

15 714

15 462

15 214

16 566

– 1 352

         

Ontvangsten

180 292

176 444

182 519

194 389

199 380

198 655

725

Waarvan griffieontvangsten

163 487

156 305

162 850

185 140

190 743

194 526

– 3 783

1

Met ingang van de ontwerpbegroting 2010 is beleidsdoelstelling 12.1 hernummerd tot 12.3.

Verplichtingen

Financiële toelichting

Het verschil tussen de vastgestelde begroting 2010 en de realisatie over 2010 wordt verklaard doordat in vorige jaren de verplichting voor de rechtsbijstand in het voorgaande jaar van uitvoering werd vastgelegd. In 2010 is de verplichting voor het jaar 2011 niet in 2010 vastgelegd maar in 2011. Hierdoor is er in 2010 minder verplicht dan aan ruimte beschikbaar was.

Uitgaven

Het verschil tussen de vastgestelde begroting 2010 en de realisatie over 2010 wordt voornamelijk verklaard door:

Operationele Doelstelling 12.2

  • Meevallers op Juridische beroepen en mediation en, omdat een deel eigen vermogen is ingezet, een lagere subsidiebijdrage aan de Schuldsanering (WSNP), in totaal € – 9,6 miljoen.

Operationele Doelstelling 12.3

  • Bijdrage van € 8,5 miljoen van de Raad voor de rechtspraak aan met name facilitaire Justitiebrede zaken;

  • De tijdelijke capaciteitsuitbreiding om achterstanden weg te kunnen werken bij de Hoge Raad en door kosten in verband met de nieuwbouw Hoge Raad van in totaal ongeveer € 6 miljoen;

Ontvangsten

Het verschil tussen de vastgestelde begroting 2010 en de realisatie over 2010 wordt voornamelijk verklaard door de lagere ontvangsten op de griffierechten, als gevolg van een latere invoering van het nieuwe griffierechtenstelsel (€ 3,7 miljoen lager dan geraamd).

Operationele doelstelling 12.2

Burgers en bedrijven hebben toegang tot een passende en effectieve vorm van geschillenbeslechting en/of rechtspleging.

Doelbereiking

Ook in 2010 heeft de toegang tot het rechtsbestel breed in de politieke en publieke belangstelling gestaan. Beleidsaandachtspunten waren integriteit, kwaliteit en toegankelijkheid van het rechtsbestel. Voorts zijn de financiële taakstellingen van (grote) invloed geweest op het uitgevoerde- en nieuw ontwikkelde beleid. Wijzigingen in de gefinancierde rechtsbijstand beïnvloeden zowel de rechtshulpverlening door advocaten als het aanbod en de kwaliteit van zaken die aan de rechterlijke macht worden voorgelegd. Dat betekent dat steeds een balans moet worden gevonden tussen enerzijds de doelmatigheid van de rechtspleging en geschillenoplossing met de daarmee gemoeide uitgaven en anderzijds de kwaliteit en rechtsstatelijkheid van het stelsel. Vanuit dit beleidsperspectief zijn de onderstaande instrumenten in 2010 ingezet.

Buitengerechtelijke geschilbeslechting

Instrumenten

De verwijzingsvoorzieningen voor mediation bij het Juridisch Loket en bij de rechtspraak zijn structureel vastgelegd, nadat de eindevaluatie Mediation aan de Tweede Kamer is voorgelegd (TK 29 528, nr. 6). Deze verwijzingsvoorzieningen zijn effectief en dienen ervoor te zorgen dat partijen hun verantwoordelijkheid voor het oplossen van hun conflict nemen, al dan niet met behulp van een mediator.

Rechtsbijstand

De bestuurlijke centralisatie van de raden voor rechtsbijstand is in 2010 afgerond. Tevens is op 1 juli 2010 een nieuwe asielprocedure in werking getreden (zie ook artikel 15«Vreemdelingen», pagina 71). Als uitgangspunt geldt dat de asielzoeker tijdens de gehele aanvraagfase rechtsbijstand krijgt van dezelfde advocaat. Deze toevoeging is algemeen van aard. Achteraf, bij vaststelling van de vergoeding, geldt er een modulair systeem van vergoedingen. De fase waarin de asielaanvraagprocedure is beëindigd is bepalend voor de hoogte van de vergoeding.

