Van een Koninkrijk met wederzijdse betrokkenheid naar bouwen aan een gezamenlijke toekomst

De staatssecretaris Digitalisering en Koninkrijksrelaties heeft in mei 2024 het Bestuursakkoord Bonaire 2024-2027 getekend. De bestuursakkoorden voor Saba en Sint Eustatius waren in 2023 getekend en in 2024 hebben we voor Caribisch Nederland een eerste stap gezet naar een nieuwe uitvoeringsagenda. De bestuurlijke afspraken met de drie eilanden over het versterken van uitvoeringskracht zijn geactualiseerd en waar nodig aangescherpt. We hebben bestuurlijke afspraken gemaakt met de drie eilanden over de vormgeving van een ondersteuningsprogramma voor de gezaghebbers, gedeputeerden, eilandraadsleden, griffiers en eilandsecretarissen van Bonaire, Sint Eustatius en Saba, met het doel om de samenwerking en uitwisseling met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) te intensiveren. In 2024 heeft het kabinet samen met de eilanden gewerkt aan het beter toepasbaar en uitvoerbaar maken van nieuw beleid en wet- en regelgeving voor de eilanden. De periodieke wetgevingsoverzichten die we ook in 2024 hebben opgesteld vormen hierbij een belangrijk instrument. BZK ziet erop toe dat de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba het financieel beheer op een adequaat niveau brengen en houden. Om Bonaire, Sint Eustatius en Saba beter in staat te stellen de eilandelijke taken goed uit te voeren zijn in 2024 structurele middelen toegevoegd aan de vrije uitkeringen van de eilanden. Dit is gedaan naar aanleiding van het onderzoek van IdeeVersa naar de eilandelijke taken en middelen Caribisch Nederland (Kamerstukken II, 2023/24, 36550 IV, nr. 3).

In de samenwerking met de drie autonome Caribische landen in het Koninkrijk ligt de focus op deugdelijk bestuur en rechtszekerheid, waaronder het borgen van fundamentele mensenrechten en het vergroten van de zelfredzaamheid van deze landen. Eind 2024 is er een overeenkomst getekend voor de bouw van een nieuwe detentiefaciliteit. De nieuwe gevangenis wordt naar verwachting in 2028 opgeleverd. Om de verwevenheid tussen bovenwereld en onderwereld aan te pakken hebben we binnen de vier landen van het Koninkrijk in 2023 afspraken gemaakt over het ontwikkelen van bestuurlijke mogelijkheden om ondermijnende criminaliteit aan te pakken. Deze afspraken zijn bestendigd in het protocol voor de bestuurlijke aanpak van ondermijnende criminaliteit in de Caribische landen van het Koninkrijk. In 2024 is uitvoering gegeven aan de in 2023 door BZK beschikbaar gestelde subsidies. Aruba, Curaçao en Sint Maarten hebben gewerkt aan het opstellen van ondermijningsbeelden, het ontwikkelen van een bewustwordingscampagne, de inhuur van wetgevingscapaciteit en de organisatie van de Integrity Summit Dutch Caribbean. In het kader van de landspakketten is in Curaçao onder meer onderzoek verricht naar de impact van handelsovereenkomsten. Voor Aruba zijn de mogelijkheden van kasteelt onderzocht, wat de basis moet leggen voor een op te richten Agri Innovation Park. Voor Sint Maarten is bijgedragen aan het ondernemerschapsbeleid door additionele wetgevingscapaciteit te financieren.

Caribisch Nederland (CN)

Deugdelijk bestuur en rechtszekerheid

Bestuurlijke afspraken Caribisch Nederland

De staatssecretaris Digitalisering en Koninkrijksrelaties heeft in 2024 het Bestuursakkoord Bonaire getekend. De bestuursakkoorden voor Saba en Sint Eustatius waren al in 2023 getekend en in 2024 is een eerste stap gezet naar een nieuwe uitvoeringsagenda. De bestuurlijke afspraken helpen om de samenwerking tussen de Rijksoverheid en de openbare lichamen te sturen en resultaatgericht aan de slag te gaan. Er zijn afspraken gemaakt over belangrijke thema’s zoals versterken van de bestuurs- en uitvoeringskracht, armoedebestrijding, financiën en economische diversificatie. Hierbij hebben de openbare lichamen zelf de prioriteiten bepaald. Hierna worden de prioriteiten aangegeven per openbaar lichaam.

