Artikel
Algemene doelstelling
De overheid biedt een financiële tegemoetkoming aan ouders of verzorgers voor de kosten van kinderen.
De overheid biedt ouders of verzorgers een financiële tegemoetkoming voor de kosten voor verzorging en opvoeding van kinderen op grond van de Algemene Kinderbijslagwet (AKW) en de kinderbijslagvoorziening BES. Gezinnen met een laag of middeninkomen komen daarnaast in aanmerking voor een tegemoetkoming op grond van de Wet op het kindgebonden budget (WKB).
Rol en verantwoordelijkheid
De Minister financiert de tegemoetkoming met uitkeringsregelingen. Hij is in deze rol verantwoordelijk voor:
-
• De vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel van wet- en regelgeving;
-
• De vaststelling van het niveau van de tegemoetkoming op grond van de AKW, de WKB en de kinderbijslagvoorziening BES;
-
• De sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doelmatige en doeltreffende uitvoering van de AKW door de SVB.
De Minister van Financiën is verantwoordelijk voor de rechtmatige, doelmatige en doeltreffende uitvoering van de WKB door de Belastingdienst.
Beleidsconclusies
De in de begroting 2017 aangekondigde beleidswijzigingen zijn gerealiseerd. Het eerste en tweede kindbedrag van het kindgebonden budget zijn structureel met € 100 verhoogd om de inkomenspositie van gezinnen met lage en middeninkomens te ondersteunen. Doordat het tweede kindbedrag in 2016 eenmalig met € 33 was verhoogd, is het tweede kindbedrag in 2017 ten opzichte van 2016 derhalve met € 67 gestegen.
Budgettaire gevolgen van beleid
| Artikelonderdeel | Realisatie 2013 | Realisatie 2014 | Realisatie 2015 | Realisatie 2016 | Realisatie 2017 | Begroting 2017 | Verschil 2017 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Verplichtingen | 4.335.531 | 4.441.886 | 5.310.186 | 5.468.559 | 5.441.004 | 5.560.635 | – 119.631 |
| Uitgaven | 4.335.531 | 4.441.886 | 5.310.186 | 5.468.559 | 5.441.004 | 5.560.635 | – 119.631 |
| Inkomensoverdrachten | 4.335.531 | 4.441.886 | 5.310.186 | 5.468.559 | 5.441.004 | 5.560.635 | – 119.631 |
| AKW | 3.236.910 | 3.202.671 | 3.238.238 | 3.323.000 | 3.320.400 | 3.326.308 | – 5.908 |
| Kinderbijslagvoorziening BES | 0 | 0 | 0 | 1.868 | 2.050 | 1.842 | 208 |
| WKB | 1.071.121 | 1.213.415 | 2.063.020 | 2.143.517 | 2.118.554 | 2.232.485 | – 113.931 |
| TOG | 23.000 | 21.900 | 5.428 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| TOG-kopje | 4.500 | 3.900 | 3.500 | 174 | 0 | 0 | 0 |
| Ontvangsten | 185.843 | 205.454 | 217.589 | 261.245 | 244.399 | 285.799 | – 41.400 |
A. Inkomensoverdrachten
Toelichting financiële instrumenten
A1. Algemene Kinderbijslagwet (AKW)
De AKW biedt ouders een tegemoetkoming in de kosten die het opvoeden en verzorgen van kinderen onder de 18 jaar met zich mee brengt. De AKW wordt uitgevoerd door de SVB.
Budgettaire ontwikkelingen
De gerealiseerde uitkeringslasten AKW zijn € 6 miljoen lager uitgekomen dan begroot. De begroting 2017 was nog in prijzen 2016. Indien rekening wordt gehouden met de ten tijde van de begrotingsopstelling geraamde loon- en prijsbijstelling van € 17 miljoen zijn de uitgaven € 23 miljoen lager uitgekomen dan begroot. Deze lagere uitgaven worden voor een belangrijk deel veroorzaakt door een lager aantal kinderen dan in de begroting 2017 was voorzien.
Beleidsrelevante kerncijfers
Het aantal gezinnen met kinderbijslag is vrijwel gelijk uitgekomen aan de stand uit de begroting 2017. Het aantal telkinderen is iets lager uitgekomen dan ten tijde van opstelling van de begroting verwacht.
| Realisatie 2013 | Realisatie 2014 | Realisatie 2015 | Realisatie 2016 | Realisatie 2017 | Begroting 2017 | Verschil 2017 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aantal gezinnen AKW (x 1.000, jaargemiddelde) | 1.929 | 1.922 | 1.917 | 1.913 | 1.907 | 1.909 | – 2 |
| Aantal telkinderen2 AKW (x 1.000, jaargemiddelde) | 3.436 | 3.416 | 3.423 | 3.405 | 3.386 | 3.400 | – 14 |
Handhaving
De kerncijfers op het gebied van handhaving vertonen grosso modo een stabiel beeld door de jaren heen.
| Realisatie 2013 | Realisatie 2014 | Realisatie 2015 | Realisatie 2016 | Realisatie 2017 | |
|---|---|---|---|---|---|
| Preventie1 | |||||
| Gepercipieerde detectiekans (%) | –2 | 71 | 74 | 71 | 70 |
| Kennis van de verplichtingen (%) | –2 | 78 | 76 | 77 | 71 |
| Opsporing3 | |||||
| Aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling (x 1.000) | 2,1 | 2,3 | 2,0 | 1,6 | 1,4 |
| Totaal benadelingbedrag (x € 1 mln) | 1,7 | 1,2 | 1,2 | 1,0 | 1,0 |
| Terugvordering 3 | |||||
| Incassoratio 2013 (%) | 53 | 72 | 76 | 79 | 80 |
| Incassoratio 2014 (%) | –4 | 55 | 69 | 74 | 76 |
| Incassoratio 2015 (%) | –4 | –4 | 50 | 69 | 75 |
| Incassoratio 2016 (%) | –4 | –4 | –4 | 54 | 75 |
| Incassoratio 2017 (%) | –4 | –4 | –4 | –4 | 49 |
A2. Kinderbijslagvoorziening BES
De kinderbijslagvoorziening BES biedt ouders en verzorgers die op Bonaire, St. Eustatius en Saba wonen een tegemoetkoming voor de kosten van opvoeding en verzorging van kinderen die nog geen 18 jaar zijn. De kinderbijslagvoorziening BES wordt uitgevoerd door de SZW-unit RCN namens de Minister van SZW.
