Voor het Ministerie van Algemene Zaken en de Minister-President staan, overeenkomstig artikel 45 van de Grondwet, het algemene regeringsbeleid en de bevordering van de eenheid daarvan centraal. Het regeerakkoord is daarbij leidend. Een groot deel van het werk van het ministerie en de Minister-President werd bepaald door de voorbereiding van de besluitvorming over tal van onderwerpen van het regeringsbeleid in de ministerraad en zijn onderraden. Daarnaast houdt het ministerie zich bezig met toelichting en verantwoording over het beleid in parlement, aan media en aan het publiek, en het ondersteunen van nationale en internationale optredens van de Minister-President.

Een deel van de medewerkers van het ministerie van Algemene Zaken moest in 2024 vanwege de grootschalige renovatie van het Binnenhof verhuizen naar een tijdelijke huisvesting. De locatie Bezuidenhoutseweg 73 was nog niet gereed en daarom werd ruimte gemaakt aan de Turfmarkt. Vanaf augustus 2024 verhuisden de medewerkers gefaseerd naar de Turfmarkt. De ministerraad en het merendeel van de onderraden verhuisden na het zomerreces van het Binnenhof naar het Catshuis.

Veiligheid2024 stond voor wat betreft veiligheidsbeleid nog steeds in het teken van de Russische agressie aan de rand van Europa en van het gewapende conflict tussen Israël en Hamas. In december 2023 heeft de NCTV het dreigingsniveau verhoogd naar 4 (substantieel), wat betekent dat de kans op een aanslag reëel is. Dit dreigingsniveau is in 2024 gehandhaafd. Een gezamenlijk overheidsoptreden blijft daarom essentieel. Dat reikt van onderkennen van dreigingen, strafvervolging, detentie tot begeleiding, deradicalisering en re-integratie. Vanwege toenemende ontwikkelingen in de dreiging en de daaruit voortkomende behoeftestellingen is de Geïntegreerde Aanwijzing (conform de Wiv 2017) dit jaar aangepast.

Nederland heeft zich in het afgelopen jaar hard gemaakt voor voortzetting van financiële en materiële steun aan Oekraïne, zowel in EU- als bilateraal verband. Het kabinetsbesluit om meer dan twee miljard euro te reserveren voor 2024 en om de eerste achttien F-16’s gereed te stellen toont de blijvende Nederlandse betrokkenheid.

De terroristische aanslag van Hamas tegen Israël op 7 oktober 2023, het daaropvolgende conflict in Gaza, en de gevolgen daarvan voor Nederland en Nederlanders zijn uitgebreid besproken in de Nationale Veiligheidsraad.

De dreiging van cyberaanvallen, maar ook andere vormen van zowel fysieke als digitale sabotage, blijven daarnaast onverminderd groot, in binnen- en buitenland. Deze dreigingen vergen digitale weerbaarheid, zowel van de overheid als van burgers en bedrijven, en de overheid heeft zich ook in 2024 ingezet om dit te versterken.

Het dreigingsbeeld voor Nederlanders in het buitenland is in het afgelopen jaar gewijzigd. Het kabinet monitort de veiligheidssituatie voortdurend, blijft er alles aan doen om de veiligheid van Nederlanders in het buitenland en in missies zeker te stellen en past het dreigingsbeeld en reisadvies aan wanneer dat is vereist.

BuitenlandNederland heeft zich in 2024 constructief opgesteld in multilaterale samenwerkingsverbanden zoals de EU, NAVO en de VN. Naast het conflict in Gaza en de militaire inzet van Israël in Zuid-Libanon, laten de aanhoudende dreiging in de Rode Zee en het conflict in Oekraïne het belang van veiligheid, stabiliteit en eerlijke handel voor de welvaart van Nederland duidelijk zien. De verrassend snelle ontwikkelingen die in Syrië in 2024 hebben geleid tot de val van president Assad, vragen om een hernieuwd engagement met een groot land in een instabiele regio, met verschillende etnische groepen die vaak tegengestelde belangen hebben.

De verkiezingen in de VS zijn door de hele wereld op de voet gevolgd. Voor Nederland is de trans-Atlantische band cruciaal, zowel voor wat betreft de veiligheid van Nederland en Europa, maar zeker vanwege het economische belang van de bilaterale betrekkingen en de invloed van de VS op alle belangrijke, de landsgrenzen overstijgende dossiers.

Nederland is erop gericht dat Defensie in 2025 aan de NAVO-norm voldoet en op ten minste 2% komt. Daarnaast is in 2024 ook onverminderd gewerkt aan verdere versterking van de krijgsmacht, iets wat de komende jaren hoog op de agenda zal blijven staan. De capaciteit van de Europese defensie-industrie is een bijzondere uitdaging, waarbij nauwe samenwerking tussen NAVO en EU van groot belang is. Voor Nederland blijft de NAVO de hoeksteen van onze collectieve veiligheid en afschrikking.

Voor eerlijke handel zijn onafhankelijke geschillenbeslechting en een gelijk speelveld van cruciaal belang. Daarom heeft Nederland zich ook in 2024 in Europees verband hard gemaakt voor eerlijke handel en opgetreden tegen disproportionele staatssteun en buitenlandse inmenging. Tegelijkertijd heeft Nederland oog gehad voor de hoge inflatie en stijgende energiekosten, en in EU-verband stappen ondernomen om de energietransitie te versnellen.

