Het advies van de Raad van State wordt niet openbaar gemaakt op grond van het bepaalde in artikel 25a, derde lid, onder b, van de Wet op de Raad van State.

INHOUDSOPGAVE

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 en 2 (uitgaven/verplichtingen en ontvangsten)

De begrotingen die onderdeel uitmaken van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om de begroting van het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij voor het jaar 2001 vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor het jaar 2001. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota 2001.

Met de vaststelling van deze wetsartikelen wordt de in de begrotingsstaat opgenomen begroting van de uitgaven en de ontvangsten voor het jaar 2001 vastgesteld. De in die begroting opgenomen begrotingsartikelen worden door middel van een algemene toelichting en een toelichting per begrotingsartikel toegelicht in de onderdelen B en C van deze memorie van toelichting.

Wetsartikel 4 (agentschapbegroting LASER)

Met de vaststelling van dit wetsartikel wordt de in de begrotingsstaat opgenomen begroting van baten en lasten en van kapitaaluitgaven en -ontvangsten van het agentschap «LASER» voor het jaar 2001 vastgesteld. De in die begroting opgenomen begrotingsartikelen worden door middel van een algemene toelichting en een toelichting per begrotingsartikel toegelicht in onderdeel D van deze memorie van toelichting.

Wetsartikel 5 (agentschapbegroting Bureau Heffingen)

Met de vaststelling van dit wetsartikel wordt de in de begrotingsstaat opgenomen begroting van baten en lasten en van kapitaaluitgaven en -ontvangsten van het agentschap «Bureau Heffingen» voor het jaar 2001 vastgesteld. De in die begroting opgenomen begrotingsartikelen worden door middel van een algemene toelichting en een toelichting per begrotingsartikel toegelicht in onderdeel D van deze memorie van toelichting.

Wetsartikel 6 (agentschapbegroting Plantenziektenkundige Dienst)

Met de vaststelling van dit wetsartikel wordt de in de begrotingsstaat opgenomen begroting van baten en lasten en van kapitaaluitgaven en -ontvangsten van het agentschap «Plantenziektenkundige Dienst» voor het jaar 2001 vastgesteld. De in die begroting opgenomen begrotingsartikelen worden door middel van een algemene toelichting en een toelichting per begrotingsartikel toegelicht in onderdeel D van deze memorie van toelichting.

B. ALGEMENE TOELICHTING BIJ DE BEGROTING

Memorie van Toelichting

Algemeen Deel

Behorende bij de begroting van het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij voor het jaar 2001

Inhoudsopgave

1. HOOFDLIJNEN VAN DE BELEIDSONTWIKKELING

1.1 Algemeen kader

Visie

De beleidsterreinen van LNV zijn diep geworteld in onze samenleving. Dit komt tot uitdrukking in de betrokkenheid van het ministerie bij tal van discussies die zich kunnen verheugen in een brede belangstelling. Of het nu gaat over voedselveiligheid, biotechnologie, dierenwelzijn, de inrichting van het landelijk gebied of de instandhouding van de biodiversiteit, telkens wordt intensief geparticipeerd in het maatschappelijk debat en wordt (mede) sturing gegeven aan de beleidsontwikkelingen op deze terreinen. Daarbij is een heldere visie op de gewenste beleidsdoelen onontbeerlijk.

Die visie is er. Op afzonderlijke thema's zijn zeer recent of worden binnenkort fundamentele beleidsnota's gepubliceerd. Deze nota's vormen een nadere uitwerking van reeds eerder ingezet beleid, met name in de nota Kracht en Kwaliteit (TK 1998–1999, 26 446, nr. 1). Zij dragen tegelijk bouwstenen aan voor nog te verschijnen beleidsstukken, zoals de Vijfde Nota voor de Ruimtelijke Ordening en het Tweede Structuurschema Groene Ruimte (SGR2). De dynamiek van dit beleidsproces speelt zich af tegen de achtergrond van een integrale (middel)langetermijnvisie op het landbouwbeleid en het beleid voor natuur, bos en landschap. In de nota's Voedsel en Groen en Natuur voor mensen, mensen voor natuur presenteert het kabinet de hoofdlijnen van het beleid ter zake. De aard en omvang van de overheidstaak kan niet los gezien worden van de veranderende omgeving en voortdurend zal moeten worden beoordeeld welke verantwoordelijkheden behoren tot het publieke domein en welk handelen van de overheid mag worden verwacht.

De samenleving van nu is niet die van over tien jaar. De consument zal zijn eisen ten aanzien van de kwaliteit van het voedsel, de wijze waarop zijn voedsel geproduceerd wordt en de samenstelling van de daarvoor benodigde grondstoffen verhogen. Ook zal de toenemende levensstandaard gevolgen hebben voor onder meer de volkshuisvesting en de daarmee verband houdende eisen aan de fysieke kwaliteit van de woonomgeving, in de stad en op het platteland. In Natuur voor mensen, mensen voor natuur wordt de aanpak beschreven van het natuurbeleid in brede zin voor de komende 10 jaar, vanuit het besef dat natuur en landschap essentiële elementen zijn in een leefbare en duurzame samenleving. Met natuur voor mensen, mensen voor natuur wordt aangegeven dat het natuurbeleid en de daaruit voortvloeiende inrichting van de natuur moeten aansluiten bij de wensen van de samenleving en dat de natuur door mensen bewerkt en ontwikkeld, beheerd en beschermd wordt.

Innovatie

Een krachtig innovatievermogen is een voorwaarde voor de maatschappelijke legitimatie van de agrosector. De moderne agro-ondernemer moet in staat zijn zich voortdurend aan te passen aan zijn veranderende omgeving. Maatschappelijke wensen ten aanzien van natuur en milieu, productiewijze, dierenwelzijn en voedselveiligheid dienen een geïntegreerd onderdeel van de agrarische bedrijfsuitoefening te zijn. In Voedsel en Groen zijn daarom stimulansen opgenomen, waarmee het innovatievermogen van het agrocomplex wordt geactiveerd. Een aanzet hiertoe is het Innovatienetwerk Groene Ruimte en Agrocluster, dat onderdeel wordt van de Nationale Raad voor Landbouwkundig Onderzoek. Via het Innovatienetwerk zal een forse impuls gegeven worden aan het innovatievermogen van het agrofoodcomplex en het cluster groene ruimte. Het Innovatienetwerk zal ook een platformfunctie vervullen om regionale, nationale en internationale innovatie-initiatieven op elkaar af te stemmen.

De wijze waarop financiële middelen voor innovatie worden ingezet, zal de komende jaren worden aangepast. Het kabinet zal een Agro-innovatiefonds van publieke en private middelen opzetten, dat een deel van het Stimuleringskader zal vervangen. Vooral voor innovatieve projecten met commerciële vooruitzichten zal het fonds functioneren als revolving fund. De publieke middelen in het Agro-Innovatiefonds zullen breed van karakter zijn, vanwege de verwevenheid van veel innovatieprogramma's met niet specifiek aan LNV gelieerde beleidsterreinen.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

Eén van de pijlers van Voedsel en Groen is de uitwerking van de maatschappelijke verantwoordelijkheid van de ondernemer. De agro-ondernemer zal zich scherp bewust moeten zijn van de maatschappelijke wensen ten aanzien van onder meer voedselveiligheid, natuur en milieu, productiewijze en dierenwelzijn. In de komende periode zal met een stevig maatregelenpakket de betrokkenheid bij elk van deze beleidsterreinen worden onderstreept.

Voedselveiligheid

De betrouwbaarheid van ons voedsel bestaat bij de onberispelijkheid van alle schakels in de voedselketen. Dat legt een grote verantwoordelijkheid op alle bij de voedselproductie betrokken sectoren: de primaire sectoren in het produceren en leveren van betrouwbare grondstoffen en de secundaire sectoren in de verwerking van die grondstoffen tot een kwalitatief hoogwaardig eindproduct. Daarbij dient de producent zich rekenschap te geven van de voorwaarden die de consument stelt ten aanzien van de productie van zijn voedsel. Maar alleen een open oor voor de roep van de consument is niet voldoende; naast de consumer concerns staan de producer responsibilities. De overheid vraagt van de producent eigener beweging blijk te geven van zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid ten aanzien van de voedselveiligheid. De verantwoordelijkheid van de voedselproducent heeft in Voedsel en Groen een specifiek accent gekregen door het voornemen om private systemen van ketengarantie en -certificering verder te (doen) ontwikkelen. De voedselproductieketen zal door middel van zelfcontrole waarborgen moeten geven voor de veiligheid van het eindproduct. Daarbij spreekt vanzelf dat een goede communicatie tussen de schakels in de keten essentieel is om volksgezondheidsrisico's in de voedselproductie te minimaliseren.

Meer markt is niet minder overheid. De bescherming van de volksgezondheid is een publiek belang, waarop de overheid primair aanspreekbaar is. De overheid stelt voorwaarden aan de hand waarvan en schept kaders waarbinnen private ondernemers hun activiteiten kunnen ontplooien. Daarnaast ziet de overheid toe op de manier waarop private systemen van ketencertificering functioneren. Door resultaten van productcontroles openbaar te maken, nodigt de overheid het bedrijfsleven uit zelf verantwoordelijkheid te nemen voor de veiligheid van de producten die het de consument aanbiedt.

In de nota Voedsel en Groen is aangegeven dat de vorming van één nationaal voedselcontrolebureau gewenst is. De komende periode zal dit nader worden onderzocht en uitgewerkt. Controle-activiteiten op het terrein van de voedselveiligheid staan in directe relatie tot de norm waaraan de te controleren producten moeten voldoen. Om te komen tot een eenduidige en wetenschappelijk onderbouwde normstelling wil het kabinet investeren in de totstandkoming van een hoogwaardig onderzoeksinstituut. Deze gedachte sluit aan bij het initiatief tot het instellen van een Europese Voedselautoriteit (EVA), zoals verwoord in het Witboek Voedselveiligheid. In het kabinetsstandpunt naar aanleiding van het Witboek, dat in het voorjaar aan de Kamer is gezonden (bij brief van 31 maart 2000, TK 1999–2000, 26 991, nr. 5), is krachtig steun aan deze gedachte gegeven. De EVA kan een harmoniserende rol vervullen door mede controle uit te oefenen op de controle-instanties van de lidstaten.

De bestrijding van salmonella en campylobacter zal krachtig ter hand worden genomen. Het Plan van Aanpak ter bestrijding van deze zoönosen is tekort geschoten. Het in mei 2000 gepubliceerde rapport Voedselinfecties van de Gezondheidsraad heeft hierover duidelijke signalen afgegeven. Op korte termijn zullen wettelijk normen worden vastgesteld. Op de naleving daarvan zal nauwlettend worden toegezien.

Milieu

In het jaar 2001 zal verder worden gewerkt aan de realisering van – mede in EU-verband overeengekomen – milieudoelen. Het begrotingsjaar zal voor een groot deel in het teken staan van de wijziging van de Meststoffenwet ter zake van de introductie van het systeem van mestafzetovereenkomsten en de aanscherping van de verliesnormen in Minas in 2002/2003. Dit wetsvoorstel is in de brief van 10 september 1999 (TK 1999–2000, 26 729, nr. 1) aangekondigd. Een goed functionerend systeem van mestafzetcontracten veronderstelt evenwicht op de mestmarkt. Om die situatie binnen handbereik te krijgen is dit jaar gedurende twee maanden de Regeling Beëindiging Veehouderijtakken (RBV) opengesteld. Dit heeft ertoe geleid dat ongeveer 7,5 miljoen kg fosfaat (f 405 mln) is aangeboden. Hiermee kan een flinke stap voorwaarts worden gezet in de richting van het doel om 21,5 mln kg fosfaat uit de markt te halen. Het succes van de regeling heeft het kabinet ertoe doen besluiten veehouders in 2001 nogmaals in de gelegenheid te stellen gebruik te maken van deze regeling onder de dan geldende voorwaarden.

Met ingang van 2001 zullen de verliesnormen in Minas verder worden aangescherpt. Hiermee wordt een stap gezet in het traject naar de realisering van de doelstellingen zoals vastgelegd in de Europese Nitraatrichtlijn. De definitieve stikstofverliesnormen voor grasland zullen pas kunnen worden vastgesteld aan de hand van de uitkomsten van het derogatieverzoek dat in het kader van de Nitraatrichtlijn bij de Europese Commissie is neergelegd en dat middels een RIVM-rapport wetenschappelijk verantwoord onderbouwd is. Het derogatieverzoek heeft de brede en voor het welslagen hiervan onontbeerlijke steun gekregen van het parlement in het algemeen overleg van 25 mei 2000.

De herstructurering van de intensieve veehouderij vergt ook aanpassingen in ruimtelijke zin. Met de Reconstructiewet concentratiegebieden krijgen provincies een instrument in handen waarmee de afstemming van de belangen van het agrarische bedrijfsleven met die van natuur en milieu optimaal kan plaatshebben. De pilotprojecten laten in dat opzicht hoopvolle resultaten zien.

Het realiseren van natuurdoelen in een gebied stelt eisen aan de milieu- en watercondities. Op termijn zijn milieucondities nodig die aanzienlijk verder gaan dan de tussendoelstellingen voor 2010 uit het NMP3. In het NMP4 zal het kabinet aangeven hoe het milieubeleid op langere termijn zal bijdragen aan adequate condities voor de gewenste natuur in Nederland.

Dierenwelzijn

Bij de herstructurering van de verschillende agrosectoren spelen naast milieudoelstellingen overwegingen van dierenwelzijn een prominente rol. De inwerkingtreding van het gewijzigde Varkensbesluit vormt een onlosmakelijk geheel met de Wet Herstructurering Varkenshouderij (WHV). De besluitvorming over de huisvesting van vleeskuikenouderdieren en de afschaffing van de legbatterij in Europees verband zijn eveneens onderdeel van een breder beleid ten aanzien van de pluimveehouderij. Het rapport van de Commissie Alders zal de komende periode onderdeel zijn van besluitvorming over de toekomst van de pluimveehouderij.

In de komende maanden zal nader gesproken worden over de problematiek van de afbouw van de nertsenhouderij.

In Voedsel en Groen is aangekondigd dat de komende jaren nieuwe stappen zullen worden gezet in het maatschappelijk debat over dierenwelzijn. Hierover zullen binnenkort aan de Tweede Kamer voorstellen worden gedaan.

Natuur en landelijk gebied

Onlangs is het beleid voor natuur en landschap voor de komende tien jaar gepresenteerd met de nota Natuur voor mensen, mensen voor natuur. De beleidsvoornemens in deze nota moeten een stevige impuls geven aan de kwaliteit van natuur en landschap en de betekenis van natuur voor de samenleving. De uitvoering van deze beleidsvoornemens zal een flinke inzet vergen van alle betrokkenen: overheden, bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en burgers. Natuur voor mensen, mensen voor natuur is in dat opzicht het startpunt van een nieuwe fase in het natuurbeleid.

De realisering van de EHS zal met kracht worden voortgezet. Het voornemen is om tot 2018 jaarlijks gemiddeld 6500 ha EHS-gronden te realiseren door verwerving, inrichting en overdracht aan de eindbeheerders of door middel van particulier natuurbeheer. Dat vergt vanaf het begrotingsjaar een forse inspanning, niet in de laatste plaats vanwege de snel stijgende grondprijzen. Over het grondprijsbeleid en de gevolgen daarvan voor de realisering van de natuurtaakstellingen zal nog in 2000 aan de hand van de uitkomsten van het Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) Grondbeleid een kabinetsstandpunt verschijnen.

De samenhang binnen de EHS zal verder worden versterkt door de realisering van een zevental robuuste verbindingszones per 2020. Deze verbindingen betekenen een belangrijke uitbreiding en versteviging van grotere eenheden natuur in ons land, niet alleen door de oppervlakte van de verbindingen zelf, maar vooral ook door de schakeling van EHS-gebieden ten gevolge van de verbindingen. De oppervlakte bos zal door het realiseren van de robuuste verbindingszones toenemen ten opzichte van de in het SGR opgenomen taakstelling. Ook wordt gewerkt aan de totstandkoming van hoogwaardig groen in en om de stad.

In de inrichting en het beheer van het landelijk gebied spelen naast de landbouw, die meer dan de helft van het Nederlandse grondoppervlak beheert, ook natuur, recreatie en wonen een belangrijke rol. De overheid zet actief middelen in om elk van die functies tot haar recht te laten komen, afzonderlijk of in combinatie. Natuur voor mensen, mensen voor natuur kiest voor een offensieve landschapsaanpak. Het streven is daarbij om de kwaliteit van circa 400 000 ha landelijk gebied aanzienlijk te verbeteren door gericht te investeren in zo'n 40 000 ha kenmerkende landschapselementen (groen-blauwe dooradering). Tevens zullen ruimtelijke ontwikkelingen op alle schaalniveaus worden getoetst op kwaliteit, waarbij onafhankelijke deskundigen de overheden bijstaan.

In het kader van de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening en het SGR2 zullen deze uitgangspunten en concepten worden afgewogen en hun doorvertaling krijgen in het ruimtelijk beleid. Met de thans beschikbaar gestelde bedragen voor de nota Natuur voor mensen, mensen voor natuur kan reeds de helft van de ambitie voor robuuste verbindingen (13 000 ha) en de kwaliteitsimpuls landschap (200 000 ha) worden gefinancierd.

In internationaal verband blijft Nederland zich sterk maken voor een goede implementatie van het Biodiversiteitsverdrag. Dat brengt niet alleen verplichtingen met zich mee ten aanzien van het realiseren van de EHS, maar vraagt ook inspanningen op het terrein van de soortenbescherming.

Internationale oriëntatie

In de WTO worden de onderhandelingen over liberalisering van de landbouwsector voortgezet. Door de toenemende liberalisering en de daarmee gepaard gaande afbouw van tarifaire handelsbelemmeringen voor de land- en tuinbouw, wordt de mate waarin van deze marktopening kan worden geprofiteerd mede bepaald door de mate waarin voldaan kan worden aan de kwaliteitseisen die aan producten worden gesteld. Vooral ten opzichte van ontwikkelingslanden ziet het kabinet in het licht van deze ontwikkeling de noodzaak tot het plegen van extra inspanningen, in het bijzonder in EU-verband. Het is onder meer zaak aandacht te besteden aan tijdige en heldere communicatie over nieuwe en bestaande normen. In EU-verband zal door Nederland blijvende aandacht worden gevraagd voor de noodzaak van investeringen in voorzieningen en het verlenen van technische assistentie in deze landen, die ertoe bijdragen dat zij de aansluiting met de internationale markt niet missen.