Rechtsbijstand en geschiloplossing

Het beleid met betrekking tot de gefinancierde rechtsbijstand heeft in 2010 voornamelijk in het teken gestaan van de verdere uitwerking en succesvolle afronding van het programma «Rechtsbijstand en Geschiloplossing». Het programma heeft tot doel de structurele taakstelling op de gesubsidieerde rechtsbijstand van € 50 miljoen in 2015 te bewerkstelligen.

De maatregelen die in het kader van het programma genomen zijn, leveren naar verwachting een hogere besparing op, zij het dat deze gefaseerd gerealiseerd worden. Als onderdeel van het programma is het minimale financiële belang om voor rechtsbijstand in aanmerking te komen opgetrokken en is het bereik van de toevoeging voor verzoeken tot opheffing van vreemdelingenbewaring aangepast. Het project «Pro-actieve geschiloplossing door de overheid» heeft laten zien dat de inzet van mediationvaardigheden bij bestuurszaken veelbelovend is. De doorlooptijd van procedures neemt af en de tevredenheid van burgers en medewerkers neemt toe.

Naar aanleiding van het arrest Salduz (EHRM 27 november 2008) is per 1 april 2010 een regeling in werking getreden waarbij verdachten voorafgaande aan het politieverhoor de gelegenheid krijgen een advocaat te consulteren.

Juridische beroepsgroepen

Met betrekking tot de juridische beroepsgroepen zijn in 2010 verschillende wetsvoorstellen bij de Tweede Kamer ingediend, zoals de wijziging van de Wet op het notarisambt (TK 32 250) en de wijziging van de Advocatenwet (TK 32 382). Beide wetsvoorstellen beogen een verdere versterking van de kwaliteit en integriteit van de juridische beroepsbeoefening door onderscheidenlijk notarissen en advocaten. Voorts is een wetsvoorstel ingediend waarin door wijziging van de Advocatenwet de versterking van de cassatierechtspraak mogelijk is (TK 32 576). Voor de gerechtsdeurwaarders zijn in 2010 door de beroepsorganisatie van gerechtsdeurwaarders (KBvG) twee verordeningen opgesteld die door Justitie zijn goedgekeurd. Het betreffen verordeningen inzake kwaliteitsnormen voor de gerechtsdeurwaarders en de onafhankelijkheid van de gerechtsdeurwaarder.

Het evaluatierapport inzake de tuchtrechtelijk handhaving van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) is in 2010 betrokken bij de vormgeving van het toezicht en het takenpakket van het Bureau Financieel Toezicht. De beleidsreactie wordt naar verwachting in het voorjaar 2011 aan de Tweede Kamer toegezonden.

Evaluatie van het Bureau Financieel Toezicht

Ten aanzien van het toezicht op de juridische beroepen is in maart 2010 een brief met een toezichtvisie aan de Tweede Kamer gezonden (TK 2009/10, 29 911, nr. 33 ). De evaluatie van het Bureau Financieel Toezicht (BFT) is in 2010 onderwerp van gesprek geweest met onder andere de Nederlandse Orde van Advocaten. Kern van de besprekingen was daarbij op welke wijze een toezichtmodel voor de advocatuur vorm zou moeten krijgen. De NOvA heeft het voorstel tot afbouw van de subsidie inzake tuchtrechtspraak advocatuur geaccepteerd. De subsidie wordt tot en met 2013 afgebouwd en stopt per 2014.

