Algemene doelstelling
De zeestrijdkrachten leveren operationeel gerede maritieme expeditionaire capaciteit, zowel vloot als mariniers, voor nationale en internationale operaties.
Rol en verantwoordelijkheid
De Minister is verantwoordelijk voor de vaststelling van de omvang en samenstelling van de zeestrijdkrachten alsmede de (mate van) gereedheid van maritieme eenheden. Het Commando Zeestrijdkrachten (CZSK) is verantwoordelijk voor het operationeel gereedstellen en in stand houden van deze eenheden. De zeestrijdkrachten zijn inzetbaar voor zowel internationale als nationale taken.
Beleidsconclusies
In 2019 heeft het Commando Zeestrijdkrachten (CZSK) deelgenomen aan verschillende grote en kleine operaties, waarmee een bijdrage is geleverd aan alle hoofdtaken van Defensie. Zo is met een Multi Purpose-fregat en een Luchtverdedigings- en Commandofregat een bijdrage geleverd aan de Standing NATO Maritime Group 1, waarover een Nederlandse staf het commando heeft gevoerd in de eerste helft van het jaar. Twee mijnenbestrijdingsvaartuigen hebben deelgenomen aan de Standing NATO Mine Counter Measures Group 1, waarbij tientallen explosieven zijn geruimd in zowel de Noord- als de Oostzee. Structurele deelname van Nederlandse eenheden aan deze NAVO-verbanden onderstrepen de internationale solidariteit en bevorderen en bestendigen de interoperabiliteit. In het Caribisch Gebied is de inzet van een wisselbemanning voor het patrouilleschip van start gegaan. De successen die geboekt zijn bij de bestrijding van drugstransporten tonen het belang aan van een doorlopende aanwezigheid in het gebied. Speciale eenheden van het Korps Mariniers zijn ingezet in zowel Afghanistan als Irak om een bijdrage te leveren aan de verdere stabilisering van het land door lokale militaire eenheden te trainen. Ondersteuning van civiele autoriteiten heeft onder andere plaatsgevonden bij de zoektocht naar de containers van de MSC Zoë boven de Waddeneilanden, de zoektocht naar de gezonken Urker kotter UK-165 en de veelvuldige inzet voor justitiële ondersteuning of hulpverlening, zoals tijdens de aanslag in Utrecht op 18 maart 2019. Na passage van orkaan Dorian heeft een Nederlandse taakgroep, samengesteld uit diverse defensie-eenheden, alsmede Duitse en Franse eenheden, noodhulp verleend op de Bahama eilanden.
Een belangrijk deel van de gereedstelling heeft zich gericht op de Amfibische Taakgroep onder Nederlands commando, die Defensie beschikbaar stelt aan de NAVO in 2020. Diverse gereedstellingsactiviteiten, waaronder de wintertraining, de jungletraining en de oefening Joint Warrior, zijn hiervoor uitgevoerd. Daarnaast is er aanhoudende aandacht geweest voor training in het hoogste deel van het geweldsspectrum, waaronder onderzeebootbestrijding en luchtverdediging. Door de lage personele vulling is de personele gereedheid niet toegenomen wat gevolgen heeft voor de geoefendheid en de operationele gereedheid. Ondanks diverse maatregelen die gericht zijn op het aanpassen van de bedrijfsvoering en het terugdringen van boven planmatige uitstroom en vroegtijdige uitval uit initiële opleidingen, is de aanwas van nieuw militair personeel onvoldoende. In combinatie met de formatiegroei door investeringen uit de Defensienota is hierdoor de militaire vulling van het CZSK verder afgenomen in 2019 (details zijn terug te vinden in de personeelsrapportage). Op materieel vlak heeft toekenning van extra middelen weliswaar geresulteerd in een betere beschikbaarheid van reservedelen en munitie, maar capaciteitsproblemen zetten lopende en toekomstige instandhoudingsprogramma’s onder druk, wat resulteert in uitloop en vertragingen. Hierdoor was het regelmatig noodzakelijk het gereedstellingsprogramma te aan te passen.
