3.1.1. Verticale ontwikkeling van de Zvw-uitgaven en -ontvangsten

De verticale toelichting bevat een cijfermatig overzicht van de budgettaire veranderingen die zich hebben voorgedaan sinds de ontwerpbegroting 2013. Voor een meer gedetailleerde toelichting op de veranderingen wordt verwezen naar paragraaf 6, het verdiepingshoofdstuk.

Tabel 7 laat vanaf de stand ontwerpbegroting 2013 de verticale ontwikkeling van de BKZ-uitgaven en -ontvangsten zien.

Uitgaven

Mee- en tegenvallers

Actualisering Zvw-uitgaven

Zoals aangegeven bij tabel 7 bevat deze post alle mutaties vanaf de stand ontwerpbegroting 2013. Onderdeel hiervan is de actualisering van de zorguitgaven op basis van voorlopige realisatiegegevens 2013 van de NZa en het CVZ (zie tabel 7A). Voor de curatieve ggz zijn vooralsnog geen volledige en betrouwbare realisatiecijfers over 2013 beschikbaar; deze cijfers zijn derhalve niet meegenomen in de actualisatie. De belangrijkste mutaties worden hieronder nader toegelicht. In de verdiepingsbijlage is de actualisering van de Zvw-uitgaven per sector verder toegelicht.

Eerstelijnszorg

De onderschrijding bij de eerstelijnszorg van € 188 miljoen doet zich voor bij de huisartsenzorg € 40 miljoen, de tandheelkundige zorg Zvw € 38 miljoen, de paramedische zorg € 50 miljoen, de verloskunde en kraamzorg samen € 43 miljoen en de dieetadvisering € 17 miljoen.

Huisartsenzorg

Bij de huisartsenzorg is voor het jaar 2013 een onderschrijding van € 40 miljoen te zien. De vergelijking met 2012 laat zien dat de uitgaven voor consulten in 2013 zijn achtergebleven ten opzichte van de verwachte groei. Het cijfer over 2013 bevat echter nog een ramingsdeel van 10%.

Tandheelkundige zorg

Over 2013 is een onderschrijding te zien van € 38 miljoen. De over 2011 verwerkte (structurele) stijging van ruim € 40 miljoen wordt hiermee vrijwel teniet gedaan.

Paramedische zorg

Bij de paramedische zorg is voor het jaar 2013 een onderschrijding van € 50 miljoen te zien. Deze onderschrijding doet zich in belangrijke mate voor bij de fysiotherapie en de logopedie.

Bij de fysiotherapie is over 2013 een onderschrijding van € 39 miljoen te zien. Het vermoeden is dat het achterblijvende niveau het gevolg is van de doorwerking van de beleidsmaatregelen 2012: het aantal zittingen voor eigen rekening is verhoogd naar 20 en er zijn aandoeningen geschrapt van de chronische lijst. Het CVZ heeft als mogelijke aanvullende verklaringen aangegeven dat voor de gehele paramedische zorg een scherpere beoordeling van aanvragen geldt en wellicht ook een verminderde vraag als gevolg van verhoogd eigen risico.

Bij de logopedie is er over 2013 een onderschrijding van € 13 miljoen. Na het kostenonderzoek van de NZa zijn de tarieven, en daarmee ook het beschikbare budget, over 2012–2014 stapsgewijs per jaar verhoogd. Een verklaring van de achterblijvende uitgaven kan zijn dat de zorgverzekeraars lagere tarieven contracteren dan de nieuwe maximumtarieven.

Verloskunde en kraamzorg

De belangrijkste reden voor de onderschrijdingen bij de verloskunde en kraamzorg van in totaal € 43 miljoen is de dalende geboortecijfers.

Dieetadvisering

Bij de dieetadvisering is er over 2013 een onderschrijding van € 17 miljoen. Een deel van de verklaring van de lagere uitgaven is dat na de heropname in het pakket in 2013 de diëtistenpraktijken weer op gang moeten komen.

Medisch-specialistische zorg

In 2011 is een Hoofdlijnenakkoord gesloten in de medisch-specialistische zorg voor de periode 2012–2015. In de zomer van 2013 is dit akkoord geactualiseerd voor de periode 2014–2017. Onderdeel van de akkoorden is een meerjarig budgettair kader (exclusief loon- en prijsbijstelling). In de begroting van VWS is het aan de akkoorden ontleende budgettaire kader opgenomen onder de sector instellingen voor medisch-specialistische zorg. Ook de transitiebedragen maken onderdeel uit van het kader instellingen medisch-specialistische zorg. Op basis van de thans beschikbare inzichten over de schadelast 2012 en het transitiebedrag is sprake van een overschrijding van het beschikbare kader in 2012 en 2013. Hoewel de beschikbare cijfers nog niet definitief zijn en er nog wijzigingen kunnen plaatsvinden die van invloed kunnen zijn op de omvang van de overschrijding is het niet de verwachting dat deze wijzigingen de overschrijding teniet zullen doen. Vooralsnog wordt in het jaarverslag 2013 uitgegaan van een mogelijke overschrijding in 2012 van € 600 miljoen. In 2013 wordt thans uitgegaan van € 300 miljoen. Deze overschrijding wordt behandeld conform de afspraken die hierover in de hoofdlijnenakkoorden zijn gemaakt. In dit kader is het macrobeheersinstrument (mbi) relevant.

