Stelselwijziging

De Regeling agentschappen en de Regeling rijksbegrotingsvoorschriften 2020 laten enige ruimte voor interpretatie ten aanzien van de vraag wat als omzet van een baten-lastenagentschap kan of dient te worden aangemerkt. In bepaalde gevallen is hieraan daarom via de begrotingswet nadere invulling gegeven. Bij de herziening van de Regeling agentschappen in 2020 worden verduidelijkingen aangebracht, zodat voortaan alleen bedragen die een directe relatie hebben met geleverde producten/diensten als omzet kunnen worden verantwoord en het niet meer nodig is in de begrotingswet nadere duiding te geven aan het begrip omzet. Om dit over 2020 mogelijk te maken, zullen door de regering voorstellen worden ingediend om de inmiddels door de Staten-Generaal goedgekeurde begrotingen bij suppletoire wet aan te passen in lijn met deze voorgenomen herziening van de Regeling agentschappen. Om ook over 2019 een transparant beeld te geven, is in opdracht van de eigenaar en in afstemming met het Ministerie van Financiën, de jaarrekening 2019 hierop vooruitlopend reeds aangepast. Dit betreft zowel de beginbalans als de verantwoording van de omzet.

Ten eerste zijn de bijdragen in de bedrijfsvoeringskosten en de bijdragen voor tariefdemping uit het vastgestelde jaarverslag 2018 gecorrigeerd vanuit de omzet naar respectievelijk het resultaat en de bijzondere baten. De omzetcorrecties zijn in onderstaande tabellen weergegeven.

(1) De volgende bijdragen van het moederdepartement in de bedrijfsvoeringskosten, die in de jaarrekening 2018 als omzet moederdepartement verantwoord zijn, zijn daaruit verwijderd:

(2) De bijdrage van VWS in 2018 voor de demping van de tarieven, is uit de omzet overige departementen verwijderd en verantwoord onder bijzondere baten:

(3) De bijdragen demping tarieven zijn toegevoegd aan de bijzondere baten:

Ten tweede zijn de bijdragen van het moederdepartement in de bedrijfsvoeringskosten, die in de jaarrekening 2018 als schuld aan het moederdepartement verantwoord zijn, en de resultaatcorrectie 2018 verwerkt in de balans van 2018. De balanscorrecties zijn in onderstaande tabellen weergegeven.

(4) De volgende bijdragen van het moederdepartement in de bedrijfsvoeringskosten, die in de jaarrekening 2018 als schuld aan het moederdepartement verantwoord zijn, zijn als correctie toegevoegd aan het eigen vermogen 2018:

De gecorrigeerde balansposten voor 2018 leveren de beginbalans eigen vermogen 2019 conform het nieuwe stelsel. Vervolgens is het vastgestelde resultaat 2019 op basis van het oorspronkelijke stelsel gecorrigeerd conform de uitgangspunten van het nieuwe stelsel. Dit levert de volgende aangepast balansposten voor 2019 op:

In 2019 verloopt de correctie van de bedrijfsvoeringskosten primair via de omzet. De tabel «Omzetcorrectie 2019» geeft de omzetcorrecties ten opzicht van de omzet vastgestelde conform het oorspronkelijke stelsel weer.

(5) De volgende bijdragen van het moederdepartement in bedrijfsvoeringskosten, die onder het oorspronkelijke stelsel als omzet moederdepartement verantwoord werden zijn uit de omzet verwijderd.

(6) De bijdrage van VWS in 2019 in de demping van de tarieven (per saldo negatief), is uit de omzet overige departementen verwijderd.

(7) De bijdragen demping tarieven zijn toegevoegd aan de bijzondere baten.

Verantwoordingsjaar 2020

Voor verantwoordingsjaar 2020 moeten wijzigingen intracomptabel worden verwerkt. De ingediende begrotingen zullen hiervoor bij suppletoire wet moeten worden aangepast.

Verantwoordingsjaar 2021 e.v.

In 2020 wordt een aanvang gemaakt met de evaluatie van de Regeling agentschappen. Voor het verantwoordingsjaar 2021 en verder zullen de conclusies uit de evaluaties worden meegewogen bij de uitwerking van de Regeling agentschappen en de Rijksbegrotingsvoorschriften.

Toelichting op de baten

Omzet moederdepartement

Als gevolg van de stelselwijziging is de omzet (ten opzichte van de begroting) gedaald naar € 139,4 mln. , ondanks aanvullende opdrachten / verhoogde bijdragen (totaal € 28,1 mln.) die in de loop van 2019 zijn afgesproken / toegekend.

