Inleiding

Oprichting Rijksvastgoedbedrijf (RVB)

In november 2011 heeft het kabinet besloten over te gaan tot clustering van rijksvastgoeddiensten. Als eerste stap zullen de Rijksgebouwendienst en het Rijksvastgoed- en Ontwikkelingsbedrijf (RVOB) uiterlijk 1 januari 2014 opgaan in het Rijksvastgoedbedrijf, dat ressorteert onder het ministerie van BZK. Bij de kabinetsformatie in 2012 zijn het RVOB en de directie Rijksvastgoed, overgegaan naar het ministerie van BZK.

Rapportage aan de Nederlandse Mededingingsautoriteit

De Rijksgebouwendienst heeft een meldpunt mededinging, dat fungeert als aanspreekpunt voor de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa). Bij dat meldpunt kunnen zowel medewerkers van de Rijksgebouwendienst als externe partijen vermoedens van prijs- of marktverdelingsafspraken of andere overtredingen van de Mededingingswet melden. In 2012 zijn analyses van inschrijvingsbegrotingen uitgevoerd. Deze analyses zijn periodiek gerapporteerd aan en besproken met de NMa.

Voortgang programma Energieambitie 2020

Monumenten in beheer

De telling van het aantal monumenten (objecten) in beheer is gebaseerd op de eigen objectenadministratie van de Rijksgebouwendienst.

Gebruiksgraad monumenten

Uit artikel 9 van de begroting van BZK wordt de instandhouding bekostigd van de monumenten met een erfgoedfunctie (maar zonder rijkshuisvestingsfunctie). De gebruiksgraad op 31 december 2012 van deze monumenten met erfgoedfunctie is 98% (was 95% ultimo 2011). De gebruiksgraad is het aantal m²’s bruto vloeroppervlak (bvo) per object dat in gebruik is in verhouding tot het totaal aantal m²’s bvo. Een deel van de monumenten is naar hun aard niet geschikt voor gebruik, zoals gedenknaalden of grafmonumenten. Deze zijn buiten de berekening gehouden.

Financieel deel bij het jaarverslag van de baten-lastendienst Rijksgebouwendienst

Toelichting op de staat van baten en lasten uitgaande van baten-lastendienst Rijksgebouwendienst:

Deze jaarrekening is opgesteld volgens de voorschriften van de Comptabiliteitswet (CW2001) en de nadere uitwerking hiervan in de Rijksbegrotings- en verantwoordingsvoorschriften (RBV), de Regeling Departementale Begrotingsadministratie 2007 (RDB 2007) en de Regeling Baten-lastendiensten 2011. De Rijksgebouwendienst heeft bij de invoering van het rijkshuisvestingstelsel met het ministerie van Financiën nadere afspraken gemaakt omtrent bepaalde onderdelen van de jaarrekening. In deze Regeling zijn in beginsel het Burgerlijk Wetboek 2 (BW 2), titel 9 en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (RJ) van toepassing verklaard. De afwijkingen van BW 2 titel 9 en RJ zijn goedgekeurd door het ministerie van Financiën en dFEZ van het moederdepartement. De afwijkingen zijn nader toegelicht bij de betreffende posten van de balans en de staat van baten en lasten. Voor zover niet anders is vermeld, worden de activa en passiva gewaardeerd tegen nominale waarde.

Exploitatie

Baten: leveren producten en diensten

Het onderdeel services betreft de opbrengsten voor werkzaamheden, die volgens de Regeling Taakverdeling Beheer (RTB) tot de taak van de afnemer worden gerekend (RTB-serviceverlening), maar die op verzoek van de afnemers, voor zover rijksoverheid, door de Rijksgebouwendienst worden verricht. Services worden door de Rijksgebouwendienst uitgevoerd zowel via incidentele opdrachten als via servicecontracten.

De opbrengsten adviezen hebben betrekking op de opbrengsten van niet-projectgebonden huisvestingsadviezen aan rijksoverheden.

