Base description which applies to whole site

13 Een excellent ondernemingsklimaat

Algemene doelstelling

Bedrijven zijn de motor achter economische groei. De overheid zet zich in om de juiste voorwaarden voor een excellent ondernemersklimaat te creëren, zodat bedrijven kunnen investeren en groeien. Bijzondere aandacht gaat daarbij uit naar de concurrentiekracht van negen topsectoren en naar groene groei.

Om deze doelstelling te bereiken zet de Minister van Economische Zaken financiële instrumenten in, zoals borgstellingen en garanties. De financiële instrumenten verbeteren de toegang tot financiering voor het Nederlandse bedrijfsleven.

Daarnaast maakt de Minister van Economische Zaken gebruik van niet-financiële instrumenten, zoals het terugdringen van onnodige regeldruk en het verbeteren van (digitale) dienstverlening aan bedrijven. Onder deze doelstelling valt ook het opschalen van ICT toepassingen om maatschappelijke en economische uitdagingen op te lossen, bijvoorbeeld met de ICT-doorbraakprojecten. Via onder andere het interdepartementaal programma Biobased Economy, de Green Deal aanpak en het aanpassen van belemmerende regelgeving wordt bijgedragen aan groene economische groei.

Rol en verantwoordelijkheid

De Minister van Economische Zaken is vanuit een stimulerende rol verantwoordelijk voor het scheppen van randvoorwaarden voor een excellent ondernemingsklimaat door:

Stimuleren

  • Het stimuleren van een ambitieuze en duurzame ondernemerschapscultuur.

  • Het stimuleren van de start en (internationale) doorgroei van bedrijven.

  • Het stimuleren van de implementatie en het gebruik van generieke digitale voorzieningen door alle overheidsorganisaties om de dienstverlening aan ondernemers te verbeteren, zoals eHerkenning, het digitaal Ondernemersplein, het Ondernemingsdossier en Standard Business Reporting.

  • Het stimuleren van het gebruik en kennis van ICT door het midden- en kleinbedrijf, in de topsectoren, de industrie en in sectoren als de detailhandel, logistiek, agro en het onderwijs door het in publiek-private samenwerking uitvoeren van de actieagenda Smart Industry, het Retailpact en de ICT-doorbraakprojecten.

  • De stimulering, coördinatie en facilitering van de transitie naar een biobased economy.

  • Het bevorderen van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen.

Regisseren/faciliteren

  • Het ondersteunen van de toegang tot (risico)kapitaal voor bedrijven en de transitie op de kapitaalmarkt met voldoende ruimte voor alternatieve vormen van financiering.

  • Inzetten op verdere investeringen in Nederland onder meer via de Nederlands Investeringsagentschap (NIA) en via het private initiatief van institutionele beleggers in de vorm van de Nederlandse Investeringsinstelling (NLII).

  • Het versterken van het startup ecosysteem onder de overkoepelende term StartupDelta.

  • Het verbeteren van de dienstverlening aan de ondernemers door de Kamer van Koophandel, onder andere door middel van Ondernemerspleinen.

  • De kabinetsbrede coördinatie van het topsectorenbeleid.

  • Het versterken van de bijdrage van ICT-innovatie aan de economie, onder meer door het vernieuwen van de kennis- en innovatieagenda 2016–2017 (Roadmap ICT voor de topsectoren), een topsectorenplan big data en een Human Capital agenda ICT.

  • De coördinatie en het faciliteren van het kabinetsbrede regeldrukverminderingsprogramma «Goed Geregeld, een verantwoorde vermindering van regeldruk 2012–2017». In dit programma zijn de vakministers verantwoordelijk voor de regeldrukvermindering op hun beleidsterrein. De Minister van Economische Zaken coördineert de aanpak voor bedrijven, de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de aanpak voor burgers en professionals, evenals het lokaal toezicht.

  • Faciliteren van het Nederlandse bedrijfsleven in hun duurzame grondstoffenvoorzieningszekerheid zoals in de grondstoffennotitie.

  • De coördinatie van het Groene Groei-traject en de Green Deal aanpak.

  • Het waarborgen van een internationaal level playing field.

  • Een betere aansluiting tussen het onderwijs en de arbeidsmarkt.

  • Het verbeteren van de match tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt voor technisch personeel (Techniekpact).