De geopolitieke situatie, waaronder de oorlog in Oekraïne, het conflict in het Midden-Oosten, de nieuwe administratie in de Verenigde Staten en de spanningen in de economische relatie tussen de VS en China, vragen om een Europees antwoord. In 2024 vonden de Europese verkiezingen plaats en is een nieuwe Europese Commissie onder President Von der Leyen aangetreden. Er gaat veel aandacht in Europa uit naar versterking van het Europese concurrentievermogen, het hervormen van de interne markt, defensie en veiligheid, het voortzetten militaire, politieke en diplomatieke steun aan Oekraïne, civiele weerbaarheid, het nieuwe meerjarig financieel kader en migratiesamenwerking. Ook EU-uitbreiding blijft op de agenda staan. Nederland heeft zich in 2024 constructief opgesteld in discussies over deze onderwerpen en blijft een belangrijke, constructieve partner in de EU.

Nederland heeft zich in het hoofdlijnenakkoord ook gecommitteerd aan opgaven die ook inzet vragen op Europees niveau, zoals het indammen van de asielinstroom, een herziening van de nitraatrichtlijn, versoepeling van stikstofregels en herijking van de Natura2000-gebieden, en een besparing op de EU-afdrachten van €1.6 miljard vanaf 2028. Nederland zet zich onverminderd in ten gunste van deze doelstellingen, en trekt daarvoor nauw op met gelijkgezinde landen.

Openbaarheidsparagraaf

2024 betekende voor het Ministerie van Algemene Zaken op het vlak van informatiehuishouding een voortzetting van de reeds ingezette verbeteringen. Door versterking van de personele capaciteit zijn op beleidsvlak stappen gemaakt en is mede hierdoor een beleidskader Informatiehuishouding AZ ontwikkeld. Ook is er veel capaciteit gestoken in onderwerpen als e-mailarchivering en chatberichtenarchivering. Er is gewerkt aan het bewustzijn op het onderwerp informatiehuishouding met als belangrijk resultaat dat aankomend jaar tezamen met informatiebeveiliging een bewustwordingscampagne wordt geïntroduceerd. Het vormgeven van het nieuwe Document Management Systeem (DMS) vergde de nodige capaciteit in 2024, wat ook in 2025 nog verlangd zal worden. De medewerkers van het Ministerie van Algemene Zaken werden in 2024 al klaargestoomd voor de verandering in werkwijze welke samenhangt met de introductie van dit nieuwe DMS. 

Onderuitputting

Bij het jaarverslag van 2023 besteedden departementen, op verzoek van de Tweede Kamer, aandacht aan resultaatbereik in relatie tot onderuitputting. Voor dit focusonderwerp werd een bijlage voorgeschreven. Vanwege de politieke actualiteit is het onderwerp onderuitputting nu opgenomen in het beleidsverslag bij het jaarverslag over 2024.

Aan de hand van onderstaande tabel wordt de totale onderuitputting gepresenteerd. Daarbij worden de grootste en belangrijkste meevallende realisaties toegelicht.

Ministerie van Algemene Zaken (IIIA)

Rijksvoorlichtingsdienst (RVD)

De onderuitputting wordt met name veroorzaakt door vertraging in de uitgaven bij de Rijksvoorlichtingsdienst voor communicatieprojecten van het VoRa-meerjarenjaarprogramma. Met name de projecten behorende bij 1overheid en diversiteit en inclusie lopen achter in de verwachte realisatie. Dit komt deels door het aanscherpen en aanpassen van uitvoeringsplannen, maar ook door personele tekorten en wisseling in de uitvoering.

Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB)

Vanwege een langere doorlooptijd bij het invullen van vacatures door onder andere screening, is dit jaar niet al het budget besteed.

Kabinet van de Koning (IIIB)

Kabinet van de Koning (KvdK)

Bij het Kabinet van de Koning is sprake van een geringe onderuitputting van € 73 duizend. Deze onderuitputting is grotendeels ontstaan door het niet kunnen vervullen van vacatures.

Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (IIIC)

Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD)

De onderuitputting op het budget van de CTIVD doet zich grotendeels voor op het personele deel, met name door een vertraging in de uitbreiding van de capaciteit die doorloopt in 2025. Deze is mede het gevolg van de vertraagde totstandkoming van de extra huisvestingscapaciteit.

Inzet van capaciteit en prioriteren van beleid

De Tweede Kamer verzoekt het Kabinet om bij de verantwoording over het jaar 2024 aandacht te besteden aan het thema «prioriteren van beleid met aandacht voor de uitvoering en arbeidsmarkt» (Kamerstukken 2023-2024, 31865, nr. 254). Ondanks de aard van de werkzaamheden, het ontbreken van een specifiek beleidsveld en het beleidsarme karakter van de begroting, heeft het Ministerie van Algemene Zaken wel te maken gehad met schaarsten op diverse vlakken. Met name de krapte op de ICT-arbeidsmarkt, waardoor het Ministerie van Algemene Zaken genoodzaakt was om specifieke kennis extern in te huren. De onderuitputting bij de TIB, KvdK en de CTIVD zijn voor een deel ontstaan door het niet kunnen vervullen van openstaande vacatures. Voor de CTIVD hangt dit nauw samen met capaciteitsgrenzen wegens de uitgestelde verhuizing.