A. Algemene doelstelling

Het bieden van mogelijkheden voor verzekering van betalingsrisico’s die zijn verbonden aan export naar en investeringen in het buitenland (in aanvulling op de markt) en het creëren en handhaven van een internationaal gelijkwaardig speelveld voor bedrijven op het terrein van de exportkredietverzekeringsfaciliteit.

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister van Financiën is verantwoordelijk voor de uitvoering en voor de financiële gevolgen van de EKV-faciliteit. De bevoegdheden van de Minister zijn geregeld in de Kaderwet financiële verstrekkingen Financiën. De Minister stelt de randvoorwaarden vast waaronder de uitvoerder van de faciliteit verzekeringen mag afgeven. De staat treedt op als verzekeraar en Atradius Dutch State Business N.V. (ADSB) voert de faciliteit uit, op naam van en voor rekening en risico van de staat. De Minister voor Buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking is beleidsverantwoordelijk.

Het creëren en handhaven van een internationaal gelijkwaardig speelveld is een belangrijke beleidsdoelstelling. Om Nederlandse exporteurs en hun financiers internationaal onder gelijke voorwaarden te kunnen laten concurreren, wordt door Nederland in internationaal verband overlegd over de exportkredietverzekeringen en aanverwante regelingen. Zo worden in OESO- en EU-verband afspraken gemaakt over de voorwaarden waaronder exportkredietverzekeringen mogen worden verstrekt, zoals kostendekkendheid, minimumpremies, maximale looptijden, het gebruik van ontwikkelingshulpgelden en verantwoord leenbeleid. De OESO voert een actieve dialoog met de opkomende economieën die geen deel uitmaken van de OESO, om mogelijke verstoringen van het wereldwijde speelveld zoveel mogelijk te beperken.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen krijgt zowel internationaal als nationaal steeds meer aandacht. De Nederlandse staat heeft hierin een voorbeeldfunctie. Dat geldt ook voor de instrumenten als de exportkredietverzekering. Er is continu aandacht voor een gedegen uitvoering van het beleid voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Ook op dit gebied zijn in OESO-verband afspraken gemaakt, die borgen dat een groot deel van de EKV-gedekte transacties getoetst worden op milieu- en sociale effecten.

C. Beleidsconclusies

In totaal staat voor € 15,9 miljard aan verplichtingen uit hoofde van de EKV-faciliteit uit, waarvan € 0,2 miljard voor de RIV (Regeling InvesteringsVerzekeringen). Dit is een combinatie van definitieve verplichtingen (afgegeven verzekeringspolissen) en voorlopige verplichtingen (dekkingstoezeggingen, een wederzijdse juridische verplichting tussen staat enerzijds en exporteur of bank anderzijds). Onderstaande figuur geeft de ontwikkeling van de uitstaande verplichtingen weer. Dit laat zien dat de vraag naar exportkredietverzekeringen gestaag toeneemt. De doelstelling van het EKV-instrumentarium is het bevorderen van export en dit wordt in toenemende mate bereikt. Voor deze EKV-gedekte export geldt vrijwel in alle gevallen dat deze zonder EKV-dekking niet tot stand was gekomen. Zonder EKV-dekking zouden transacties niet tot stand komen of verschuiven naar een buitenlandse concurrent die wel gebruik kan maken van EKV-dekking. De beoogde doelstellingen zijn in 2015 dan ook volledig gerealiseerd. De EKV-faciliteit levert een positieve bijdrage aan de concurrentiepositie van het Nederlandse exporterende bedrijfsleven en aan het behoud van bedrijvigheid en werkgelegenheid in Nederland.

Uitstaande garantieverplichtingen EKV (bedragen x € 1 miljard)

Het aangaan van verplichtingen brengt vanzelfsprekend risico’s met zich mee en tegenover de premie-inkomsten staan schade-uitgaven en recuperaties. Recuperaties van grote schades uit het verleden vormen een belangrijke instroom van middelen op beleidsartikel 5. Schades waren de afgelopen jaren vrij beperkt, hoewel in 2015 iets hoger. Sinds 1999 is de EKV-faciliteit duidelijk kostendekkend geweest met een cumulatief positief resultaat van € 293 miljoen in bedrijfseconomische termen. Het lijkt er echter op dat de uitstaande risico’s het afgelopen jaar voor een deel zijn verslechterd. Gezien de goederen en diensten die Nederlandse bedrijven met EKV-dekking exporteren is de olie- en gassector een belangrijke afnemer; de risico’s in deze sector zijn afgelopen jaar toegenomen door de aanhoudend lage olieprijs. De ene relatief grote schadepost in 2015 hing samen met de liquidatie van een privaat bedrijf als gevolg van de lage olieprijs.