Uitgangspunt is de juiste randvoorwaarden te creëren en ondernemers de ruimte te geven voor vernieuwing en groei. In dialoog met bedrijven, maatschappelijke organisaties en medeoverheden worden kansen benut en knelpunten opgelost. De Minister van EZ is gesprekspartner en aanspreekpunt voor het bedrijfsleven, sectoren, branches en individuele bedrijven. De overheid is terughoudend met ingrijpen in het bedrijfsleven, maar er kan soms een rol zijn in geval van externe effecten, informatie-asymmetrie of verstorend gedrag van (internationale) overheden. Hiervoor zet de Minister zowel financiële instrumenten in, zoals garanties en subsidies aan bedrijven en instellingen, als niet financiële instrumenten.

1 – Global Competitiveness Index

2012

2013

2014

2015

2016

Positie van Nederland

5e

8e

8e

5e

4e

Bron: World Economic Forum (Global Competitiveness Report, 2016–2017)

         

2 – Aandeel snelle groeiers1

2008/2011

2009/2012

2010/2013

2011/2014

2012/2015

Nederland

3,3%

3,5%

3,5%

3,4%

4,0%

Bron: CBS

1

Door een methodewijziging bij het CBS wijken de cijfers beperkt af van de cijfers die in een eerder jaarverslag zijn verwerkt.

Beleidsconclusies

Bedrijfsfinanciering

Alhoewel de situatie op de financieringsmarkt, en met name voor het MKB, de afgelopen jaren is verbeterd, wordt deze ontwikkeling niet ondersteund door de slagingspercentages van kredietaanvragen van het MKB. Deze slagingspercentages nemen voor het MKB af in de financieringsmonitor 2016–1 ten opzichte van de vorige meting in 2015 en liggen al substantieel lager dan de slagingspercentages van kredietaanvragen van het grootbedrijf. Inzet op bedrijfsfinanciering met het financieringsinstrumentarium en diverse aanvullende maatregelen blijft om bovenstaande redenen belangrijk. Met de maatregelen in het Aanvullend Actieplan MKB-financiering (TK, 32 637, nr. 270) zijn belangrijke acties uitgevoerd om het aanbod in de markt van MKB-financiering te verbreden en fricties en onvolkomenheden in de markt op te lossen. Het toegenomen gebruik van de bestaande financieringsinstrumenten, zoals de Borgstelling MKB, de Garantie Ondernemingsfinanciering en de Groeifaciliteit, in combinatie met het aanvullend actieplan geeft het belang van deze faciliteiten aan. Komende tijd blijft inzet op MKB-financiering nodig. Er is een duidelijke behoefte aan risicokapitaal en ruimte voor ondernemers om te investeren. Aangezien ontwikkelingen aan de aanbodzijde van de MKB-financieringsmarkt relatief nieuw zijn en de markt een snelle transitie doormaakt, kan nog niet gezegd worden dat hiermee het aanbod aan MKB-financiering in Nederland adequaat is.

Ambitieus Ondernemerschap

Groei en doorgroei van startups en scale-ups zijn van belang voor het ontwikkelen en op de markt brengen van nieuwe producten, diensten en processen. Zij zorgen voor economische groei en oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken. Hoofdpunt van de beleidsagenda is de uitvoering van StartupDelta. StartupDelta heeft in de periode 2015 tot medio 2016 met Neelie Kroes als special envoy veel resultaat bereikt, zoals de aanpassing van de gebruikelijkloonregeling en de internationale positionering van Nederland als vestigingsplaats voor startups en scale-ups. Vanwege de successen en het draagvlak bij de partners in het ecosysteem om door te gaan heeft het Kabinet in mei 2016 besloten om de publiek-private samenwerking voort te zetten onder de naam StartupDelta2020 met Prins Constantijn van Oranje als special envoy. De basis voor de werkzaamheden van StartupDelta2020 is het actieprogramma 2016–2017, dat in het najaar is gelanceerd en inzet op het agenderen en realiseren van maatregelen op de thema’s kapitaal, talent, kennis, markten en netwerken.