Een deel van de verhoogde bijdragen betreft het verder aanvullen op de niet-kostendekkende retributies aan het bedrijfsleven: (1) bijdrage aan problematiek reistijd=werktijd (€ 7,6 mln.), (2) bijdrage voor het afdekken van de problematiek voor de derving van inkomsten, omdat de initiële opleidingskosten dierenartsen van NVWA en KDS niet meer mogen worden geretribueerd volgens uitspraak van het College voor Beroep van het Bedrijfsleven (€ 4,4 mln.), (3) dempen van de jaarlijkse verhoging retributietarieven (€ 1,3 mln.), (4) het verlagen van retributietarieven door het compenseren van de btw op de productie door het nieuwe lab Wageningen Food Safety Research (WFSR) (€ 1 mln.), (5) bijdrage voor de kosten van vervoersdocumenten export dierlijke mest uit e-CertNL (€ 0,7 mln.).

Daarnaast zijn extra bijdragen ontvangen voor het uitvoeren van (1) een herbezinning als gevolg van het stopzetten van Inspect (€ 3 mln.), (2) voor juridische taken overgedragen door de Rijksdienst Voor Ondernemend Nederland (€ 2,1 mln.), (3) voor de uitvoering van de 6e actieprogramma nitraatrichtlijn (€ 2,1 mln.), (4) voor verbeteringen n.a.v. het 2Solve-rapport (€ 1,6 mln.), (5) voor aanvullende werkzaamheden voor de Brexit (€ 1 mln.), (6) voor de nieuwe Controleverordening (€ 1,0 mln.), (7) voor controles in het kader van de Basis Betalingsregelingen (€ 0,6 mln.) en (8) bijdragen voor diverse andere activiteiten (€ 1,7 mln.).

Van de aanvullende opdrachten (€ 28,1 mln.) is € 24,8 mln. gerealiseerd. Het verschil wordt met name verklaard doordat de kosten van de herbezinning en het 6de actieprogramma Nitraat deels doorlopen naar 2020.

De hogere omzet bij Handhaven komt voort uit de aanvullende opdrachten. De overige omzet is lager dan begroot, doordat bijdragen van het moederdepartement in de bedrijfsvoeringskosten niet als omzet zijn verantwoord, maar zijn toegevoegd aan het eigen vermogen.

Omzet overige departementen

De omzet overige departementen is nagenoeg conform begroting.

Vanwege de latere fusiedatum van WSFR is er meer omzet Handhaven (€ 7,3 mln.) gerealiseerd. De overige omzet, waaronder uitbesteed werk aan het lab WSFR, is een vergelijkbaar bedrag lager dan begroting.

Omzet Derden

De omzet derden is met name lager als gevolg van opgelegde tariefverlagingen naar aanleiding van de uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) dat de opleidingskosten van dierenartsen en keuringsassistenten niet in rekening gebracht mogen worden bij het bedrijfsleven. Daarnaast werden minder werkzaamheden dan verwacht uitgevoerd voor het bedrijfsleven.

Bijzondere baten

In totaal is € 14,6 mln. ontvangen in verband met tariefdemping.

Toelichting op de lasten

In verband met de aanvullende opdrachten zoals beschreven onder «Omzet moederdepartement» was extra bezetting noodzakelijk. De uiteindelijke gemiddelde personeelsbezetting was 2.432 FTE, tegenover een begroot aantal van 2.159 FTE. Dit heeft geleid tot een toename van de salariskosten, van de overige personele kosten, maar ook van de materiele kosten, onder andere van de autokosten en de ICT (cloudwerkplekservices).

De immateriële afschrijvingskosten zijn lager dan begroot als gevolg van het stopzetten van de ontwikkeling van Inspect. De materiele afschrijvingskosten dalen, omdat auto’s nu geleased worden.

De fusie van het laboratorium Voeder en Voedselveiligheid met het Rikilt tot de nieuwe organisatie Wageningen Food Safety Research brengt incidentele kosten (verantwoord onder bijzondere lasten) met zich mee, met name als gevolg van het boekverlies op vaste activa en voorraden en het overgaan van personeel.

Saldo van baten en lasten

Het negatieve resultaat van € 53,1 mln. wordt voornamelijk veroorzaakt doordat bijdragen van het moederdepartement in de bedrijfsvoeringskosten niet als omzet zijn verantwoord, maar zijn toegevoegd aan het eigen vermogen (€ 42,0 mln.). Het operationele resultaat van de NVWA, exclusief stelselwijziging bedraagt € 11,1 mln. negatief.

Toelichting op de balans

Extra toelichting ten aanzien van INSPECT

Per 1 juli 2019 is de verdere ontwikkeling en implementatie van INSPECT stop gezet (zie Directieverslag en Bedrijfsvoeringparagraaf voor nadere toelichting). Alle investeringskosten met betrekking tot de ontwikkeling van INSPECT zijn geactiveerd (activeringen 2019 € 7,5 mln.) volgens de geldende regels en lopen mee in de afschrijvingskosten. Op het moment van vaststelling van de jaarrekening geldt dat (1) het gebruik van INSPECT nog steeds hetzelfde is als op 30 juni 2019 en (2) er nog geen uitkomsten bekend zijn vanuit het herbezinningstraject over het toekomstige gebruik van INSPECT. Om deze redenen heeft er voor de jaarrekening 2019 geen herwaardering plaatsgevonden voor INSPECT. De uitkomsten van het herbezinningstraject over het toekomstige gebruik van INSPECT kunnen in de loop van 2020 alsnog aanleiding geven tot een herwaardering van INSPECT, met de bijbehorende effecten voor het resultaat en eigen vermogen van de NVWA. De huidige boekwaarde van INSPECT bedraagt € 26,3 mln.