Schuldsanering

In 2010 is de Monitor Wsnp 6e meting (TK 32 123 VI, nr. 125) aan de Tweede Kamer aangeboden, dit in het kader het schuldsaneringbeleid in 2010. Voor nadere analyses wordt verwezen naar deze monitor. In 2010 is het aantal uitgesproken schuldsaneringen gestegen naar 11 360, dit is een stijging van 25% ten opzichte van 2009. Het is aannemelijk dat als gevolg van de economische recessie er meer mensen een beroep deden op de schuldhulp- en schuldsaneringsregelingen. Dat het effect van de recessie zich pas in 2010 laat zien in meer schuldhulp- en schuldsaneringszaken komt doordat er sprake is van een vertragend effect voordat men in werkelijke schuldenproblematiek belandt. De doelstelling van de wetgever dat een natuurlijk persoon niet tot in lengte der dagen door zijn schulden wordt achtervolgd, wordt wederom behaald: uit de Monitor Wsnp, (TK 2010, D 32 123) blijkt dat het percentage van het aantal personen dat een beroep doet op de schuldsanering en niet terugvalt stabiel rond de 70% ligt.

Realisatie meetbare gegevens bij de operationele doelstelling

Volume- en prestatiegegevens alternatieve geschillenbeslechting

Mediation

      

Aantal

     

Realisatie

Begroting

Verschil

 

2006

2007

2008

2009

2010

2010

 

Slagingspercentage mediations binnen het justitiële domein (%)

62

57

59

58

57

60

– 3

Verwijzing door de rechter

2 151

3 355

3 708

4 183

4 311

10 000

– 5 689

Verwijzing door het Juridisch Loket

1 433

2 137

2 419

2 198

1 924

2 500

– 576

Afgegeven mediation toevoegingen

2 572

4 570

5 524

6 798

7 330

5 000

2 330

Toelichting

Uit het evaluatieonderzoek naar de mediation door het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (TK 29 528, nr. 6) blijkt dat de doorverwijzingsvoorzieningen bij het Juridisch Loket en bij de rechtspraak effectief zijn en nodig blijven om ervoor te zorgen dat partijen hun verantwoordelijkheid voor de oplossing van hun conflict ook op zich nemen, al dan niet met behulp van een mediator. Op grond van het evaluatieonderzoek zijn de prognosecijfers voor 2011 bijgesteld voor het aantal verwijzingen door de rechter en het aantal afgegeven mediation toevoegingen.

Het aantal mediation toevoegingen dat is afgegeven door Raad voor rechtsbijstand is in 2010 verder toegenomen dan verwacht, tot ruim 7 300 (een toename van circa 8% ten opzichte van 2009). Ook het aantal verwijzingen door de rechter is, enigszins minder dan verwacht, opnieuw gestegen (circa 3%).

Geschillencommissies

Het jaarverslag van de stichting geschillencommissies consumentenzaken kan worden gedownload via: www.degeschillencommissie.nl

Rechtsbijstand x € 1 000
     

Realisatie

Begroting

Verschil

 

2006

2007

2008

2009

2010

2010

 

Apparaat uitgaven Raden voor rechtsbijstand

62

57

59

58

57

60

– 3

Prijs (x € 1)

41,7

51,5

52,7

52,9

51,9

52,4

– 0,5

Volume

391 277

386 231

405 974

421 801

424 181

410 789

13 392

        

Vaste kosten (incl. automatisering, projecten)

6 987

2 265

2 341

2 341

2 338

2 405

– 67

        

Programma

       

Strafzaken (ambtshalve)

       

Prijs (x € 1)

1 065

1 079

1 094

1 128

1 139

1 108

31

Volume (afgegeven toevoegingen)

103 757

102 617

105 792

101 111

98 125

109 798

– 11 673

        

Strafzaken (regulier)

       

Eigen bijdrage (x € 1)

73

74

76

74

133

118

25

Prijs (x € 1) (excl. Eigen bijdrage)

666

688

701

705

737

707

30

Volume (afgegeven toevoegingen)

48 783

50 688

52 711

54 615

52 652

52 127

525

        

Civiel

       

Eigen bijdrage (x € 1)

161

164

148

148

147

153

– 6

Prijs (x € 1) (excl. Eigen bijdrage)

701

708

754

791

810

786

24

Volume (afgegeven toevoegingen)

217 351

216 888

228 241

240 911

244 203

221 324

22 879

        