Nederland zet in op een volledige overname van het veterinaire en fytosanitaire acquis op het moment van toetreding van MOE-landen tot de Europese Unie. De nieuwe lidstaten zullen op deze punten nog forse inspanningen moeten plegen.

Biotechnologie

Biotechnologische ontwikkelingen bieden enorme kansen voor de toekomst. Het benutten van de mogelijkheden die deze technologie biedt, moet de aandacht voor de risico's evenwel niet doen verslappen. Wetenschappelijk onderzoek naar de potentiële gevaren zal dan ook eenblijvende stimulans krijgen. Dit neemt niet weg dat genetische modificatie van landbouwgewassen een belangrijke bijdrage kan leveren aan de terugdringing van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. De toepassing van genetisch gemodificeerde organismen die gezondheidsbevorderende voedingscomponenten maken, kan de volksgezondheid op een hoger peil brengen.

Duidelijke informatie aan de consument over de toepassing van gemodificeerde grondstoffen in de voedselketen is absoluut noodzakelijk om een breed vertrouwen te wekken. Een en ander laat onverlet dat de keuzevrijheid van de consument gegarandeerd dient te worden. Een ggo-vrij marktsegment voedingsmiddelen zal daarom blijven bestaan. De biologische landbouw kan hierin een waardevolle rol vervullen.

Biologische landbouw

Het kabinet heeft dezer dagen de beleidsnota Biologische Landbouw 2001–2004 gepresenteerd. Voor de uitvoering van de voornemens in de beleidsnota wordt ongeveer f 85 mln ingezet, bovenop de reguliere middelen voor biologische landbouw.

Dierziektebestrijding

Het wettelijk instrumentarium op het terrein van de dierziektebestrijding wordt uitgebreid. In het begrotingsjaar zal naar verwachting de behandeling plaatshebben van de wijziging van de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren (GWWD), waarmee dierenartsen een meldplicht krijgen bij constatering van onduidelijke dierziekten. Gezondheidsproblemen bij dieren die niet rechtstreeks tot een bepaalde dierziekte te herleiden zijn, kunnen op deze manier toch goed in kaart gebracht worden. De zogenaamde slijtersproblematiek illustreert de noodzaak van de codificatie van deze meldplicht. Dit wetsvoorstel is medio 2000 voor advies naar de Raad van State gestuurd.

De evaluatie van de varkenspestepidemie (TK 1997–1998, 25 229, nr. 49) heeft doen zien dat het wettelijk instrumentarium ter bestrijding van dierziekten toereikend is. De effectiviteit van de regelgeving is evenwel niet los te zien van de manier waarop individuele ondernemers hun verantwoordelijkheid vormgeven. Om de betrokkenheid van de houder van dieren te accentueren is in de wijziging van de GWWD een bepaling opgenomen die verplicht tot het nalaten van handelingen die bijdragen aan de verspreiding van een wettelijk aangewezen besmettelijke dierziekte en het treffen van maatregelen om verspreiding te voorkomen.

Een novum binnen de GWWD is de introductie van tuchtrechtelijke handhaving bij medebewind. Hiermee wordt tegemoet gekomen aan de wens van de productschappen PVV en PPE om gespecialiseerde rechtspraak ten aanzien van een bepaalde groep belanghebbenden mogelijk te maken. Naast de tuchtrechtelijke maatregelen, zoals opgenomen in de Wet tuchtrechtspraak bedrijfsorganisatie (WTB), te weten berisping, geldboete en openbaarmaking van de tuchtbeschikking op kosten van de veroordeelde, is in de wijziging van de GWWD een extra tuchtmaatregel opgenomen inhoudende het onder verscherpte controle stellen van de betrokkenen op zijn kosten, voor ten hoogste twee jaren. Met dit instrumentarium worden de productschappen optimaal geoutilleerd om normconform gedrag af te dwingen.

De strafmaat in de WED voor overtreding van voorschriften die betrekking hebben op het voorkomen van besmettelijke dierziekten wordt verhoogd. Opzettelijke overtreding van deze voorschriften zal wordt aangemerkt als een misdrijf, waarop een gevangenisstraf van maximaal zes jaren of een geldboete van de vijfde categorie kan worden opgelegd.

Het illegaal gebruik van groeibevorderaars kan niet alleen schade toebrengen aan het welzijn van het dier, maar ook aan de volksgezondheid. Van de huidige strafmaat voor het toedienen van deze middelen, die in vergelijking met ons omringende landen laag is, gaat onvoldoende preventieve werking uit. Ook deze strafmaat zal daarom fors worden verhoogd. De hoogte van de strafmaat wordt afgestemd op de mate waarin belangen van de volksgezondheid door gebruik van illegale groeibevorderaars worden geschaad.

1.2 Financieel kader

De begroting van de uitgaven voor 2001 is ten opzichte van de meerjarencijfers in de begroting 2000 verhoogd met f 219 mln. De toename van de LNV-begroting wordt vooral veroorzaakt door de volgende mutaties.

¹ Dit is het saldo van de ramings-, loon- en prijsbijstelling, eindejaarsmarge, interdepartementale overboekingen en herschikkingen. Bovendien is voor het jaar 2000 extra geld beschikbaar gesteld (f 25 mln), t.b.v. betaling oude verplichtingen, voor landinrichting en verdroging.

In het kader van de nota Natuur voor mensen, mensen voor natuur wordt, voor de periode 2000 tot en met 2020, in totaal circa f 2,0 mld extra beschikbaar gesteld voor de aanleg van groene verbindingszones (robuuste verbindingen) tussen de natuur- en reservaatsgebieden uit de EHS en voor de verbetering van de kwaliteit van het landelijk gebied (kwaliteitsimpuls). Met deze bedragen kan reeds de helft van de ruimtelijke ambitie voor «robuuste verbindingen» (13 000 ha) en «kwaliteitsimpuls landschap» (200 000 ha) worden gefinancierd. Dit betekent een verdere versterking van de EHS en de identiteit en kwaliteit van het landschap. Voor de realisatie van de EHS, conform het afgesproken ambitieniveau, worden extra middelen beschikbaar gesteld ter compensatie van de stijging van de grondprijzen.

Ten behoeve van de bevordering van de biologische landbouw wordt, bovenop de reguliere middelen, in de periode 2000 tot en met 2004 een bedrag van totaal f 85 mln beschikbaar gesteld. In de beleidsnota Biologische Landbouw 2001 tot en met 2004 wordt aangegeven via welke maatregelen de overheid de groei van de biologische productie zal ondersteunen.

Innovatie is één van de drie strategische beleidspijlers uit de nota Voedsel en Groen. In Voedsel en Groen wordt de vorming van het Agro-Innovatiefonds aangekondigd: een fonds waarmee toekomstgerichte vernieuwende investeringen zullen worden gefinancierd. Het innovatiefonds wordt gevoed met publieke en particuliere middelen (50/50) en heeft deels het karakter van een «revolving fund». Om vanuit de overheid een snelle impuls te geven aan innovatie is, ten behoeve van het innovatiefonds, in 2000 eenmalig f 40 mln toegevoegd aan de LNV-begroting. Op dit moment wordt gewerkt aan een verdere uitwerking van het fonds.

De extra middelen voor de uitvoeringskosten van Agenda 2000 zijn nodig voor het ontwikkelen, beheren en onderhouden van de nieuwe inkomensregelingen. Daarnaast is in 2000 voor het eerst het instrument cross-compliance geïntroduceerd, waarbij producenten die inkomenstoeslagen ontvangen daarvoor een tegenprestatie op milieugebied moeten leveren. Dit verzwaart de uitvoering van regelingen voor inkomenstoeslagen, zowel administratief als controletechnisch. Door overheveling van budget uit EOGFL-Oriëntatie naar EOGFL-Garantie worden er voorts zwaardere beheerseisen vanuit de EU gesteld aan de uitvoering van het Plattelandsontwikkelingsplan (POP). Alleen erkende betaalorganen mogen in dit kader betalingen verrichten. Vanaf 2001 is f 18 mln per jaar aan de begroting toegevoegd voor de financiering van deze extra uitvoeringskosten.

Voor de periode 2000 tot en met 2005 is in totaal f 85 mln extra beschikbaar gesteld voor aanvullende maatregelen voor met name de verscherping van het toezicht op de diverse schakels in de productieketen. Het uitgangspunt voor de aanvullende maatregelen is de ketenbenadering en de analyse van de productieprocessen. De overheidscontrole richt zich dan ook vooral op de kritische plekken binnen de ketens en risicovolle producten.

Als uitvloeisel van het Regeerakkoord en om de uitvoering te versnellen is de begroting voor 2000 en 2001 verhoogd met f 17 mln voor de natte natuur en het landschapsbeheer. Deze verhoging komt bovenop de geldmiddelen die reeds bij het vorige Regeerakkoord aan de begroting van het ministerie van LNV tot en met het jaar 2010 zijn toegevoegd.

De verwachting is dat de instroom in het agrarisch Voorbereidend Middelbaar Beroepsonderwijs (voorheen VBO) en vooral het Leerweg Ondersteunend Onderwijs (voorheen Individueel landbouwonderwijs) de komende jaren zal toenemen. De toename van het aantal leerlingen maakt het noodzakelijk de begroting voor de komende jaren structureel te verhogen met f 18 mln.

In het kader van de mestproblematiek is de begroting van LNV generaal verhoogd met f 332 mln in 2000. Binnen de reconstructiemiddelen op artikel 13.03 inrichting was reeds meerjarig f 150 mln voor het mestbeleid gereserveerd. Deze middelen komen via een kasschuif al in 2000 beschikbaar.

Vanaf 2000 wordt het POP opgenomen in de begroting voor wat betreft de uitgaven en ontvangsten van de rijksregelingen.

Met betrekking tot het Diergezondheidsfonds is met het bedrijfsleven overeenstemming bereikt over een nieuwe financieringsstructuur bij de bestrijding van dierziekten. Als gevolg hiervan komen de voorgenomen rijksheffingen met betrekking tot de bestrijding van dierziekten bij runderen, varkens, pluimvee en schapen te vervallen en wordt er een garantiesystematiek ingevoerd. Daarbij stelt het bedrijfsleven zich garant voor de financiering van besmettelijke dierziekten bij varkens voor f 500 mln, bij runderen voor f 500 mln, bij pluimvee voor f 25 mln en bij schapen en geiten voor f 5 mln.

Op 1 januari 2001 wordt de nieuwe Wet inkomstenbelasting 2001 ingevoerd. Hierbij vindt een verschuiving plaats van belastingen op inkomen naar belastingen op consumptie en milieu. De IB-tarieven worden fors verlaagd, mede door de inzet van extra budgettaire middelen, ruim f 6 miljard. Ook voor de LNV-beleidsterreinen zal de invoering van het nieuwe IB-stelsel gevolgen hebben. Het ondernemerspakket, dat deel uitmaakt van het nieuwe IB-stelsel, is gericht op versterking van het ondernemerschap. De tweede tranche van dit pakket bevat voorstellen die het aanpassingsvermogen van ondernemingen aan veranderende omstandigheden bevorderen. Het betreft ondermeer verlaging van de kapitaalsbelasting, verruiming van de fiscale doorschuifregeling, van belang bij bedrijfsovername, invoering van de herinvesteringsreserve en intensivering van de investeringsaftrek. In dit pakket zijn verder faciliteiten opgenomen voor de herstructurering van land- en tuinbouw, waarmee een bedrag is gemoeid van structureel f 50 mln. Dit betreft ondermeer een doorschuifregeling voor de fiscale claim over stille reserves bij staking van de onderneming ingeval sprake is van overheidsingrijpen. Dit is met name van belang bij bedrijfsverplaatsing en bij overschakeling naar andere bedrijfsactiviteiten. Voor ondernemers die het bedrijf beëindigen, maar in de bedrijfswoning blijven wonen en belasting verschuldigd zijn over de meerwaarde van die woning wordt een betalingsregeling van 10 jaar ingevoerd, ingeval er liquiditeitsproblemen zijn.

De fiscale regeling Duurzame Ondernemingsaftrek (DOA) zal ook gaan gelden voor andere vormen van duurzame landbouw dan de biologische landbouw. Voorwaarde daarvoor is dat bedrijven in het bezit zijn van een certificaat in het kader van Stimulans Duurzame Landbouw (SDL). Hiermee wordt uitvoering gegeven aan de motie Geluk (TK 1999–2000, 26 800 XIV, nr. 41). Voor de toepassing van de DOA wordt voor de landbouw uitgegaan van één duurzaamheidsniveau. Om de duurzame landbouw nog een extra stimulans te geven wordt de DOA-aftrek van f 15 000 verhoogd tot f 22 500. Met deze verruimingen is structureel een bedrag gemoeid van f 100 mln, waarvan f 20 mln wordt gefinancierd uit de terugsluisvergroening. Hiernaast zal de milieu-investeringsaftrek (MIA) worden uitgebreid met diergezondheids- en dierenwelzijnsinvesteringen. In de MIA wordt verder een nieuwe schijf ingevoerd van 40% voor landbouwbedrijfsmiddelen die nu zijn opgenomen in de 30%-schijf van de MIA. Deze maatregel kost structureel f 10 mln. Met deze maatregelen wordt een forse impuls gegeven aan bedrijven die op duurzame wijze produceren. De voorstellen behoeven nog de instemming van de Europese Commissie.

In het kader van de derde tranche vergroening van het belastingstelsel zal ondermeer de ecotax en de grondwaterbelasting voor zelfonttrekkers verder worden verhoogd. De hieruit voortvloeiende lasten worden geheel teruggesluisd door middel van een verhoging van de zelfstandigenaftrek, een verruiming van de energie-investeringsaftrek en door verruimingen van de duurzame ondernemingsaftrek. Om het gebruik van WKK-installaties op peil te houden worden fiscale maatregelen getroffen, die ook mede voor de glastuinbouw van belang zijn.

De vrijstelling van overdrachtsbelasting voor grond ingeval van landbouwstructuurverbetering wordt verruimd. Dit is met name van belang voor grondgebonden bedrijven die in verband met extensivering van de productie het bedrijf willen uitbreiden. Dit leidt tot een jaarlijkse lastenvermindering van f 10 mln.

Voor groene beleggingen en durfkapitaal (voorheen tante Agaath) is in het nieuwe belastingstelsel, naast de vrijstelling van deze beleggingen in box 3, voorzien in een extra aftrek van 2,5% in box 1. Hierdoor zal de effectiviteit van deze regelingen op peil blijven. Dit is ondermeer van belang voor de biologische landbouw, natuurontwikkeling, groen labelkassen en de bedrijfsopvolging.

De ecotax-vermindering voor zogenoemde boscertificaten zal ingaan met terugwerkende kracht tot 1 januari 2000. Door deze regeling kan voor de aanleg van nieuw bos, via het Nationaal Groenfonds, aan bosbouwers een extra bijdrage worden verstrekt van eenmalig f 10 000 per ha. Verder wordt een verruiming van de OZB-vrijstelling voor natuurterreinen in beheer van natuurlijke personen in voorbereiding genomen.

2. VERSTERKING VAN HET LANDELIJK GEBIED

2.1 Algemeen

De versterking van het landelijk gebied is gericht op kwaliteitsverbetering en het in onderlinge samenhang ontwikkelen van de verschillende functies in het landelijk gebied. In 2000 is en wordt een aantal beleidsnota's uitgebracht die richtinggevend zijn voor het LNV-beleid van de komende jaren. Dit zijn met name de nota's Natuur voor mensen, mensen voor natuur, Voedsel en Groen. Het in de nota Voedsel en Groen vastgelegde uitgangspunt is dat de grondgebonden landbouw een bijdrage moet leveren aan de kwaliteit van de gehele groene ruimte. Agrarische ondernemers zullen «landschappelijk verantwoord» moeten werken. Om de ruimtedruk, die vooral in de Randstad buitengewoon hoog is, te verminderen, moet de uitdaging worden aangegaan functies als wonen, werken, infrastructuur, water en groen met elkaar in combinatie te brengen. Het integrale ruimtelijke kader wordt neergelegd in de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening van VROM.

De ministers van LNV en VROM hebben de Tweede Kamer bij brief van 30 september 1999 (TK 1999/2000, 22 880, nr. 41) geïnformeerd over hun beslissing om het SGR te herzien en te komen tot een SGR2. In de PKB SGR2 zullen de ruimtelijke en instrumentele consequenties van onder meer de nota's Belvedere, Natuur voor mensen, mensen voor natuur en Voedsel en Groen worden aangegeven. De inzet is erop gericht dat het SGR2 mogelijkheden biedt om in te spelen op nieuwe ontwikkelingen die de vitaliteit van het landelijk gebied ten goede komen. Essentieel daarbij is een offensieve, integrale strategie voor het landelijk gebied, met oog voor regionale differentiatie en het combineren van functies. Versterking van de kwaliteit en identiteit van het landschap weegt expliciet mee bij keuzes voor ruimtelijke ingrepen. Er dient daarbij sprake te zijn van een versterkte koppeling tussen doelen, middelen en instrumenten.

2.2 Groen in en om de stad

Investeren in de kwaliteit van de samenleving vraagt ook om investeren in hoogwaardig groen in de stedelijke omgeving, groen met een hoge belevingswaarde, gebruikswaarde en ecologische waarde. Hiermee wordt een verbetering van het woon- en werkklimaat, en daarmee van het vestigingsklimaat, beoogd en zullen de mogelijkheden voor recreatie dicht bij huis voor de stedelingen toenemen. Dit alles is sterk afhankelijk van de lokale en regionale behoefte. Gemeenten en provincies spelen daarbij dan ook een cruciale rol.

