De overheid biedt financiële ondersteuning aan werkende ouders voor kinderopvang en bevordert de kwaliteit van kinderopvang.

De overheid hecht aan goede en financieel toegankelijke kinderopvang, zodat ouders arbeid en zorg kunnen combineren en kinderen goed toegerust zijn op het primair onderwijs. Voor de bevordering van de arbeidsparticipatie is het belangrijk dat ouders van jonge kinderen actief blijven op de arbeidsmarkt. Bovendien zorgt goede kinderopvang er ook voor dat kinderen worden gestimuleerd in hun ontwikkeling.

Om de kwaliteit van kinderopvang te bevorderen heeft de overheid in de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen (Wko) vastgesteld aan welke eisen de kinderopvangvoorzieningen moeten voldoen. De GGD houdt hier toezicht op. Daarnaast steunt de Minister via subsidies projecten ter verbetering van de kwaliteit van kinderopvang. Dit om ervoor te zorgen dat ouders hun kind naar een kinderopvangvoorziening kunnen sturen die van goede kwaliteit is. De kinderopvangondernemers zijn verantwoordelijk voor het goed functioneren van de kinderopvang. Gastouderbureaus en gastouders zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van gastouderopvang. Ouders hebben een eigen verantwoordelijkheid bij de keuze voor een kinderopvangvoorziening en kunnen hun invloed onder andere via de oudercommissies uitoefenen.

De Minister regisseert met wet- en regelgeving het stelsel, financiert met de kinderopvangtoeslag (KOT) het gebruik van kinderopvang en stimuleert met subsidies de bevordering van de kwaliteit van kinderopvang. Hij is in deze rollen verantwoordelijk voor:

• • De vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel van wet- en regelgeving;

• • Het vaststellen van de hoogte van de kinderopvangtoeslag en de voorwaarden waaronder deze wordt toegekend;

• • Het ter beschikking stellen van middelen aan gemeenten via het Gemeentefonds ter financiering van toezicht en handhaving op de kinderopvang en het peuterspeelzaalwerk;

• • Het borgen van de kwaliteit van toezicht en handhaving;

• • Het bevorderen van de kwaliteit van de kinderopvang en het peuterspeelzaalwerk.

De Minister van Financiën is verantwoordelijk voor de sturing en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering van de KOT door de Belastingdienst.

De uitgaven voor kinderopvangtoeslag zijn in 2015 ongeveer € 285 miljoen lager uitgekomen dan in de begroting was voorzien. De ontvangsten kinderopvangtoeslag zijn ongeveer € 140 miljoen hoger uitgevallen dan begroot. Zie voor een nadere toelichting de onderdelen A en E.

A. Inkomensoverdrachten

Kinderopvangtoeslag (KOT)

Ouders die betaalde arbeid verrichten en ouders die tot een doelgroep behoren, zoals omschreven in de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen, ontvangen een inkomensafhankelijke bijdrage in de kosten van kinderopvang: de kinderopvangtoeslag. Hierbij geldt de voorwaarde dat zij hun kinderen naar een kinderopvanginstelling of gastouder brengen die voldoet aan de eisen van de Wko. De KOT wordt uitgevoerd door Belastingdienst/Toeslagen. DUO verzorgt de inschrijving in het register buitenlandse kinderopvang en de SVB is verantwoordelijk voor de uitbetaling van de aanvulling op de KOT in het buitenland.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitgaven voor de kinderopvangtoeslag (KOT) zijn in 2015 € 285 miljoen lager uitgekomen dan in de begroting 2015 was voorzien. Begin 2015 werden, op basis van onderzoeken van het CPB en het SCP, die eind 2014 beschikbaar zijn gekomen, al lager dan begrote uitgaven voorzien en is bij 1^e suppletoire Wet een neerwaartse bijstelling van € 239 miljoen voor 2015 (met meerjarige doorwerking) gedaan. De definitieve uitgaven zijn ten opzichte van de 1^e suppletoire Wet voor 2015 € 46 miljoen lager uitgekomen. De lagere uitgaven zijn het gevolg van lagere beschikkingen en minder kaseffecten. De beschikkingen zijn lager door een lager aantal kinderen met kinderopvangtoeslag (– 3%), een lager aantal uren per kind (– 5,5%) en een samenstellingseffect door een andere verdeling van gebruik over inkomens (– 1,3%). De Belastingdienst betaalt maandelijks een voorschot op basis van een voorlopige beschikking. Daarna vinden controles plaats die kunnen leiden tot aanpassing van de beschikking. Door onder andere het naar voren halen van controles was het verschil tussen voorschotten en de (uiteindelijke) beschikking (kaseffect) in 2015 kleiner dan geraamd.

Beleidsrelevante kerncijfers

Uit de cijfers blijkt dat het aantal aanvragers 2% en het aantal kinderen met kinderopvangtoeslag 3% lager is dan ten tijde van de begrotingsopstelling werd geraamd.

B. Subsidies

De uitgaven zijn € 5 miljoen lager dan begroot. Er is € 0,2 miljoen overgeboekt naar de begroting van OCW voor het Landelijk Steunpunt Brede Scholen en € 0,8 miljoen naar artikel 1 van de SZW-begroting wegens onderrealisatie van de subsidie aan Bureau Kwaliteit Kinderopvang (BKK). Daarnaast is voor € 1,2 miljoen budgettair neutraal herschikt en is ten behoeve van het Peuterplan een kasschuif van € 2,7 miljoen gedaan naar het opdrachtenbudget 2017.

C. Opdrachten

De uitgaven zijn € 0,9 miljoen lager dan begroot. Dit wordt grotendeels verklaard door overboekingen naar het Ministerie van Financiën (€ 0,3 miljoen) ten behoeve van de communicatie over aanvragen van KOT met terugwerkende kracht en naar het Ministerie van OCW (€ 0,5 miljoen) voor onderwijshuisvesting Caribisch Nederland.

D. Bijdragen aan agentschappen

De uitgaven zijn € 3,4 miljoen hoger dan begroot. Dit wordt grotendeels verklaard door meer uitgaven aan DUO dan begroot. Er is € 2,0 miljoen ingezet ten behoeve van uitvoeringskosten Directe Financiering. Op basis van een afrekening met DUO over 2013 en 2014 is € 1,2 miljoen betaald. Daarnaast is € 2,5 miljoen besteed aan CIBG en Justis voor Continue Screening. Er is € 0,4 miljoen overgeboekt naar de Inspectie voor het Onderwijs in het kader van de vertrouwensinspecteurs.

E. Ontvangsten