Opbrengsten moeder

Onder inputfinanciering buiten de huur-verhuurrelatie vallen het beheer van monumenten met een erfgoedfunctie (inclusief Paleis Soestdijk), de beleidsondersteunende taken van de Rijksgebouwendienst en het Energiebesparingsprogramma Rijkshuisvesting. Voor de dekking van de inputfinanciering wordt zorg gedragen door het moederdepartement. Het moederdepartement verstrekt gedurende het jaar voorschotten aan de Rijksgebouwendienst en op basis van de definitieve realisatiecijfers worden de kosten het jaar daarop afgerekend.

Het verschil tussen de voorschotten en de realisatie (€ 723.523) wordt afgerekend met het moederdepartement. De kosten en opbrengsten zijn per saldo aan elkaar gelijk.

Opbrengsten derden

De opbrengsten van derden betreffen de huuropbrengsten die de Rijksgebouwendienst via het RVOB ontvangt. Onder deze post vallen tevens de opbrengsten uit de exploitatie van de bijzondere objecten (parkeergarages en de grafelijke zalen).

Baten: Bedrijfsvoering

Rentebaten

Het rentepercentage op de rekening-courant RHB is nagenoeg nihil. Rentebaten projecten betreffen rentebaten op à fonds perdu projecten. Tegenover deze baten staan lasten voor de Rijksgebouwendienst als gevolg van voorfinanciering tijdens de realisatiefase.

Overige baten

De post diverse overige baten betreffen met name de opbrengsten uit de bestemmingsreserve ten behoeve van apparaats- en onderhoudskosten brandveiligheid ad € 3 mln. De bijbehorende kosten worden bij de overige lasten gepresenteerd.

Lasten: product huisvesting

Apparaatskosten

Deze post omvat alle apparaatskosten, die niet zijn toegerekend aan de overige producten, (huisvestingsprojecten, adviezen, services en beleid) en die gedekt dienen te worden uit 1-opslag Gebruiksvergoeding. De apparaatskosten zijn de kosten voor intern en extern personeel plus de materiële kosten, zoals eigen huisvestingskosten en ICT – kosten. De correctie technisch advies heeft betrekking op de uitgevoerde advieswerkzaamheden die direct ten laste van de projecten komen.

De gerealiseerde bruto apparaatskosten 2012 liggen € 10,7 mln. lager dan begroot. Voor de begroting 2012 is uitgegaan van een gemiddelde ambtelijke bezetting van 862 fte, terwijl de gerealiseerde gemiddelde bezetting over 2012 794 fte bedraagt. Ook de inzet van externen is in 2012 lager geweest dan begroot. De materiële kosten zijn, deels samenhangend met de lagere bezetting, eveneens lager dan begroot (€ 4,7 mln.).

Over 2012 is sprake van een lagere toerekening aan producten dan begroot. Hierdoor zijn de netto-apparaatskosten € 9,6 mln. hoger dan begroot (lagere bruto kosten € 10,7 mln., maar ook een lagere toerekening aan producten met € 19,4 mln.). Deze lagere productie, is in lijn met de ontwikkelingen rond een krimpende rijksoverheid, waardoor de opdrachten van departementen aan de Rijksgebouwendienst afnemen.

Huren

Het betreft hier de huren die de Rijksgebouwendienst aan de markt betaalt.

Rentelasten

Onder deze post worden de rentekosten van de rentedragende leningen en (eventuele) debetrente van de rekening courant RHB verantwoord. De rentelasten in 2012 zijn fors lager dan begroot. Dit wordt met name veroorzaakt door de huidige lage rente. De begrotingsraming van de toekomstige rentelasten wordt berekend op basis van de gemiddelde rente over reeds uitstaande, in het verleden afgesloten leningen.

