Algemeen

Met het Nationaal Groeifonds investeert het kabinet in projecten die bijdragen aan het duurzame verdienvermogen van Nederland. Uiteindelijk plukken we allemaal de vruchten van lange termijn economische groei met positieve maatschappelijke effecten. 

Er zijn in de afgelopen jaren drie indieningsronden geweest voor de aanvraag van middelen uit het NGF ter financiering van projecten. Het kabinet heeft besloten dat het Nationaal Groeifonds wordt uitgefaseerd door de vierde en vijfde ronde te laten vervallen.

Deze bijlage bevat financiële informatie en een beknopte toelichting van de stand van zaken van de NGF-projecten die onder verantwoordelijkheid van EZK vallen. Voor de inhoudelijke rapportage over de voortgang van alle NGF-projecten zie de voortgangsrapportage van de beoordelingsadviescommissie NGF.

AiNed

AiNed is een investeringsprogramma om het potentieel van artificiële intelligentie (AI) voor de Nederlandse economie en samenleving te benutten. Het omvat twaalf instrumenten om specifieke knelpunten aan te pakken. In 2024 heeft het Nationaal Groeifonds (NGF) € 28.5 mln vrijgemaakt voor ELSA-labs en beurzen voor talentvolle AI-onderzoekers. Daarmee komt het totale AiNed budget op € 189 mln. Ook zijn 14 AI R&D-projecten in het mkb van start gegaan en zijn voorstellen ontwikkeld voor AI-leergemeenschappen, AI-innovatielabs en ondersteuning van AI-startups.

Nationaal Onderwijslab AI

Het project Nationaal Onderwijslab Artificiële Intelligentie (NOLAI) beoogt innovaties in artificiële intelligentie op een goede manier te ontwikkelen. Het doel is om te zorgen voor digitale innovaties waar iedere leerling in het primair en voortgezet onderwijs mee vooruit kan. Wereldwijd is dit het eerste publiek gefinancierde lab op het gebied van digitale onderwijsinnovaties.

In 2024 heeft NOLAI een referentiekader gepubliceerd, dit is een magazine waarin de laatste ontwikkelingen en inzichten gedeeld worden over educatieve AI die opgehaald zijn uit de co-creatieprojecten en onderzoeken. In 2024 zijn 8 nieuwe co-creatie projecten geselecteerd, dit brengt het totaal op 18 co-creatie projecten. De uitgangspunten bij de projecten zijn het leren van de leerling, het lesgeven van de leraar, en de werking van de AI. Er zijn verschillende rondes vraagarticulatie geweest, waarin wordt gewerkt aan een gebalanceerd en evenwichtig projectenportfolio (landelijke en thematische spreiding). Voor elk van deze projecten geldt dat er actieve betrokkenheid is vanuit de scholen die participeren en een organisatie uit het bedrijfsleven dat oplossingen ontwikkelt voor de betreffende projecten, en hebben meerdere externe wetenschappelijke partners een actieve rol. Vanwege voldoende liquiditeit bij het Radboud, de uitvoerder van het project, zijn de betalingen tijdelijk stop gezet waardoor er vanuit de EZ-begroting in 2024 niets is gerealiseerd.

6G Future Network Services

Begin 2024 ging het programma 6G Future Network Services (FNS) van start. Een consortium van zestig bedrijven en onderzoeksinstellingen werkt de komende jaren aan de ontwikkeling van 6G, de volgende generatie mobiele communicatienetwerken. Aan dit consortium is subsidie verleend. De uitvoering loopt volgens plan. Vanuit het Nationaal Groeifonds is € 61 mln toegekend voor de eerste fase van het FNS programma (2024-2026) en is € 142 mln gereserveerd voor de tweede fase. In de eerste fase doen 50 promovendi onderzoek dat verweven is met productontwikkeling en valorisatie, realiseren bedrijven eerste concepten van de 6G technologie en toepassingen, en wordt de basis gelegd voor een nationaal testbed.

Groenvermogen van de Nederlandse economie

GroenvermogenNL is een programma, dat via innovatie op alle TRL’s (dus inclusief opschaling en eerste uitrol) bijdraagt aan de versnelling van het industrieel gebruik van groene waterstof in Nederland. Met het aantreden van het nieuwe kabinet zijn de doelstellingen voor de verduurzaming van de industrie in 2030 en de doelen met betrekking tot het aandeel groene waterstof daarbij vooralsnog ongewijzigd gebleven.