Tabel Budgettaire gevolgen van beleid
| Realisatie | vastgestelde begroting | Verschil | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2019 | 2019 | |
| Verplichtingen | 790.537 | 720.181 | 805.852 | 916.861 | 977.958 | 842.097 | 135.861 |
| Totaal Uitgaven | 744.365 | 743.972 | 794.409 | 867.185 | 948.942 | 842.097 | 106.845 |
| Waarvan juridisch verplicht | 103% | 75% | |||||
| Programma-uitgaven | 135.172 | 138.630 | 163.386 | 198.921 | 219.702 | 173.191 | 46.511 |
| Opdracht Gereedstelling en instandhouding Commando ZSK | 135.172 | 138.630 | 163.386 | 198.921 | 219.702 | 173.191 | 46.511 |
| Gereedstelling | 36.346 | 34.556 | 34.425 | 29.911 | 30.038 | 30.644 | – 606 |
| Instandhouding | 98.826 | 104.074 | 128.961 | 169.010 | 189.664 | 142.547 | 47.117 |
| Apparaatsuitgaven | 609.193 | 605.342 | 631.023 | 668.264 | 729.240 | 668.906 | 60.334 |
| Personele uitgaven | 543.656 | 545.381 | 564.118 | 592.657 | 692.094 | 630.314 | 61.780 |
| – waarvan eigen personeel | 538.651 | 539.659 | 556.965 | 585.868 | 637.195 | 596.426 | 40.769 |
| – waarvan externe inhuur | 5.005 | 5.722 | 7.153 | 6.789 | 10.112 | 1.841 | 8.271 |
| – waarvan overige personele exploitatie1 | 44.787 | 32.047 | 12.740 | ||||
| Materiële uitgaven | 65.537 | 59.961 | 66.905 | 75.607 | 37.146 | 38.592 | – 1.446 |
| – waarvan IT | 2.488 | 1.837 | 2.327 | 1.019 | 840 | 1.264 | – 424 |
| – waarvan huisvesting en infra | 4.360 | 4.582 | 3.891 | 8.622 | 7.093 | 5.232 | 1.861 |
| – waarvan overige materiële exploitatie1 | 56.516 | 51.603 | 58.348 | 63.913 | 29.213 | 32.096 | – 2.883 |
| – waarvan bijdragen aan SSO Paresto | 2.173 | 1.939 | 2.339 | 2.053 | |||
| Apparaatsontvangsten | 14.387 | 15.841 | 18.101 | 22.369 | 60.599 | 20.429 | 40.170 |
Toelichting op de instrumenten
De posten met een verschil groter dan € 5,0 miljoen of noemenswaardige verschillen worden hieronder nader toegelicht.
Verplichtingen
Door CZSK is in 2019 voor een bedrag van € 135,9 miljoen meer aan verplichtingen aangegaan dan in de begroting 2019 was voorzien. Het grootste deel hiervan wordt verklaard door de hogere uitgaven van € 106,8 miljoen. € 29,3 miljoen wordt verklaard door het Provincial Airlines Limited (ofwel PAL Airlines, een Canadese luchtvaartmaatschappij) contract van KWCARIB voor de inhuur van vliegtuigen en een contract met de Rijksrederij voor de inhuur van schepen voor kustwacht Nederland.
Uitgaven
Instandhouding
Binnen de programma-uitgaven is bij de categorie instandhouding € 47,1 miljoen meer gerealiseerd dan oorspronkelijk begroot. Het overgrote deel van de hogere realisatie wordt veroorzaakt door een aantal projecten die duurder uitvielen dan begroot en een hoog aantal storingen als gevolg van de verouderende vloot. Verder is er een extra onderwaterdrone ten behoeve van de mijnenjacht aangekocht, waarvoor de uitgaven in 2020 werden verwacht.
Groene Draeck
De kosten voor het onderhoud aan de Groene Draeck betreffen met name personele kosten en worden daarom onder dit instrument begroot. Naar aanleiding van het second opinion onderzoek (Kamerstukken II, 2015–2016, 34 300 X, nr. 110) en de motie Van der Burg (Kamerstukken II, 2015–2016, 34 300-I, nr. 6) heeft de Minister-President, mede namens de Minister van Defensie, in de brief van 2 juni 2016 gemeld dat het jaarlijks onderhoudsbudget naar 87.000 euro is bijgesteld. Daarbij is aangegeven dat de daadwerkelijke uitgaven ook bij Defensie over de jaren heen fluctueren. De kosten van het totale onderhoud in 2019 zijn uiteindelijk uitgekomen op € 81.978.
Apparaatsuitgaven
Personele uitgaven
De personele uitgaven zijn € 61,7 miljoen hoger dan begroot. Dit wordt voornamelijk verklaard door het afgesloten arbeidsvoorwaardenakkoord op 30 juli 2019. Met dit akkoord heeft Defensie een flinke stap gezet in het verbeteren van de arbeidsvoorwaarden van het personeel. Hierdoor heeft er een herschikking van budget heeft plaatsgevonden, omdat de personeelskosten hoger zijn dan de ontwerpbegroting (€ 40,7 miljoen). Daarnaast is budget herschikt voor inhuur in verband met de onderbezetting op formatie. Dit betrof € 8,3 miljoen. Verder is € 12,7 miljoen meer uitgegeven aan overige personele exploitatie vanwege persoonsgebonden budgetten. Dit wordt veroorzaakt door invoering van het wisselbemanningsconcept4 (meer dienstreizen), meer bindings- en behoud maatregelen en rechtspositionele zaken die niet in de vastgestelde begroting zaten.
Ontvangsten
Binnen de ontvangsten is € 60,6 miljoen gerealiseerd. Dit is € 40,2 miljoen meer dan begroot. Dit wordt veroorzaakt door € 19 miljoen aan btw ontvangsten over de jaren 2015 t/m 2018. Directie Materiële Instandhouding (DMI) heeft in 2019 meer werkzaamheden kunnen factureren en dit heeft geresulteerd in € 1,6 miljoen meerontvangsten. Verder is het financieel saldo (€ 14,7 miljoen) van een beëindigd internationaal samenwerkingsverband ten gunste van de ontvangsten geboekt. KWCARIB heeft € 4,1 miljoen meer ontvangen dan begroot. Dit wordt veroorzaakt doordat landen de facturen uit 2017 en 2018 in 2019 hebben betaald.