Prioriteiten Bestuursakkoord Bonaire 2024-2027

Bonaire heeft de volgende drie prioriteiten bepaald: een rechtvaardige samenleving, een integrale aanpak duurzame ontwikkeling en een krachtig bestuur & participatieve democratie. Dit houdt in dat Bonaire werkt aan het realiseren van openbaar vervoer, het doorontwikkelen van een strategische aanpak op het gebied van ruimtelijke ontwikkeling en het versterken van het openbaar bestuur op het gebied van integriteit en weerbaarheid. Hiernaast hebben we afspraken gemaakt over uitvoeringscapaciteit. Bonaire heeft zich gecommitteerd voor het structureel versterken van de organisatie en het werven van de benodigde capaciteit, dit borgen zij binnen de eigen begroting. Hiernaast hebben we financiële afspraken gemaakt binnen het bestuursakkoord om prioriteiten van Bonaire te ondersteunen. Hieronder valt de matching van de aanvraag van Bonaire bij de Erfgoeddeal, investeringen in het havenbedrijf via mobiele kranen, versnelling van de organisatieontwikkeling via een GAP-analyse en een extra bijdrage aan het realiseren van openbaar vervoer.  

Prioriteiten Saba Package Agreement 2023-2027

Saba heeft uitvoering gegeven aan vier prioriteiten, namelijk bestaanszekerheid en welzijn, economische en ruimtelijke ontwikkeling, klimaat en natuur en milieu en goed bestuur. Zo heeft Saba uitvoering gegeven aan het verder ontwikkelen en professionaliseren van de eigen ambtelijke organisatie, met meer aandacht voor onder andere leren en ontwikkelen van ambtenaren, het stroomlijnen van interne procedures en meer capaciteit voor het versterken van kernfuncties. Met de verhoging van de Vrije Uitkering van Saba bij de Voorjaarsnota in 2024 is het voor het Openbaar Lichaam Saba mogelijk geworden om deze functies te financieren met structureel geld. Verder hebben Saba en het Rijk gewerkt aan concrete initiatieven genoemd in de Saba Package, zoals het bouwen van betaalbare huur- en koopwoningen, het gezamenlijk wegnemen van barrières die de economische ontwikkeling van het eiland in de weg staan en de verdere digitalisering van de overheidsorganisatie. Er is ook belangrijk voorbereidend werk verricht voor het opstellen van een ruimtelijk ontwikkelingsplan Saba.  

Prioriteiten Afsprakenakkoord Sint Eustatius 2024-2027

In de bestuurlijke afspraken met Sint Eustatius staan economische ontwikkeling, circulariteit met focus op (digitale) infrastructuur, welzijn en goed bestuur centraal. Dit houdt onder meer in dat er meer sociale huurwoningen worden gebouwd, het cultureel erfgoed nog intensiever wordt beschermd, er aandacht is voor integriteit, ingezet wordt op uitvoeringskracht, de versterking van de digitale vaardigheden van de inwoners wordt gestimuleerd, verschillende mogelijkheden voor het uitbreiden van de economie worden onderzocht en er verder wordt gewerkt aan de versterking van de infrastructuur. Daarnaast is Sint Eustatius in 2024 begonnen met het uitwerken van de prioriteiten binnen het brede programma Strong Roots en zet in op integraal armoedebeleid in samenwerking met het Rijk.

Versterken bestuurs- en uitvoeringskracht  

In 2024 hebben we voortgebouwd op bestaande programma’s en activiteiten voor het versterken van de bestuurs- en uitvoeringskracht. De bestuurlijke afspraken met de drie eilanden over het versterken van uitvoeringskracht hebben we geactualiseerd en waar nodig aangescherpt. Om taken en middelen meer in balans te brengen en de uitvoeringskracht van de eilanden te versterken is de hoogte van de vrije uitkering structureel verhoogd (€ 13,6 mln.). We hebben bestuurlijke afspraken gemaakt met de drie eilanden over de vormgeving van een ondersteuningsprogramma voor de gezaghebbers, gedeputeerden, eilandraadsleden, griffiers en eilandsecretarissen van Bonaire, Sint Eustatius en Saba die in 2025 van start zal gaan. Hierbij zal de samenwerking en uitwisseling met de VNG verder worden geïntensiveerd. Via het Caribisch Uitwisselingsnetwerk van VNG International is gewerkt aan het versterken van bestuurlijke en ambtelijke capaciteit en expertise door uitwisseling en gerichte inzet van experts vanuit gemeenten en andere organisaties.