Afschrijvingen

Onder deze post worden de afschrijvingskosten voor materiële vaste activa (gebouwen, inclusief inbouwpakketten en bedrijfsmiddelen) verantwoord. De begrotingsraming is gebaseerd op de geplande opleveringen in de totale projectenportefeuille en de daadwerkelijke realisatie is afhankelijk van de werkelijke opleveringen en activeringen. Er is sprake van een kleine afwijking van de raming.

Onderhoud

Onder deze post vallen dagelijks onderhoud, planmatig onderhoud, het beheer van monumenten en bijzondere objecten.

Voorzieningen

Deze post bestaat enerzijds uit dotaties aan de voorzieningen (ad € 24,6 mln.) en anderzijds uit vrijval van voorzieningen (ad € 6,0 mln.). Een specifieke toelichting op de dotatie of de vrijval is terug te vinden bij de toelichting op de balans bij de betreffende voorziening.

Belastingen

Het betreft hier het eigenaarsdeel van de onroerend zaakbelasting (OZB) over de verhuurde voorraad onroerend goed. De OZB is afgedragen aan het RVOB.

Investeringen buiten gebruiksvergoedingen

Onder deze post zijn investeringen opgenomen die niet leiden tot een (aanpassing van de) gebruiksvergoeding. Het betreft hier kleine projecten voor ministeries en het energiebesparingsprogramma rijkshuisvesting. Kleine projecten voor ministeries betreffen de integrale kosten van de door de Rijksgebouwendienst uitgevoerde kleine, à fonds perdu gefinancierde, projecten voor ministeries alsmede à fonds perdu bijdragen aan investeringsprojecten. Het betreft hier voornamelijk (ver)bouwactiviteiten van relatief geringe financiële omvang.

PPS Lasten

De PPS-lasten omvatten de totale vergoeding, die Rijksgebouwendienst uit hoofde van DBFMO-contracten verschuldigd is aan consortia, gecorrigeerd voor de aflossingscomponent van de langlopende schuld (indien van toepassing). Hier tegenover staan de PPS baten waardoor het resultaat neutraal is.

Overige producten

Services

De post services betreft de integrale kosten (inclusief apparaatskosten) voor werkzaamheden, die volgens de Regeling Taakverdeling Beheer tot de taak van de afnemer worden gerekend (RTB-serviceverlening), maar op verzoek van de afnemers door de Rijksgebouwendienst worden verricht en overige services. Hieronder valt ook het facilitymanagement. De service projecten komen pas in het uitvoeringsjaar in beeld en de totale omvang fluctueert jaarlijks.

Adviezen

De Rijksgebouwendienst levert op verzoek van de gebruikers niet-projectgebonden adviezen. De kosten betreffen zowel de interne als externe kosten. De adviesvraag van klanten aan de Rijksgebouwendienst fluctueert over de jaren heen.

Beleidsondersteuning

Onder deze post zijn opgenomen de door het moederdepartement gefinancierde kosten voor beleidsondersteuning.

Overige lasten

De diverse overige lasten betreffen apparaats- en onderhoudskosten brandveiligheid (€ 3 mln.), afkoop/boete (€ 2,1 mln.), bijdrage aan Directoraat-generaal Organisatie en Bedrijfsvoering Rijk (DGOBR € 1 mln.), bouwkundig tekenwerk (€ 3,8 mln.) en huurkorting (€ 1,5 mln.).

Toelichting op het resultaat

In de onderstaande tabel is het resultaat van de Rijksgebouwendienst gepresenteerd op productniveau.

Binnen het product huisvesting is sprake van een categorie die vanuit de tarieven (gebruiksvergoeding, à fonds perdu) wordt gefinancierd. De grootste posten betreffen rente & afschrijving, huren uit de markt, 1-opslag en investeringen buiten de gebruiksvergoeding. Daarnaast is sprake van een component die geen onderdeel uitmaakt van de tarieven (bijvoorbeeld boekwaardecorrecties en dotaties aan voorzieningen). In de eerste categorie is sprake van een positief resultaat (€ 50,2 mln.), terwijl in de tweede sprake is van een negatief resultaat van € 74,9 mln. (met name boekwaardecorrecties € 47,9 mln., vrijval/dotaties aan voorzieningen per saldo € 18,6 mln. negatief, projectresultaten per saldo € 4,3 mln.).