Techniekpact

Met het Techniekpact wordt er sinds 2013 via regionale aanpak beter ingespeeld op de specifieke arbeidsmarktvraagstukken en het in stand houden van relevant onderwijsaanbod in de techniek. De overkoepelende ambitie van het Techniekpact is dat 4 op de 10 jongeren een technische opleiding volgt in 2020 (voor het mbo is de tussentijdse ambitie gesteld op 30% in 2016). Voor het schooljaar 2015/2016 volgt in het middelbaar beroepsonderwijs 31% een technische opleiding, dat gelijk is aan het percentage in 2013/14. Het aandeel instromende studenten bètatechniek steeg in het hoger beroepsonderwijs van 20% in 2013/14 naar 24% in 2015/16, in het wetenschappelijk onderwijs is het percentage gestegen van 34% in 2013/14 naar 36% in 2015/16. De cijfers tonen een positieve trend wat betreft stijgende instroom in technische opleidingen, waarmee de ambitie van 4 op 10 in 2020 binnen bereik is.

Groene Groei

De transitie naar groene groei en een duurzame samenleving krijgt vorm door de inspanningen van bedrijfsleven, kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties en overheden (Tussenbalans Groene Groei, 2015). De Green Deals zijn hiervoor een belangrijk en succesvol instrument, zo blijkt uit de in 2016 uitgevoerde evaluatie van dit instrument. Sinds de start in 2011 zijn inmiddels 208 Green Deals getekend (www.greendeals.nl). Voorbeelden van in 2016 afgesloten deals zijn elektrisch vervoer 2016–2020, biobased producten voor openbare ruimten en geothermie Brabant. Ook is in 2016 de eerste internationale green deal getekend (North Sea Resources Roundabout) en zijn – geïnspireerd door de green deals – de eerste health deals getekend.

In september 2016 bracht het kabinet het rijksbrede programma Circulaire Economie uit met als stip op de horizon een volledig circulaire economie in 2050. Als eerste uitwerking van het programma is in het najaar van 2016 gewerkt aan het grondstoffenakkoord, waarmee partijen in het veld zich committeren aan de ambities van het rijksbrede programma en een concrete bijdrage willen gaan leveren aan de realisatie hiervan. Het grondstoffenakkoord is op 24 januari 2017 ondertekend door meer dan 200 partijen.

Groene groei en circulaire economie vraagt innovatieve investeringen van ondernemers. Ondernemers lopen daarbij aan tegen belemmeringen in wet en regelgeving. Met het interdepartementale programma Ruimte in Regels www.ruimteinregels.nl werkt het kabinet aan het wegnemen van deze belemmeringen. In 2016 is onder andere gewerkt aan oplossingen voor belemmeringen die betrekking hebben op de deeleconomie, biobased economie, mestverwaarding, afval als grondstof, bouw en chemie (middels het chemieloket). Ruimte in Regels heeft 306 belemmeringen opgepakt waarvan er inmiddels 163 belemmeringen zijn opgelost of afgerond. Het oppakken van concrete casuïstiek geeft een goede impuls aan de gewenste innovaties.

Elektrisch Vervoer

EZ heeft ambities op het terrein van elektrisch vervoer. Zo is in het Energieakkoord en de Energieagenda de ambitie opgenomen dat in 2035 alle nieuw verkochte auto’s in staat zijn tot CO2 emissievrij rijden. Eind 2016 heeft de Minister van Economische Zaken de visie op de laadinfrastructuur naar de Tweede Kamer gezonden. Vanwege het succes van de Green Deal publieke laadinfrastructuur is er eind 2016 € 1,5 mln extra budget vrijgemaakt voor een bijdrage aan de publieke laadinfrastructuur.

ICT en regeldruk

Om de toepassing van ICT en digitale technologie binnen de topsectoren verder aan te jagen heeft Team ICT ook in 2016 een aantal belangrijke stappen gezet. Om de mogelijkheden van big data innovatie te benutten is het publiek-private programma Commit2Data gestart. Dit is een cross-sectoraal en meerjarig programma voor big data onderzoek en innovatie. Consortia hebben voorstellen voor het slimmer maken van de maakindustrie, logistiek, energiesector en generieke big data vraagstukken, via calls van NWO. Om het MKB te helpen bij big data innovatie is de eerste regionale big data hub geopend in Amsterdam, op initiatief van TNO. De Kamer van Koophandel heeft voorlichting gegeven aan het MKB over big data kansen. Zie ook: https://www.dutchdigitaldelta.nl/commit2data