Om gericht te werken aan professionalisering van medewerkers van de openbare lichamen en de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN) is een gezamenlijk opleidingsfaciliteit (CN-academy) gerealiseerd met op maat gesneden (cursus)aanbod en opleidingsmogelijkheden. Ook is het Projectenbureau CN (PBCN) in de tweede helft van 2024 van start gegaan. Door het leveren van hoogwaardige projectmanagementdiensten aan zowel RCN-diensten als openbare lichamen wordt een bijdrage geleverd aan de uitvoeringskracht in CN. Om expertise en talent aan te trekken en te behouden zijn de eerder achtergebleven arbeidsvoorwaarden voor ambtenaren van openbare lichamen verbeterd.

In reactie op het rapport ‘Ambtelijk bestuurlijke integriteit’ van het Wetenschappelijk Onderzoek -en Documentatiecentrum (WODC) is een gezamenlijke aanpak gepresenteerd met aanvullende bestuurlijke afspraken gericht op het verstevigen van het juridisch kader en procedures, voorbeeldgedrag aan de top, versteviging van het interbestuurlijk toezicht en het zorgen voor maatschappelijke randvoorwaarden en monitoring van integriteit.

Vergroten van zelfredzaamheid

Comply or explain

Het kabinet werkt aan het verbeteren van de bestaanszekerheid en de voorzieningen op Bonaire, Sint Eustatius en Saba aan de hand van het principe van ‘comply or explain’. Dit betekent dat alle beleidsintensiveringen en de daaruit voortvloeiende wetgeving en/of financiële consequenties van toepassing (zullen) zijn voor Bonaire, Sint Eustatius en Saba, tenzij er redenen zijn om dat niet te doen. In 2024 heeft het kabinet samen met de eilanden gewerkt aan het beter toepasbaar en uitvoerbaar maken van nieuw beleid en wet- en regelgeving voor de eilanden. De periodieke wetgevingsoverzichten die in 2024 zijn opgesteld vormen hierbij een belangrijk instrument.

Toekomstbestendige overheidsfinanciën

Financieel beheer

BZK ziet erop toe dat de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba het financieel beheer op een adequaat niveau brengen en houden. Het College financieel toezicht BES (Cft BES) adviseert de minister van BZK over het financieel beheer en het begrotingsbeheer van de openbaar lichamen.

Het financieel en begrotingsbeheer van Sint Eustatius verbetert gestaag. De kwaliteit van de begrotingsdocumenten is aanzienlijk verbeterd. Dit is mede het gevolg van de ingebruikname van de nieuwe administratieve organisatie en interne beheersing (AO/IB) begin 2024. Dit systeem zal de komende jaren door middel van interne audits verder worden geoptimaliseerd. Waarop Sint Eustatius nog verdere stappen moet zetten is het tijdig aanleveren en bijsturen van begrotingsdocumenten. De jaarrekening 2023 van Sint Eustatius is door de externe accountant voorzien van een oordeelonthouding. De verbeteringen in het financieel en begrotingsbeheer moeten ertoe leiden dat er over de jaarrekening 2024 een goedkeurende controleverklaring wordt afgegeven.

Bonaire en Saba hebben de afgelopen jaren flinke vooruitgang geboekt. Dit was met name op de volledigheid van de begrotingsdocumenten en de tijdigheid van de jaarstukken. De jaarrekening 2023 van Bonaire en Saba zijn daarnaast voorzien van een goedkeurende controleverklaring van de externe accountant. De doorontwikkeling van het financieel beheer op Bonaire blijkt echter broos te zijn. De kwaliteit van de vierde uitvoeringsrapportage was onvoldoende doordat een groot aantal mutaties nog niet waren verwerkt. Hierdoor gaf de rapportage geen representatief beeld over 2024. Gelet op bovenstaande is en blijft het van belang dat Bonaire, Sint Eustatius en Saba aandacht blijven houden voor de doorontwikkeling van het financieel en begrotingsbeheer en de positieve ontwikkelingen duurzaam verankeren binnen de organisatie.