Het succes en de impact van GroenvermogenNL op dit moment illustreert zich vooral in de mate waarin een groot aantal partijen in de hele waardeketen van groene waterstof gemobiliseerd is rond de innovatiethema’s van GroenvermogenNL en meewerkt aan het behalen van de doelen. Rond R&D zijn vier consortia met samen bijna 150 betrokken instanties van start gegaan. Elk van deze consortia heeft een impactanalyse gemaakt, waarmee de consortia zich committeren aan de beoogde impact. Daarnaast is de methode van het bepalen van de deliverables en het vormen van die consortia via de ‘sandpits’ een succes gebleken. De eerste opgedane ervaring met die methode kan ook instrumenteel zijn voor andere NGF-projecten. Rond de Human Capital agenda zijn 7 Learning Communities gestart met elk hun eigen Roadmap en per regio een groot aantal bedrijven, kennis- en onderwijsinstellingen betrokken. In die roadmaps zijn ook doelen en ambities geformuleerd, waarmee deze LC’s zich committeren aan de door GVNL beoogde impact. Inmiddels zijn 10 pilot- en demoprojecten gestart en is aan 9 FEED-studies subsidie verstrekt via de DEI+ respectievelijk de TSE regeling. Deze projecten dragen bij aan de doelen die GroenvermogenNL heeft gesteld.

De jaarlijkse conferentie, de H2Café’s (die samen met NLHydrogen worden georganiseerd) en de Graduate School trekken veel mensen uit de relevante sector, zodat ook op de doelen van netwerkvorming belangrijke stappen worden gezet. Procedures, het maken van regelingen, het beoordelen van subsidieaanvragen, het vervolgens bereiken van FID (Financial Investment Decision) en starten met bestellen en bouwen blijken langdurige processen, waardoor de impact van gestarte projecten nog lastig te bepalen is. De beoogde impact op basis van de per project uitgewerkte plannen biedt evenwel vertrouwen in de resultaten.

Health-RI

Het project Health-RI investeert in (i) de ontwikkeling van een geïntegreerde, nationale gezondheidsdata- en onderzoeksinfrastructuur, (ii) het wegnemen van sociale en organisatorische belemmeringen door middel van een afsprakenstelsel, en (iii) een centraal punt voor data-uitgifte. Het doel is om innovatie in de life sciences and health-sector te stimuleren door data van Nederlandse ziekenhuizen en zorgorganisaties, kennisinstellingen, organisaties in de publieke gezondheid, patiëntenorganisaties, gezondheidsfondsen en bedrijven te standaardiseren en met elkaar te verbinden. Het project richt zich op het delen en gebruiken van (onderzoeks)data.

Begin 2023 werd de vervolgfinanciering van € 47 mln vanuit het Nationaal Groeifonds toegekend. In het kader van de ontwikkelingen van de European Health Data Space (EHDS) heeft Health-RI samen met VWS, RIVM, CBS en ICTU voor de realisatie van de Health Data Access Body (HDAB), het HDAB-NL consortium gevormd. Het consortium zal de komende vier jaar werken aan de functionaliteiten en governance die nodig zijn om tot de benodigde HDAB te komen. Vertrouwen van alle partijen en met name van de burger en patiënt is essentieel om de missie van Health-RI te verwezenlijken. Op diverse wijzen wordt gewerkt aan maatschappelijk draagvlak.

RegMed XB

Het project RegMed XB investeert in de bouw van vier pilotfabrieken voor de verdere ontwikkeling van regeneratieve gezondheidszorg. Regeneratieve geneeskunde is erop gericht nieuwe behandelingen te ontwikkelen die slim gebruik maken van het zelfherstellend vermogen van ons lichaam. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van gentherapie en (stam)celtherapie. Het doel van RegMed XB is enerzijds om op lange termijn chronische ziekten te kunnen voorkomen of genezen, en anderzijds het Nederlandse bedrijfsleven in staat te stellen om innovatieve producten en processen te ontwikkelen en in te spelen op een sterk groeiende buitenlandse markt.

De verhoging van de beschikking door RVO met € 33,3 mln voor fase 2 is in 2023 doorgevoerd. Na een uitgelopen opstartperiode zijn alle pilotlijnen in 2024 voor het grootste deel van start gegaan. Er zijn stappen gezet in de interne samenwerking, en het de pijplijn en het aantal gebruikers begint voor de meeste pilotlijnen toe te nemen. In 2025 zal er een midterm review plaatsvinden.