Verder is een publiek-privaat consortium gestart om te experimenteren met supersnelle draadloze 5G-technologie in Noord-Groningen, onder meer voor innovatieve toepassingen voor zorg, landbouw en mobiliteit. Dit is mede mogelijk gemaakt door EZ, de Economic Board Groningen en bedrijven, kennis- en onderwijsinstellingen. Zie ook: http://www.5groningen.nl

De onstuimige groei van de ICT gaat gepaard met een grote behoefte aan personeel met de juiste vaardigheden. Het onderwijs kan deze vraag van de arbeidsmarkt moeilijk bijbenen. Zowel bij bedrijven in de ICT-sector als daarbuiten loopt het aantal vacatures op. Om beter op die vraag in te kunnen spelen, heeft het Team ICT een ICT-Human Capital Actieagenda opgesteld, samen met het veld. Een resultaat is dat in de Regio Utrecht aanbieders van ICT-opleidingen (WO, HBO, MBO) zijn gaan samenwerken om het onderwijsaanbod meer te richten op het opleiden voor big data professionals.

Budgettaire gevolgen van beleid artikel 13 (bedragen x € 1.000)
 

Realisatie

Vastgestelde begroting

Verschil

 

2012

2013

2014

2015

2016

2016

2016

VERPLICHTINGEN

977.386

725.485

757.490

928.330

1.063.313

1.836.110

– 772.797

Waarvan garantieverplichtingen

709.448

463.183

516.609

722.430

851.655

1.650.000

– 798.345

UITGAVEN

312.203

436.722

404.941

294.859

278.569

265.166

13.403

               

Garanties

144.946

114.100

153.377

91.429

54.648

67.480

– 12.832

BMKB

126.302

102.422

97.779

65.330

34.972

42.594

– 7.622

Storting begrotingsreserve BMKB

   

26.555

 

4.465

0

4.465

Groeifaciliteit

2.270

2.360

2.168

3.499

6.062

9.365

– 3.303

Storting begrotingsreserve Groeifaciliteit

     

12.000

     

Garantie Ondernemingsfinanciering (GO)

16.374

9.274

17.875

10.600

2.056

11.842

– 9.786

Storting begrotingsreserve GO

       

7.001

0

7.001

Garantieregeling Scheepsnieuwbouwfinanciering

 

44

     

3.679

– 3.679

Storting begrotingsreserve Scheepsnieuwbouwfinanciering

       

92

0

92

Storting begrotingsreserve MKB Financiering

   

9.000

       
               

Subsidies

71.136

77.685

30.567

26.537

15.907

21.486

– 5.579

Bevorderen ondernemerschap

7.928

7.383

8.254

10.675

9.905

10.709

– 804

Interdepartementaal Programma Biobased Economy

12.521

7.829

3.509

951

1.095

2.884

– 1.789

Microkrediet

750

30.989

506

300

     

Uitfinanciering subsidies

49.937

31.484

18.298

14.611

4.907

7.893

– 2.986

               

Opdrachten

34.353

24.660

24.104

21.411

20.783

20.956

– 173

Onderzoek & ontwikkeling

3.942

4.706

2.640

2.120

1.351

1.019

332

ICT-beleid

28.974

18.118

20.001

18.040

18.319

17.611

708

Beleidsvoorbereiding en evaluaties

283

831

459

   

120

– 120

Regiegroep Regeldruk/ACTAL

1.154

1.005

1.004

1.251

1.113

2.206

– 1.093

               

Bijdragen aan (inter)nationale organisaties

22.195

21.701

17.034

13.536

13.471

12.319

1.152

NBTC

15.213

13.536

10.152

8.810

8.634

8.469

165

UNWTO

252

271

291

313

321

240

81

Bijdragen aan instituten

6.730

7.894

6.591

4.413

4.516

3.610

906

               

Bijdrage aan ZBO’s/RWT’s

18.496

153.144

150.288

109.287

135.775

117.606

18.169

Kamer van Koophandel / Ondernemerspleinen

18.496

153.144

150.288

109.287

135.775

117.606

18.169

               

Bijdragen aan agentschappen

21.077

45.430

29.573

32.659

37.984

25.319

12.665

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland

8.368

28.582

25.906

30.501

33.328

23.109

10.219

Agentschap Telecom

       

2.711

0

2.711

DICTU

 

8.149

22

       

Logius

12.709

8.699

3.645

2.158

1.945

2.210

– 265

               