In het kader van het Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV) geeft het rijk samen met de betrokken provincies en gemeenten een impuls aan het groen in en om de stad. Dit betreft dan zowel kleinschalig groen op buurt- en wijkniveau als grootschalig groen in de zin van parken en groene verbindingen tussen de stad en het landelijk gebied. Hiertoe zijn door de betrokken steden en provincies streefbeelden en plannen opgesteld. Daarbij worden tevens de mogelijkheden verkend van financiering vanuit gemeenten, provincies en private partijen, en wordt nagegaan of vanuit het rijk aanvullende inspanningen nodig zijn.

In de nota Natuur voor mensen, mensen voor natuur worden in het kader van het programma «Stedelijk Natuurlijk» aanvullende taakstellingen geformuleerd bovenop hetgeen is overeengekomen in het kader van onder meer het SGR en de VINAC. Dit alles moet ertoe leiden dat in 2020 de kwaliteit van de leefomgeving in en om de stad aanzienlijk verbeterd is, door herinrichting van de stedelijke omgeving, het realiseren van hoogwaardig groen in combinatie met recreatie, het verbeteren van de samenhang tussen groengebieden en het vergroten van de bereikbaarheid van het groen. Concreet betekent dit dat continuering van het bestaand beleid in de periode tot 2020 circa 15 000 ha extra groen oplevert alsmede 450 kilometer groene verbindingen. Daarbij wordt bezien hoe met name de Randstadgroenstructuur kan worden versneld. De aanvullende taakstellingen leiden tot de realisering van nog eens 10 000 ha, door deze te koppelen aan de nieuwe bouwopgaven die voortvloeien uit de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening. Dat wil zeggen dat nieuwe investeringen in woningbouw en bedrijventerreinen gepaard gaan met nieuwe investeringen in natuur en landschap (rood-met-groen/blauw). Een adequate waarborg voor een samenhangende ontwikkeling van rood en groen, en de wijze waarop integrale planvorming, financiering en realisatie plaatsvinden, worden in het kader van de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening en de herziening van het SGR uitgewerkt.

2.3 Kwaliteit van de omgeving

Het landelijk gebied buiten de EHS en buiten de directe nabijheid van de stad verdient versterking van landschappelijke, ecologische en cultuurhistorische waarden. De nota Natuur voor mensen, mensen voor natuur zet daarom in op een algemene kwaliteitsverhoging van het landelijk gebied door een meer offensieve landschapsaanpak bij ruimtelijke inrichtingsopgaven èn door investering in landschappelijke verbetering en duurzaam beheer van waardevolle cultuurlandschappen (de kwaliteitsimpuls landschap). Door gericht te investeren in zo'n 40 000 ha kenmerkende landschapselementen wordt de kwaliteit van ongeveer 400 000 ha verbeterd. Voor een eerste tranche van deze investeringen zijn middelen beschikbaar gesteld, waarmee circa de helft van deze ambitie kan worden gefinancierd. In overleg met de provincies worden voor de inzet van middelen regelingen opgesteld.

Aanvullend op de EHS vragen (inter)nationaal waardevolle cultuurhistorische gebieden ruimtelijke bescherming. In de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening wordt aangegeven welke Belvedere-gebieden PKB-bescherming behoeven. Dit geldt in ieder geval voor de gebieden die op de Werelderfgoedlijst staan. De middelen voor de uitvoering van de Nota Belvedere worden in 2001 beschikbaar gesteld via een subsidieregeling voor gebiedsgerichte en thematische projecten, gericht op versterking van de cultuurhistorische aspecten bij ruimtelijke plannen. Concreet geeft LNV, samen met betrokken gemeenten en provincies, al uitvoering aan het rijksproject Nieuwe Hollandse Waterlinie. Met het Groenfonds en het Restauratiefonds wordt de mogelijkheid uitgewerkt van revolverende fondsen voor de financiering van projecten die gericht zijn op de Belvedere-doelen. In 2002 zal de aanpak van Belvedere geëvalueerd worden.

2.4 Gebiedsgericht maatwerk

Het beleid voor het landelijk gebied biedt ruimte voor regionale differentiatie en gebiedsgericht maatwerk. Onder andere met het reconstructiebeleid wordt hieraan invulling gegeven. De provinciale besturen zijn gestart met de zogenaamde pilots in de reconstructiegebieden. Naast de resultaten van de pilots, zullen ook de beëindigingsregeling veehouderijtakken en de «ruimte-voor-ruimte» aanpak worden meegenomen bij het opstellen van de reconstructieplannen. De reconstructie kan zodoende optimaal inspelen op de reeds in gang gezette en te verwachten dynamiek in het landelijk gebied. De reconstructieplannen zullen worden uitgevoerd op basis van de Reconstructiewet, waarvan de parlementaire behandeling wordt afgerond. Er ligt een belangrijke relatie met de uitvoering van het nitraatbeleid en de herstructurering van de melkveehouderij, waarvoor de commissie Koopmans voorstellen zal ontwikkelen.

Om de integrale en gebiedsgerichte aanpak in het landelijk gebied op basis van maatwerk en snelheid te bevorderen, wordt verder uitvoering gegeven aan de herijking van de Landinrichtingswet. Bovendien wordt een aantal bestaande regelingen op het gebied van milieu (BGM), landschap (WCL) en verdroging (GeBeVe) gebundeld in de Subsidieregeling Gebiedsgericht Beleid (SGB). Bezien zal worden of op termijn nog andere gebiedsgerichte regelingen een plaats zullen krijgen in de SGB.

2.5 Recreatie

In vervolg op het verkennings- en discussietraject dat eind jaren negentig heeft plaatsgevonden, zal de Tweede Kamer een Beleidsbrief Recreatie ontvangen. Hierin wordt aangegeven welke beleidsinzet de komende jaren nodig is om adequaat in te spelen op de maatschappelijke behoefte om te recreëren in het landelijk gebied in 2020.

2.6 Duurzaam waterbeheer

Bij de inrichting van gebieden, de realisatie van natuur- en landschapsdoelen en de agrarische bedrijfsvoering speelt water een steeds belangrijker rol. Daarbij geldt het motto van het World Water Forum (maart 2000): er kan te veel, te weinig en te vies water zijn.

De Commissie Waterbeheer 21ste Eeuw heeft onlangs haar rapport uitgebracht. In 2001 staan de kabinetsreactie op dit advies en de EU-Kaderrichtlijn Water centraal in de verdere invulling van het waterbeleid. De ruimtelijke implicaties worden vastgelegd in de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening.

Waterconservering en waterberging kunnen op regionale schaal uitstekend samengaan met de ontwikkeling van toegankelijke natte natuur. Voor de agrarische sector zijn twee elementen van belang. Waterproductie kan een inkomstenbron vormen voor de landbouw en een ander waterbeheer kan zorgen voor duurzame beschikbaarheid van voldoende en kwalitatief goed water. LNV zal in samenwerking met andere departementen, andere overheden (waaronder uiteraard de waterschappen) en maatschappelijke organisaties, de bestaande instrumenten inzetten om deze verandering te begeleiden. Tevens zal het door LNV gefinancierd onderzoek meer gericht worden op duurzaam waterbeheer in relatie tot de voedselproductie, zoals toegezegd tijdens de Ministeriële Conferentie bij het Wereld Water Forum.

In de Milieubalans 2000 en de rapportage door de provincies (Verdrogingskaart 2000) wordt geconstateerd, dat het tempo van de verdrogingsbestrijding achterblijft bij de doelstelling. Wel zijn er veel projecten in voorbereiding. De inspanning voor de verdrogingsbestrijding zal daarom ook op het beoogde peil moeten blijven. De regeling voor gebiedsgerichte bestrijding van de verdroging (GeBeVe) wordt naar verwachting op 1-1-2001 geïntegreerd in de Subsidieregeling Gebiedsgericht Beleid (SGB). Daardoor kunnen de maatregelen beter op basis van de watersysteembenadering worden toegepast en beter worden afgestemd met andere functies in het landelijk gebied. De beschikbare middelen voor verdrogingsbestrijding worden in het budget voor deze regeling opgenomen.

In 2001 zal elke provincie in het kader van het Provinciale Waterhuishoudingsplan het Gewenste Grond- en OppervlaktewaterRegime (GGOR) moeten vaststellen. Dit GGOR zal tevens maatgevend zijn voor de watercondities die horen bij de door de provincie vastgestelde streefdoelen voor de natuur. In de toekomst zouden de operationele doelen ten aanzien van de verdrogingsbestrijding gekoppeld moeten kunnen worden aan de GGOR. Hoe aan deze relatie vorm kan worden gegeven, wordt nog in overleg tussen provincies, waterschappen en rijk nader bepaald.

2.7 EU-programma Landelijk gebied

Samen met de provincies is in 2000 besloten tot het opstellen van het EU-programma Landelijk Gebied. Hiermee zal invulling worden gegeven aan de diverse programma's waarvoor de EU middelen beschikbaar stelt (Plattelandsontwikkelingsplan (POP) Nederland, Doelstelling 2/Reconstructie en LEADER+).

Plattelandsontwikkelingsplan (POP) Nederland

Het POP geeft de ambitie aan van Nederland voor de ontwikkeling van het platteland voor de periode 2000–2006. De strategie van het plan is gebaseerd op twee uitgangspunten: herstructurering naar een duurzame landbouw enerzijds en verhoging van de kwaliteit van het platteland anderzijds. Het plan heeft betrekking op geheel Nederland, waarbij aandacht wordt besteed aan de bijzondere regionale situaties. De afspraken tussen rijk en provincie worden vastgelegd in een bestuursovereenkomst op hoofdlijnen en provinciale uitvoeringsprogramma's. Het rijk is eindverantwoordelijk voor uitvoering van het POP. Het jaar 2001 is het tweede uitvoeringsjaar. Met het plan wordt Europese co-financiering verkregen van gemiddeld f 124 mln per jaar. Rijk en provincies zullen naar verwachting gemiddeld f 140 mln respectievelijk f 62 mln per jaar bijdragen.

Rurale Enkelvoudige Programmeringsdocumenten (EPD's)

De middelen die in het kader van de Doelstelling 2/Reconstructie vanuit de Structuurfondsen door de EU beschikbaar worden gesteld, f 372 mln voor de periode 2000–2006, dienen via EPD's geprogrammeerd te worden. Rijk en provincies zorgen gezamenlijk voor de nationale financiering van de EDP's. Het kabinet beoogt hiermee onder meer een impuls te geven aan de noodzakelijke reconstructie van delen van Overijssel, Gelderland, Utrecht, Noord-Brabant en Limburg om hier ruimtelijke, economische en sociale ontwikkelingen te stimuleren. De provincies hebben de regie bij de uitvoering van de plannen.

LEADER+

Het communautair initiatief LEADER+ richt zich op plattelandsontwikkeling en heeft als belangrijkste doel het stimuleren en integreren van lokale initiatieven voor de ontwikkeling van het platteland. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen steun voor gebiedsgebonden, geïntegreerde en experimentele strategieën voor plattelandsontwikkeling, steun voor samenwerkingsverbanden tussen gebieden en op transnationaal niveau en de vorming van een netwerk voor plattelandsgebieden binnen de Gemeenschap. In totaal is in de periode 2000–2006 ongeveer f 172 mln beschikbaar aan Europese middelen. Per landsdeel (Noord, West, Oost en Zuid) wordt een programmeringsdocument opgesteld. De provincies hebben hierbij het initiatief en zullen ook zorgdragen voor de financiering van het nationale deel.

3. EHS EN INTERNATIONAAL NATUURBELEID

3.1 Algemeen

In de kabinetsnota Natuur voor mensen, mensen voor natuur is aangegeven dat de realisatie van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS), het samenhangend stelsel van natuur- en bosgebieden voor de veiligstelling van ecosystemen en soorten, kern van het natuurbeleid is en blijft. Met de EHS wordt mede invulling gegeven aan de internationale verplichtingen zoals het Biodiversiteitsverdrag en Europese richtlijnen. De EHS is onderdeel van het te ontwikkelen Pan-Europees ecologisch netwerk (Natura 2000).

Eind 1998 zijn aan de Tweede Kamer voor de periode 1999 tot en met 2002 de na te streven tussendoelen voor de realisatie EHS gemeld. Voor het eind van 2001 zijn vrijwel alle nadere begrenzingen, met name van bestaande bos- en natuurgebieden, door de provincies afgerond en is de kwaliteitsverdeling aan de hand van natuurdoeltypenkaarten in bestuurlijke afspraken tussen LNV en de provincies vastgesteld. Deze afspraken worden ruimtelijk verankerd in het SGR2, conform de nota Natuur voor mensen, mensen voor natuur. In 1999 is ongeveer 5500 ha verworven. Het voornemen is om tot 2018 jaarlijks gemiddeld 6500 ha EHS-gronden te realiseren door verwerving, inrichting en overdracht aan de eindbeheerders of door particulier natuurbeheer.

Voor de realisatie van de taakstelling zijn het aanbod van grond en de sterk gestegen grondprijzen van belang. Voor de prijscompensatie grondverwerving is gemiddeld circa f 80 mln per jaar extra beschikbaar gesteld.

3.2 Versterking van de EHS

Om de kwaliteit van de EHS te versterken wordt in de nota Natuur voor mensen, mensen voor natuur extra ingezet op verbeteren, verbinden en vergroten. Zo wordt onder meer de ruimtelijke samenhang binnen de EHS vergroot en tegelijkertijd geïnvesteerd in grotere eenheden natuur door de realisatie van zeven robuuste verbindingen tussen grote natuurterreinen. Bovendien krijgen natte onderdelen een zwaarder accent. Op korte termijn wordt gewerkt aan een natte as «Van Biesbosch tot Lauwersmeer» en aan een verbinding tussen de Veluwe en de Utrechtse Heuvelrug (met elkaar, met rivieren en met de Oostvaardersplassen). Voor de robuuste verbindingen komen in het kader van Natuur voor mensen, mensen voor natuur extra middelen beschikbaar, zodat een begin gemaakt kan worden met de realisatie van de ongeveer 27 000 ha verbindingen. Met de thans beschikbaar gestelde bedragen kan reeds de helft van de ambitie voor robuuste verbindingen (13 000 ha) worden gefinancierd. Voor de belangrijkste van de ongeveer 20 grote eenheden zal gezamenlijk met betrokken overheden en beheerders worden onderzocht op welke wijze het kwalitatieve functioneren kan worden geoptimaliseerd. Dit onderzoek wordt in 2002 afgerond. Op basis daarvan zal besluitvorming over te nemen maatregelen plaatsvinden. Ook de kwaliteitsimpuls landschap (zie paragraaf 2.3) draagt bij aan een beter functioneren van de EHS.

3.3 Natte natuur

Karakteristiek voor Nederland zijn de vele waterrijke gebieden, die vaak ook van internationale betekenis zijn. Natuur voor mensen, mensen voor natuur zet dan ook versterkt in op natte natuur, waarmee een wezenlijke bijdrage aan de (inter)nationale biodiversiteit wordt geleverd. Hier kan worden voortgeborduurd op de succesvolle aanpak uit het rivierengebied: optimaal benutten van kansen voor het samengaan van natuur, waterbeheer, veiligheid en duurzaam gebruik.

De ontwikkeling van natte natuur in en langs de rijkswateren gebeurt in nauwe samenwerking tussen LNV en V&W. In het Regeerakkoord zijn voor de periode 1999–2010 extra middelen beschikbaar gesteld voor de ontwikkeling van natte natuur (f 756 mln). In 2000 werd voor de programmering van deze middelen de Samenwerkingsafspraak «Veiligheid en Natte Natuur» door LNV en V&W getekend.

In de Zuid-Hollandse Delta en het IJsselmeergebied zal tot 2010 ongeveer 6000 ha grootschalige, natte natuur worden ontwikkeld met de mogelijkheid voor recreatief medegebruik. In Noord-Nederland vindt zowel beekherstel plaats als herstel van zo'n 500 ha natte natuur in het Friese meren/laagveengebied. Het ecologisch herstel van rijkswateren krijgt een stimulans door onder meer natuurvriendelijke oevers, vistrappen en een doorlaatvoorziening voor het Veerse Meer. In de periode 2001–2002 is voor onderstaande voornemens een bedrag van f 70 mln gereserveerd.

In samenhang hiermee zijn afspraken gemaakt voor extra natuurontwikkeling bij de besteding van de f 1,2 mld ICES-veiligheidsmiddelen voor het rivierengebied: tot 2015 zal 3000–4000 ha nieuwe natte natuur worden ontwikkeld langs de Rijntakken en de Maas, aanvullend op de EHS en de NURG-afspraken.

3.4 Programma Beheer

In 2001 worden de nieuwe subsidieregelingen voor het beheer van natuur, bos en landschap voor het tweede jaar uitgevoerd. Daarmee is de overgang van de oude naar de nieuwe regelingen afgerond, waardoor agrarisch en particulier beheer in het natuurbeleid een vaste plek hebben verworven.

Het stelsel kent twee regelingen: de Subsidieregeling Natuurbeheer, voor gebieden met de hoofdfunctie natuur of bos, en de Subsidieregeling Agrarisch Natuurbeheer, voor gebieden met de hoofdfunctie landbouw. Beide regelingen kunnen zowel binnen als buiten de EHS worden ingezet voor het realiseren van natuur- en landschapsdoelen.

Op grond hiervan kan in de loop van 2001 een oppervlakte van 10 000 ha, waarvan 5000 ha binnen het Groene Hart, gericht op weidevogelbeheer voor subsidie in aanmerking komen. Daarnaast kan voor een areaal van 20 000 ha een beheerspakket voor ganzenbeheer worden afgesloten. Verwacht wordt dat dit in 2001 voor meer dan de helft van deze oppervlakte het geval zal zijn. De belangstelling voor het onderdeel «agrarisch natuurbeheer» is zeer groot.

3.5 Grondbeleid

Het grondbeleid is weer sterk in de politieke en maatschappelijke belangstelling komen te staan. De sterke grondprijsstijging van de afgelopen jaren en de lage grondmobiliteit vormen belemmeringen voor (tijdige) realisatie van het SGR/EHS-beleid. Compensatie van de prijsstijging heeft plaatsgevonden tot het niveau van 31 december 1999; ook is op behoedzame wijze rekening gehouden met een zekere prijsstijging in de komende jaren. Afgesproken is dat de prijsontwikkeling jaarlijks opnieuw zal worden bezien.