Inverzekeringstellingen

       

Prijs (x € 1)

249

252

260

267

270

273

– 3

Volume

88 887

82 465

82 923

89 219

100 360

82 784

17 576

        

Juridisch Loket

       

Vaste kosten (x € 1)

22 292

20 734

21 581

21 751

21 751

21 745

6

Volume (aantal)

575 314

599 383

654 451

770 252

770 374

639 000

131 374

        

Lichte adviestoevoegingen

       

Gemiddelde opgelegde eigen bijdrage (x € 1,–)

13,1

13,1

13,5

47,1

47,1

47,1

0

Prijs (x € 1)

239

210

249

249

239

228

11

Volume

17 588

19 846

16 556

13 792

10 660

24 000

– 13 340

        

Asiel

       

Prijs (x € 1)

2 668

2 583

1 821

1 708

2 731

2 176

555

Volume (instroom asielzoekers)

9 261

8 384

14 173

16 163

15 150

17 000

– 1 850

Toelichting

Het aantal afgegeven toevoegingen (volume) in ambtshalve strafzaken vertoont een daling ten opzichte van de begroting. Het aantal afgegeven toevoegingen (volume) in reguliere strafzaken is een fractie meer dan begroot. Voor beide soorten toevoegingen geldt, in vergelijking met het voorgaande jaar, een daling. De effecten van de diverse wettelijke maatregelen op het gebied van civiel- en bestuursrecht komen nog niet geheel tot hun recht in de cijfers. Met name het programma «Proactieve Overheid bij Geschiloplossing» (PAGO) moet op termijn leiden tot minder procedures. Bij de toevoegingen in civiele zaken is echter de realisatie hoger dan begroot voor het jaar 2010.

De inverzekeringstellingen vertonen een stijging van 21% ten opzichte van de begroting. Dit heeft te maken met de maatregelen in het kader van de uitspraken door het EHRM inzake Salduz, waarbij verdachten voorafgaand aan het politieverhoor de gelegenheid krijgen een advocaat te consulteren.

Het Juridisch Loket vertoont een stabilisatie in het volume van het aantal burgercontacten en ook qua budget.

Door de invoering van een hogere eigen bijdrage laten de lichte adviestoevoegingen een daling zien in vergelijking met het jaar 2009 en een halvering ten opzicht van het begrootte aantal voor 2010.

Het aantal ingestroomde asielzoekers in 2010 is 15 150, 10% minder dan begroot voor 2010 en 6% minder t.o.v. de realisatie 2009. Door de invoering van de nieuwe duurdere asielprocedure per 1 juli 2010 is een aanzienlijke kostenstijging voor de rechtsbijstand inclusief tolkkosten gerealiseerd.

Verdeling realisatie rechtsbijstand 2010

Verdeling realisatie rechtsbijstand 2010
Inkomens- en eigen bijdrage tabel
 

Verzamelinkomen tot1

  

inkomenscategorie

alleenstaande

Niet-alleenstaande

Eigen bijdrage1

Aandeel in totaal inkomensonafhankelijke toevoegingen2

A

€ 17 200

€ 24 000

€ 100

84%

B

€ 17 700

€ 24 800

€ 158

2%

C

€ 18 700

€ 26 100

€ 272

3%

D

€ 20 500

€ 29 000

€ 478

5%

E

€ 24 400

€ 34 400

€ 750

7%

Totaal

   

100%

1

Per 1 januari 2010.

2

Bron: monitor rechtsbijstand 2010.

Operationele doelstelling 12.3

Optimale randvoorwaarden voor een doelmatig en doeltreffend rechtsbestel.

Doelbereiking

Burgers en bedrijven hebben baat bij een sterke juridische infrastructuur. Deze draagt bij aan een snellere oplossing van conflicten, beperking van financiële en emotionele schade, vermindering van administratieve lasten en aan het voor overeenkomsten en transacties noodzakelijke onderlinge vertrouwen.