ONTVANGSTEN

41.763

37.435

55.967

63.493

56.243

61.952

– 5.709

BMKB

23.645

21.544

30.389

32.307

35.572

29.000

6.572

Onttrekking begrotingsreserve BMKB

     

12.387

 

5.000

– 5.000

Groeifaciliteit

2.154

2.047

2.436

2.964

4.376

8.000

– 3.624

Onttrekking begrotingsreserve Groeifaciliteit

       

831

0

831

Garantie Ondernemingsfinanciering (GO)

13.391

10.160

18.992

9.443

9.653

13.000

– 3.347

Onttrekking begrotingsreserve GO

   

9.612

1.898

     

Borgstelling Scheepsnieuwbouw

 

44

46

15

127

4.000

– 3.873

Joint Strike Fighter

879

1.418

988

1.297

1.476

1.843

– 367

Diverse ontvangsten

1.694

2.223

3.116

3.184

4.208

1.109

3.099

Toelichting op de verplichtingen

De gerealiseerde verplichtingen waren in 2016 € 773 mln lager dan de oorspronkelijke begroting. De belangrijkste oorzaak hiervan is gelegen in lager dan geraamde garantieverplichtingen (– € 787 mln). Het is geen doel op zich om de garantieruimte van de verschillende garantieregelingen ook daadwerkelijk maximaal te realiseren. De geraamde bedragen in de begroting zijn de maximale garantieplafonds die jaarlijks via de verschillende regelingen benut mogen worden. De benutting van de BMKB, Groeifaciliteit (GF) en de Garantie Ondernemingsfinanciering (GO) was hoger dan of vergelijkbaar aan de benutting in 2015 al bleef op deze regelingen wel ruimte onbenut: BMKB (– € 108 mln), GF (– € 33 mln) en de GO (– € 281 mln). De Garantiefaciliteit Scheepsnieuwbouwfinanciering werd in 2016 niet benut (– € 400 mln). Tegenover deze lagere garantieverplichtingen stonden stortingen in de begrotingsreserves van de BMKB (€ 4,5 mln), de GO (€ 7 mln) en de GSF (€ 0,1 mln) en werd voor € 25 mln aan garantieverplichtingen aangegaan in het kader van het Aanvullend Actieplan MKB-financiering op de funding van alternatieve financiers.

Naast deze mutaties op de garantieverplichtingen waren de belangrijkste mutaties op de overige budgetten: Bevorderen Ondernemerschap (– € 2,2 mln) als gevolg van overheveling naar de bijdrage aan RVO.nl voor onder andere het Nedelands Investeringsagentschap, de transparantie benchmark en de funding garanties in het kader van het Aanvullende Actieplan), Small Business Innovation Research (– € 2,5 mln als gevolg van de overheveling van dit budget naar beleidsartikel 12), ICT-beleid (– € 2,1 mln als gevolg van overhevelingen naar de bijdrage aan RVO.nl voor de uitvoering van opdrachten in het kader van onder andere doorontwikkeling berichtenbox bedrijven en de digitale ondernemerspleinen, programma Boeren aan de Box en Digital Gateway). Tegenover deze lagere verplichtingenrealisatie stonden hogere verplichtingenrealisaties (€ 9,6 mln) op de bijdrage aan RVO.nl als gevolg van de hiervoor genoemde overhevelingen ten aan laste van Bevorderen Ondernemerschap en ICT-beleid en daarnaast onder anderen bijdragen ten behoeve van de uitvoering van de GO, de Groeifacilteit en eIDAS, de provinciale bijdrage aan het NIA, een overheveling van uitvoeringsbudget RVO.nl van beleidsartikel 12 naar beleidsartikel 13 en de bijstelling voor loon- en prijscompensatie. Daarnaast was er een hogere verplichtingenrealisatie ten behoeve van: Agentschap Telecom (€ 2,7 mln) ten behoeve van in het bijzonder het toezicht op de Europese eIDAS-verordening; de Kamer van Koophandel (€ 7,5 mln) als gevolg van de jaarlijkse bijdragen van andere departementen voor inputfinanciering van het handelsregister, de toevoeging van loon en prijsbijstelling voor 2016, aanvullende bijdragen voor (door)ontwikkeling van het digitaal ondernemersplein en voor de uitvoering van het programma «NL groeit» in 2017; Bijdragen aan instituten ten behoeve van in het bijzonder het voorschot op de bijdrage aan de Stichting ter bevordering van de uitvoer (SBU) voor 2017 (€ 1,1 mln).

