Het doel van dit artikel is inzicht bieden in het verwerven en instandhouden van het land materieel. In het Defensiematerieelverslag wordt aangegeven welke voornaamste activiteiten over het afgelopen jaar hebben plaatsgevonden in relatie tot de doelstellingen van het onderliggende beleid. De verwerving wordt nader uitgesplitst in de voorbereidings-, onderzoeks- en realisatiefase.

De posten met een verschil groter dan € 5 miljoen of noemswaardige verschillen worden hieronder toegelicht.

Verplichtingen

De realisatie op de verplichtingen is € 153,6 miljoen lager dan begroot.

Niet voor alle materieelprojecten zijn volgens de planning verplichtingen aangegaan. In 2022 was er sprake van personeelstekorten mede door de krapte op de arbeidsmarkt, verbroken logistieke ketens en grondstoffen tekorten post-pandemie en een overspannen wapenmarkt na de inval van Rusland in de Oekraïne met de oorlog als gevolg. Daardoor zijn geplande leveringsmomenten of contractvormingen niet altijd behaald. Projecten waarbij als gevolg van andere oorzaken herfaseringen zijn ontstaan, worden specifiek toegelicht in het artikel.

Bij het project NBC Maskers (- € 41,7 miljoen) bleek de integratie van COTS/MOTS-elementen moeilijker dan verwacht. Bovendien was sprake van een langer durende ABDO-certificering door de MIVD. Ook was sprake van vertragingen wegens capaciteit bij het opstellen van het programma van eisen en heeft een zgn. aanbestedingsdag tot veel vragen van leveranciers geleid. Hierdoor is de geplande verplichting niet meer in 2022 gerealiseerd en verschuift deze zeer waarschijnlijk naar 2024.

Tevens valt de prognose voor het project FGBADS ten opzichte van het budget € 19,5 miljoen lager uit, omdat het beschikbare verplichtingenbudget voor dit project is overgeheveld naar het nieuwe project Vervanging Medium-Range Air Defence.

Het project Midlife Update (MLU) voor de Pantserhouwitser 2000NL (PzH2000NL) zou samen met Duitsland worden uitgevoerd. Nadat in het offertetraject bleek dat de MLU ruim drie maal meer zou kosten dan begroot , heeft Duitsland besloten om geen MLU uit te voeren waarmee ook de samenwerking met Nederland werd beïndigd. Gelet op het commercieel vertrouwelijke karakter van dit project wordt slechts een indicatie gegeven van het projectbudget en daarmee de onderrealisatie op het verplichtingenbudget. Deze bedraagt tussen € 0 en € 100 miljoen.

Voor het Project BKI Patriot Update PAC 3 raketten is € 12,5 miljoen meer verplicht dan begroot. Dit heeft een technische oorzaak en betreft de herwaardering van de openstaande verplichting als gevolg van een hogere dollarkoers.

Bij het project Collectieve- en individuele bescherming (- € 10,5 miljoen) kan de lagere realisatie worden verklaard doordat bij verschillende deelprojecten vertragingen zijn opgetreden. Zo is voor een infrastructuurproject geen bouwvergunning afgegeven en moet naar een andere oplossing worden gezocht en bij de aanbesteding van beschermende pakken is een bezwaar op de aanbesteding ontvangen. Voor het project verwerving Gasverkenningsuitrsuting (- € 10,6 miljoen) heeft herfasering plaatsgevonden omdat de behoeftestelling onduidelijkheden bevatte waardoor de contractvorming niet meer in 2022 heeft plaatsgevonden.

De gerealiseerde verplichtingen van de instandhouding zijn € 33,0 miljoen hoger dan begroot. Dit wordt met name door hogere verplichtingen infanteriegevechtsvoertuigen (CV90) veroorzaakt.

Uitgaven

Verwerving

Verwerving land materieel - voorbereidingsfase

De projecten in voorbereiding zijn in het afgelopen jaar nader uitgewerkt en ter besluitvorming aangeboden. Uit die uitwerking volgt ook een geactualiseerd financieel ritme, waarbij de start soms is uitgesteld, maar de opleverdatum nog gelijk is. Na de besluitvorming worden deze middelen doorgeschoven naar de onderzoeks-/realisatiefase of naar een ander jaar.

Het budget voor de voorbereidingsfase is dit jaar begroot op € 5,7 miljoen en met de eerste suppletoire begroting heeft een ophoging van € 2,3 miljoen plaatsgevonden door een aantal kleine herschikkingen.

Met de tweede suppletoire begroting heeft geen realisatie plaatsgevonden op het budget en werd deze ook niet meer verwacht waardoor de € 8,0 miljoen is herverdeeld over de latere jaren.