In 2010 is, in vervolg op de afgelopen jaren, ingezet op een doelmatig functionerend rechtsbestel. Gewerkt is aan samenwerking in de keten, dat wil zeggen aan het rechtsbestel als geheel. Met het wetsvoorstel Gerechtelijke kaart, dat in consultatie is gedaan, is een verbetering van de efficiency en doelmatigheid van het rechtsbestel beoogd. Verder is video-conferencing mogelijk gemaakt bij 13 rechtbanken en de burger kan nu digitaal beroep instellen tegen een bestuursorgaan.

Kwaliteitsindicatoren

Instrumenten

In de prijsafspraken tussen de toenmalige Minister van Justitie en de Raad voor de rechtspraak is voor de periode van 2008–2010 vastgelegd om circa € 62 miljoen in te zetten voor een kwaliteitsimpuls binnen de rechtspraak. De rechtspraak heeft zes kwaliteitsindicatoren genormeerd, waarover de Raad voor de rechtspraak in het jaarverslag 2010 rapporteert. Dit jaarverslag wordt toegestuurd aan de Staten-Generaal.

Kwaliteit en professionaliteit van de vervolging

Het programma «Versterking Opsporing en Vervolging» is succesvol afgesloten. Het Openbaar Ministerie, de politie en het Nederlands Forensisch Instituut hebben maatregelen geformuleerd waarmee gerechtelijke dwalingen voorkomen worden. Deze maatregelen hebben onder meer betrekking op het organiseren van tegenspraak, auditieve en audiovisuele registratie van verhoren, de wijze van verhoren, het rapporteren over forensisch onderzoek en de inschakeling van deskundigen. Dit alles heeft geleid tot nieuwe werkwijzen en meer onderlinge samenwerking.

Modernisering rechterlijke organisatie en herziening gerechtelijke kaart

Op 16 december 2010 heeft de Minister van Veiligheid en Justitie het wetsvoorstel Herziening gerechtelijke kaart in formele consultatie gedaan. Door het wetsvoorstel wordt de gebiedsindeling van de rechtbanken (arrondissementen) en gerechtshoven (ressorten) gewijzigd. Doel van de wijziging is de behandeling van zaken binnen één rechtbank of gerechtshof beter te organiseren. De rechtspraak krijgt meer ruimte om deskundigheid op te bouwen op specialistische terreinen. Ook biedt de nieuwe indeling van de gerechtelijke kaart meer mogelijkheden om maatwerk te leveren en rechtspraak zichtbaarder te maken voor de burger.

Door het wetsvoorstel wordt het aantal arrondissementen teruggebracht van 19 naar 10 en het aantal ressorten van 5 naar 4. Diverse rechtbanken fuseren, zodat er 10 rechtbanken ontstaan. Elke rechtbank en elk gerechtshof krijgt verschillende zittingsplaatsen; in het hele land in totaal 32.

Het wetsvoorstel Deetman, waarbij de competentiegrens van de kantonrechter verhoogd wordt tot € 25 000 is in 2010 ingediend en wordt naar verwachting in de eerste helft van 2011 door de Eerste Kamer behandeld. Na inwerkingtreding van dit wetsvoorstel betalen gedaagden in zaken met een financieel belang tot € 25 000 geen griffierecht.

Betere digitale toegankelijkheid en bevorderen moderne technologie

In internationaal opzicht speelt Nederland een actieve rol in het European e-Justice programma, dat tot doel heeft het gebruik van moderne technologie op het justitiële domein te bevorderen. Met subsidie van de Europese Commissie is onder andere een project gestart om het gebruik van videoconferentie binnen de Europese Unie te bevorderen en een project om te komen tot standaarden voor gegevensuitwisseling op het justitiële domein.

In 2010 is een belangrijke vooruitgang geboekt op het terrein van videoconferentie. Dertien rechtbanken zijn op dit moment geëquipeerd voor videoconferentie en de eerste zittingen met het gebruik ervan in vreemdelingenbewaringszaken zijn succesvol verlopen. Ook is een start gemaakt met het toepassen van videoconferentie in het strafrecht.