Toelichting op de uitgaven

De realisatie van de uitgaven voor garanties is € 12,8 mln lager dan oorspronkelijk begroot. Voor de BMKB werd voor € 7,6 mln minder aan schades gedeclareerd als gevolg van de daling in het aantal faillissementen. Tegenover deze lagere schades staat een storting in de begrotingsreserve BMKB van € 4,5 mln om eventueel tegenvallende schades in latere jaren te kunnen opvangen. Voor de Groeifaciliteit lag de realisatie € 3,3 mln onder de raming. Doordat de benutting in de afgelopen jaren lager lag dan het garantieplafond, vallen ook de schades lager uit dan de raming. Doordat bij de Garantie Ondernemingsfinanciering de schades beperkt bleven tot € 2,1 mln kon € 7 mln aan de begrotingsreserve GO worden toegevoegd voor eventueel tegenvallende schades in komende jaren. De Garantiefaciliteit Scheepsnieuwbouwfinanciering is de afgelopen jaren beperkt benut. Er waren voor deze regeling geen schadeposten. Er kon daarom € 0,1 mln van de ontvangsten aan de reserve worden toegevoegd.

Kengetal

2011

2012

2013

2014

2015

2016

Verstrekte garanties BMKB, x € 1 mln

909

486

344

372

446

657

Totaal aantal verstrekte garanties

4.325

2.640

1.983

1.949

2.545

3.688

Bron: RVO.nl

Het bedrag en aantal verstrekte BMKB garanties is in 2016 verder toegenomen. Het gebruik van de BMKB is sterk afhankelijk van het aantal MKB-kredietaanvragen en toekenningen daarvan: de BMKB verstrekt een borgstelling voor in de kern gezonde midden- en kleinbedrijven die onvoldoende onderpand hebben om een krediet te verkrijgen voor nieuwe investeringen.

Kengetal

2011

2012

2013

2014

2015

2016

Verstrekte garanties Groeifaciliteit, x € 1 mln

12

13

8

32

19

37

Totaal aantal verstrekte garanties

17

21

16

20

14

17

Bron: RVO.nl

De Groeifaciliteit heeft in 2016 de toegang tot (risico)kapitaal verbeterd. De stijgende trend is in 2016 doorgezet en de eerste lening van het Achtergestelde Leningenfonds van het NLII is verstrekt.

Kengetal

2011

2012

2013

2014

2015

2016

Verstrekte garanties GO, x € 1 mln

261

103

103

82

137

58

Totaal aantal verstrekte garanties

62

53

51

39

76

36

Bron: RVO.nl

De GO-regeling biedt middelgrote en grote bedrijven de mogelijkheid een garantie van 50% van de overheid te verkrijgen, zodat nieuwe bankleningen en/of bankgaranties kunnen worden verstrekt. De GO-regeling is kostendekkend, met als opzet dat banken er slechts gebruik van maken indien zij vanwege het risicoprofiel zelfstandig niet of onvoldoende in staat zijn in de kern gezonde bedrijven te financieren. Het aantal verstrekte garanties in het kader van de GO-regeling is over 2016 afgenomen ten opzichte van 2015.

Kengetal

2013

2014

2015

2016

Verstrekte garanties Scheepsnieuwbouw, x € 1 mln1

11

3

Totaal aantal verstrekte garanties

4

1

Bron: RVO.nl

1

De cijfers over 2013 zijn aangepast ten opzichte van de cijfers in het jaarverslag 2015 omdat per abuis het aantal fiatteringen werden vermeld in plaats van het aantal contracteringen.

Subsidies

De realisatie van de subsidies was € 5,6 mln lager dan de oorspronkelijke begroting. Er was minder budget benodigd voor in het bijzonder de uitfinanciering van de nog openstaande verplichtingen voor de subsidieregeling Innovatieve Scheepsbouw (SIS, – € 0,4 mln), het Besluit subsidies regionale investeringsprojecten 2000 (BSRI, – € 1,3 mln) en het Valorisatieprogramma (– € 1,1 mln). Daarnaast werd het budget samenhangend met het Small Business Innovation Research (SBIR) programma overgeheveld naar beleidsartikel 12 (– € 1,5 mln).