In het kader van een thans lopend Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) Grondbeleid worden vanuit het overheidsperspectief de problemen op de grondmarkt geanalyseerd en beleidsvarianten ontwikkeld. Aandachtspunten daarbij zijn onder andere de verdeling van kosten en baten van overheidsinvesteringen en van bestemmingswijzigingen. Verwacht wordt dat eind 2000 het kabinetsstandpunt Grondbeleid wordt uitgebracht. Voor LNV zijn in dit kader vooral van belang de problematiek rondom de realisering van de EHS en de robuuste verbindingen, alsmede een meer samenhangende realisatie en financiering van groene en rode functies.

3.6 Implementatie Habitat- en Vogelrichtlijn

Dit jaar zijn 49 gebieden aangewezen als speciale beschermingszones in het kader van de Vogelrichtlijn. Gedurende het proces van de aanwijzing hebben nieuwe telgegevens geleid tot gewijzigd inzicht in de begrenzingen. In het najaar van 2000 wordt daarom een vervolgprocedure voor een uitbreiding van vijf bestaande gebieden en de aanwijzing van een geheel nieuw gebied gestart. Deze vervolgprocedure wordt naar verwachting in 2001 afgerond.

Voor de Habitatrichtlijn is het kabinet in afwachting van de lijst van gebieden van communautair belang. Deze wordt opgesteld door de Europese Commissie op basis van de aangemelde gebieden door de verschillende lidstaten. Zodra deze lijst van gebieden van communautair belang is vastgesteld, worden deze gebieden aangewezen als speciale beschermingszones op basis van artikel 27 van de Natuurbeschermingswet.

De implementatie van de rechtsgevolgen van de Vogel- en Habitatrichtlijn zal in 2001 verankerd worden in nationale wetgeving (art. 6 Habitatrichtlijn). Om de toestand in de speciale beschermingszones te kunnen monitoren en evalueren volgens de eisen van de EU-richtlijnen, wordt de gegevensvoorziening aangepast.

3.7 Natuurbeleid Noordzee en Waddenzee

Noordzee

De Noordzee is het grootste kerngebied van de EHS (7 miljoen ha). Het is echter ook een multifunctioneel gebied, zodat een goede afstemming van gebruiksfuncties op de ecologische en landschappelijke waarden essentieel is. Om deze afstemming te verbeteren zijn in 2000 richtinggevende ecosysteemdoelen voor de Noordzee beschreven. Eén van de elementen in het project Ecosysteemdoelen Noordzee is de relatie tussen natuur en visserij. Overleg met andere departementen en gebruikers van de Noordzee over de mate waarin en de manier waarop doelen bereikt moeten worden, zal eind 2000 plaatsvinden. In de eerste helft van 2001 verschijnt een plan van aanpak en zal het beleidsvoornemen voor duurzaam gebruik van de Noordzee naar de Tweede Kamer worden gezonden.

Waddenzee

De regering beschouwt de Waddenzee als een samenhangend natuurgebied van groot internationaal belang. In samenwerking met Duitsland en Denemarken is de afgelopen jaren met het opstellen van de gemeenschappelijke beginselen en ecologische doelen belangrijke voortgang geboekt. In het najaar van 2001 zal de negende Trilaterale Regeringsconferentie te Jutland in Denemarken worden gehouden. Alle landen houden vast aan en zetten in op doorwerking van de tot nu toe gemaakte afspraken in de Verklaring van Stade (de laatst gehouden Regeringsconferentie) en het Trilaterale Waddenzee Plan. Inzet op doorwerking houdt in dat andere overheden, de lokale bevolking en belangengroepen sterker bij de internationale samenwerking worden betrokken. Daartoe worden momenteel, bij het begin van het agendavormingsproces, meerdere consultaties gehouden. Uit de consultaties is onder andere naar voren gekomen dat het accent moet worden gelegd op doorwerking en bredere verankering van bestaande afspraken en dat meer aandacht nodig is voor calamiteitenbestrijding, watervervuiling en historisch medegebruik op de eilanden. Ook blijkt uit de consultaties dat een krachtiger beleid gewenst is ten aanzien van vuil dat op zee overboord wordt gezet. Andere overheden, bevolking en gebruikers zullen ook in het verdere traject betrokken worden.

Binnenkort zal deel 1 van de herziene PKB Waddenzee door het kabinet worden uitgebracht, waarbij mede wordt ingespeeld en voortgebouwd op de lijnen die de internationale samenwerking heeft voortgebracht.

3.8 Biodiversiteit

Nederland wil een geloofwaardige en gezaghebbende bijdrage leveren aan het internationale natuurbeleid. Eén van de hoofdpijlers daarvan is het Verdrag inzake Biodiversiteit. Het Nederlandse beleid voor biodiversiteit is integraal onderdeel van de nota Natuur voor mensen, mensen voor natuur.

Voor de bescherming van (ernstig) bedreigde diersoorten zullen in 2001 vijf nieuwe soortenbeschermingsplannen worden opgesteld, conform de Meerjarenafspraak Soortenbeleid uit 2000 tussen LNV, provincies en soortenbeschermingsorganisaties.

In de EU blijft Nederland aandringen op uitvoering van de EU-Biodiversiteitstrategie en bijbehorende actieplannen (onder andere voor landbouw, visserij en internationale samenwerking) en op het beschikbaar stellen van voldoende middelen, door prioritering binnen de beschikbare budgetten, voor de ondersteuning van programma's van nieuw toetredende landen voor het behoud en beheer van biodiversiteit.

Nederland zal in het voorjaar van 2002 de zesde Conferentie van Partijen van het Biodiversiteitsverdrag organiseren.

Eind 2000 publiceert het kabinet op basis van de nota Natuur voor mensen, mensen voor natuur en het vierde Nationaal Milieubeleidsplan (NMP4) een uitgebreide programmering van het Nederlandse internationale beleid voor biodiversiteit. Dit is tevens het vervolg op het Programma Internationaal Natuurbeheer (PIN) 1996–2000. Daarnaast zal in 2001 in een aparte notitie worden aangeven op welke wijze het beleid voor ontwikkelingssamenwerking een verdere bijdrage kan leveren aan het behoud van biodiversiteit.

3.9 Internationaal natuurbeleid

Nederland zet in Europees verband in op de verdere ontwikkeling van een Pan-Europees ecologisch netwerk en voor een stevig natuur- en biodiversiteitsbeleid. Ook waar het gaat om de integratie van natuur en biodiversiteit in het sectorale beleid en het plattelandsbeleid. Bijzondere aandacht krijgt de integratie van biodiversiteit in sectorale programma's, zowel in het Nederlandse beleid (bijvoorbeeld voor ontwikkelingssamenwerking) als in het beleid van internationale organisaties als de FAO en WTO.

Ook zal Nederland de samenwerking versterken tussen instanties op het terrein van de biodiversiteit en bossen. Aandachtspunt is het vergroten van het areaal als natuurgebied te beschermen bos. De afgelopen jaren heeft Nederland zich mondiaal ingezet voor de ontwikkeling van een juridisch bindend instrument voor bossen. Deze discussie heeft in VN-kader nog niet tot resultaat geleid. In de laatste zitting van het International Forum on Forests (IFF) in april 2000 is besloten te komen tot een United Nations Forum on Forests (UNFF). Binnen UNFF zal de discussie over een juridisch bindend instrument worden voortgezet. Over de institutionele ophanging van het toekomstige UNFF is nog geen besluit genomen. Nederland is voorstander van een ophanging van het UNFF in de buurt van de VN-Commssie voor Duurzame Ontwikkeling, omdat daarmee het integrale karakter van de behartiging van aangelegenheden van «sustainable forest management» het best tot zijn recht komt.

Aangezien de discussie rond een «Bossenverdrag» nog niet tot resultaat heeft geleid, legt Nederland de nadruk op de uitvoering van bestaande afspraken over bosbeheer. Dit betreft de overeengekomen principes voor duurzaam bosbeheer in het kader van het Intergovernmental Panel on Forests (IPF) en bovengenoemde IFF met de bijbehorende actievoorstellen, het bossenwerkprogramma van het biodiversiteitsverdrag en de EU-Bossenstrategie.

4. ECONOMISCH PERSPECTIEF AGROKETENS

4.1 Concurrentiekracht

Maatschappelijke acceptatie van producten en productiewijze is een voorwaarde voor de economische duurzaamheid van de agroketens. De economische kracht wordt in belangrijke mate bepaald door de internationale concurrentiepositie van het Nederlandse agrocomplex. Dit is het belangrijkste thema van de nota Voedsel en Groen. In deze nota geeft het kabinet aan dat de agroketens vanuit een sterke uitgangspositie de komende jaren belangrijke uitdagingen tegemoet kunnen treden:

• Versterken van de maatschappelijke binding door maatschappelijke waarden te creëren en te respecteren;

• Bruggen slaan naar andere sectoren en technologieën om in de belangrijke innovatieve ontwikkelingen mee te kunnen gaan;

• Inspelen op de vergroting en verdieping van het Europese speelveld als uitvalsbasis voor sterk ondernemerschap.

De overheid zal het agrocomplex in zijn streven naar marktoriëntatie stimuleren en waar mogelijk ondersteunen om op de veranderingen in de omgeving en op nieuwe marktbehoeften te anticiperen. In Voedsel en Groen is aangegeven welke nieuwe beleidsimpulsen het kabinet wat dit betreft voor ogen staan. Een van de initiatieven is de vorming van een Agro-Innovatiefonds van private en publieke middelen. Als onderdeel van het LNV-innovatiebeleid zal dit fonds een bijdrage leveren aan de vernieuwingen waaraan het agrocomplex gestalte moet gaan geven. Een deel van het LNV-stimuleringskader wordt in dit verband vervangen door het Agro-Innovatiefonds, dat het karakter krijgt van een revolving fund. Daarnaast draagt de overheid bij aan het concurrentievermogen van het Nederlandse agrofoodcomplex door onder meer het fiscaal beleid in algemene zin, een voorwaardenscheppend ruimtelijk ordeningsbeleid en de versterking van een hoogwaardige kennis- en logistieke infrastructuur. Het agrobedrijfsleven wordt met verschillende instrumenten aangespoord de ambities ten aanzien van maatschappelijk verantwoord ondernemen op te schroeven.

In 2000 is een evaluatie uitgevoerd van de instrumenten die ten behoeve van het exporterende agrobedrijfsleven worden ingezet. In de door externen uitgevoerde benchmark worden de inspanningen van de Nederlandse landbouwposten in het buitenland, op het gebied van handels- en investeringsbevordering, vergeleken met die van concurrerende landen. De resultaten van de studie worden meegenomen in de beleidsontwikkeling en instrumentatie voor de exportbevordering.

4.2 Herstructurering primaire sectoren

Regeling Beëindiging Veehouderijtakken

De omslag naar een maatschappelijk verantwoord ondernemerschap in de veehouderijsectoren, waarbij waarden als dierenwelzijn, dierethiek en milieubescherming leidend zijn, is volop gaande. Door de herstructurering van de veehouderijsector wordt de uitgangspositie om te kunnen voldoen aan de wensen en eisen van de toekomst versterkt. Om in 2003 te kunnen voldoen aan de milieudoelstelling (Nitraatrichtlijn) zal vermindering plaatsvinden van de omvang van de veestapel. Dit zal worden geflankeerd door sociale maatregelen waaronder het Sociaal Economisch Plan (SEP) voor de veehouderij. Het SEP voor de veehouderij loopt van 2000 tot 2003. In totaal is voor flankerende maatregelen f 56 mln beschikbaar. Hierbij wordt ervan uitgegaan dat in 2001 enkele duizenden veehouders gebruik maken van de mogelijkheden die het SEP biedt. Door de opzet van het SEP met regionale aanspreekpunten, regionale voorlichtingsbijeenkomsten en regionale klankbordgroepen is geprobeerd een laagdrempelige voorziening te realiseren.

In het kader van het flankerend beleid is in 2000 de Regeling beëindiging veehouderijtakken (RBV) opengesteld. In de eerste tranche zijn ruim 3500 aanvragen ontvangen. In totaal is circa 7,5 miljoen kg fosfaat, van de ten doel gestelde 21,5 miljoen kg, aangeboden. In 2001 zal openstelling van de tweede tranche plaatsvinden. De ervaring met de RBV in 2000 leert dat de varkenshouderijsector het grootste aandeel levert in de reductie van het mestoverschot.

Melkveehouderij

In de concentratiegebieden en de gebieden met droge zandgronden is er de noodzaak om milieudruk veroorzaakt door de melkveehouderij sterk te verminderen. LNV en VROM hebben een commissie van deskundigen gevraagd voorstellen te doen voor stimulerende maatregelen gericht op bevordering van structurele grondgebondenheid van de intensieve melkveehouderij in deze gebieden. Op basis van de adviezen van deze commissie zullen in 2001 beleidsmaatregelen worden getroffen. Hiervoor is in de periode tot 2010 f 450 mln gulden beschikbaar.

Varkenshouderij

Het perspectief voor de varkenshouderij ligt in een kleinere, maar duurzame sector. Hiertoe is in 1998 onder meer het systeem van varkensrechten geïntroduceerd. De afwikkeling van de terugmelding van de bij Bureau Heffingen geregistreerde hoeveelheid varkensrechten per bedrijf, die als gevolg van rechterlijke uitspraken ernstig is vertraagd, zal naar verwachting voor een groot deel van de bedrijven vóór eind september 2000 plaatsvinden. Voor die bedrijven die een beroep doen op het gewijzigde Besluit Hardheidsgevallen en op de gewijzigde Regeling voor Voorloperbedrijven zullen de terugmeldingen eind 2000 zijn afgerond.

Betrouwbaarheid van het product en maatschappelijke waardering voor de productiewijze zijn voor de toekomst van de sector van groot belang. Certificering is een belangrijk instrument om de betrouwbaarheid van het product aan te geven en te waarborgen dat het productieproces voldoet aan de hoge eisen die daaraan door de consument worden gesteld. De kennis en ervaring die zijn opgedaan in de door LNV gesteunde experimenten van groepen varkenshouders in samenwerking met maatschappelijke organisaties, kunnen naar verwachting in 2001 en volgende jaren worden toegepast in algemeen toegankelijke certificeringssystemen.

Een voorwaarde voor maatschappelijke waardering voor de intensieve veehouderij in het algemeen en de varkenshouderij in het bijzonder is een goede landschappelijke inpassing van deze sector. Het reconstructieproces moet in dit opzicht de nodige dynamiek brengen in de gebieden met veel intensieve veehouderij.

Pluimveehouderij

Ook de pluimveehouderij zal de komende jaren een omslag moeten maken op het gebied van milieu en dierenwelzijn. Eind 1999 heeft het pluimveebedrijfsleven samen met maatschappelijke organisaties in de Stuurgroep heroriëntatie pluimveehouderij een visie op de toekomst van de pluimveehouderij opgesteld. In deze visie, die in de jaren 2000–2001 nader wordt uitgewerkt, zijn voorstellen opgenomen om in het komend decennium knelpunten van de pluimveesector op het gebied van milieu en dierenwelzijn op te lossen. De in de visie neergelegde voorstellen sluiten voor een belangrijk deel aan bij de nationale en internationale beleidsmaatregelen die de komende jaren op het gebied van milieu en dierenwelzijn binnen de pluimveesector zullen worden getroffen.

In 2001 zal naar verwachting een wijziging van de Meststoffenwet in werking treden die strekt tot invoering van een stelsel van pluimveerechten. Hoofddoel van deze wetswijziging is de omvang van de pluimveestapel te bevriezen. De sector zal zich bovendien moeten voorbereiden op de maatregelen die binnen het integrale kader van het nieuwe mestbeleid worden getroffen. Door deze ontwikkelingen zal een situatie ontstaan waarin vrijwel iedere ondernemer de komende jaren toekomstbeslissingen moet nemen of heroverwegen. De inzet van het beleid is om bedrijven die doorgaan in dit veranderingsproces een betekenisvolle stap voorwaarts te laten zetten, zodat toekomstige maatschappelijke knelpunten tot een minimum beperkt worden.

Glastuinbouw

Mede op aangeven van de Tweede Kamer is de Regeling Structuurverbetering Glastuinbouw (RSG) in 2000 opnieuw opengesteld. Op basis van een evaluatie is de regeling aangescherpt. Een meer wezenlijke aanpassing van de RSG is voorzien in 2001, waarbij de regeling zal worden gericht op individuele bedrijven of groepen van bedrijven in bestaande gebieden die een bijdrage leveren aan de herstructurering.

Het in januari 2000 met de sector overeengekomen Bestuurlijk Afsprakenkader begint zijn vruchten af te werpen. Begonnen als initiatief vanuit het rijk en de sector geniet de gewenste ruimtelijke ontwikkelingslijn van projectvestigingslocaties toenemend draagvlak bij andere overheden, individuele tuinders en projectinitiatieven. Met de openstelling van de nieuwe Stimuleringsregeling inrichting duurzame glastuinbouwgebieden (Stidug) worden projectvestigingen gestimuleerd. Naar verwachting zal uiterlijk begin 2001 de toewijzing naar aanleiding van de eerste Stidug-openstelling plaatsvinden.

Binnenkort zal op initiatief van LTO en met betrokkenheid van LNV een stallingsbedrijf worden opgericht. Dit bedrijf heeft als taak glastuinbouwgronden met een blijvende glastuinbouwfunctie tijdelijk in voorraad te nemen. Het draagt daarmee bij aan de voortgang van het herstructureringsproces. Via BBL wordt hiervoor f 10 mln beschikbaar gesteld.

In 2000 heeft een vervroegde evaluatie van het Convenant glastuinbouw en milieu (Glami) plaatsgevonden. Het advies van de Stuurgroep om de doelstellingen van het convenant niet aan te passen, is overgenomen. De Stuurgroep zal alle bij het convenant betrokken partijen vragen extra inspanningen te leveren. De in het convenant opgenomen doelstellingen worden vastgelegd in een nieuwe AMvB Glastuinbouw die thans wordt voorbereid en die in 2001 van kracht zal worden.