Budgettaire ontwikkelingen
De uitkeringslasten aan de kinderbijslagvoorziening BES zijn € 0,2 miljoen hoger uitgekomen dan begroot.
Beleidsrelevante kerncijfers
Het aantal kinderen dat in aanmerking komt voor de kinderbijslagvoorziening BES is iets lager uitgekomen dan verwacht.
A3. Wet op het kindgebonden budget (WKB)
Het kindgebonden budget is een inkomensafhankelijke tegemoetkoming van de overheid in de kosten van kinderen voor gezinnen tot een bepaald inkomen en vermogen. De WKB wordt uitgevoerd door Belastingdienst/Toeslagen. Indien sprake is van een aanvulling op buitenlandse gezinstoeslagen, is de SVB verantwoordelijk voor de uitbetaling van de WKB.
Budgettaire ontwikkelingen
De gerealiseerde uitkeringslasten WKB zijn € 114 miljoen lager uitgekomen dan begroot. De begroting 2017 was nog in prijzen 2016. Indien rekening wordt gehouden met de ten tijde van de begrotingsopstelling geraamde loon- en prijsbijstelling van € 7 miljoen zijn de uitgaven € 121 miljoen lager uitgekomen dan begroot. Hiervoor zijn verschillende oorzaken. Ten eerste heeft de economie zich gunstiger ontwikkeld waardoor de uitgaven WKB over 2017 lager zijn uitgekomen. Hogere inkomens leiden namelijk tot lagere bedragen kindgebonden budget en minder rechthebbenden. Ten tweede kent de WKB een voorschotsystematiek: ouders ontvangen een voorlopig bedrag WKB. Dit bedrag is gemiddeld genomen (iets) te hoog, waardoor er na afloop van het jaar (bij het definitief vaststellen van de hoogte van het kindgebonden budget) een terugvordering volgt. Naar verwachting sluiten in 2017 voorschot en definitieve toekenning beter bij elkaar aan; ook dit leidt tot lagere kasuitgaven in 2017. Daarnaast zijn de nabetalingen lager uitgekomen dan was voorzien.
Beleidsrelevante kerncijfers
Het aantal huishoudens en het aantal kinderen met kindgebonden budget is lager uitgekomen dan verwacht. De voornaamste oorzaak is een gunstiger inkomensontwikkeling dan verwacht. Hierdoor hadden minder huishoudens recht op WKB.
| Realisatie 2013 | Realisatie 2014 | Realisatie 2015 | Realisatie 2016 | Realisatie 2017 | Begroting 2017 | Verschil 2017 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aantal huishoudens WKB (x 1.000, jaargemiddelde) | 810 | 777 | 742 | 737 | 722 | 792 | – 70 |
| Aantal kinderen WKB (x 1.000, jaargemiddelde) | 1.482 | 1.418 | 1.362 | 1.355 | 1.325 | 1.460 | – 135 |
| Aantal alleenstaande ouders WKB (x 1.000, jaargemiddelde) | –2 | –2 | 309 | 319 | 323 | 323 | 0 |
Ministerie van Financiën, Belastingdienst. De cijfers van 2017 zijn gebaseerd op de opgaven van aanvragers, die nog kunnen wijzigen als gevolg van het definitief vaststellen van het recht. Voor 2016 is het merendeel van de beschikkingen definitief vastgesteld. Voor 2015 en eerdere jaren zijn vrijwel alle beschikkingen en onderliggende gegevens definitief.
B. Ontvangsten
De ontvangsten zijn € 41 miljoen lager uitgekomen dan begroot. De begroting 2017 was nog in prijzen 2016. Indien rekening wordt gehouden met de ten tijde van de begrotingsopstelling geraamde loon- en prijsbijstelling van € 2 miljoen zijn de ontvangsten € 43 miljoen lager uitgekomen dan begroot. Een afrekening met de SVB van de bevoorschotting van de AKW over het jaar 2016 heeft tot € 13 miljoen hogere ontvangsten geleid. De ontvangsten ten gevolge van terugvorderingen van het kindgebonden budget zijn circa € 54 miljoen lager uitgekomen. Dit komt deels doordat de definitieve beschikkingen over 2016 hoger zijn uitgekomen dan verwacht. Als gevolg hiervan wordt minder teruggevorderd en komen de ontvangsten in 2017 lager uit. Daarnaast zijn de verwachte ontvangsten over toeslagjaren 2015 en 2016 lager dan waar van werd uitgegaan. De doorwerking van de Wet Hervorming Kindregelingen (WHK) op de ontvangsten was onzeker. Nu het eerste toeslagjaar na invoering van de WHK grotendeels definitief toegekend is, blijken de ontvangsten over toeslagjaar 2015 lager uit te komen dan eerder geraamd. Als gevolg hiervan komen de ontvangsten in 2017 lager uit.