Om Bonaire, Sint Eustatius en Saba beter in staat te stellen de eilandelijke taken goed uit te voeren zijn in 2024 structurele middelen toegevoegd aan de vrije uitkeringen van de eilanden. Dit is gedaan naar aanleiding van het onderzoek van IdeeVersa naar de eilandelijke taken en middelen Caribisch Nederland (Kamerstukken II, 2023/24, 36550 IV, nr. 3). Daarnaast is, met ingang van 2024, een nieuwe indexatiesystematiek van kracht op het BES-fonds; de BBP-systematiek. Hiermee sluit de indexatie-systematiek aan op de (nieuwe) systematiek van het Gemeente- en Provinciefonds. BBP staat voor Bruto Binnenlands Product en is een indicator voor de economische groei. Met deze toevoegingen is een belangrijke stap gezet in het toekomstbestendig maken van de financiën van de eilanden.

Landen

Versterken uitvoerings- en bestuurskracht

Landspakketten

De Tijdelijke Werkorganisatie (TWO) ondersteunt sinds eind 2020 de Caribische Landen in het Koninkrijk bij de uitvoering van de hervormingen die zijn afgesproken in de zogenoemde landspakketten. De maatregelen en hervormingen uit de landspakketten zien met name toe op de volgende thema’s: financieel beheer, kosten en effectiviteit publieke sector, belastingen, arbeidsmarkt en sociale zekerheid, economie, zorg en onderwijs.

TWO heeft in 2024 wederom budget ingezet voor het inhalen van achterstanden bij de Arubaanse belastingdienst en daarnaast onder meer voor het ontwerpen van een blauwdruk voor de doorontwikkeling van de Arubaanse overheid. In Curaçao is geïnvesteerd in de informatievoorziening binnen de overheid en de optimalisatie van de belastingdienst. Voor Sint Maarten droeg TWO bij aan versterking van het IT departement, waarbij de overheidsdienst digitalisering ICTU ondersteunde en is bijgedragen aan de transformatie van de Belastingdienst. Ook is een organisatieontwerp opgesteld voor de op te richten Kansspelautoriteit Sint Maarten.

Specifiek voor Curaçao is daarnaast wederom geïnvesteerd in onderhoud van de scholen. Verder is, in goed overleg met de landen, gestart met een nieuwe wijze van planning en monitoring, waarbij Uitvoeringsagenda en – rapportage nu inzichtelijker zijn geworden en de activiteiten die de landen met ondersteuning van TWO ontplooien, duidelijker gerelateerd zijn aan de beoogde resultaten.

Versterken economische structuur

In het kader van de landspakketten is in Curaçao onder meer onderzoek verricht naar de impact van handelsovereenkomsten. Voor Aruba zijn de mogelijkheden van kasteelt onderzocht, wat de basis moet leggen voor een op te richten Agri Innovation Park. Het Agri Innovation Park stimuleert de lokale productie van groenten en fruit door innovatieve teelttechnologieën toe te passen, waarmee het bijdraagt aan een duurzame landbouwsector op Aruba. Dit initiatief bevordert voedselzekerheid, vermindert de afhankelijkheid van import en ondersteunt agrarische ondernemers met moderne technologieën. Voor Sint Maarten is bijgedragen aan het ondernemerschapsbeleid door additionele wetgevingscapaciteit te financieren. De gefinancierde ondersteuning zal bijdragen aan het schrijven en bijwerken van wetten gericht op verbetering van het ondernemerschaps- en investeringsklimaat. Er is een tenderprocedure doorlopen en een uitvoeringspartij geselecteerd.