De Europese Commissie heeft in mei besloten geen bezwaar te maken tegen het aangemelde initiatiefwetsvoorstel inzake vrijstelling onroerende-zaakbelastingen voor substraatteelt, omdat er geen sprake is van staatssteun. Nu de Europese Commissie positief heeft geoordeeld zijn er geen belemmeringen om te bevorderen dat het wetsvoorstel tot wet wordt verheven. De indieners van het wetsvoorstel Vrijstelling OZB voor substraat hebben bij de Tweede Kamer nog een voorstel (TK 1999–2000, 27 215, nr. 2) ingediend om de voorziene wet terug te laten werken tot 1 januari 2000.

4.3 Structuur visserijsector

Op dit moment is een discussie gaande met de Europese Commissie over de toegestane omvang van de vloot in het kader van het Vierde Meerjarige Oriëntatieprogramma (MOP IV) en de resultaten van MOP III. De ontwikkeling van een mogelijke verdere uitbouw van het Biesheuvelsysteem zal na afronding van deze discussie worden voortgezet. De discussie is mede richtinggevend voor structuurmaatregelen in de Nederlandse visserijsector, die genomen kunnen worden met behulp van een Europese bijdrage van maximaal f 68 mln voor de periode 2000 – 2006. Deze gelden komen uit het Financieringsinstrument voor de Oriëntatie van de Visserij (FIOV) en kunnen met name worden ingezet voor maatregelen die zijn gericht op herstructurering van de vloot. Inzet van de FIOV-gelden in vlootgerichte maatregelen is in de Nederlandse situatie echter alleen mogelijk in de vorm van afbouw van de vloot door middel van sanering. Uitgangspunt daarbij is dat de structuurmaatregelen voor de hele Nederlandse vloot moeten gelden.

4.4 Pacht

De regering heeft op basis van de evaluatie van het pachtbeleid en voorstellen voor een nieuw pachtregime door de Commissie Pachtbeleid geconcludeerd dat modernisering van het pachtbeleid wenselijk en nodig is. In het kabinetsstandpunt worden de contouren van het nieuwe pachtbeleid geschetst.

4.5 Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB)

Cross-compliance

Mede op initiatief van Nederland is in Agenda 2000 de verplichting opgenomen om passende milieuvoorwaarden te verbinden aan rechtstreekse betalingen (cross-compliance). Dit jaar is een begin gemaakt met de nationale invulling van cross-compliance bij de teelt van snijmaïs en zetmeelaardappelen. In 2001 wordt een uitbreiding naar andere teelten en producten beoogd. Bij de verdere implementatie zullen de resultaten van het Interdepartementaal Beleidsonderzoek naar beleidsvarianten voor cross-compliance worden betrokken.

Modulatie

Binnen de afspraken van Agenda 2000 is de mogelijkheid opgenomen om op basis van een drietal criteria de directe inkomenssteun te korten met maximaal 20%. De dan beschikbare gelden mogen toegevoegd worden aan het EU-budget voor plattelandsontwikkeling. Ook Nederland gaat gebruik maken van de mogelijkheid tot modulatie van de directe inkomenssteun ter versterking van de kwaliteit van het landelijk gebied.

GLB en uitbreiding EU

In december 1999 is besloten om het aantal landen waarmee wordt onderhandeld over toetreding tot de EU, uit te breiden van zes naar twaalf. Nederland is voorstander van snelle toetreding, waarbij een belangrijke voorwaarde is dat toetredende landen economisch succesvol kunnen integreren in de Europese markt. Hierbij dienen zo min mogelijk tijdelijke uitzonderingen op het «aquis communautair» te worden gemaakt. Met overgangsmaatregelen die inbreuk maken op de interne markt zal zeer terughoudend moeten worden omgegaan. De uitbreiding mag het functioneren van de interne markt niet hinderen.

Nederland is dan ook van mening dat het einddoel moet zijn dat de nieuwe lidstaten volledig worden geïntegreerd in het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. Het kader voor de discussie over uitbreiding en het landbouwbeleid wordt gevormd door de afspraken van Agenda 2000 en de WTO-afspraken inzake markttoegang, gesubsidieerde export en interne steunverlening. Daarbij moet toetreding worden geplaatst in het perspectief van een verdere liberalisatie en aanpassing van het GLB in het kader van de WTO-onderhandelingen. Nieuwe marktordeningen of uitbreiding van de interventiemechanismen zijn niet aan de orde.

In een aantal sectoren zijn er vanuit het markt- en prijsbeleid geen belemmeringen voor een snelle overgang naar een volledige marktintegratie. Dit betreft onder meer de sectoren groenten en fruit, siergewassen, varkensvlees, pluimvee en eieren.

Het Akkoord van Berlijn gaat niet uit van de verstrekking van directe inkomenstoeslagen aan de kandidaat-lidstaten. De kandidaat-lidstaten lijken meer gebaat te zijn bij een specifiek beleid gericht op structuurversterking van de landbouwsector en diversificatie van de werkgelegenheid op het platteland, dan bij directe inkomenssteun. Nederland hecht groot belang aan het door de Commissie voorgestelde structuurbeleid, en is van mening dat hieraan in de komende periode meer aandacht dient te worden besteed.

Gezien het feit dat het EU-beleid in een aantal landbouwsectoren wordt heroverwogen, zou moeten worden voorkomen dat het huidige beleid geforceerd wordt toegepast in de kandidaat-lidstaten, terwijl in de nabije toekomst verminderingen op stapel staan. Dit punt is bij uitstek van toepassing in de zuivel- en suikersector. In beide sectoren zal de komende jaren een belangrijke discussie plaatsvinden over de beginselen waarop de marktordeningen zijn gebaseerd.

Tenslotte is het voor de werking van de interne markt van essentieel belang dat het aquis waar het gaat om veterinaire, fytosanitaire en voedselveiligheidaspecten effectief is op het moment van toetreding. Het is van belang dat de effectiviteit door onafhankelijke monitoring wordt vastgesteld. LNV ondersteunt kandidaat-lidstaten bij de voorbereiding op de toetreding door verschillende projecten en activiteiten op met name veterinair en fytosanitair terrein.

4.6 Multilaterale organisaties

WTO

Eind 1999 is het in Seattle niet gelukt om een brede WTO-onderhandelingsronde over verdere handelsliberalisatie te starten. De onderhandelingen over landbouw en diensten zijn wel van start gegaan. Voor deze onderwerpen waren over het tijdstip van verdere liberaliseringsonderhandelingen tijdens de vorige ronde reeds afspraken zijn gemaakt. Het is van groot belang dat alles in het werk wordt gesteld om een volgende brede onderhandelingsronde gestart te krijgen. Naast de traditionele handelsonderwerpen moet in deze onderhandelingsronde meer aandacht worden besteed aan de raakvlakken van handel met andere beleidsterreinen. Hierbij wordt gedoeld op onder andere dierenwelzijn en toepassing van het voorzorgprincipe op het gebied van voedselveiligheid en milieu. Dit met inachtneming van de belangen van ontwikkelingslanden. De verwachting is dat alleen in het kader van een brede ronde voortgang kan worden gemaakt op deze niet-traditionele onderwerpen.

Voor de Nederlandse agrosector biedt mondiale afbraak van tarifaire en non-tarifaire handelsbelemmeringen duidelijke kansen. Wat betreft de afbraak van handelsbelemmeringen blijft het kabinet zich inspannen voor het zo goed mogelijk naleven door derde landen van de voor de agrosector relevante bepalingen van de WTO-verdragen. Aan verschillende landen wordt daartoe onder andere technische assistentie verleend op het gebied van de toepassing van veterinaire en fytosanitaire maatregelen.

FAO

Uit cijfers van de FAO blijkt dat er weinig voortgang is in het bereiken van de doelstelling van de Wereldvoedseltop in 1996 om het aantal ondervoede personen in de wereld met de helft terug te brengen in het jaar 2015. Na vaststelling van het FAO Strategisch Kader 2000–2015, is de aandacht voor het bevorderen van voedselzekerheid nu gericht op het overeenkomen van een plan voor de middellange termijn. Nederland zal zich, onder andere via het lidmaatschap van de FAO Programma Commissie, actief inzetten voor een realistisch plan waarin duidelijke keuzes worden gemaakt en prioriteiten worden gesteld.

In het licht van de sectorale benadering op het gebied van ontwikkelingssamenwerking zal Nederland met de FAO samenwerken binnen een meer gericht beleidskader (partnership programma) om onder meer hervormingen binnen de FAO te stimuleren. Hierbij wordt samengewerkt met het Verenigd Koninkrijk, dat een gelijke benadering voorstaat. Onderwerpen in dit kader zijn voedselzekerheid, voedselveiligheid, agrobiodiversiteit en bossen.

De regering heeft blijvende aandacht voor concrete acties in multilateraal en bilateraal verband.

4.7 Emancipatiebeleid

Vrouwen spelen een belangrijke rol in de land- en tuinbouw als ondernemer, meewerkend partner en als echtgenote. Vrouwen kijken in het algemeen op een andere wijze aan tegen maatschappelijke en economische vraagstukken, veelal op vernieuwende en de grenzen van het bedrijf overstijgende wijze. In de verdere vormgeving van het emancipatiebeleid zal meer met deze rol rekening worden gehouden, onder andere door vrouwen meer te betrekken bij de beleidsontwikkeling. De eerder in het Actieplan Emancipatie LNV (1999–2003) geformuleerde taakstellingen, worden in 2001 verder uitgevoerd:

1. het uitvoeren van drie Emancipatie Effect Rapportages (EER);

2. de inzet van extra LNV-budget (uit voorlichting en cursorisch onderwijs) voor het vergroten van de participatie van agrarische vrouwen en plattelandsvrouwen bij kennisuitwisseling. Het gezamenlijke voorlichtingsprogramma (opgesteld vanuit het samenwerkingsproces KPN, NAJK, Passage, NBVP, DLV-adviesgroep, AOC-raad, LTO Vrouw en Bedrijf en LTO-advies) zal verder worden uitgewerkt;

3. het implementeren van de resultaten van de commissie Dagindeling en plattelandsvernieuwing. Op basis van het uitgevoerde onderzoek zal duidelijk worden wat de minimaal noodzakelijke infrastructuur voor het landelijk gebied zou moeten zijn om het combineren van zorg en arbeid op het platteland voor mannen en vrouwen mogelijk te maken.

5. BEVORDERING DUURZAME PRODUCTIE

5.1 Stimulering duurzame landbouw

Het voldoen aan bovenwettelijke eisen zal worden stimuleerd. De voorbereidingen van dit stimuleringsbeleid zijn in een vergevorderd stadium. Om bedrijven die investeren in maatregelen in de sfeer van bedrijfsuitrusting en bedrijfsvoering op verschillende duurzaamheidsthema's positief te onderscheiden, wordt gewerkt aan een systeem van certificering: Stimulans Duurzame Landbouw (SDL). Het gaat hierbij om maatregelen die verder gaan dan hetgeen wettelijk verplicht is. Het voornemen is om bedrijven die in bezit zijn van een SDL-certificaat, in aanmerking te laten komen voor een aantal fiscale regelingen, zoals Vamil, DOA en MIA, en voor garantie door het Borgstellingsfonds.

In de veehouderij gaat het in hoofdzaak om maatregelen op het gebied van ammoniak, mineralen en mest, energie, dierenwelzijn en diergezondheid. Met de invoering van het instrument Stimulans Duurzame Landbouw komt het huidige instrument Groen-Label-stallen te vervallen.

In de plantaardige sector worden maatregelen onderscheiden op een aantal milieuvelden zoals gewasbeschermingsmiddelen, energie, bemesting, afval en water. Het instrument Stimulans Duurzame Landbouw bestaat voor deze sector uit twee onderdelen: een certificaat voor de bedrijfsvoering (niveau Milieukeur) en Groen-Label-kas.

Naar verwachting zal nog in 2000 een instrument gebruiksklaar zijn om te kunnen certificeren.

5.2 Bevordering van biologische landbouw

De biologische landbouw maakt de laatste jaren een forse groei door. Zowel de productie als de afzet van biologische producten is sterk toegenomen. Vooral consumenten in de meer welvarende landen hechten bij aankoop van producten in toenemende mate belang aan milieu, dierenwelzijn, en natuur, naast de bestaande aankoopmotieven als prijs, versheid en gezondheid. Gezien deze trend zal de markt voor biologische producten de komende jaren verder groeien. Hier liggen nadrukkelijk kansen voor de Nederlandse land- en tuinbouw.

De beleidsnota Biologische Landbouw 2001–2004 is een uitwerking van de nota Voedsel en Groen. De vraaggerichte benadering, waarbij de marktperspectieven leidend zijn voor ondernemers, staat in deze nota centraal. De gehele biologische keten staat voor de uitdaging om zich in het komende decennium op eigen kracht te ontwikkelen naar een internationaal concurrerende duurzame sector, die midden in de samenleving staat en toonaangevend is in Europa. Dit vergt een nadrukkelijke verantwoordelijkheid van betrokken marktpartijen en organisaties. Samenwerking tussen de biologische en reguliere landbouw is hierbij van groot belang.

Het kabinet zal de ontwikkeling van de biologische landbouw een tijdelijke nieuwe impuls geven gericht op het professionaliseren van vraaggerichte ketens, het optimaliseren van de transparantie en het sluiten van de keten en op kennisontwikkeling en -verspreiding.

5.3 Agrarische natuurverenigingen

Bij brief van 27 juni 2000 (TK 1999–2000, 26 800, XIV, nr. 118) is de Tweede Kamer geïnformeerd over de beleidslijn ten aanzien van «agrarische natuurverenigingen». De rol van deze verenigingen wordt bezien in het kader van het gebiedenbeleid. Door hun kennis en ervaring kunnen de agrarische natuurverenigingen een belangrijke rol vervullen bij het vormgeven van het regionale beleid. Door de uitvoering van projecten kunnen zij bovendien, met steun vanuit het Programma Beheer, bijdragen aan de realisering van het natuur- en landschapsbeleid. Met de provincies zal worden nagegaan welke mogelijkheden het nationale en het EU-beleid bieden voor ondersteuning van deze organisaties. Voor zover concrete voorstellen en initiatieven tot doel hebben om middels een experiment na te gaan of rijksdoelen op bovengenoemde terreinen beter en sneller kunnen worden gerealiseerd dan door middel van het bestaande instrumentarium mogelijk is, kunnen deze financieel worden ondersteund. De uitkomsten van dergelijke experimenten kunnen aanleiding geven tot aanpassing van het reguliere beleid.

5.4 Vermindering milieubelasting door mest en ammoniak

Mede op grond van de door de Europese Commissie uitgebrachte ingebrekestelling wegens onvoldoende implementatie van de Nitraatrichtlijn, gevolg door een «met redenen omkleed advies», is besloten tot een ingrijpende bijstelling van het mestbeleid. Het gaat daarbij om een verdergaande aanscherping van de verliesnormen van het stelsel van regulerende mineralenheffingen en de invoering van een stelsel van mestafzetovereenkomsten. In dat stelsel wordt de omvang van de mestproductie direct afhankelijk gesteld van de aanwendings- en afzetmogelijkheden die daarvoor bestaan. Er is sprake van een integrale benadering van alle veehouderijsectoren. Deze benadering wordt sindsdien uitgewerkt in wet- en regelgeving. Een aanzienlijk deel hiervan zal in 2001 zijn beslag krijgen.

Ten behoeve van de controle en handhaving van het stelsel van mestafzetovereenkomsten is een adequate perceelsregistratie van belang. In 2000 is hiertoe het project Basisregistratie percelen gestart, waarvan de afronding te verwachten is in 2001.

Met het integrale beleidspakket, waarvan ook de opkoopregeling (RBV) en andere maatregelen in het kader van het flankerende beleid onderdeel uitmaken, wordt naar het oordeel van het kabinet voldaan aan de in het Nederlandse beleid gestelde milieudoelen en de internationale verplichtingen. Nederland heeft bij de Europese Commissie een derogatieverzoek ingediend voor de aanwending van 250 kg N per ha uit dierlijke mest op grasland .

In 2000 wordt een evaluatie van het mestbeleid uitgevoerd, waarbij de nadruk ligt op het functioneren van het Minas. De Tweede Kamer zal begin 2001 over de resultaten van deze evaluatie worden geïnformeerd. Vanaf najaar 2000 tot in 2002 wordt aanvullend onderzoek uitgevoerd, teneinde in 2002 de landbouwkundige en milieukundige evaluatie van de verliesnormen optimaal te kunnen uitvoeren.

De pijlers voor het ammoniakbeleid worden gevormd door de middelvoorschriften en het regionaal aanvullend beleid. Over het regionaal beleid zijn in het voorjaar van 2000 afspraken gemaakt met de besturen van de «reconstructieprovincies» en de VNG. De minister van VROM bereidt thans een wetsvoorstel voor waarin het regionaal ammoniakbeleid wordt uitgewerkt.

5.5 Vermindering milieubelasting door gewasbeschermingsmiddelen

Eind 2000 komt het kabinet met een beleidsnota Gewasbescherming voor de jaren 2001–2010. Voor het realiseren van een omslag in het denken over en de omgang met gewasbeschermingsmiddelen en het behalen van de milieudoelstelling zal het nieuwe beleid aangrijpen op het niveau van de individuele ondernemer. De belangrijkste richtlijn in het nieuwe beleid is de geïntegreerde teelt op gecertificeerde bedrijven. De plantaardige productie in Nederland zal op termijn gecertificeerd moeten zijn, minimaal volgens de eisen van een nader te formuleren «basispakket». Het huidige niveau van geïntegreerde teelt zal in 2010 gangbaar moeten zijn op alle bedrijven.

In 2001 wordt begonnen met de implementatie van de beleidsnota. Certificatieschema's zullen worden ontwikkeld en certificerende instellingen kunnen zich laten erkennen door de overheid, certificering zal aantrekkelijk worden gemaakt door economische prikkels en een eventuele koppeling van het gebruik van onmisbare middelen aan certificering. Niet-certificeren zal ontmoedigd worden, onder meer door een extra handhavingsinspanning.

