Inleiding

SSC-ICT is het Shared Service Centrum ICT van en voor het Rijk, onderdeel van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het is één van de grootste fullservice ICT-dienstverleners binnen het rijk en levert onder meer rijksbrede ICT-services. SSC-ICT ondersteunt meer dan 30.000 werkplekken en mobiele devices in Nederland en op 160 ambassadeposten over de gehele wereld. SSC-ICT beheert en ontwikkelt ruim duizend applicaties, verzorgt de housing en hosting in het overheidsdatacenter (ODC), biedt IT-diensten met extra hoge beveiligingsniveaus en voert jaarlijks zo’n 260 ICT-projecten uit.

In 2018 is gewerkt aan de uitvoering van het jaarplan «Zichtbaar Beter». Realisatie heeft plaatsgevonden van de datacenter migraties naar het ODC, de uitrol van DWR Next en de realisatie van dienstverlening ten behoeve van rijkskantoren (bijv. Rijnstraat). Medio 2018 is echter geconstateerd dat de werkvoorraad is gestegen en dat bij een aantal knelpunten onvoldoende voortgang is geboekt. Daarbij kwam dat het financieel resultaat zich negatief ontwikkelde. Op het gebied van security en storingsarme dienstverlening ontstonden grote uitdagingen terwijl de organisatie nog niet optimaal werkte.

Voor een goede analyse en advies over de juiste prioriteiten en meerjaren strategie heeft de eigenaar een extern adviesbureau gevraagd een onderzoek in twee fasen uit te voeren naar verbetermaatregelen voor de korte termijn en naar het toekomstbestendig maken van SSC-ICT vanuit een breder perspectief. Vooruitlopend hierop heeft SSC-ICT besloten in het najaar van 2018 alle nadruk te geven aan twee topprioriteiten: security én storingsarm. Op basis van het externe advies onderzoeksfase 1 heeft SSC-ICT eind 2018 aanvullende verbeteracties («No Regret» acties) bepaald. Deze hebben een doorlooptijd tot eind 2019. Rode draad daarbij is het vergroten van de (taak)volwassenheid en het verbeteren van het bedrijfsmatig functioneren, waaronder het verbeteren en versterken van de financiële functie.

Toelichting staat van baten en lasten

Overzicht foutherstel en reclassificatie 2017

Foutherstel extra licenties 2017

Het minder eigen gebruik van extra licenties in 2017 heeft geleid tot een herberekening in de vergelijkende cijfers over 2017. De eigen licenties van 2 klanten zijn toen meegeteld en de licenties in bezit waren hierop in mindering gebracht. In de herberekening over 2017 zijn beide gegevens buiten beschouwing gelaten. Dit heeft geresulteerd in de volgende balansmutaties met een resultaateffect dat leidt tot een extra verlies van 1,4%.

De mutaties binnen de staat van baten en lasten met resultaateffect leidt tot een extra verlies van 1,4%.

Reclassificaties 2017

Binnen de staat van baten en lasten waren een aantal posten niet goed verantwoord in de juiste hoofd- en subcategorie. Dit heeft geleid tot de volgende aanpassingen zonder resultaatseffect.

Baten

De totale baten komen € 1,7 mln. hoger uit dan de begroting. De baten bestaan voornamelijk uit de omzet van de financiële afspraken met klanten op basis van de afgesloten Dienstverleningsafspraken (DVA’s) alsmede zogenaamde maatwerkopdrachten ten behoeve van de klanten.

Omzet

Per saldo komt de omzet € 0,4 mln. lager uit dan de vastgestelde begroting. De omzet van het moederdepartement is € 22,4 mln. hoger dan begroot. Als gevolg van de departementale herindeling hebben in 2018 verschuivingen plaatsgevonden van de Ministeries van Economische Zaken en Klimaat (EZK) en Infrastructuur en Waterstaat (I&W) naar het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). De toename in het personeelsbestand van het moederdepartement heeft een opwaarts effect heeft gehad op de afname van accounts, devices, storage etc. De omzet van de departementen en agentschappen is € 23,4 mln. lager ten opzichte van de begroting. In de loop van het jaar zijn financiële afspraken die op basis van Dienstverleningsafspraken worden gemaakt neerwaarts bijgesteld. Tevens zijn enkele maatwerkopdrachten niet doorgegaan te weten: SAP HANA (P-Direkt) en dienstverlening voor de buitenlandse posten, tezamen € 12,0 mln.

Lasten

Personeel

Op personeelsgebied is de formatie in 2018 verder gevuld, van 907 fte per 1 januari naar 998 fte per 31 december per saldo € 5,3 mln. hoger dan de vastgestelde begroting). Dit is onder andere het effect van de verambtelijking. In 2018 zijn 22 externen verambtelijkt. Daarbij komt dat als gevolg de CAO-aanpassing van 3%, de loonkosten zijn gestegen. Het effect daarvan was € 1,1 mln. Tevens heeft de harmonisatie van het functiehuis van SSC-ICT € 2,0 mln. extra kosten met zich meegebracht. Hierdoor zijn ook de overige personeelskosten gestegen. De totale inhuurkosten zijn ten opzichte van de begroting met € 4,0 mln. hoger uitgevallen. Dit is met name veroorzaakt door een stijging van de externe uurtarieven. Per 1-1-2018 was dit € 79,29 en per 31-12-2018 € 84,39. Ten opzichte van 2017 zijn de inhuurkosten met € 10,2 mln. afgenomen, maar door de spanning op de arbeidsmarkt konden de inhuurkosten niet verder worden afgebouwd tot het niveau van de vastgestelde begroting.