Ook bij het digitaal procederen bij de rechter is een belangrijk resultaat geboekt. Sinds 1 oktober is het voor burgers mogelijk digitaal beroep in te stellen bij de rechtbank tegen een bestuursorgaan.

In het strafrecht is de benodigde regelgeving voor het gebruik van een elektronisch proces-verbaal afgerond. Inwerkingtreding is 1 januari 2011 voorzien. De website tuchtrecht.nl is in 2010 vaak bezocht en voorziet in een onverwacht grote behoefte.

Normstellende rol Hoge Raad

Overeenkomstig het rapport van de commissie Hammerstein wordt de normstellende rol van de Hoge Raad versterkt (TK 32 576, nr. 4). Het wetsvoorstel Versterking cassatierechtspraak is daartoe eind 2010 aan de Tweede Kamer aangeboden. De Hoge Raad heeft in 2010 de aanbevelingen van de Commissie die gericht waren op de Hoge Raad uitgewerkt, zoals meer cassatie in het belang der wet, stages van rechters en anticiperen op de selectiekamer. Het wetsvoorstel Prejudiciële vragen zal in 2011 worden aangeboden. Het doel van de wetsvoorstellen en organisatiewijzigingen is een zwaarder accent op de rechtseenheid en de rechtsvorming.

Realisatie meetbare gegevens bij de operationele doelstelling

Belangrijke indicatoren voor het functioneren van de rechtspraak zijn de verwachte ontwikkelingen bij de instroom en afhandeling van zaken in relatie tot de financiering van de rechtspraak. Meer informatie daaromtrent is te vinden in het hoofdstuk 7 van de Raad voor de rechtspraak. In het jaarverslag van de Raad voor de rechtspraak wordt ingegaan op de volume- en prestatiegegevens, concrete ontwikkelingen en de gevolgen voor de doorlooptijden.

Volume- en prestatiegegevens

Meerjarige instroomontwikkeling rechtspraak
     

Realisatie

Begroting

Verschil

 

2006

2007

2008

2009

2010

2010

 

Totaal instroom

1 755 261

1 732 646

1 833 438

1 961 242

1 975 184

2 159 462

184 278

Jaarlijkse mutatie

 

– 1%

6%

7%

1%

  
Meerjarige productie ontwikkeling rechtspraak
     

Realisatie

Begroting

Verschil

 

2006

2007

2008

2009

2010

2010

 

Totaal productie

1 751 421

1 725 301

1 827 279

1 934 225

1 959 617

1 893 843

65 773

Jaarlijkse mutatie

 

– 1%

6%

6%

1%

  

Toelichting kengetallen

Het aantal afgehandelde zaken nam evenals de instroom toe. In 2009 stroomden ruim 1,96 miljoen zaken in bij de gerechten. De groei is echter minder sterk dan voorgaande jaren. Het aantal afgehandelde zaken nam met ruim 1 procent toe.

Gerealiseerde in- en uitstroom Hoge Raad
     

Realisatie

Begroting

Verschil

 

2006

2007

2008

2009

2010

2010

 

Straf

       

Instroom

3 599

3 943

3 685

3 554

3 685

3 900

– 215

Uitstroom

3 370

3 419

3 375

3 695

3 681

4 000

– 319

        

Civiel

       

Instroom

542

582

585

569

653

635

18

Uitstroom

504

498

588

586

627

655

– 28

        

Belasting

       

Instroom

922

760

748

868

1 030

750

280

Uitstroom

1 115

939

1 037

1 079

1 081

950

131

        

Totaal

       

Instroom

5 063

5 285

5 018

4 991

5 368

5 285

83

Uitstroom

4 989

4 856

5 000

5 360

5 389

5 605

– 216

Toelichting

De instroomcijfers zijn hoger uitgekomen dan verwacht. Voor zowel straf als civiel zijn de streefcijfers voor de uitstroom te ambitieus gebleken. Bij straf is dit een gevolg van een stijging van zaken met schrifturen, hetgeen de bewerkelijkheid heeft verhoogd. Over het geheel is de uitstroom licht toegenomen ten opzichte van de realisatie in 2009.

Licence