Verdeling gemeentefonds
In 2016 was het uitgangspunt dat het gemeentefonds, in combinatie met de andere gemeentelijke inkomstenbronnen, gemeenten voorziet van voldoende financiële middelen voor het uitvoeren van hun taken. De verdeling van het gemeentefonds heeft tot doel de middelen zo te verdelen, dat gemeenten in staat zijn om hun inwoners een gelijkwaardig voorzieningenpakket te kunnen leveren tegen globaal gelijke lasten.
Herverdeeleffecten
Vanwege aanpassingen in de verdeling van het gemeentefonds ontstaan er herverdeeleffecten. Deze herverdeeleffecten worden beperkt tot een maximum van € 15 per inwoner per jaar, door een gefaseerde verwerking van de aanpassingen.
In 2016 zijn de in de ontwerpbegroting 2016 aangekondigde aanpassingen in de verdeling toegepast. Deze aanpassingen betroffen:
-
• De invoering in 2015 en 2016 van de eerste en de tweede fase van het groot onderhoud gemeentefonds;
-
• De geleidelijke invoering in de periode 2015–2018 van een nieuw verdeelmodel participatie;
-
• De invoering in 2016 van de objectieve verdeelmodellen Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) 2015 en jeugd. Met de invoering wordt ook voor deze middelen invulling gegeven aan de uitgangspunten van de Financiële-verhoudingswet die gelden voor het gemeentefonds, namelijk kostenoriëntatie en globaliteit.
VHROSV
In 2016 is een verdiepend onderzoek uitgevoerd naar het subcluster Volkshuisvesting Ruimtelijke ordening en Stedelijke vernieuwing (VHROSV) op verzoek van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv). Het Kabinet heeft er op basis van het verdiepende onderzoek VHROSV voor gekozen de nieuwe verdeling vanaf 2017 voor 33% extra toe te passen bovenop de 33% die al vanaf 2016 volgens het nieuwe verdeelmodel wordt verdeeld. Daarmee wordt het nieuwe verdeelmodel voor het subcluster VHROSV vanaf het uitkeringsjaar 2017 voor 67% toegepast en voor 33% het bestaande verdeelmodel. Op 8 juli 2016 is de Tweede Kamer over de aanpassing van de verdeling van het subcluster VHROSV geïnformeerd (TK 34 300-B, nr. 23).
BTW-compensatiefonds
In 2016 is er een beleidsdoorlichting van het BTW-compensatiefonds (BCF) uitgevoerd (TK 31 935, nr. 33). De conclusie luidt dat de algemene en operationele doelstellingen van het BCF worden behaald: door de invoering van het BCF speelt BTW geen rol meer bij de afweging zelf doen of uitbesteden. Hierdoor ontstaat een grotere vrijheid voor gemeenten en provincies in de keuze tussen in- en uitbesteden en kan een efficiëntievoordeel worden bereikt. Verder is geconcludeerd dat het plafond niets afdoet aan de effectiviteit van het BCF. Ook het plafond draagt bij aan het neutraliseren van de factor BTW bij de keuze tussen inbesteden en uitbesteden.
Herziening financiële verhoudingen
Op 28 april 2016 is in het Bestuurlijk Overleg Financiële verhoudingen (BOFv) de taakopdracht vastgesteld die aan de basis ligt van de beoogde herziening. De herziening richt zich op de financiële verhouding tussen het Rijk en de gemeenten en specifiek op de verdeling van het gemeentefonds. Het traject heeft tot doel een probleemanalyse te maken van de toekomstbestendigheid van het stelsel van financiële verhoudingen en het verkennen van mogelijke oplossingsrichtingen. De focus ligt op verkenning van aanpassingen van de uitgangspunten en verdeelsystematiek, zoals deze nu gelden volgens de Financiële-verhoudingswet (Fvw).
Er is een aantal redenen om een herziening van de financiële verhoudingen ter hand te nemen. Deze zijn te clusteren in vier overkoepelende thema’s:
-
• Vereenvoudiging en stabiliteit;
-
• Afwegingsruimte;
-
• Regionalisering;
-
• Economische ontwikkeling.
Deze vier onderdelen worden in samenhang bekeken, waarbij een aantal afweging wordt beschreven zoals de mate van kostenoriëntatie versus globaliteit, actualiteit versus stabiliteit, etc. Ook wordt een reactie gegeven op een aantal moties uit de Tweede Kamer. Ook wordt de samenhang bekeken met een hervorming van het gemeentelijke belastinggebied, zoals die in de brief van juni 2016 van het Kabinet aan de Tweede Kamer is beschreven (TK 32 140, nr. 28).
In het voorjaar van 2017 heeft de stuurgroep bestuurlijke gesprekken gevoerd over de eerste denkrichtingen, gevolgd door de oplevering van een rapportage. Medio mei is/wordt de rapportage aangeboden aan de Tweede Kamer. Op basis van het eindrapport kan een nieuw kabinet richting geven aan de herziening.