Balans

Materiële Vaste Activa

In 2011 heeft besluitvorming plaatsgevonden over het masterplan Den Haag. Op basis daarvan is per 31 december 2011 een boekwaardeverlies van € 36,4 miljoen genomen. In het licht van een snel veranderende markt is kortelings opnieuw een waardebepaling gedaan op een drietal panden. Dit heeft geleid tot een aanvullend boekwaardeverlies van € 32 mln. Een kanttekening hierbij is dat het ook voor taxateurs in het huidige tijdsgewricht lastig is om tot een adequate waardebepaling te komen. Dat heeft onder andere te maken met het geringe aantal vergelijkbare vastgoedtransacties.

De besluitvorming over de 12 regionale masterplannen is nog gaande. De huidige planning is dat de Minister voor Wonen en Rijksdienst al deze masterplannen eind 2013 vaststelt. Daarna vindt afronding van de besluitvorming plaats in de ministerraad en door de Staten-Generaal. Tot die tijd is het onzeker welke panden uit de voorraad zullen worden afgestoten. Nadat de besluiten zijn genomen zullen er mogelijk boekwaardeverliezen optreden, die zich – gegeven de huidige situatie van de markt – kunnen bewegen tussen de € 100 mln. en € 150 mln. Over de dekking van de boekwaardeverliezen zal besluitvorming moeten plaatsvinden in het kader van de masterplannen.

Bij de voorraad vastgoed wordt onderscheid gemaakt tussen kantoren en specialties. Voorbeelden van specialties zijn penitentiaire inrichtingen en rechtbanken. Mede als gevolg van taakstellingen van het Kabinet Rutte II is de kans groot dat in de komende periode een substantiële hoeveelheid van de specialties zal worden afgestoten. Afstoting zal kunnen leiden tot aanzienlijke afstootkosten, waaronder boekwaardeverliezen. Naar de huidige inzichten zou het daarbij kunnen gaan over een bedrag tussen de € 400 mln. en de € 600 mln. Op basis van de regels van het huidige stelsel zal het grootste deel daarvan niet ten laste van de Rijksgebouwendienst komen, maar ten laste van andere departementen. Het gaat dus om verliezen van het Rijk als geheel.

Egalisatierekening

Het gebruik van de egalisatierekening is verbonden met de regeling Rekenmethodiek Rijksgebouwendienst (RMR). Deze methodiek is, als onderdeel van het rijkshuisvestingsstelsel, door de Ministerraad vastgesteld. Het ministerie van Financiën heeft bij brief BZ 2006–878 d.d. 23/01/2007 ingestemd met de egalisatierekening. Met brief BZ 2007–00220 d.d. 26/11/2007 is de egalisatierekening aangemerkt als geaccepteerde afwijking van de Regeling baten-lastendiensten 2007. Ook de Algemene Rekenkamer heeft aangegeven met de regeling RMR in te stemmen bij brief 6004413R d.d. 31/08/2006. Deze uitzonderingen zijn herijkt in het kader van de Regeling Baten-lastendiensten 2011.

Financiële Vaste Activa

Vorderingen PPS

De Regeling Baten-lastendiensten 2011 is van toepassing bij de Rijksgebouwendienst. Deze Regeling zou door artikel 17 lid 9 voor de Rijksgebouwendienst tot gevolg hebben dat een ongelijksoortige behandeling van PPS-projecten zou ontstaan. Het ministerie van Financiën heeft toestemming verleend om de huidige verwerkingswijze van de PPS-projecten te handhaven en deze als financieel vast actief in de balans op te nemen.