Indicator

Referentie- waarde

Peildatum

Raming 2015

Realisatie 2015

Raming 2016

Realisatie 2016

Bron

Aantal verstrekte kredieten (Micro- en MKB-krediet)

610

2009

1.550

1.500

2.250

1.750

Qredits

In 2016 zijn 1.750 kredieten aan kleine en startende ondernemers verstrekt, te weten 1.480 microkredieten, 105 MKB-kredieten en 165 flexibele kredieten. Dit zijn 250 kredieten meer dan vorig jaar.

Het aantal verstrekte microkredieten is toegenomen ten opzichte van 2015 (14%). Dit is een mooi resultaat, daar verstrekking microkredieten de kernactiviteit van Qredits is.

Het aantal aangevraagde MKB-kredieten is aanzienlijk toegenomen. Echter het aantal verstrekte MKB kredieten is achtergebleven bij de prognose (van 250). Voor een MKB krediet is een afwijzing van de bank verplicht, en is er dus al goed naar deze kredietaanvragen gekeken. De meeste aanvragen waren bestaande bedrijven die in een forse verliessituatie zitten en derhalve niet financierbaar.

Medio 2016 heeft Qredits het flexibele krediet geïntroduceerd voor de financiering van werkkapitaal. Er is veel vraag naar flexibele kredieten. Inmiddels hebben 165 ondernemers een flexibel krediet ontvangen. Dit is lager dan de prognose. De reden hiervoor is dat het product later geïntroduceerd is dan gepland, omdat de uitwerking van de ict-infrastructuur meer tijd vergde.

Opdrachten

Vermindering regeldruk (bedragen x € 1 mln)

Indicator

Referentie- waarde

Peildatum

Raming 2015

Realisatie 2015

Raming 2016

Realisatie 2016

Bron

Netto verlaging regeldruk (cumulatief)

527,4

2013

2.300

1.808 van

2.500

2.200

2.228 van 2.500

EZ

Bijdragen aan ZBO’s/RWT’s

De kasuitgaven op Kamer van Koophandel/Ondernemerspleinen zijn in 2016 circa € 18,2 mln hoger dan begroot. Dit is verklaarbaar vanuit de jaarlijkse bijdragen van andere departementen en diensten die EZ aanvullend beschikbaar heeft gesteld aan de Kamer van Koophandel voor inputfinanciering van het handelsregister (€ 0,9 mln), de toevoeging van loon en prijsbijstelling voor 2016 (€ 2,6 mln), een kasschuif ten behoeve van een vervroegd voorschot voor de Kamer van Koophandel in 2016 voor 2017 in het kader van liquiditeit (€ 13,6 mln), een aanvullende bijdrage voor (door)ontwikkeling van het digitaal ondernemersplein (€ 0,5 mln) en de benodigde resterende bijdrage voor programma «NL groeit» 2016 (€ 0,6 mln).

Bijdragen aan agentschappen

De bijdragen aan agentschappen was € 12,7 mln hoger dan de oorspronkelijke raming. Dit is het gevolg van met name het toevoegen van budgetten voor de uitvoering van diverse taken door RVO.nl (€ 10,2 mln) en Agentschap Telecom (€ 2,7 mln). De aanvullende middelen voor RVO.nl betroffen in het bijzonder: het Nederlands Investeringsagentschap (NIA), de transparantie benchmark, de funding garanties in het kader van het Aanvullende Actieplan, doorontwikkeling berichtenbox bedrijven en de digitale ondernemerspleinen, programma Boeren aan de Box, Digital Gateway, de Garantie Ondernemingsfinanciering, de Groeifaciliteit, eIDAS, de provinciale bijdrage aan het NIA, een overheveling van uitvoeringsbudget RVO.nl van beleidsartikel 12 naar beleidsartikel 13 en de bijstelling voor loon- en prijscompensatie. De aanvullende werkzaamheden voor Agentschap Telecom betroffen onder andere het toezicht op de Europese eIDAS-verordening.