Quantum Delta NL

Het programma Quantum Delta NL richt zich op het versterken van het Nederlandse quantum ecosysteem, door te investeren in (1) quantum computers, (2) quantumnetwerken en (3) quantumsensoren. Quantum is een ontwikkelende technologie die disruptief kan zijn op het gebied van rekenkracht en daarmee voor nieuwe verdienmodellen en oplossingen voor maatschappelijke opgaven kan zorgen. Door quantumtechnologie kunnen er in de toekomst mogelijk veel veiligere netwerken en communicatie tot stand gebracht worden. Het programma is in uitvoering.

Inmiddels is € 282 mln direct toegekend. De eerste calls for proposals van Quantum Delta NL zijn uitgezet en gehonoreerd en is het start-up fonds opgezet met inmiddels deelneming in 8 bedrijven. Ook is gewerkt aan de verdere ontwikkeling van het House of Quantum. Volgend op de ondertekening van de MoU's met Frankrijk en Duitsland heeft het NGF ook € 60 mln uit de openstaande reservering toegekend aan het programma om een trilateraal programma met Frankrijk en Duitsland uit te kunnen voeren. In 2024 is de midterm review ingediend ten behoeve van de omzetting van de middelen voor fase 3. De aanbevelingen uit de MTR leiden o.a tot herziening van het fase 3 plan met meer focus op industrialisatie. Dit fase 3 plan is positief beoordeelt door de NGF-commissie voor het vrijgeven van de gehele reservering van € 273 mln.

Oncode Accelerator

Het doel van Oncode Accelerator (voorheen Oncode-PACT) is om een infrastructuur op te zetten met innovatieve modellen en methoden waarmee effectieve kandidaat-kankermedicijnen sneller en goedkoper ontwikkeld worden voor specifieke patiëntengroepen. Hierdoor trekt het project investeringen aan en brengt het nieuwe medicijnen die preciezer en eerder werken bij de juiste patiënt. Dit verbetert de kwaliteit van het leven van kankerpatiënten en versterkt het toekomstige verdienvermogen van Nederland.

Voor dit project is in 2022 € 325 mln toegekend uit het Nationaal Groeifonds, waarvan € 161 mln als directe en € 164 mln als voorwaardelijke toekenning. Met de middelen van fase 1 is alle infrastructuur in 2024 zo goed als opgezet, zowel fysiek als organisatorisch. Inhoudelijk zijn in 2024 alle consortiumovereenkomsten getekend. Er is nationaal en internationaal geworven voor partijen om deel te nemen aan de demonstratorprojecten, waarbij de subsidie wordt doorgezet voor onderzoek en gematcht wordt met private financiering. Het eerste demonstratorproject is in december goedgekeurd, en er is proactief nagedacht over manieren om deze private matching te realiseren. In oktober 2024 is ook de midterm review van gestart, en wordt in maart 2025 afgerond. Op basis hiervan zal ook projectplan fase 2 in 2025 ingediend worden.

Bio based Circular

Begin 2024 is Biobased Circular van start gegaan. Dit programma heeft tot doel dat Nederland Europees koploper wordt als ontwikkelaar, producent en verwerker van circulaire biopolyesters, met toepassingen in verpakkingen, textiel en (interieur)bouw. Het programma heeft een vliegende start gehad; ongeveer de helft van het beschikbare budget voor de eerste fase (€ 102 mln voor 2024-2026) is uitgezet, aan innovatie- en ontwikkelprojecten en studies op gebied van biomassa scoping, ketenvorming, logistiek, LCA’s, circular by design en bioafbreekbaarheid. Voor fase 2 van het programma, waarin ook opschaling een belangrijk component is, staat nog € 236 mln gereserveerd.

PhotonDelta

Het doel van het NGF PhotonDelta programma is de ontwikkeling van het Nederlandse ecosysteem voor geïntegreerde fotonica te versnellen. Met geïntegreerde fotonica worden chips bedoeld die met optische signalen werken in plaats van elektrische signalen. Het plan bestaat uit drie programmalijnen. De eerste programmalijn omvat de doorontwikkeling van het ecosysteem met onder andere talentontwikkeling, startup-onder steuning en gedeelde onderzoeksfaciliteiten. In de tweede programmalijn wordt fundamenteel en industrieel onderzoek gedaan naar fotonische bouwblokken en hun integratie in grotere chipsystemen. Dit om de bewezen fotonicatechnologie zo veel als mogelijk beschikbaar te maken voor nieuwe toepassingen. De derde programmalijn heeft als doel pilot-productiefaciliteiten en een hoog-volume productielijn te ontwikkelen.