Activering van afgekochte BTW vindt plaats op basis van goedkeuring van het ministerie van Financiën.

In 2012 hebben zich geen BTW afkopen voorgedaan waarvoor een beroep is gedaan op de leenfaciliteit voor financiering met activering als gevolg. De afkopen worden opgenomen in de gebruiksvergoeding.

Toelichting op het eigen vermogen

Uit voorgaande opstelling blijkt dat het vermogen van de Rijksgebouwendienst het gemaximeerde eigen vermogen van € 130 mln. niet overstijgt. Er wordt voorgesteld om het negatieve resultaat 2012 ten laste van de exploitatiereserve te brengen.

Voorzieningen

Kasstroomoverzicht

Het kasstroomoverzicht geeft aan hoeveel kasmiddelen in de verslagperiode beschikbaar zijn gekomen en op welke wijze gebruik is gemaakt van deze middelen. Aan de hand van het kasstroomoverzicht worden de kapitaaluitgaven en -ontvangsten toegelicht. In dit model vormen de posten 3a, 4a en 4c de kapitaaluitgaven, terwijl de posten 3b, 4b en 4d de kapitaalontvangsten vormen.

Operationele kasstroom

Bij het bepalen van de operationele kasstroom is uitgegaan van het saldo van baten en lasten, dat is gecorrigeerd voor de afschrijvingen en de mutaties in de balansposten egalisatie, voorzieningen en kortlopende activa en passiva en langlopende activa en passiva, voor zover dit niet betreft de leenfaciliteit van het ministerie van Financiën.

Investeringskasstroom

De investeringskasstroom bestaat uit het saldo van investeringen en (boekwaarde van de) desinvesteringen.

Financieringskasstroom

De aflossingen op leningen bestaan uit de aflossing op de leenfaciliteit bij het ministerie van Financiën (€ 493,4 mln.). Alleen voor de investeringen in huisvestingsprojecten en voor de terugbetaling van de voorfinancieringen wordt een beroep op de leenfaciliteit gedaan.

Leegstand

De leegstand voor rekening van de Rijksgebouwendienst (5,3%) is lager dan begroot (6,4%). Naar verwachting zal de leegstand in 2013 verder oplopen. De totale huisvestingsbehoefte zal de komende jaren minder worden als gevolg van de afslanking bij de Rijksoverheid. Daarnaast ontstaat behoefte aan andersoortige huisvesting waardoor de huisvestingsmutaties zullen toenemen. Het RVOB is verantwoordelijk voor het afstoten van door de Rijksgebouwendienst aangemelde objecten. Zowel het tijdstip waarop de afstoot plaatsvindt, als de opbrengstwaarde, zijn niet door de Rijksgebouwendienst te beïnvloeden.

ITK

De indicator technische kwaliteit (ITK) geeft in een cijfer de technische kwaliteit van de vastgoedportefeuille weer op een bepaald tijdstip. Het cijfer loopt van 1 (nieuwbouw) tot 6 (zeer slecht). De ITK is een gewogen gemiddelde van de technische condities van alle gebouwelementen. Deze technische condities worden bepaald door inspecties. De realisatie voldoet aan de doelstelling.

Bezetting in fte’s

De gemiddelde bezetting over 2012 was 794 fte. De werkelijke bezetting per 31 december 2012 bedroeg 786 fte.

Gemiddelde loonkosten

Onder de loonkosten ambtelijk personeel vallen de salarissen, inclusief aanspraken op vakantiegeld en eindejaarsuitkering, alsmede incidentele beloningen. De stijging van de gemiddelde loonkosten is met name het gevolg van een daling van het aantal medewerkers in de lagere loonschalen.

Indicatoren bruto apparaat/omzet en bruto apparaat/m²

De beide indicatoren continueren hun dalende lijn en geven daarmee een indicatie van een toenemende efficiency.