2015 was een positief jaar voor de EKV-faciliteit. Het financiële resultaat is positief, met name vanwege hoge premie- en schaderestitutieinkomsten en de vraag naar dekking is toegenomen. Met uitvoerder ADSB is gewerkt aan verbeteringen in de producten om exporteurs beter te kunnen bedienen. Het acceptatiebeleid wordt voortdurend aangepast aan de veranderende realiteit in de buitenwereld om de risico’s beheersbaar te houden, de financiële resultaten op peil te houden en tegelijkertijd Nederlandse export te blijven bevorderen.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

E. Toelichting op de instrumenten

Verplichtingen

In de ontwerpbegroting zijn stelpostramingen opgenomen ter hoogte van het maximaal te verstrekken jaarlijkse brutogarantieplafond voor nieuw aangegane verplichtingen. De realisatie van de verplichtingen betreft het saldo van verleende en vervallen garanties.

Garantieverplichting exportkredietverzekering (– € 7,55 miljard)

In 2015 is er voor € 9,52 miljard aan nieuwe verplichtingen aangegaan en is € 7,07 miljard aan verplichtingen vervallen. Over 2015 bedraagt het saldo van nieuwe en vervallen garanties daarom € 2,45 miljard.

Garantieverplichting Regeling investeringsverzekeringen (– € 464 miljoen)

In 2015 zijn er geen nieuwe verplichtingen aangegaan en is € 10,2 miljoen aan verplichtingen vervallen. Over 2015 bedraagt het saldo van nieuwe en vervallen garanties – € 10,2 miljoen.

Garantieverplichting MIGA (– € 150 miljoen)

Het jaarlijkse plafond voor de MIGA bedraagt € 150,0 miljoen. In 2015 is er geen beroep gedaan op de MIGA-faciliteit.

Uitgaven

Schade-uitkering EKV (+ € 20,8 miljoen)

De schade-uitkeringen zijn hoger uitgevallen dan de raming in de begroting. Er is één grote schade-uitkering geweest die hiertoe heeft bijgedragen. Het gaat om een éénmalige uitkering van een schade op een private debiteur als gevolg van een aanhoudend lage olieprijs.

Begrotingsreserve (+ € 21,5 miljoen)

Naar aanleiding van het vernieuwde garantiekader is voor de exportkredietverzekeringsfaciliteit een begrotingsreserve opgericht. In 2014 heeft een eerste storting in de begrotingsreserve plaatsgevonden. In 2015 is er ruim € 21 miljoen aan de begrotingsreserve toegevoegd.

Ontvangsten

Premies EKV (+ € 67,3 miljoen)

In 2015 zijn de premieontvangsten van de exportkredietverzekeringen hoger uitgevallen dan begroot. Er is een aantal omvangrijke verzekeringen afgesloten waar ten tijde van de begroting nog geen zicht op was.

Schaderestituties EKV (+ € 64,6 miljoen)

Ondanks de moeilijke periode die de wereldeconomie doormaakt is de provenustroom boven verwachting goed op gang gebleven. Hierdoor zijn de schaderestituties hoger uitgekomen dan geraamd. Met name de terugbetalingsregeling met Argentinië, die in de Club van Parijs is getroffen, heeft hieraan een grote bijdrage geleverd.

Meetbare gegevens

Binnen de EKV wordt gebruik gemaakt van twee kengetallen. Beide kengetallen, de benchmark en de BedrijfsEconomische ResultaatBepaling (BERB), bieden informatie over het gelijkwaardige speelveld. De benchmark maakt een vergelijking tussen de producten en de voorwaarden waartegen die worden aangeboden binnen de EKV-facilititeit en de BERB geeft het cumulatieve resultaat aan van alle polissen die per 1 januari 1999 zijn afgesloten. Door kostendekkend te opereren en dit ook transparant te presenteren wordt aangetoond dat er bij de Nederlandse EKV geen oneerlijke concurrentie plaatsvindt door middel van te lage verzekeringspremies. Hiermee wordt een bijdrage geleverd aan het voorkomen van een internationale race to the bottom.

Uit de benchmark (2015) is naar voren gekomen dat de EKV-faciliteit, op de beleidsonderdelen landenbeleid, premies, dekkingsbeleid en milieu- en sociale beoordeling bestand is tegen de concurrentiedruk van andere exportkredietverzekeraars.

Uit de meest recente bedrijfeconomische resultaatbepaling (2014) is naar voren gekomen dat er sinds 1999 een cumulatief resultaat van € 293 miljoen is behaald.