Voor PhotonDelta is € 267 mln toegekend voor Fase 1 en is € 205 mln voorwaardelijk toegekend voor Fase 2. In 2023 is het programma van start gegaan, de subsidie voor de eerste fase is aan PhotonDelta toegekend. Hiermee zijn de innovatieprojecten van start gegaan, is het Human Capital programma opgezet en is er gewerkt aan de internationaliseringsstrategie. Ook zijn er twee leningen verstrekt: aan SMART Photonics van € 60 mln en aan Phix van € 4,5 mln. In 2024 is het PhotonDelta start-up fonds van start gegaan. Ook is in 2024 binnen de Europese Chips Joint Undertaking een succesvolle aanvraag gedaan voor het project PIXEurope dat een pilot line voor fotonische chips zal realiseren. Ten behoeve van de nationale cofinanciering van dit project is € 54 mln uit de voorwaardelijke middelen voor fase 2 definitief toegekend.

Circulaire Plastics

NGF-project Circular Plastics NL is gestart in januari 2023 en heeft als doel om de plastic waardeketens volledig circulair te maken door met subsidies de transitie te versnellen.

De eerste fase van het Circular Plastics NL programma is in het eerste kwartaal van 2024 succesvol geëvalueerd. Dit heeft geresulteerd in een onvoorwaardelijke toekenning van de tweede fase van € 43 mln (2025-2026) door de NGF-Adviescommissie. Daarnaast zijn medio 2024 vijf projecten gehonoreerd uit de subsidieregeling Circular Plastics NL (ca. € 18,5 mln). Het betreft hier onderzoeksprojecten op het gebied van karakterisering, sortering en wassen en drie showcases voor (mechanische) recycling van polyolefines en depolymerisatie. Via NWO zijn 10 wetenschappelijke onderzoeken uitgezet met een totale subsidiebijdrage van € 5,9 mln. Ook zijn 3 maatwerkbeschikkingen afgegeven voor het uitbreiden van open infrastructuur met demofaciliteiten, inclusief een innovatieve reactor voor thermochemische recycling.

Opschaling PPS Beroepsonderwijs

Dit NGF project maakt het mogelijk om 15 publiek-private samenwerkingen op te schalen. Zij zorgen ervoor dat de snel veranderende vraag vanuit het bedrijfsleven en de transities worden geïntegreerd in het onderwijs. Het programma is gericht op het dichten van de kloof tussen het beroepsonderwijs en de arbeidsmarkt en werkt langs vijf actielijnen. Ten eerste het versterken van de regionale samenwerking tussen onderwijs, bedrijven en overheden; ten tweede de talentontwikkeling van huidige en toekomstige werknemers; als derde door leven lang ontwikkelen modules met het bedrijfsleven op te zetten voor hun werknemers om nieuwe technologieën aan te leren; als vierde middels innovatie van de beroepspraktijk op basis van de behoeftes van het bedrijfsleven; als vijfde door contextrijke leeromgevingen en lesruimtes te creëren waarin werksituaties worden gesimuleerd. Voor dit programma (2023 ‒ 2030) is € 210 mln toegekend, waarvan € 152,5 mln onvoorwaardelijk. In 2024 is er € 33 mln. via de 15 PPS’en uitgegeven.

NXTGEN HIGHTECH

NXTGEN HIGHTECH ontwikkelt een nieuwe generatie high tech equipment binnen zes toepassingsdomeinen: lasersatellietcommunicatie, biomedische productietechnologie, semiconductors, composieten, energie en agrifood. Binnen deze domeinen zijn ook verdiepingsprogramma’s op zeven technologieën, zoals bijvoorbeeld plasmatechnologie en ‘thin films’ onder het domein energie. Het voorstel draagt bij aan de versterking van het innovatie-ecosysteem, dat samenwerkt over wetenschappelijke disciplines en sectoren heen.