Toekomstbestendige overheidsfinanciën

Overheidsfinanciën, financieel beheer en financieel toezicht

Het op orde brengen van het financieel beheer in Aruba, Curaçao en Sint Maarten is een belangrijk thema en doelstelling in de Landspakketten. In Curaçao stond 2024 vooral in het teken van het duurzaam oplossen van specifieke knelpunten in de getrouwheid van de financiële administratie en de rechtmatigheid van de inkomsten en uitgaven van het land (Roadmap) en de versterking van de capaciteit van de financiële functie die daarvoor nodig is. Vanuit de TWO is hieraan bijgedragen door middel van het faciliteren van technische assistentie vanuit de Auditdienst Rijk en de tijdelijke externe ondersteuning van projecten, wat heeft geleid tot verdere verbeteringen in het jaarrekeningproces en de start van een aantal implementatietrajecten op het gebied van de controleerbaarheid van de financiële informatie. In Aruba zijn, met behulp van tijdelijke financiering van capaciteit en expertise, wezenlijke stappen gezet in de vormgeving en de implementatie van een begrotingssysteem en van de verbeterde uitvoering en beheersing van de financiële werkprocessen, conform het zogenaamde 3-lines model. In Sint Maarten zijn in het programma Future of Finance de fundamenten gelegd voor de implementatie van een nieuwe financieel (ERP) systeem voor de financiële boekhouding en verbeterde financiële processen. Met financiering vanuit BZK is een stevige programmaorganisatie opgezet, die de organisatie ondersteunt bij het bereiken van haar doelstellingen in verschillende samenhangende implementatie- en ontwikkeltrajecten.

Door middel van het financieel toezicht en de hulp bij de implementatie van de hervormingen uit de Landspakketten worden de Landen ondersteund. Het College Aruba financieel toezicht (CAft) en het College financieel toezicht Curaçao en Sint Maarten (Cft) adviseren de Rijksministerraad en de Landen over de overheidsfinanciën van de Landen, gericht op het bewerkstelligen van een duurzame financiële overheidshuishouding. Dit doet het Cft voor Curaçao en Sint Maarten op basis van de Rijkswet financieel toezicht Curaçao en Sint Maarten (Rft) en voor Aruba op basis van de Landsverordening Aruba financieel toezicht (LAft). De LAft is met instemming van de Rijksministerraad gewijzigd per 1 januari 2024. In 2024 is met Aruba een bestuurlijk akkoord gesloten om ook voor Aruba het beleid gericht op houdbare overheidsfinanciën vorm te geven in een nieuwe ontwerp-Rijkswet.

In 2024 zijn de covidleningen aan de landen nogmaals, maar nu langjarig, geherfinancierd. De langjarige herfinanciering kon worden verstrekt, omdat aan de voorwaarden werd voldaan. Voor Curaçao en Sint Maarten ging het om een akkoord over de oplossing voor de problemen bij pensioenverzekeraar ENNIA en voor Aruba een wijziging van de LAft en een akkoord over het traject om te komen tot een nieuw ontwerp-Rijkswet.

Deugdelijk bestuur en rechtszekerheid

Versterken rechtsstaat op Aruba, Curaçao en Sint Maarten

Het versterken van de rechtsstaat en de rechtshandhaving is een aangelegenheid van de autonome landen binnen het Koninkrijk. Ondersteuning vanuit Nederland gebeurt op basis van artikel 36 van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden, waarin is bepaald dat de landen binnen het Koninkrijk elkaar hulp en bijstand verlenen. In 2024 heeft het ministerie van BZK in nauwe afstemming met het ministerie van Defensie, het ministerie van Justitie en Veiligheid en het ministerie van Financiën de landen waar mogelijk ondersteund bij de aanpak van grensoverschrijdende en ondermijnende criminaliteit. Daarnaast is meer prioriteit gegeven aan het thema deugdelijk bestuur en rechtszekerheid, in lijn met de centrale thema’s voor de samenwerking met de Caribische delen van het Koninkrijk.

Aanpak van ondermijnende criminaliteit

Het Recherche Samenwerkingsteam (RST), Parket Procureur-Generaal (PPG) en Gemeenschappelijk Hof van Justitie (Hof) zijn net als de afgelopen jaren gefinancierd met als doel capaciteit in te zetten op de duurzame aanpak van ondermijning op Aruba, Curaçao en Sint Maarten. Sinds 2022 ontvangen het RST, PPG en het Hof via een ingroeimodel extra gelden die zijn vrijgekomen naar aanleiding van het sluiten van de landspakketten (Kamerstukken II 2019/20, 35420, nr. 177 en nr. 186). Deze investeringen maken het mogelijk om strafrechtelijke onderzoeken te doen naar criminaliteit met een sterk financieel-economische component, waaronder belastingfraude, verduistering van overheidsgeld, valsheid in geschriften en witwassen.