Industrieel participatiebeleid (bedragen x € 1 mln)

Indicator

Referentie- waarde

Peildatum

Raming 2015

Realisatie 2015

Raming 2016

Realisatie 2016

Bron

Gerealiseerde invulling compensatie / IP-verplichting (5 jaars gemiddelde)

383

2014

350

347

350

301

EZ

De uitvoering van de industriële participatie overeenkomsten met het plaatsen van opdrachten door buitenlandse bedrijven in Nederland is in 2016 conform verwachting verlopen. Toch is de realisatie lager uitgevallen dan geraamd. De belangrijkste oorzaak hiervan is dat de nieuwe overeenkomsten voor Industriële Participatie grotendeels in de 2e helft van het jaar zijn afgesloten. De daarin gemaakte afspraken leiden pas in de komende jaren tot activiteiten met de Nederlandse industrie en worden pas dan geteld als realisatie. Omdat de definitieve realisatiecijfers van de afgelopen jaren beperkt naar boven zijn bijgesteld, wijkt het realisatiecijfer 2015 af van de verantwoording in het jaarverslag 2015.

Toelichting op de ontvangsten

De ontvangsten zijn € 5,7 mln lager dan de oorspronkelijke raming in de begroting. Dit is in het bijzonder te wijten aan de lagere ontvangsten op de Groeifaciliteit (– € 3,6 mln), de Garantie Ondernemingsfinanciering (– € 3,3 mln) en de Garantiefaciliteit Scheepsnieuwbouwfinanciering (– € 3,9 mln). Deze lagere ontvangsten zijn het gevolg van de benutting in de afgelopen jaren die op een lager niveau lag dan het maximaal toegestane plafond. Voor de BMKB hoefden geen middelen onttrokken te worden aan de begrotingsreserve zoals oorspronkelijk geraamd was (– € 5 mln), omdat de premie-ontvangsten voldoende waren om de gerealiseerde schades te compenseren. De premie-ontvangsten voor de BMKB waren € 6,6 mln hoger dan geraamd vanwege de toegenomen benutting tot ruim € 650 mln en terugontvangsten als gevolg van afgewezen verliesdeclaraties. Voor de Groeifaciliteit werd € 0,8 mln onttrokken aan de begrotingsreserve ter compensatie van de schadedeclaraties. Daarnaast werd voor € 3,1 mln meer ontvangsten gerealiseerd bij de afwikkeling van in het verleden verstrekte opdrachten en subsidies en door de bijdrage van de provincies aan het NIA.

Toelichting op de begrotingsreserves

Begrotingsreserve BMKB

Bedragen x € 1 mln

Stand 1/1/2016

54,2

+ Storting

4,5

– Onttrekking

 

Stand per 31/12/2016

58,61

1

Afrondingsverschil.

Op basis van de gerealiseerde schade-uitgaven, de beschikbare middelen op de begroting en de gerealiseerde ontvangensten is € 4,5 mln gestort in de begrotingsreserve BMKB.

Begrotingsreserve Groeifaciliteit

Bedragen x € 1 mln

Stand 1/1/2016

17,0

+ Storting

 

– Onttrekking

– 0,8

Stand per 31/12/2016

16,2

Op basis van de gerealiseerde schade-uitgaven, de beschikbare middelen op de begroting en de gerealiseerde ontvangsten is € 0,8 mln onttrokken aan de begrotingsreserve Groeifaciliteit.

Begrotingsreserve Garantie Ondernemingsfinanciering

Bedragen x € 1 mln

Stand 1/1/2016

53,1

+ Storting

7,0

– Onttrekking

 

Stand per 31/12/2016

60,1

Op basis van de gerealiseerde schade-uitgaven, de uitvoeringskosten en de gerealiseerde premieontvangsten is € 7 mln gestort in de begrotingsreserve Garantie Ondernemingsfinanciering.

Begrotingsreserve Garantiefaciliteit Scheepsnieuwbouwfinanciering

Bedragen x € 1 mln

Stand 1/1/2016

10,0

+ Storting

0,1

– Onttrekking

 

Stand per 31/12/2016

10,1

Op basis van de gerealiseerde schade-uitgaven, de uitvoeringskosten en de gerealiseerde premieontvangsten is € 0,1 mln gestort in de begrotingsreserve Garantiefaciliteit Scheepsnieuwbouwfinanciering.

Begrotingsreserve Garantie MKB-financiering

Bedragen x € 1 mln

Stand 1/1/2016

9,0

+ Storting

 

– Onttrekking

 

Stand per 31/12/2016

9,0

Licence