Belangrijke basis voor vermindering van de milieubelasting door gewasbeschermingsmiddelen is het toelatingsbeleid. Hierbij zal de aandacht worden toegesneden op de aansluiting met geïntegreerde teelt en de gevolgen van de beoordeling aan de Europese eisen, welke zal leiden tot een verdere afname van de effectiviteit van het beschikbare middelenpakket. In de beleidsnota wordt een aanpak uitgewerkt die maatwerk en differentiatie in het toelatingsbeleid mogelijk maakt. Het gaat daarbij om het beschikbaar houden van correctiemiddelen, het introduceren van meer middelen van natuurlijke oorsprong en het beschikbaar houden en introduceren van chemische middelen die in kleine hoeveelheden worden toegepast, de zogenaamde kleine toepassingen. Ook worden voorstellen uitgewerkt voor een tijdelijke financiële ondersteuning van toelatingsaanvragen voor kleine toepassingen en middelen van natuurlijke oorsprong. Om de versnippering van kennis en onderzoekscapaciteit voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen in de kleine teeltsectoren te beperken, wordt een steunpunt ingesteld dat zich vooral gaat richten op kennisoverdracht op het gebied van de toelatingsprocedure en het initiëren van activiteiten door het landbouwbedrijfsleven en de industrie.

5.6 Verbetering dierenwelzijn

De laatste decennia valt een voortschrijdende ontwikkeling van de maatschappelijke grondhouding ten opzichte van het dier te constateren. Dit vraagt om een herijking van het dierenwelzijnsbeleid. In de nota Kracht en Kwaliteit is reeds aangekondigd dat het beleid voor dierenwelzijn tegen het licht wordt gehouden. In dit kader wordt uitvoering gegeven aan het verzoek van de Tweede Kamer om een evaluatie van de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren (GWWD) en de vraag deze te benutten voor het opstellen van een beleidsnotitie die integraal aandacht besteedt aan dierenwelzijn.

In de beleidsnota Voedsel en Groen wordt de kern van de discussie rondom het dierenwelzijnsbeleid geschetst. De tijd is rijp voor een maatschappelijk debat over ethische kwesties als de welzijnsproblemen bij vleeskuikens, diertransport, de castratie van biggen en ontwikkelingen in de fokkerij van landbouwhuisdieren. De overheid zal op dit punt het initiatief nemen door een beleidsnotitie dierenwelzijn op te stellen, op basis van de evaluatie van de GWWD en de nota Voedsel en Groen.

In vervolg op de in paragraaf 4.2 genoemde visie van de Stuurgroep heroriëntatie pluimveehouderij, zal door overheid samen met het pluimveebedrijfsleven en maatschappelijke groeperingen concreet uitwerking worden gegeven aan de volgende dierenwelzijnsdoelstellingen:

• Huisvesting legkippen

In 2012 wordt het merendeel van de legkippenstapel in alternatieve, welzijnsvriendelijke systemen gehuisvest.

• Welzijn vleeskuikens

Verbetering van huisvesting en verzorging van vleeskuikens en het terugbrengen van uitvalpercentage realiseren door aanscherping van de voorwaarden in het kader van de Integrale Ketenbeheersing (IKB). Hierbij geldt dat de bezettingsgraad maximaal 35 kg/m² wordt en de gemiddelde uitval per koppel per jaar binnen 5 jaar – uiterlijk in 2005 – moet worden teruggebracht naar het gemiddelde van de 20% beste bedrijven in 1999.

In lijn met de afspraken gemaakt in bovengenoemde stuurgroep wordt Richtlijn nr. 99/74/EG geïmplementeerd. Deze richtlijn stelt minimumeisen aan de huisvesting van legkippen. Daarnaast kan extra welzijnswinst worden bereikt door middel van afspraken met de sector en maatschappelijke organisaties om in Nederland vrijwillig de volière te stimuleren. Ook wordt uitwerking gegeven aan de afspraken over het welzijn van vleeskuikens.

In EU-verband worden op te stellen welzijnseisen ten aanzien van varkens besproken. Nederland zal in dit verband de groepshuisvesting voor zeugen en de scheiding van lig- en mestgebieden voor vleesvarkens aan de orde stellen. Tevens wordt gesproken over de Transportrichtlijn. Onder andere verkorting van de reisduur en verbetering van de klimaatbeheersing zijn voor Nederland speerpunten.

De Raad voor Dierenaangelegenheden werkt een samenhangende aanpak uit van de welzijnsproblemen bij het houden van exoten. De overheid zal op dit gebied waar nodig regulerend optreden, maar de verantwoordelijkheid ligt in eerste instantie bij de betrokken maatschappelijke groepen zelf.

5.7 Klimaat en energie

De afgelopen jaren is nationaal en internationaal de politieke belangstelling sterk toegenomen voor de verandering van het klimaat en de wijze waarop het beleid daarop moet inspelen. De internationale onderhandelingen in het kader van het VN Klimaatverdrag en het Kyoto Protocol zijn hiervoor de drijvende krachten.

Voor het LNV-beleid zijn de volgende aspecten van belang: de bijdrage van de agrosector aan verdergaande reductie van de broeikasgasemissies, de rol van de natuur bij de vastlegging van CO₂ en aanpassing van de agrosector en de natuur aan de gevolgen van klimaatverandering. Binnen de door het kabinet beschikbaar gestelde gelden voor het klimaatbeleid worden ook emmissiereductieprojecten in de agrosector gefinancierd en worden projecten ondersteund die tot doel hebben om CO₂ vast te leggen.

Binnen de rijksoverheid gaat de primaire verantwoordelijkheid voor de energiebesparing in de agrosectoren over van de Minister van EZ naar de Minister van LNV. Op deze wijze kan sectorspecifieke kennis en ervaring efficiënter worden benut, is synergie in beleid mogelijk, evenals integratie van het instrumentarium. De minister van EZ blijft verantwoordelijk voor het energiebesparingsbeleid op hoofdlijnen en daarmee samenhangende generieke instrumenten. Als gevolg van deze wijziging draagt EZ structurele begrotingsmiddelen over aan LNV. Voor 2001 gaat het om een verplichtingenbedrag van f 6,9 mln voor de primaire landbouw (structureel f 8,1 mln) en structureel f 3,8 mln voor de voedings- en genotmiddelenindustrie. De middelen voor de voedings- en genotmiddelenindustrie zullen met name worden ingezet voor de Meerjarenafspraken Energie (MJA-E's) en voor onderzoek op het gebied van energiebesparing in de agroketen. De middelen voor de primaire sector worden thans ingezet voor de MJA-E's. Voor de primaire landbouw wordt in 2000 f 3,4 mln van de LNV-begroting ingezet voor onderzoek en voorlichting. Deze bijdrage zal (minimaal) gecontinueerd worden. Behalve voor onderzoek en voorlichting worden de middelen ingezet voor demonstratieprojecten. Het bedrijfsleven in de primaire landbouw draagt zelf ongeveer de helft van de kosten voor de MJA-E's.

Als gevolg van de liberalisering van de energiemarkten is de rentabiliteit van warmtekrachtkoppeling (WKK) en restwarmtegebruik sterk onder druk gekomen. Deze opties hebben in de afgelopen jaren ongeveer 75% van de energiebesparing in de glastuinbouw voor hun rekening genomen. Op bijna een derde deel van het glastuinbouwareaal wordt WKK-energie of restwarmte gebruikt. Het onder druk komen van deze opties betekent een knelpunt voor de energiebesparing in de glastuinbouw. Momenteel wordt interdepartementaal bezien hoe dit knelpunt kan worden aangepakt.

5.8 Duurzame visserij

Doelstelling van het Nederlandse visserijbeleid is het bevorderen van een verantwoorde visserij en een evenwichtige exploitatie van de visbestanden. Hierbij staat de balans tussen economie en ecologie centraal. De betrokkenheid en de medeverantwoordelijkheid van belanghebbenden in de sector zijn daarbij van groot belang.

Naast de visserij in de diverse wateren krijgt ook de kweek van vis, aquacultuur, aandacht binnen het visserijbeleid. In april 2000 is over viskweek een beleids- en onderzoekstraject gestart in samenwerking met de meest betrokkenen, waarbij aandacht wordt besteed aan het welzijn van de vissen, het gebruik van diergeneesmiddelen en het beperken van de negatieve gevolgen voor natuur en milieu.

Naar verwachting zal de herziening van het Gemeenschappelijk Visserijbeleid (GVB) in diverse Europese gremia aan de orde komen. Cruciaal in de Nederlandse visie op de herziening van het GVB is dat de betrokkenheid en de medeverantwoordelijkheid van de belanghebbenden in de sector moeten worden vergroot door middel van vormen van decentralisatie van het visserijbeleid, regionalisering en co-management. De rol van de overheid dient in dit verband meer kaderstellend te worden en de regelgeving minder gedetailleerd, waarbij ook de optie van een meerjarenbenadering bij het TAC en quota-instrument in zicht kan komen.

In het kader van het Beleidsbesluit Binnenvisserij (TK 1999–2000, 26 800, nr. 116) wordt hoge prioriteit gegeven aan de bestrijding van visstroperij en aan visstandbeheer. In maart 2000 is een traject gestart om de visstroperij beter te kunnen bestrijden. Er wordt in overleg met sector en opsporingsdiensten een plan van aanpak opgesteld waarin concrete activiteiten worden uitgewerkt. De hoofdlijnen van dit plan zijn de intensivering van de opsporing in het veld in combinatie met betere afstemming met het Openbaar Ministerie (op korte termijn) en het tegengaan van de afzet van illegale vis via de handel voor resultaten op langere termijn.

De OVB stimuleert en begeleidt de vorming van visstandbeheercommissies voor rijks- en andere binnenwateren. Het betreft de visstandbeheercommissies «nieuwe stijl» waarin de visrechthebbenden samenwerken op het terrein van visstandbeheer en bevissing. De volgende stap is integrale samenwerking met water- en natuurbeheerders. Het gewenste integrale visstandbeheer zal in 2001 door de visstandbeheercommissies worden uitgewerkt in visstandbeheerplannen.

Met producentenorganisaties zijn afspraken gemaakt over de reductie van de visvangst, waaronder die van de paling, in het IJsselmeer. De vaste commissie voor LNV van de Tweede Kamer is hierover bij brief van 4 april 2000 geïnformeerd.

5.9 VN-Commissie voor Duurzame Ontwikkeling

De Commissie voor Duurzame Ontwikkeling (CSD) van de VN heeft in 1999 de resultaten van de implementatie van Agenda 21 op het gebied van duurzame landbouw, plattelandsontwikkeling en geïntegreerd landbeheer geëvalueerd. Dit vond onder meer plaats binnen een zogenaamde «multi stakeholder dialogue» tussen maatschappelijke groeperingen op het gebied van de landbouw. De FAO/Nederland conferentie over het multifunctionele karakter van landbouw en land (Maastricht, september 1999) heeft ten behoeve van deze 8^e CSD-bijeenkomst concrete aanbevelingen opgeleverd over de bijdragen die de meervoudige functies van de landbouw kunnen leveren aan het bereiken van duurzame landbouw en plattelandsontwikkeling. Deze aanbevelingen hebben voor een belangrijk deel hun weg hebben gevonden naar de CSD-besluitvorming.

Inzake duurzame landbouw en plattelandsontwikkeling wordt een aantal vervolgactiviteiten gesignaleerd. Tijdens de FAO-regionale conferentie voor Europa te Oporto (juli 2000) is een dag besteed aan het thema «Multifunctionele karakter van de landbouw».

Verdere uitwerking van de CSD besluitvorming inzake duurzame landbouw en plattelandsontwikkeling wordt door Nederland nagestreefd in onder meer een beleidsdialoog op politiek niveau op het gebied van de landbouw tussen enkele landen uit de EU en enkele «counterparts» in Zuidelijk Afrika (South African Development Cooperation). Tenslotte heeft de FAO zich bereid verklaard in januari 2001 de eerste bijeenkomst van de voortgezette «multi-stakeholder dialogue» te faciliteren.

6. VOEDSELVEILIGHEID

6.1 Bevordering voedselveiligheid en diergezondheid

De consument stelt hoge eisen aan de kwaliteit van zijn voedselpakket. De overheid waarborgt de veiligheid van voedsel door regels te stellen, binnen het kader waarvan producenten aan hun verantwoordelijkheid gestalte dienen te geven. De overheid zal zich de komende jaren actief inzetten voor de Nederlandse wensen bij de ontwikkeling van internationale normen voor voedselveiligheid en voedselproductie. De verantwoordelijkheid voor een onbesproken voedselkwaliteit ligt in de eerste plaats bij de producent. Die dient ervoor te zorgen dat gezonde grondstoffen worden gebruikt, die in een gewaarborgd procédé tot veilige eindproducten worden verwerkt. Hiervoor is een goede informatie- en communicatie-infrastructuur tussen de afzonderlijke schakels in de keten noodzakelijk, waarbij individuele bedrijven zich bewust zijn van de eigen invloed op de veiligheid van het eindproduct.

Bevordering voedselveiligheid

Het in januari 2000 gepresenteerde Witboek Voedselveiligheid van de Europese Commissie neemt een hoog beschermingsniveau van de consument als uitgangspunt. Daarin speelt het voorzorgsbeginsel een prominente rol. Hierover heeft de Europese Commissie in februari 2000 een afzonderlijke Mededeling uitgebracht. Op basis van het voorzorgsbeginsel kan de overheid reeds tijdelijke maatregelen treffen bij concrete aanwijzingen voor het bestaan van mogelijke voedselveiligheidsrisico's, zonder dat hiervoor onmiddellijk een sluitend wetenschappelijk bewijs kan worden gevonden. De voorstellen in het Witboek sporen op hoofdlijnen met de ideeën die Nederland in EU-verband al langer uitdraagt. Ook door de Europese Commissie wordt de primaire verantwoordelijkheid voor de veiligheid van voeding bij de producent gelegd.

Het Nederlandse standpunt over het Witboek, zoals dat bij brief van 31 maart 2000 (TK 1999–2000, 26991, nr. 5) aan de Tweede Kamer is gezonden, sluit aan bij de uitgangspunten die zijn beschreven in de nota Kracht en Kwaliteit en zal verder worden uitgewerkt in de Kadernota Voedselveiligheid die rond februari 2001 aan de Tweede Kamer zal worden aangeboden. Met betrekking tot de LNV-beleidsterreinen zijn vooral van belang de integratie van levensmiddelen- en veterinaire regelgeving, verbetering van de controlesystematiek en snellere markttoelatingsprocedures voor nieuwe producten en productietechnieken.

De komende jaren zal fors worden ingezet op de totstandkoming van een onafhankelijk, hoogwaardig nationaal onderzoeksinstituut op het terrein van de voedselveiligheid. Het instituut zal op basis van wetenschappelijke analyse deugdelijke informatie moeten leveren op basis waarvan de overheid haar regelgevende en controlerende taken adequaat kan uitoefenen. De oprichting van een nationaal onderzoeksinstituut loopt parallel met het voornemen uit het Witboek Voedselveiligheid om te komen tot een Europese Voedselautoriteit (EVA). Nederland heeft dit onderdeel van het Witboek krachtig ondersteund. In de Nederlandse reactie op het Witboek is daarbij benadrukt, dat de EVA zich niet alleen moet richten op risicobeoordeling, maar ook een rol dient te vervullen in het toezicht op de nationale controlesystemen.

Om de overheidscontrole te verbeteren wordt stroomlijning en herschikking van de vele activiteiten die door de verschillende organisaties worden uitgevoerd op het vlak van controle, keuring en inspectie noodzakelijk. De vorming van één nationaal voedselcontrolebureau is in dit verband gewenst. Met de minister van VWS zal een en ander in gezamenlijkheid worden onderzocht en uitgewerkt.

Een belangrijk aandachtspunt blijft het informeren van de consument over veiligheid van voedsel. De communicatie over voedselveiligheid met de burger/consument zal de komende jaren worden geïntensiveerd. Daarbij zal intensief worden samengewerkt met het Voedingscentrum. Bij calamiteiten is een adequaat risicomanagement van belang, met duidelijkheid over de verantwoordelijkheidsverdeling van overheid en bedrijfsleven en een heldere communicatie. Het Voedingscentrum zal nog in 2000 een aanvang maken met de ontwikkeling en uitwerking van een meerjarig communicatieplan inzake voedselveiligheid. Voor intensivering van de voorlichtingsactiviteiten, de modernisering van het voorlichtingsinstrumentarium en de opzet van een database voor vraagstukken rond voedselveiligheid is voor de komende jaren f 5 mln gereserveerd.

In juni 2000 heeft de PVE de eindconclusies gerapporteerd omtrent de aanpak voor het terugdringen van de besmettingsniveaus van salmonella en campylobacter in kippenvlees. De besmetting van salmonella is teruggedrongen van ca. 30% naar 15%, campylobacter van 50% naar zo'n 30 tot 40%. Ondanks de vooruitgang die de afgelopen jaren is geboekt, baren de nog steeds hoge besmettingsniveaus zorgen. De inzet van LNV is om zo spoedig mogelijk een situatie te realiseren waarin aan de consument alleen onbesmet vers vlees wordt aangeboden. In het najaar van 2000 komt meer duidelijkheid omtrent de wijze waarop en wanneer deze doelstelling kan worden bereikt. Het is al duidelijk dat dit van alle schakels in de keten inspanning zal gaan vergen. Op korte termijn zullen in ieder geval wettelijke normen voor salmonella en campylobacter worden vastgesteld.

Voor BSE en scrapie zal de monitoring worden uitgebreid en, op basis van nieuwe testen, geoptimaliseerd.

Diergezondheid

Op het terrein van de dierziektebestrijding zijn voor de belangrijkste dierziekten beleidsmaatregelenpakketten en draaiboeken vastgesteld of worden in 2000 nog vastgesteld.

Het betreft de draaiboeken Klassieke Varkenspest en Mond- en Klauwzeer die tevens zijn aangepast aan de systematiek van betaalorganen.

Voor de financiering van dierziektebestrijding in de varkens-, pluimvee- en schapen- en geitensector is een convenant gesloten met de betrokken productschappen. Essentie van het convenant is dat de productschappen garant staan voor de kosten van de bestrijding van dierziekten in de betreffende sectoren tot bepaalde overeengekomen bedragen en dat het rijk de eventuele meerkosten draagt. Het systeem van rijksheffingen is daarmee voor de convenantsperiode verlaten.