Om de verwevenheid tussen bovenwereld en onderwereld aan te pakken hebben we binnen de vier landen van het Koninkrijk in 2023 afspraken gemaakt over het ontwikkelen van bestuurlijke mogelijkheden om ondermijnende criminaliteit aan te pakken. Deze afspraken zijn bestendigd in het protocol voor de bestuurlijke aanpak van ondermijnende criminaliteit in de Caribische landen van het Koninkrijk (Stcrt. 2023, nr. 33574). In 2024 is uitvoering gegeven aan de in 2023 door BZK beschikbaar gestelde subsidies. Aruba, Curaçao en Sint Maarten hebben gewerkt aan het opstellen van ondermijningsbeelden, het ontwikkelen van een bewustwordingscampagne, de inhuur van wetgevingscapaciteit en de organisatie van de Integrity Summit Dutch Caribbean.

Versterking grenstoezicht

De Caribische landen van het Koninkrijk zijn ook in 2024 versterkt met personeel van Douane Nederland en de Koninklijke Marechaussee. Zij werden ingezet om kennis over te dragen, te twinnen en te ondersteunen waar nodig. Bij twinning wordt iemand van bijvoorbeeld Douane Nederland tijdens het werk gekoppeld aan een lokaal personeelslid, om elkaar te helpen en van elkaars kennis en ervaringen te leren. In zowel Aruba, Curaçao als Sint Maarten zijn in 2024 in de uitvoering van de plannen van aanpak stappen gezet, maar hebben onder meer de beperkte capaciteit van de lokale diensten en de trage inkoopprocessen voor vertraging gezorgd. 2024 was tevens het laatste jaar van dit plan van aanpak van Aruba en Curaçao. Het plan van aanpak van Sint Maarten loopt af in 2025. In 2024 zijn het protocol versterking grenstoezicht in de Caribische landen van het Koninkrijk en de plannen van aanpak van Aruba en Curaçao geëvalueerd. Deze plannen van aanpak zijn verlengd, omdat ze door de eerdergenoemde vertraging niet volledig konden worden uitgevoerd. De aanbevelingen worden meegenomen bij de vaststelling van verlengde plannen van aanpak. Daarmee willen we herhaalde vertraging voorkomen en een vlotte uitvoering bewerkstellingen.

Detentie

Eind 2024 is een overeenkomst getekend voor het bouwen van een nieuwe detentiefaciliteit op Sint Maarten. De nieuwe gevangenis is naar verwachting in 2028 gereed. Nederland draagt € 16 mln. bij aan de bouw. De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) heeft met diverse adviezen en ondersteuning hulp geboden aan het ministerie van Justitie Sint Maarten en de gevangenis en heeft de National Recovery Program Bureau (NRPB) twee opdrachten in uitvoering gebracht: één voor het herstel van de politiecellen en één voor het aantrekken van een programmamanager en om systematisch uitvoering te brengen aan het plan van aanpak 2018. Het kabinet wil hiermee bijdragen aan het verbeteren van het gevangeniswezen op Sint Maarten.

Vergroten van de zelfredzaamheid

Wederopbouw

Nederland ondersteunt Sint Maarten financieel bij de wederopbouw met de inzet van de Wereldbank via een trustfonds en met technische assistentie. In totaal is € 445,11 mln. door Nederland overgemaakt aan het trustfonds ($ 519,42 mln.) en worden er momenteel tien projecten uitgevoerd. Ook zijn er twee projecten afgerond en zijn er twee projecten in voorbereiding. Met de vorderingen in de uitvoering zijn steeds meer resultaten zichtbaar voor de bevolking van Sint Maarten, zo ook in 2024. Zo is het vliegveld, een belangrijke infrastructuurpijler voor de economie van Sint Maarten, in november volledig heropend. Daarnaast is er zichtbare voortgang bij de bouw van het nieuwe ziekenhuis, hebben 36 lokale MKB-bedrijven leningen ontvangen onder het Enterprise Support Project (ESP), zijn alle illegale bewoners bij de afvalberg geherhuisvest en werden onder het NGO-project R4CR nog eens 14 nieuwe projecten goedgekeurd. Als laatste is ook aan de duurzame weerbaarheid van Sint Maarten gewerkt, bijvoorbeeld door de ondersteuning van het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening, Milieu en Infrastructuur (VROMI) in het kader van de afvalprojecten van het trustfonds.