Materieel

De stijging van de materiële kosten ten opzichte van de vastgestelde begroting is € 12,0 mln. Dit wordt vooral veroorzaakt door de toename van licenties die verbonden zijn aan het DWR Next concept, inclusief de daaraan verbonden onderhoudskosten. Dit naast onvoorziene structurele meerkosten voor huisvesting (€ 1,5 mln.), facilitaire dienstverlening (€ 2,4 mln.) en incidentele meerkosten voor de migratie datacenters (€ 1,7 mln.) en de verhuizing van Zoetermeer naar Den Haag in het kader van de eenwording SSC-ICT (€ 0,7 mln.).

Afschrijving

De totale afschrijvingskosten zijn € 0,7 mln. hoger dan geraamd in de vastgestelde begroting. Dit heeft te maken met de gestegen immateriële activa en de activering van licenties, beiden vanwege DWR Next.

Overige lasten

De post overige lasten is € 2,1 mln. hoger dan de vastgestelde begroting. Voor wat betreft dubieuze debiteuren is door SSC-ICT een analyse uitgevoerd op de openstaande vorderingen ouder dan 360 dagen (€ 3,1 mln.) uit 2015, 2016 en 2017, met gebruikmaking van een aantal criteria teneinde te kunnen beoordelen of SSC-ICT wel of niet een voorziening moet treffen. Dit heeft geleid tot een extra dotatie voorzieningen dubieuze debiteuren van ruim € 1,4 mln.

Bijzondere lasten

De bijzondere lasten worden gevormd door de desinvesteringen van met name devices die vervroegd worden afgeschreven vanwege diefstal, verlies of dusdanige beschadiging dat ze niet langer bruikbaar zijn. Daarnaast is sprake van versnelde afschrijving, vanwege het in overleg stopzetten van specifieke dienstverlening voor het Ministerie van Buitenlandse Zaken (BZ), waar reeds activatie had plaatsgevonden van devices en software. BZ betaalt overigens de kosten van deze versnelde afschrijving.

Saldo van baten en lasten

Het verlies van € 25,0 mln. wordt voornamelijk veroorzaakt door enerzijds hogere apparaatskosten van per saldo circa € 5 mln. (met name in de huisvesting, facilitaire dienstverlening en restant Programma migratie ICT diensten) en anderzijds door achtergebleven opbrengsten in zowel de reguliere (€ 9,8 mln.) als in de maatwerkdienstverlening (€ 8 mln.). Voor een deel wordt de teruggelopen opbrengst in de maatwerkdienstverlening veroorzaakt door de versterkte inzet op storingsarme dienstverlening en security. Daarnaast zijn enkele grote maatopdrachten met een gezamenlijke omzetraming van € 12,0 mln. niet doorgegaan. Dit betreft SAP HANA (BZK/P-Direkt) en dienstverlening buitenlandse posten (BZ).

Balans per 31 december 2018

Toelichting

Immateriële vaste Activa

In 2018 zijn de investeringen DWR Next, licenties en software, opgenomen als immateriële activa. De post Activa in ontwikkeling betrof het project Plekchecker die in 2018 in gebruik is genomen en nu is verantwoord onder de post immateriële vaste activa. Desinvesteringen betreft het project Sina voor BZ welke eind 2018 zijn betaald.

Materiele vaste activa

In 2018 zijn investeringen gedaan in laptops en tablets ten behoeve van het rijksbrede mobiel werken en de uitbreiding van datacenter hosting.

Debiteuren

De posten ouder dan 360 dagen zijn grotendeels voorzien of er is een betalingsregeling getroffen met de desbetreffende debiteur.

De stand van de debiteuren kan als volgt worden gespecificeerd:

Per vordering wordt bezien of er dispuut bestaat over de betaling van de vordering en zo ja wat de kans is dat de vordering niet betaald wordt. Het bedrag dat hieruit volgt eind 2018, bedraagt € 1,2 mln. Het verloop van de voorziening dubieuze debiteuren is als volgt:

Overige vorderingen en overlopende activa

De afname van € 4,6 mln. op de vooruitbetaalde kosten ten opzichte van 2017 wordt vooral verklaard doordat de eeuwigdurende licenties worden geactiveerd als Immateriële vaste activa. Deze zorgen voor de afname in de vooruitbetaalde kosten. De daling bij de nog te factureren projecten is het gevolg van intensivering van facturatiebeleid eind 2018.

De specificatie naar afnemersgroep is als volgt:

Liquide middelen

De stijging van het saldo op de Rekening Courant Rijkshoofdboekhouding wordt vooral verklaard door de kapitaalstorting door het moederdepartement van € 6,0 mln.