Voor de varkenssector zijn maatregelen genomen om de kans op insleep en verspreiding van ziekten te verminderen. Nog in 2000 zal voor de rundveehouderij een pakket van preventieve maatregelen worden vastgesteld, waarvan de implementatie deels in 2001 zal plaatsvinden. Eveneens wordt er gewerkt aan een algemene benadering van bedreigingen van de diergezondheid door dierziekten. Op basis hiervan vindt prioriteitstelling voor het opstellen van plannen van aanpak plaats. Voor de schapensector wordt gestart met een risicoanalyse.

In het begrotingsjaar zal een grote dierziektebestrijdingsoefening worden gehouden, waarbij ook het bedrijfsleven zal worden betrokken. Daarnaast zal in overleg met het bedrijfsleven invulling worden gegeven aan een voorlichtingscampagne gericht op preventie en herkenning van dierziekten.

Voor de zeer besmettelijke dierziekten wordt de ontwikkeling voortgezet van een monitorings- en early warning systeem, waarmee deze ziekten in een zo vroeg mogelijk stadium kunnen worden gedetecteerd. Naast het verder ontwikkelen van instrumenten als vroegdiagnostica en meldverplichtingen zal daarbij speciale aandacht worden geschonken aan de alarmfase, zodat reeds bij een dreiging van een uitbraak van een zeer besmettelijke dierziekte (preventieve) maatregelen kunnen worden genomen. Bij het ontwikkelen van deze detectiemethoden zal zoveel mogelijk worden aangesloten bij ontwikkelingen die reeds in de sector plaatsvinden in het kader van de gecertificeerde ketensystemen.

6.2 Identificatie- en registratiesysteem

Belangrijke voorwaarde voor een effectieve en efficiënte dierziektebestrijding is een goed functionerend identificatie- en registratiesysteem voor alle diersoorten. Ten aanzien van het verbetertraject voor de identificatie en registratie van runderen (I&R-rund) geldt dat veel technische voorbereidingen in de tweede helft van 1999 zijn getroffen. Een tweetal maatregelen is in de eerste maanden van 2000 geïmplementeerd. Het betreft de koppeling van I&R-doodmelding aan de kadavermelding door de destructor en het online kunnen raadplegen van de database door slachterijen en RVV-medewerkers ter plaatse. In februari 2000 is het traject naar een onafhankelijk bureau I&R ingezet. In de komende maanden zal ook het traject dat moet leiden tot nieuwbouw van het systeem worden gestart. Met uitzondering van de nieuwbouw van het systeem, zal het verbeteringstraject voor runderen in 2000 worden afgerond. Op basis van de ervaringen opgedaan met het verbeteringstraject voor runderen zal in 2000 worden gestart met een analyse van de I&R-systemen van de overige diersoorten. Naar aanleiding hiervan zal worden bezien welke verbeteringen in de I&R-systemen voor andere diersoorten gewenst zijn. In 2001 zullen vervolgens de beleidsvoornemens worden uitgewerkt.

6.3 Diervoeders

In het Beleidsbesluit Diervoeder (TK 1999–2000, 26 991, nr. 22) zijn de uitgangspunten voor het beleid voor de komende jaren neergelegd. In dit beleid staat het voorzorgsprincipe centraal. De maatregelen hebben tot doel om diervoeder(-grondstoffen) van een onbesproken kwaliteit te garanderen. Een belangrijk instrument hiervoor wordt de Kaderwet Diervoeders. Deze wet biedt de rijksoverheid mogelijkheden om adequaat invulling te geven aan haar verantwoordelijkheid voor de veiligheid van diervoeders. Op basis van deze Kaderwet kunnen eisen worden gesteld aan de producenten van diervoeders en aan de kwaliteit van de gebruikte grondstoffen. In de Kaderwet zullen tevens voorzieningen worden opgenomen om adequaat te kunnen optreden in geval van calamiteiten. De diervoederregelgeving is op Europees niveau grotendeels geharmoniseerd. De Europese regelgeving zal in de toekomst geïmplementeerd worden in het kader van de Kaderwet Diervoeders. De Kaderwet Diervoeders zal naar verwachting in 2001 aan de Tweede Kamer worden voorgelegd.

LNV zal zich in 2001 vooral richten op het aanscherpen van voorwaarden die gesteld worden aan het gebruik van diervoeders en (grond-)stoffen die hierin verwerkt worden. Belangrijke elementen hierbij zijn normstelling voor ongewenste stoffen en voorwaarden aan het gebruik van grondstoffen. Verder wordt in communautair verband ingezet op een toelatingssysteem voor diervoedergrondstoffen op basis van het «nee-tenzij» principe. Tevens zal het in 2000 geïntensiveerde toezicht van de overheid (RVV en AID) op de kwaliteit van diervoeders in 2001 worden voortgezet en verder worden vormgegeven. Ook zal in de ontwikkeling van een early warning systeem worden geïnvesteerd. Dat heeft tot doel signalen over mogelijke risico's in een vroegtijdig stadium te signaleren. Een verdere optimalisatie van het monitoringssysteem op ongewenste stoffen is hierbij een belangrijk element.

Het bedrijfsleven is en blijft verantwoordelijk om diervoeder van een onberispelijke kwaliteit te leveren die, vanzelfsprekend, voldoet aan de wettelijke vereisten. Met behulp van kwaliteitssystemen op basis van HACCP zullen hiervoor waarborgen moeten worden gegeven. In 2000 zijn hier door de diervoedersector op vrijwillige basis grote stappen voorwaarts gezet. In 2001 zal hieraan een vervolg worden gegeven. De overheid wil naar een wettelijke verplichting tot het hanteren van een dergelijk kwaliteitssysteem.

6.4 Kwaliteitsborging: garantiesystemen en modernisering van keuringen

De verantwoordelijkheid voor de veiligheid van het voedselpakket kan de producent alleen waarmaken binnen het kader van een doorzichtig productieproces. De transparantie van de productieketen maakt het mogelijk dat de overheid haar toezicht met name richt op de kritische momenten in de keten. Bovendien houdt deze transparantie openheid in voor de consument. Het vertrouwen van de consument in de door hem geconsumeerde voedingsmiddelen kan slechts verkregen worden door een betrouwbare informatievoorziening over de wijze van productie en veiligheid van de ingrediënten.

De opzet van private controlesystemen gericht op preventie in de productieketen wordt verder gestimuleerd. Een gezamenlijke inspanning van de partijen in de keten op het gebied van onderzoek, voorlichting en de ontwikkeling van geautomatiseerde systemen voor tracking en tracing is daartoe noodzakelijk. Voor deze gezamenlijke inspanning is in totaal voor de jaren 2000–2004 een bedrag van f 5 mln benodigd.

De ketengarantiesystemen zijn ook van belang voor de modernisering van de vleeskeuring. Hieraan zal in 2001, mede op basis van de resultaten van het in 2000 gestarte pilotproject «Modernisering vleeskeuring», verder worden gewerkt. Het einddoel is om door middel van een systeem van toezicht-op-toezicht in de gehele keten de veiligheid van voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong te gegaranderen.

De overheid dient – ten behoeve van goed risicomanagement – over informatie te beschikken aangaande de veiligheid van voedingsmiddelen. Daarom stimuleert de overheid de ontwikkeling en uitbreiding van een monitoringsysteem, het Kwaliteitsprogramma Agrarische Producten (KAP), teneinde een adequate kennisinfrastructuur op het terrein van voedselveiligheid tussen betrokken instituten te realiseren. In 2001 zal daartoe geïnvesteerd moeten worden in het (verder) ontwikkelen van meetmethoden en het starten met het opzetten van laboratoriumfaciliteiten en een uitvoeringsorganisatie.

Ook de ontwikkeling van early warning systemen (door overheid en bedrijfsleven) wordt gestimuleerd. Deze systemen moeten gericht zijn op het pro-actief identificeren van nieuwe voedselveiligheidsrisico's en zorgdragen voor een snelle communicatie. Een door LNV geïnitieerd systeem wordt nader uitgewerkt en krijgt een structureel karakter. Naar verwachting komt daarvoor in 2000 een eerste opzet gereed. Voor het opzetten van een kennisinfrastructuur op het terrein van de voedselveiligheid tussen betrokken instituten, het ontwikkelen van early warning systemen, het opzetten van een database en het ontwikkelen van indicatoren is een bedrag van f 10 mln gereserveerd voor de periode 2000–2004. Het bedrijfsleven dient vergelijkbare systemen te ontwikkelen om de eigen verantwoordelijkheid inzake de veiligheid van producten te kunnen garanderen.

7. KENNIS EN INNOVATIE

7.1 Biotechnologie

De laatste jaren zijn de ontwikkelingen in de moderne biotechnologie in een stroomversnelling gekomen. Enerzijds neemt de kennis en technologie op dit gebied wereldwijd exponentieel toe, anderzijds krijgt de samenleving steeds meer weet van toepassingen bij plant en dier die op de markt zijn gekomen. Bij planten gaat het met name om de productie van genetisch gemodificeerde gewassen die als grondstof dienen voor voedingsmiddelen, bij dieren gaat het om biomedische toepassingen.

In de Nederlandse samenleving, maar ook in andere lidstaten van de Europese Unie, bestaan zorgen over de veiligheid van dergelijke producten voor mens, dier en milieu en worden vragen gesteld over nut en noodzaak. De Tweede Kamer heeft in 1999 hierover uitvoerig gediscussieerd. In dat debat heeft het kabinet toegezegd te komen met een Integrale Beleidsnota Biotechnologie.

Deze ontwikkelingen zullen er toe leiden dat de LNV-inzet op dit terrein wordt versterkt in relatie tot het agrofoodcomplex. Vooral het genoomonderzoek en de bioinformatica ( tezamen genomics) hebben ingrijpende gevolgen voor het agrofoodcomplex en de landbouwwetenschappen. Biotechnologie kan een wezenlijke bijdrage leveren aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken op het gebied van milieu, voeding en (volks)gezondheid. Daarom wil de overheid voor deze technologie ruimte creëren om zich te ontwikkelen en te bewijzen. Dit doet zij door te investeren in kennisontwikkeling en innovaties en in maatschappelijke appreciatie. De overheid rekent het tot haar taak om op te treden als bewaker en regulator, die bij nieuwe biotechnologische toepassingen de veiligheid, de gezondheid en de keuzevrijheid van consumenten borgt. Daarnaast wil zij ook alle belanghebbenden inspireren tot een constructieve maatschappelijke dialoog over de condities waaronder moderne biotechnologie kan worden toegepast in de voedselproductie. Hiertoe zal een commissie in het leven worden geroepen die het voorgenomen publieksdebat zal organiseren. De inzet is een constructieve ontwikkeling van de biotechnologie zelf, een ontwikkeling die bijdraagt aan de kwaliteit van leven en samenleving.

Voor de uitvoering van dit beleid heeft LNV het projectbureau Biotechnologie in het leven geroepen. Dit bureau zal samen met VWS de strategische vraagstukken op het gebied van biotechnologie aanpakken.

7.2 Ontwikkelingsperspectief voor het kennis- en innovatiebeleid

Met het kennis- en innovatiebeleid wil LNV een impuls geven aan vernieuwingen in de agrosector en in de groene ruimte. Kennis is cruciaal voor de Nederlandse agrosector, gezien het feit dat productiefactoren als arbeid en grond in Nederland duur zijn. De Nederlandse agrosector is daardoor noodgedwongen kennisintensief. In de nota Voedsel en Groen zijn de contouren van het toekomstig kennis- en innovatiebeleid weergeven voor de agrosector. Ook in de nota Natuur voor mensen, mensen voor natuur speelt het kennis- en innovatiebeleid een belangrijke rol.

De kennismarkt wordt steeds competitiever en internationaler. Innovatie en permanent leren van mensen en organisaties zijn de sleutelfactoren voor succes in de internationale netwerk- en kenniseconomie zoals die zich in toenemende mate ontwikkelt. Hedendaagse innovaties verlopen niet lineair, zoals in het verleden werd verondersteld, maar steeds meer als complex interactief proces. Samen met andere partijen wil het kabinet daarom inspanningen verrichten op een aantal terreinen.

Kennisinfrastructuur

Allereerst blijft het terrein van de kennisinfrastructuur (onderwijs, onderzoek, voorlichting) van groot belang. Gezien de opkomst van nieuwe, generieke technologieën zullen nieuwe eisen worden gesteld aan de LNV-kennisinfrastructuur. Bij nieuwe technologieën valt te denken aan biotechnologie, informatietechnologie en nieuwe materialen (food en non-food). Voor deze nieuwe technologieën is het ook van belang om buiten het traditionele agrocluster te kijken, bijvoorbeeld farmaceutische industrieën, retail en logistieke wereld. Met name Wageningen UR zal zich moeten ontwikkelingen tot een netwerkuniversiteit. Door samenwerking in Nederland en Europa op het gebied van fundamenteel, wetenschappelijk onderzoek met relevante disciplines kan de kritische massa van Wageningen UR worden vergroot.

Naast fundamenteel onderzoek en toegepast onderzoek in de pre-competitieve fase wordt ook ervaringskennis, kennis in hoofden van mensen belangrijk. De combinatie van wetenschappelijke kennis en kennis vanuit de praktijk (burgers, bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties) levert nieuwe inzichten op. De in dit kader gestarte pilots voor regionale innovatienetwerken lopen in 2001 door. Ook het Innovatienetwerk Groene Ruimte en Agrocluster, onderdeel van de NRLO, vervult hierin een belangrijke rol. Dit innovatienetwerk zal de komende vijf jaar in de praktijk werkwijzen ontwikkelen en beproeven waarmee organisaties gezamenlijk kansen op innovaties kunnen herkennen, uitwerken en gereed maken voor implementatie.

De belangstelling en het enthousiasme voor en de kennis van wetenschap en technologie worden, samen met OCW en EZ, krachtig gestimuleerd. In het kader van de in april 2000 verschenen nota «Boeiend, betrouwbaar en belangrijk; nota wetenschap en techniekcommunicatie» wordt hiervoor over een periode van vier jaar gezamenlijk een extra bedrag van bijna f 12 mln uitgetrokken.

Innovatievermogen

Naast bovengenoemde onderwerpen, met name betrekking hebbend op de kennisinfrastructuur, is een tweede terrein binnen het kennis- en innovatiebeleid van belang, namelijk dat van het innovatievermogen van de actoren in de agrosector en in de groene ruimte. In het verlengde van bovengenoemd ontwikkelingsperspectief zal ook hier het accent verschuiven van financiële ondersteuning van innovatieve ondernemers naar ondersteuning van integrale vernieuwingen, vernieuwingen waarbij meerdere ondernemers c.q. meerdere bedrijfstakken betrokken zijn. Hieruit kunnen win-win-situaties ontstaan, waarbij meer doelen worden gerealiseerd (bijvoorbeeld èn economische versterking èn milieuwinst). Naast de eerdergenoemde inzet op strategische samenwerking (netwerken) betekent dit het beter benutten van het huidig subsidie-instrumentarium voor innovaties. Een deel van het Stimuleringskader zal opgaan in een Agro-Innovatiefonds, een revolving fund met publieke en private middelen. Daarmee wordt het bedrijfsleven ook risicodrager bij de financiering van innovaties. Voorts zal contra-financiering (de contractueel verplichte inzet van LNV-programmamiddelen bij deels extern gefinancierde projecten) worden ingevoerd waarmee Wageningen UR beter kan inspelen op de maatschappelijke vraag naar onderzoek en meer marktgericht kan opereren.

Tot slot wordt het LNV-innovatiebeleid sterker gericht op maatschappelijk relevante thema's. Zo wordt de inzet van onderzoek naar biologische bedrijfssystemen in het praktijkonderzoek versterkt. Bij DLO worden nieuwe onderzoeksactiviteiten naar de biologische productie van plantaardige uitgangsmateriaal en naar de verpakking en bewaring van biologische producten gestart in 2001. Daarnaast wordt het onderzoek ingezet om de kennis over de biotechnologie te vergroten en de discussie daarover te stimuleren. Het betreft hier vooral het verbinden van deze nieuwe technologie met de maatschappelijke discussie over de wenselijkheid ervan.

7.3 Agrarisch onderwijs

Binnenkort wordt een visie op het agrarisch onderwijs aan de Tweede Kamer gezonden. Hierin wordt het toekomstperspectief voor het agrarisch onderwijs geschetst. In de visie wordt het belang aangegeven van de aanpassingen in het agrarisch onderwijs. Centrale elementen daarbij zijn de vernieuwing van de agrarische opleidingen in aansluiting op het verbrede agrodomein en de toekomstgerichtheid van het agrarisch onderwijs. Opleidingen worden sterker toegesneden op nieuwe thema's zoals maatschappelijk verantwoord, innovatief en flexibel ondernemerschap.

LNV zal het inslagbeleid versterken om het landbouwonderwijs beter als instrument voor het LNV-beleid te benutten. Vernieuwing van de inhoud zal gericht worden gestimuleerd. Daarnaast zal de introductie van nieuwe leerconcepten worden ondersteund.

Voor het praktijkleren dat door de Innovatie- en Praktijkcentra (IPC) wordt verzorgd, is vanaf het schooljaar 1999/2000 vraagsturing geïntroduceerd. Besloten is om voor de andere activiteiten van de IPC's nadrukkelijker het profijtbeginsel te hanteren. Door deze ontwikkeling zullen de IPC's zich ontwikkelen als marktorganisaties. Een gevolg hiervan is dat de positionering in de Wet Educatie en Beroepsonderwijs op termijn heroverwogen moet worden.

7.4 Wageningen UR

De afgelopen periode is, onder andere als gevolg van het kabinetsstandpunt Herijking van de LNV-kennisinfrastructuur (Peper), veel geïnvesteerd in veranderingen in de kennisinfrastructuur. Wageningen Universiteit en Researchcentrum (Wageningen UR) vormt hier een belangrijk onderdeel van. Wageningen UR komt tot stand door de vorming van een samenwerkingsverband tussen de Stichting DLO – verzelfstandigd per 1 juni 1999 – en Wageningen Universiteit. In de loop van het jaar 2000 zullen het Praktijkonderzoek Veehouderij (PV) en het Plantaardig Praktijkonderzoek (PPO) met de Stichting DLO fuseren. Interne integratie van Wageningen Universiteit, de DLO-instituten en het praktijkonderzoek zal zich verder voltrekken in de vijf kenniseenheden Plant, Dier, Agrotechnologie en Voeding, Groene Ruimte en Maatschappijwetenschappen.