Voor dit programma is in totaal € 450 mln toegekend voor een periode van 7 jaar. Het programma zal tijdens twee «stage-gates» inhoudelijk worden bijgestuurd. De toegekende NGF-bijdrage van € 450 mln aan het NGF-project NXTGEN HIGHTECH is na de parlementaire autorisatie op 8 december 2022 als NGF-middelen verwerkt op de departementale begroting van het Ministerie Economische Zaken en Klimaat (EZK-begroting). Hiervan is in 2023 en 2024 ongeveer € 181 mln uitgegeven.

Material Independence & Circular Batteries

Material Independance & Circular Batteries ontwikkelt binnen drie programmalijnen een goed georganiseerde en geïntegreerde waardeketen die applicatiegericht batterijtechnologie ontwikkelt. Dit doet het programma door de applicatiemarkten te verbinden met partijen die technologie ontwikkelen. Voor dit programma is € 157,9 mln toegekend voor de eerste fase; een bedrag van € 138 mln is gereserveerd voor de tweede fase.

In 2024 is dit project gestart en zijn de eerste verplichtingen aangegaan. De eerste uitgaven worden in 2025 verwacht; de middelen zullen onder andere worden beschikt via de Subsidiemodule Circular Batteries en de Investeringssubsidie maakindustrie klimaatneutrale economie, via een wetenschapscall van NWO en via enkele maatwerkbeschikkingen.

Nieuwe Warmte Nu!

Nieuwe Warmte Nu zet zich in om bedrijven, burgers en overheden samen te brengen om de realisatie van collectieve warmtesystemen te versnellen en kennis en ervaringen hierover te delen. Nieuwe Warmte Nu! ondersteunt 11 vliegwielprojecten en 4 innovatieprojecten met middelen uit het Nationaal Groeifonds. Elk van deze vliegwielprojecten heeft een of meerdere eigen leerdoelen die bijdragen aan de landelijke versnelling van de realisatie van collectieve warmtesystemen. Voor de innovatieprojecten werken samenwerkingsverbanden aan het doel de innovatie op te schalen naar Technology Readiness Level 8-9, en het toepassen van de innovatie in vervolgprojecten en/of commerciële toepassingen. De projecten hebben hun doelen voor deze samenwerkingen vastgelegd in overeenkomsten. Er worden Communities of Practices gevormd, waarbinnen projecten onderling ervaringen, kennis, en uitkomsten met elkaar kunnen delen.

Er zijn veel projecten vertraagd in 2024 als gevolg van onzekerheid over de marktordening. In deze gevallen wordt de subsidie bevoorschotting stopgezet totdat in overleg met RVO een oplossing is gevonden of de werkzaamheden weer worden voortgezet. Er is nog budget beschikbaar voor het programma Nieuwe Warmte Nu. Eind 2024 is er een uitvraag gedaan voor nieuwe innovatieprojecten. In 2025 worden deze nieuwe projecten geselecteerd.

Circulaire Zonnepanelen

Het project SolarNL richt zich op de ontwikkeling en industrialisatie van nieuwe zon-pv-technologieën en zorgt voor de ontwikkeling van de volgende generatie volledig circulaire zonnepanelen. Het project werkt samen met de hele keten: van de leveranciers van de uitgangsmaterialen tot de bouw- en automotive bedrijven die geïntegreerde zonnepanelen grootschalig gaan gebruiken. Ook zal er internationale samenwerking beoogd worden. Gezamenlijk geven zij een impuls aan een Nederlandse en Europese maakindustrie voor zonnepanelen. Daarmee dragen zij bij aan de energietransitie én de energieonafhankelijkheid van Nederland en de EU.

Doel van het project is de ontwikkeling en industrialisatie van drie innovatieve zon-pv-technologieën (circulair, hoog-efficiënt, en geïntegreerd), die elk concurrerend zullen zijn op hun respectievelijke markten. Het Nationaal Groeifonds investeert maximaal € 412 mln in het project. Van dit bedrag is € 135 mln definitief toegekend en € 177 mln voorwaardelijk toegekend. Daarnaast is er € 100 mln voorwaardelijk toegekend voor een mogelijke lening voor één van de consortiumdeelnemers. In 2024 zijn de eerste beschikkingen afgegeven. Daarnaast is in oktber 2024 de Investeringssubsidie maakindustrie klimaatneutrale economie (IMKE) opgengesteld. Hierin kan subsidie worden aangevraagd voor de productielijn van noodzakelijke onderdelen van zonnepanelen (heterojunctionzonnecellen, perovskietfolies, perovskietzonnecellen en tandemzonnecellen).