Eigen vermogen

De toevoeging moederdepartement bestaat uit 2 dotaties:

• 1) Dotatie in verband met het negatieve vermogen per 31 december 2017 ad € 39,8 mln.

• 2) Dotatie in verband met het voorziene verlies over 2018 ad € 6 mln.

De 2^e dotatie is op grond van artikel 25, lid 3 van de Regeling Agentschappen in principe niet toegestaan. Echter de Minister van Financiën heeft, gebruikmakend van zijn bevoegdheden conform artikel 33 Regeling Agentschappen, toestemming gegeven voor deze dotatie.

Voorzieningen

De migratie datacenters is in 2018 afgerond. Aan het Programma Migratie Infrastructuur (PMI) is eind 2017 decharge verleend. De resterende activiteiten werden in de lijn voortgezet in 2018.

Hiertoe werd in 2017 een nieuwe voorziening gevormd, de voorziening migratie datacenters. De voorziening onderhoud licenties is voor de komende drie jaar.

Langlopende schulden

Op basis van de investeringen in vaste activa die in 2018 plaatsvonden, is in 2018 voor € 34,3 mln. aan nieuwe leningen afgesloten. In 2018 is € 67,2 mln. afgelost op de leenfaciliteiten. De kortlopende aflossingsverplichting voor 2019 bedraagt € 60,8 mln. Dit bedrag is opgenomen onder de kortlopende schulden.

Kortlopende schulden

De kortlopende schulden nemen af ten opzichte van 2017, dit wordt verklaard door de betaling in januari 2018 van één grote openstaande factuur. Hiernaast worden de lagere kortlopende schulden verklaard door de aflossingsverplichting van kortlopend deel leningen bij het Ministerie van Financiën. Verder nemen de overige schulden en overlopende passiva toe. De post «nog te ontvangen facturen» betreft kosten waarvan de activiteiten in 2018 zijn gerealiseerd maar de factuur nog ontbreekt. De post «opgebouwde rechten van het personeel» laat een verdere stijging zien in 2018. Dit wordt verklaard door de toename van het aantal fte ambtelijk personeel in 2018 alsmede de cao-verhoging van 3% per 1 juli 2018.

De specificatie naar afnemersgroep is als volgt:

Kasstroomoverzicht over 2018

Toelichting

De investeringen in ICT-goederen (hard- en software) in 2018 bedroegen € 40,4 mln. De investeringen zijn per saldo hoger dan begroot. Dit wordt, naast de toename van de waarde, veroorzaakt door duurdere en meer mobiele devices zoals laptops, tablets en datacenter-hosting, de vervanging van reeds afgeschreven activa en de toename van de immateriële vaste activa.

SSC-ICT roept met ingang van 2017 meerdere keren per jaar de leningen af. De planning is aan het eind van ieder kwartaal. Voor 2018 bedraagt het beroep op leenfaciliteit € 34,3 mln.

De stand van de rekening-courant RHB per 31 december 2018 ad € 7,5 mln. is de resultante van het behaalde resultaat en het saldo van de in deze jaren opgebouwde vorderingen- en schuldenpositie.

Toelichting doelmatigheidsindicatoren

SSC-ICT is de rijksbrede shared service organisatie die de Rijksdienst ondersteunt met generieke en gemeenschappelijk ICT oplossingen. Door de inzet van moderne ICT-hulpmiddelen wordt de doelmatigheid van de Rijksdienst vergroot. Met de bundeling van ICT-taken binnen SSC-ICT wordt de in de projecten 4 en 7 van het Uitvoeringsprogramma Compacte Rijksdienst beoogde efficiencyslag gerealiseerd.

Doelmatigheidskengetallen

Onderstaand worden de doelmatigheidskengetallen gepresenteerd. Het generieke en specifieke deel in onderstaande tabel bevat de in de Vastgestelde begroting opgenomen kengetallen. Inherent aan het shared service karakter gelden deze voor het hele jaar en zijn ze voor alle opdrachtgevers hetzelfde.

Toelichting generiek deel doelmatigheidsindicatoren

In 2018 gold geen taakstelling voor SSC-ICT. De tarieven 2018 zijn ten opzichte van 2017 gestegen met 5%. Dit werd veroorzaakt door investeringen ten behoeve van de opvang van datagroei, uitbreiding van dienstverlening en het toepassen van de voorgeschreven loon-prijsindex.

Het aantal ambtelijk FTE is in 2018 verder gestegen als gevolg van verambtelijking en succesvolle werving. Daarnaast heeft de sturing op het aantal externe FTE effect gehad. Dit percentage daalde van 33,9% in 2015 naar 22,1% in 2018. Het lange termijn doel van SSC-ICT hiervoor staat op 25%.

Toelichting specifieke deel doelmatigheidsindicatoren

Geleverd binnen de gestelde termijn

Dit betreft de standaard aanvragen die binnen de afgesproken servicelevels zijn afgehandeld. Het ongecorrigeerde cijfer is gedaald naar 71%. Aandachtspunt blijft dat in de BZ-omgeving veel verzoeken wel worden uitgevoerd, maar niet administratief worden gesloten.