Geneesmiddelen

Bij de onderschrijding over 2013 van € 1.239 miljoen gaat het deels om de structurele doorwerking van de onderschrijding uit het jaarverslag over 2012 (€ 602,2 miljoen, die op grond van actuele cijfers van het CVZ over 2012 nog € 92,1 miljoen hoger uitvalt). De lagere uitgaven in 2012 zijn bij jaarverslag 2012 deels verklaard doordat zorgverzekeraars lagere prijzen dan verwacht voor dienstverlening van de apothekers en geneesmiddelen die apothekers afleveren hadden afgesproken. Ook vielen de prijzen voor geneesmiddelen lager uit door intensivering en uitbreiding van het preferentiebeleid van zorgverzekeraars.

In 2013 vielen de uitgaven voor geneesmiddelen nog eens € 544,8 miljoen lager uit. Deels komt dat doordat de VWS-raming (ook na de bijstelling op grond van het jaarverslag 2012) rekening hield met enige groei en nominale bijstelling ten opzichte van 2012. De uitgaven in 2013 vielen echter lager uit dan in 2012. De vergoedingen voor geneesmiddelen waren lager door een lagere volumegroei in combinatie met een nog verdere daling van de gemiddelde geneesmiddelenprijzen onder druk van patentverlies en het door zorgverzekeraars gevoerde preferentiebeleid. Daarnaast groeide het aantal uitgiftes minder dan verwacht.

Hulpmiddelen

Voor de onderschrijding over 2013 van € 269,0 miljoen kan nog geen eenduidige verklaring worden gegeven. De wijziging in de vergoedingssystematiek voor hoorhulpmiddelen heeft geleid tot een piek in het gebruik in het laatste kwartaal van 2012. In 2013 is in het eerste kwartaal een enorme daling zichtbaar, terwijl ook in de twee kwartalen daarna de uitgaven 25% lager waren dan in 2012. Verder zijn de gevolgen van de overheveling van bruikleenhulpmiddelen vanuit de AWBZ nog niet volledig zichtbaar in de cijfers over 2013, omdat in het eerste halfjaar ook nog ten laste van de AWBZ kon worden gedeclareerd. Daarnaast zet de daling in het gebruik van verbandmiddelen door. Ten slotte is sprake van een structurele doorwerking van de meevaller uit het jaarverslag over 2012, waarmee bij de opstelling van de begroting 2013 nog geen rekening kon worden gehouden.

Grensoverschrijdende zorg

Op basis van cijfers van het CVZ over 2013 blijkt sprake van meeruitgaven ten opzichte van de stand ontwerpbegroting van circa € 46 miljoen. Deze hogere uitgaven betreffen de uitgaven binnen het macroprestatiebedrag, dat wil zeggen de uitgaven in het buitenland door in Nederland woonachtige Zvw-verzekerden. Om meer inzicht te krijgen in de patiëntenstromen is in 2013 een IBO grensoverschrijdende zorg gestart. Het IBO wordt in 2014 afgerond.

Beleidsmatige mutaties

Tariefsaanpassing logopedie

Dit betreft een tariefsverhoging (totale meerkosten € 34,2 miljoen) die in 3 stappen (2012–2014) is doorgevoerd. De verhoging over 2013 betreft € 19,9 miljoen.

Technische en macro- economische mutaties

Macrobijstellingen

De raming van de loon- en prijsbijstelling is aangepast op basis van de macro-economische inzichten in het Centraal Economisch Plan (CEP 2013) van het Centraal Planbureau (CPB).

Schuif tussen financieringsbronnen

Dit is een schuif tussen de financieringsbronnen AWBZ en Zvw.

Financieringsmutatie

Er is een zeker tijdsverloop tussen de bevoorschotting op basis van productieafspraken tussen zorgaanbieders en zorgkantoren en de verwerking van de zorgproductie in de budgetten van de instellingen door de NZa. Als gevolg daarvan wijkt de financiering binnen een jaargrens af van de daadwerkelijke zorguitgaven (budgetten) in dat jaar. Zo ontstaan er financieringsachterstanden of -voorsprongen. In 2013 is er € 17,1 miljoen meer gefinancierd dan geproduceerd. Financieringsmutaties hebben wel invloed op de hoogte van de zorguitgaven in enig jaar, maar over een langere periode bezien heffen financieringsvoorsprongen en -achterstanden elkaar op.

Overige mutaties

Deze post is het saldo van verschillende mutaties. Hieronder zijn verder opgenomen diverse gereserveerde posten op nominaal en onverdeeld die thans vrijvallen. Dit zijn mutaties geweest die doorgaans een technisch karakter hebben. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om de loon- en prijsbijstellingen en reserveringen die niet naar andere sectoren zijn uitgedeeld en de resterende financiële ruimte die is ontstaan in verband met de ramingsbijstelling academische zorg in de ontwerpbegroting 2014.

Ontvangsten

Beleidsmatige mutaties

Eigen bijdrage ggz/verpleegdag

De eigen bijdrage in de tweedelijns ggz is per 2013 geheel komen te vervallen. Dit leidt in totaal tot een neerwaartse bijstelling van de ontvangsten met € 145 miljoen.

Figuur 3 Samenstelling Zvw-uitgaven 2013

3.1.2. Kerncijfers

De kerncijfers in tabel 8 schetsen een beeld van de Zorgverzekeringswet (Zvw).