Verdeling gemeentefonds
In 2017 was het uitgangspunt dat het gemeentefonds, in combinatie met de andere gemeentelijke inkomstenbronnen, gemeenten voorziet van voldoende financiële middelen voor het uitvoeren van hun taken. De verdeling van het gemeentefonds heeft tot doel de middelen zo te verdelen, dat gemeenten in staat zijn om hun inwoners een gelijkwaardig voorzieningenpakket te kunnen leveren tegen globaal gelijke lasten.
Herziening financiële verhoudingen
De ambtelijke Studiegroep Openbaar Bestuur (onder voorzitterschap SG BZK) heeft in haar rapport «Maak Verschil» aanbevolen om een herziening van de financiële verhoudingen te verkennen, gericht op de vereenvoudiging van het gemeentefonds en een verdeling die meer gericht is op het stimuleren van regionale economische samenwerking. Op 16 juni 2017 is hiertoe het rapport «Rekening houden met verschil, ruimte bieden in de financiële verhoudingen» zonder kabinetsstandpunt (vanwege de demissionaire status) aangeboden aan de Tweede Kamer. In dit rapport is door een onafhankelijke stuurgroep een beknopte probleemanalyse gemaakt en is aan de hand van vier overkoepelende thema’s een aantal oplossingsrichtingen aangedragen ten bate van een herziening van de financiële verhoudingen tussen Rijk en gemeenten. Het rapport is in het Bestuurlijk Overleg Financiële verhoudingen (Bofv) besproken. Bij de totstandkoming ervan is de VNG betrokken geweest en is op een aantal momenten met gemeentelijke bestuurders van gedachten gewisseld over de aanbevelingen.
Verdieping subcluster Volkshuisvesting Ruimtelijke ordening en Stedelijke vernieuwing
Het nieuwe verdeelmodel voor het subcluster VHROSV is vanaf het uitkeringsjaar 2017 voor 67% toegepast en voor 33% het bestaande verdeelmodel. Hiermee is het groot onderhoud afgerond.
Evaluatie normeringsystematiek
Via de normeringssystematiek groeien het gemeentefonds en provinciefonds op een evenredige, actuele, inzichtelijke en beheersbare wijze mee met de rijksuitgaven. In 2017 heeft geen aanpassing van de normeringssystematiek plaats gevonden.
Integratie IU sociaal domein in de algemene uitkering
In 2017 zijn er nog geen delen van de integratie-uitkering Sociaal domein (IUSD) in de algemene uitkering overgegaan, wel hebben hieromtrent discussies plaatsgevonden.
Uitwerkingsakkoord Verhoogde Asielinstroom
Op basis van het Uitwerkingsakkoord Verhoogde Asielinstroom (bijlage bij TK 19 637, nr. 2182) hebben gemeenten in 2016 en 2017 bijdragen ontvangen voor de kosten van de verhoogde asielinstroom in de vorm van twee decentralisatie uitkeringen: Participatie en integratie en Partieel effect. Deze middelen zijn uitgekeerd volgens de formule «geld volgt vergunninghouder». Dit houdt in dat gemeenten een bedrag hebben ontvangen per een in die gemeente geplaatste vergunninghouder.
Lokale belastingen
Op 22 maart 2017 stemde de Eerste Kamer voor het wetsvoorstel dat decentrale overheden vanaf 1 juli 2017 geen precariobelasting meer mogen heffen over nutsnetwerken (EK 34 508 A). Gemeenten die op 10 februari 2016 een tarief hadden voor precariobelasting op nutsnetwerken, mogen op basis van de overgangsregeling blijven heffen tot 1 januari 2022. Het tarief mag tijdens deze overgangsperiode niet hoger zijn dan het tarief op 10 februari 2016 was. Bij amendement van de Tweede Kamer is de beoogde overgangstermijn van 2027 ingekort tot 2022 (TK 34 508, nr. 9).
Uitnamen uit gemeentefonds
In het verleden is de praktijk gegroeid om een – beperkt – deel van de algemene uitkering rechtstreeks te doen toekomen aan de VNG of een andere instantie. Procentueel gaat het om een gering aandeel – zo'n 0,3% – van de totale omvang van het gemeentefonds. Er zijn afspraken gemaakt met de VNG en de andere betrokken partijen om de betalingen aan derden uit het gemeentefonds per 1 januari 2018 te beëindigen.
Objectieve verdeling beschermd wonen
In het bestuurlijk overleg VWS, BZK en VNG van 24 november 2016 is besloten het traject te verbreden en toe te werken naar één geïntegreerd objectief verdeelmodel voor beschermd wonen, maatschappelijke opvang en Wmo 2015 begeleiding (in totaal ca. 3,9 miljard). Voor beschermd wonen is op dit moment nog sprake van een verdeling over 43 centrumgemeenten op basis van historisch gebruik. Ook maatschappelijke opvang kent een verdeling over de 43 centrumgemeenten. Het objectieve verdeelmodel moet leiden tot een verdeling over alle gemeenten. In het bestuurlijk overleg VWS, BZK en VNG van 6 december 2017 is besloten de invoering van het geïntegreerde objectief verdeelmodel uit te stellen. Eerder was het jaar 2020 als moment van invoering afgesproken. Aanleiding voor het uitstel is vooral de onzekerheid rond het wetsvoorstel om de Wet langdurige zorg (Wlz) open te stellen voor mensen met een psychische stoornis die voldoen aan de criteria van de Wlz (blijvend aangewezen zijn op permanent toezicht of 24 uur per dag zorg in de nabijheid). De openstelling heeft gevolgen voor een deel van de Wmo-cliënten die nu in beschermd wonen zitten.