Einde boekjaar 2019 heeft de NVWA een eigen vermogen (EV) van € 33,7 mln. Dit is € 17,7 mln. meer dan het maximale eigen vermogen. Uiterlijk bij de eerstvolgende suppletoire wet zal het surplus aan eigen vermogen worden afgedragen aan het moederdepartement.

In het afgelopen jaar is aan de voorziening claims en geschillen € 0,5 mln. gedoteerd. De vrijval bedroeg € 0,1 mln. Het saldo van deze voorziening van € 0,4 mln. is op dit moment voldoende om aan de eventuele betaalverplichting van de lopende claims te voldoen. Het totale ingediende bedrag aan lopende claims is € 12,0 mln. (inclusief één claim van € 10,5 mln., waarbij een gedegen bewijslast ontbreekt).

(*) Inclusief een nog te verrekenen bedrag voor de BTW compensatie. Toelichting: de NVWA ontvangt jaarlijks compensatie ter hoogte van de geboekte BTW van de facturen van KDS (keuringsassistenten) en de practitioners (zelfstandige dierenartsen), zodat deze BTW niet dubbel in rekening wordt gebracht bij de klanten. Tot en met verantwoordingsjaar 2019 is de BTW compensatie ontvangen van het moederdepartement direct weggestreept tegen de betreffende geboekte BTW. Met andere woorden de bijdrage van het moederdepartement is op dezelfde rekening geboekt als de BTW. De BTW compensatie is ook als negatieve raming gepresenteerd in de vastgestelde begroting 2019 van het moederdepartement. Vanaf 2020 zal de BTW compensatie verantwoord worden onder bijzondere baten.

Toelichting kasstroomoverzicht

Algemene grondslagen

De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht worden gevormd door de rekening-courant met het ministerie van Financiën (Rijkshoofdboekhouding). Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van interest zijn opgenomen onder de operationele kasstroom.

Toelichting op kasstromen

Algemene grondslagen

De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de rekening-courantverhouding met het ministerie van Financiën (Rijkshoofdboekhouding) en uit het kasgeld van de NVWA. Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van interest zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten.

Rekening-courant RHB

Het saldo op de rekening-courant RHB per 1 januari 2019 is € 1,6 mln. hoger dan begroot.

Operationele kasstroom

De operationele kasstroom is per saldo € 68,4 mln. lager dan begroot. De ontvangsten in de operationele kasstroom betreffen de door de NVWA gerealiseerde omzet (moederdepartement, overige departementen en derden, totaal € 327,6 mln.), de bijzondere baten (€ 14,6 mln.) en mutaties in de balans (- € 10,5 mln.). De uitgaven in de operationele kasstroom betreffen de reguliere lasten (apparaatskosten, rentelasten en overige lasten, totaal € 380,0 mln.) en mutaties in de balans (€ 0,4 mln.).

Investeringskasstroom

De investeringskasstroom is € 10,9 mln. lager dan begroot. Enerzijds werd er € 6,1 mln. minder geïnvesteerd, voornamelijk door het stoppen van de ontwikkeling van INSPECT. Anderzijds waren de desinvesteringen € 4,8 mln. hoger dan begroot. Dit werd vooral veroorzaakt door de overdracht van laboratoriumapparatuur aan WFSR en door de inname van in het verleden aangekochte dienstauto’s. De dienstauto’s worden nu niet meer gekocht maar geleased.

De investeringen in immateriële vaste activa bedroegen € 8,3 mln. (ICT-systemen) en de investeringen in materiële vaste activa bedroegen € 0,8 mln. (grond en gebouwen € 0,2 mln. en installaties en inventarissen € 0,6 mln.).

Financieringskasstroom

De financieringskasstroom valt € 30,4 mln. hoger uit dan begroot. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door een directe toevoeging aan het eigen vermogen van € 42,3 mln. Door onder andere versnelde aflossingen van leningen in voorgaande jaren is in 2019 € 1,7 mln. minder afgelost op de leningen dan begroot.

Daarnaast is er € 13,6 mln. minder aan leningen bij het Ministerie van Financiën afgeroepen dan oorspronkelijk begroot. Naar aanleiding van het stopzetten van de ontwikkeling van INSPECT is het leenplafond door het Ministerie omlaag gebracht en mochten er voor de investeringen in INSPECT geen leningen worden afgeroepen. Voor de overige investeringen zijn leningen afgeroepen ter waarde van € 1,7 mln.

Liquiditeitspositie

De liquiditeitspositie van de NVWA kan met een saldo van € 48,1 mln. als voldoende worden geclassificeerd.