Verwerving land materieel - onderzoeksfase

Op de projecten in onderzoek vindt geen realisatie plaats. Deze middelen worden doorgeschoven naar de realisatiefase of naar een ander jaar. Het budget voor de voorbereidingsfase is dit jaar daarom met € 11,1 miljoen volledig afgeboekt. Dit betrof met name de projecten Vervanging Medium Range Air Defence (6,1 miljoen) en Ground Based Area Access Denial (4,3 miljoen).

Verwerving land materieel - realisatiefase

Bij de verwerving van landmaterieel is € 324,1 miljoen minder uitgegeven dan begroot. Voor een groot deel betreft dit oorzaken die zijn omschreven in de algemene toelichting die ook bij het onderdeel «verplichtingen» zijn opgenomen. Deels hebben deze een specifieke oorzaak en deels hebben deze een oorzaak die specifiek gelegen is in het niet volgens planning aangaan van verplichtingen, waardoor betalingen niet, of niet geheel volgens planning kunnen worden gerealiseerd. Dit laatste speelt bij de projecten die bij het onderwerp «verplichtingen» zijn benoemd. De uitgaven voor het project NBC Maskers zijn € 39,3 miljoen lager dan begroot. Bij het project FGBADS zijn de uitgaven € 19,4 miljoen lager dan geraamd. Voor de Mid Life Update van de Pantserhouwitser 2000NL zijn de uitgaven tussen de € 0 en € 100 miljoen lager dan begroot. Dit is ook het geval bij de projecten CBRN Materieel (€ 10,6 miljoen lagere uitgaven) en Gasverkenningsuitrusting (€ 10,6 miljoen lager).

Bij het project Groot Pantserwielvoertuig (GPW, Boxer), productie is de realisatie € 10,4 miljoen lager dan begroot. Dit komt doordat de geplande leveringen van Night Vision camera's, voorzien voor zomer 2022, met zeker 9 maanden zijn vertraagd doordat het kwalificatieproces langer duurt dan voorzien.

Onderstaand worden alle projecten in realisatie opgenomen met een financiële omvang van meer dan € 100 miljoen conform het DMF 2022. Gelijktijdig met het jaarverslag wordt de DPO-afwijkingsrapportage aan de Kamer aangeboden. Deze rapportage geeft een overzicht van alle materieel-, vastgoed- en IT-projecten van meer dan € 25 miljoen in onderzoek en realisatie, waarbij een significante afwijking is opgetreden ten opzichte van het vorige DPO.

Instandhouding

De instandhouding van het materieel omvat de ramingen voor de uitgaven die het operationeel houden van de (wapen-)systemen met zich meebrengt. Voor dit artikel worden deze vooral door het Materieel Logistiek Commando gedaan.

De instandhoudingsuitgaven zijn € 5,5 miljoen lager dan begroot door met name lagere uitgaven aan operationele wielvoertuigen.

Daarnaast zijn de instandhoudingsuitgaven van de grootste land wapensystemen weergegeven in onderstaande tabel. De instandhoudingsuitgaven per wapensysteem bevatten de uitgaven van alle defensieonderdelen voor deze wapensystemen. Deze informatie wordt extracomptabel bijgehouden en is niet direct uit de administratie af te leiden. Een optelling van de bedragen in deze tabel sluit daarom niet aan bij de cijfers uit de tabel budgettaire gevolgen van beleid, omdat sprake is van een andere doorsnede van de instandhoudingsuitgaven. In de budgettaire tabel aan het begin van het artikel zijn de uitgaven door de defensieonderdelen aan land instandhouding opgenomen, inclusief uitgaven aan wapensystemen van andere defensieonderdelen en de uitgaven aan kleinere systemen. Deze informatie komt direct uit de administratie.

Over-/onderprogrammering

Defensie raamt in het begrotingsjaar meer investeringen dan het budget dat daarvoor beschikbaar is. Dit is de overprogrammering. Onzekerheden - denk bijvoorbeeld aan vertragingen en/of onvoorziene omstandigheden - kunnen de geraamde investeringen vertragen. Door meer investeringen te programmeren wordt zoveel als mogelijk getracht te voorkomen dat vertragingen bij individuele projecten leiden tot onderrealisatie van het beschikbare budget. Overprgrammering is zodoende een instrument voor tijdige en doelmatige implementatie van afzonderlijke projecten en budgetten. Omdat niet meer uitgegevan kan worden dan het beschikbare budget, vindt op overprogrammering geen realisatie plaats. De geraamde overprogrammering schuift door naar latere begrotingsjaren.