8. BESTUURLIJKE EN ORGANISATORISCHE AANGELEGENHEDEN

8.1 Organisatorische ontwikkelingen bij LNV

De sterk toegenomen aandacht in de maatschappij voor voedsel en voedselveiligheid, de belangstelling voor het gebruik van de groene ruimte, de gewijzigde opvattingen over rol en betekenis van de landbouw in de samenleving, alsmede de veranderende verhoudingen binnen Europa en de EU vereisen reflectie op de positie, organisatie en werkwijze van LNV. LNV wordt steeds meer het ministerie van landbouw, natuurbeheer en voedsel(veiligheid). LNV functioneert bovendien in een maatschappij waarin innovatie hoog op de agenda staat. Het is daarom noodzakelijk dat het departement zich bezint op innovatief beleid en zichzelf voortdurend blijft vernieuwen. Binnen het ministerie van LNV worden daarom nieuwe impulsen gegeven aan de ontwikkeling van de organisatie, zodat tijdig op veranderingen kan worden ingespeeld.

8.2 Emancipatiebeleid LNV

Naast het vergroten van de participatie van vrouwen in hogere functies, is het behouden van vrouwen in de organisatie een thema waaraan LNV de komende jaren aandacht wil besteden. Hoewel de instroom van vrouwen vrijwel gelijk is aan die van mannen (47% versus 53%), is de uitstroom van vrouwen beduidend groter dan hun aandeel in het totale personeelsbestand (41,5% van de uitstroom is vrouw). Lopend onderzoek naar de oorzaken daarvan moet leiden tot een gerichte aanpak om de uitstroom terug te dringen. Hierbij is bijzondere aandacht voor de combinatiemogelijkheden van werk en zorg nodig.

8.3 Sturing en toezicht

Onlosmakelijk verbonden met de beleidsinhoudelijke thema's zijn de veranderingen in het bestuurlijke landschap. Naar aanleiding van de discussies over de (reikwijdte van de) ministeriële verantwoordelijkheid en toenemend belang van verantwoording over beleidsuitvoering en beleidsrealisatie is besloten om in een notitie helder aan te geven welke taakafbakening tussen publiek en privaat op welk LNV-terrein passend wordt geacht en welke rolverdeling tussen publieke organen wordt nagestreefd. Met name de internationale dimensie vraagt uit een oogpunt van ministeriële verantwoordelijkheid bijzondere aandacht. Met het wetsvoorstel Toezicht Europese gelden heeft het kabinet een eerste stap gezet om op rijksniveau nakoming van internationale verplichtingen in het gehele openbaar bestuur beter te waarborgen. Ook op andere terreinen is versterking van bevoegdheden op centraal niveau onontkoombaar. De wijze waarop dit op de terreinen van LNV richting territoriaal of functioneel gedecentraliseerde organen, alsmede richting zelfstandige bestuursorganen het beste kan gebeuren, wordt onderdeel van de hiervoor bedoelde notitie. Dat geldt ook voor de wijze van aansturing van de beleidsuitvoering en van het toezicht daarop.

Voor de Inspectie van het Landbouwonderwijs is de Toezichtwet voor het Onderwijs mede van kracht. Belangrijke elementen die deze wet regelt, zijn de positie van de Inspectie, waarbij de onafhankelijkheid van de oordelen wordt gewaarborgd, de kwaliteitskenmerken die worden beoordeeld en de werkwijze bij het uitvoeren van het toezicht. Voor toezicht en inspectie wordt een goede afstemming met kwaliteitssystemen bij de onderwijsinstellingen zelf en de werkwijze bij de Inspectie van het Onderwijs van OCW beoogd.

8.4 Uitvoerende diensten

Rijksdienst voor de keuring van Vee en Vlees

Het jaar 2001 zal bij de Rijksdienst voor de keuring van Vee en Vlees (RVV) in het teken staan van de voltooiing van het in 1998 ingezette veranderingsproces. De teamvorming van het keuringspersoneel zal definitief verankerd worden in de organisatie en zo ook het integraal management. De RVV zal het pad ingeslagen zijn naar een topkeuringsinstelling. Voor alle medewerkers is er een opleidingstraject, waarmee de benodigde kennis en vaardigheden op peil blijven. Invoering van de agentschapsstatus met bijbehorend baten/lastenstelsel wordt per 1 januari 2002 mogelijk geacht.

Algemene Inspectiedienst

Het kabinet heeft op 15 december 1999 aan de Tweede Kamer laten weten dat er een duidelijker onderscheid moet komen tussen diensten met een bestuurlijke inspectietaak en bijzondere opsporingsdiensten die zijn belast met strafrechtelijke handhaving. In de brief van de minister van Justitie wordt een samenvatting gegeven van het onderzoeksrapport «Transparantie en samenhang in de bijzondere opsporing». De AID blijft belast met zowel opsporing (een algehele opsporingsbevoegdheid) als «handhaving van de beleidsinstrumentele wetgeving».

Plantenziektenkundige Dienst

Vanuit de Plantenziektenkundige Dienst (PD) is op basis van een externe organisatiediagnose een organisatieveranderingsproces van start gegaan. De managementstructuur van de buitendienst zal worden aangepast aan de groei en aan de toenemende kwetsbaarheid van kritische processen. De inbedding van de buitendienst in de organisatie als geheel zal worden versterkt. Naast de reguliere taken participeert de PD in twinningrelaties met kandidaat EU-lidstaten door intensieve samenwerking met zusterorganisaties van Midden- en Oosteuropese landen. Nieuwe samenwerkingsovereenkomsten zijn gesloten met Polen, Slovenië en Tsjechië. Met ingang van 1 januari 2001 zal de PD voor het uitvoeren van importinspecties van plantaardig materiaal een kostendekkend tarief in rekening gaan brengen bij importeurs.

Bureau Heffingen

De toename van taken van Bureau Heffingen door nieuwe wet- en regelgeving heeft een sterke groei van het personeelsbestand tot gevolg gehad. Bovendien heeft het Bureau Heffingen de status van agentschap gekregen. Om de inrichting van de organisatie hierop toe te snijden is een organisatieontwikkelingstraject in gang gezet dat in 2001 zijn beslag zal krijgen.

Belangrijkste uitgangspunt in de ontwikkelde visie is de externe oriëntatie. Bureau Heffingen hecht groot belang aan een goede dienstverlening aan de doelgroep waarbij een klantgerichte benadering voorop staat. Daarvoor zet het bureau in op de uitvoering van werkzaamheden op basis van duidelijke planningen en via helder beschreven procedures. Op deze manier kan de kwaliteit gewaarborgd worden en kunnen voortgang en mogelijke risico's inzichtelijk gemaakt worden.

8.5 Zelfstandige bestuursorganen

Sinds 1 januari 2000 functioneert het College voor de toelating van bestrijdingsmiddelen als zelfstandig bestuursorgaan.

Een extern onderzoek naar de marktperspectieven van de Organisatie voor de Binnenvisserij als private organisatie is inmiddels afgerond. Over de uitkomsten van dit onderzoek vindt nog nader beraad plaats.

8.6 Bestuurlijke samenwerking

In het Bestuursakkoord Nieuwe Stijl (BANS), afgesloten tussen de gemeenten, de provincies en het rijk, is vitalisering van het platteland benoemd als één van de drie kernthema's. Het BANS beoogt door een andere werkwijze, maar zonder ingrepen in de structuur van het binnenlands bestuur, bij te dragen aan de beheersing en oplossing van maatschappelijke vraagstukken. In december 1999 is afgesproken dat er een nieuwe aanpak in het plattelandsbeleid moet worden gevonden: niet langer reactief, maar gericht op initiatief. Onderdelen van de nieuwe aanpak zijn:

• versterking van de sociale en economische vitaliteit in samenhang;

• in een beperkt aantal pilotgebieden concreet aan de slag gaan;

• faciliteren van de lokale en regionale initiatieven (innovaties);

• meerwaarde creëren (aansluiten op bestaand beleid, dubbelingen voorkomen);

• beleidsmatige belemmeringen wegnemen (ontkokering, ontschotting, deregulering)

Op voordracht van IPO en VNG is in 13 gebieden van start gegaan met pilots voor versterking van de sociale en economische vitaliteit. De Minister van LNV coördineert op rijksniveau de inzet van de verschillende betrokken departementen. In het halfjaarlijks overleg tussen de BANS-partners wordt de voortgang bewaakt en worden de knelpunten geagendeerd. In het voorjaar van 2001 zal een eerste balans van de resultaten worden opgemaakt.

In het kader van de nieuwe verantwoordelijkheidsverdeling tussen provincies en LNV/VROM is afgesproken dat het rijk de beleidsdoelen vaststelt, de provincies aan het roer staan bij het uitwerken daarvan in concrete plannen en dat de uitvoering in overleg met gemeenten plaatsvindt door uitvoeringsdiensten op basis van regelingen die door de EU zijn goedgekeurd. Dit laatste is onder meer van belang voor het verkrijgen van medefinanciering van de EU. Deze afspraken leiden ertoe dat er een bestuursovereenkomst en een uitvoeringscontract zullen worden gesloten tussen provincies en LNV/VROM over het gebiedsgericht beleid. Dit stelsel vervangt de bestaande afspraken. Tevens zal het bestaande stelsel van regelingen voor het landelijk gebied worden gestroomlijnd en vereenvoudigd.

8.7 Modernisering PBO

Op 1 juli 1999 is de wijziging van de Wet op de bedrijfsorganisatie, die verband houdt met de modernisering van het PBO-stelsel, in werking getreden. Met deze wijziging zijn de mogelijkheden voor bedrijfslichamen om regelgeving op te stellen nader ingekaderd en is het toezicht van de rijksoverheid op bedrijfslichamen versterkt. Met de overige bij het PBO-stelsel betrokken ministeries wordt nadere invulling gegeven aan het gewijzigde toezichtsarrangement van de rijksoverheid.

Bij de hergroepering en clustering van bedrijfslichamen is inmiddels een reductie van het aantal bedrijfslichamen van 38 tot 28 gerealiseerd. Een reductie tot 18 is voorzien.

8.8 Euro-aanpak

De aanpassingen die noodzakelijk zijn om de introductie van de euro bij LNV in goede banen te leiden verlopen volgens schema. De aanpak bij LNV voorziet in een centrale regie en een decentrale uitvoering. De Projectgroep Euro LNV rapporteert periodiek over de voortgang van het implementatietraject ten aanzien van de interdepartementaal afgesproken mijlpalen. In 2000 zal de realisatiefase worden afgerond. In de eerste helft van 2001 zullen de aanpassingen aan de systemen worden getest.

De aanpassingen op het juridisch domein verlopen volgens het interdepartementaal afgesproken tijdpad. De aanpassing van wetten, AMvB's en ministeriële regelingen vindt plaats via een rijksbreed wetgevingstraject. In 2001 zullen met name de ministeriële regelingen worden aangepast, dit conform de overeengekomen afrondingsregels.

De communicatie over de invoering van de euro en de voorlichting aan doelgroepen op de LNV-terreinen worden in 2001 voortgezet.

8.9 Van beleidsbegroting tot beleidsverantwoording (VBTB)

In het verleden hadden wijzigingen van de begrotingsopzet doorgaans een technisch karakter. Deze keer is dat niet het geval. De insteek vanaf begroting 2002 is een begrotingsindeling naar algemene beleidsdoelstellingen, die vervolgens worden uitgewerkt in operationele doelstellingen gekoppeld aan te hanteren instrumenten en in te zetten middelen. Deze systematiek vraagt om het helder formuleren van reële en haalbare tussendoelen en meer aandacht voor de meetbaarheid hiervan (onder andere door het gebruik van streefwaarden en kengetallen). De begroting 2002 zal aan de VBTB-uitgangspunten moeten voldoen. Daartoe is binnen LNV een traject uitgezet waarin een en ander in verschillende stappen wordt uitgewerkt. Het plan van aanpak, waarin de verbeteringen ten opzichte van de voorbeeldbegroting zijn opgenomen, is met brief van op 8 mei 2000 (TK 1999–2000, 26 573, nr. 18) naar de Tweede Kamer gestuurd.

TREFWOORDENREGISTER

Agenda 2000 10, 11, 25, 26

Agrarisch onderwijs 3, 40

Agrarische natuurverenigingen 29

Agro-innovatiefonds 5, 11, 22

Ammoniakbeleid 30

BANS 43, 44

Belvedere 13, 15

Biodiversiteit 4, 18, 21, 22, 27

Biologische landbouw 3, 9, 10, 28

Biotechnologie 3, 4, 8, 38, 39, 40

BSE 35

Campylobacter 6, 35

Commissie voor Duurzame Ontwikkeling 3, 33

Concurrentiekracht 3, 22

Convenant glastuinbouw en milieu 25

Cross-compliance 11, 25

Dierenwelzijn 3, 4, 5, 7, 23, 24, 27, 28, 29, 31

Diergezondheidsfonds 12

Diergezondheid 3, 12, 28, 34, 36

Diervoeders 3, 37

Dierziektebestrijding 9, 36

EHS 3, 7, 8, 10, 14, 15, 17, 18, 19, 20

EU-Kaderrichtlijn Water 16

EU-programma Landelijk gebied 3, 16

Europese Voedselautoriteit 6, 35

FAO 21, 27, 33, 34

FIOV 25

Gewasbescherming 30

Glastuinbouw 24, 25

GLB 3, 25, 26

Groen in en om de stad 8, 14

Grondbeleid 3, 7, 19

GVB 33

GWWD 9, 31

Habitatrichtlijn 20

Herstructurering 6, 7, 15, 17, 23, 24, 25

Innovatienetwerk Groene Ruimte en Agrocluster 5, 40

Innovatie 4, 5, 22, 39, 40, 41

Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing 14

I&R 36

Kennis- en innovatiebeleid 3, 39, 40

Kennisinfrastructuur 39

Ketencertificering 5

Klimaatbeleid 32

Kracht en Kwaliteit 4, 31, 34

Kwaliteitsimpuls landschap 10, 14, 18

Landinrichtingswet 15

Meerjarenafspraken Energie 32

Melkveehouderij 15, 23

Mestafzetovereenkomsten 6, 29, 30

Mestbeleid 11, 24, 29, 30

Meststoffenwet 6, 24

MIA 28

Minas 6, 30

Modulatie 26

MOP 25

Natte Natuur 11, 16, 18, 19

Natuur voor mensen, mensen voor natuur 4, 7, 8, 10, 13, 14, 17, 18, 21, 39

Natuurbeschermingswet 20

Nertsenhouderij 7

Nitraatbeleid 15

Nitraatrichtlijn 6, 23, 29

Noordzee 20

Pacht 3, 25

PKB Waddenzee 21

Pluimveehouderij 7, 24, 31

POP 11, 16, 17

Programma Beheer 3, 19, 29

Programma Internationaal Natuurbeheer 21

Randstadgroenstructuur 14

RBV 6, 23, 30

Reconstructie 11, 15, 17, 24, 30

Reconstructiewet 6, 15

RSG 24

Salmonella 6, 35

Scrapie 35

SDL 28

SEP 23

SGB 15, 16

SGR2 4, 13, 18

SGR 8, 13, 14, 19

Soortenbescherming 8, 21

Stidug 24

Vamil 28

Varkenshouderij 23, 24

Verdrogingsbestrijding 16

Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening. 14, 16

Visserij 3, 20, 21, 25, 33

Voedsel en Groen 4, 5, 6, 7, 13, 22, 31, 39

Voedselcontrolebureau 6, 35

Voedselveiligheid 3, 4, 5, 6, 27, 34, 35, 38, 41

Vogelrichtlijn 3, 20

Waddenzee 20, 21

Wageningen UR 3, 39, 41

Waterbeheer 3, 16, 18

WED 10

WHV 7

Witboek Voedselveiligheid 6, 34, 35

WTO 8, 21, 26, 27

C. TOELICHTING PER BEGROTINGSARTIKEL

1. Aansluiting op de ontwerpbegroting 2000; Uitgaven

In totaal is voor de uitgaven f 4 036,9 mln. geraamd. Ten opzichte van de begroting 2000 betekent dit een verhoging van f 136,8 mln.. In 2000 was een meerjarencijfer voor 2001 opgenomen dat per saldo f 82,4 mln. lager was dan het begrotingsbedrag voor 2000. Ten opzichte van het meerjarencijfer 2000 is derhalve sprake van een verhoging met f 219,2 mln..

Toelichting

De belangrijkste budgettaire veranderingen van de begroting 2001 worden nader toegelicht in de memorie van toelichting paragraaf 1.2. financieel kader en in de artikelsgewijze toelichtingen.

Verdeling uitgaven over de Hoofdbeleidsterreinen

Uitgaven meerjarig (x f 1 mln.)

Toelichting

De hogere uitgaven in 2000 worden vooral veroorzaakt door de éénmalige uitgaven in het kader van het Mestbeleid. Het uitgavenbudget voor de komende jaren is structureel hoger ten opzichte van de ontwerp begroting 2000 door vooral de extra middelen die zijn toegevoegd aan de begroting voor de Ecologische Hoofd Structuur, Biologische Landbouw, voedselveiligheid, POP en de leerlingenstijging in het Voortgezet Agrarisch Onderwijs.

2. Aansluiting op de ontwerpbegroting 2000; Ontvangsten

In totaal is voor de ontvangsten f 596,0 mln. geraamd. Ten opzichte van de begroting 2000 betekent dit een verlaging met f 171,5 mln. In 2000 was een meerjarencijfer voor 2001 opgenomen dat per saldo f 27,3 mln. hoger was dan het begrotingsbedrag voor 2000. Ten opzichte van het meerjarencijfer 2000 is derhalve sprake van een verlaging met f 144,2 mln.

Verdeling ontvangsten over de hoofdbeleidsterreinen

Ontvangsten meerjarig (x f 1 mln.)

Toelichting

De lagere ontvangsten in 2001 worden vooral veroorzaakt doordat de tijdige ratificering van het nieuwe Eigen Middelen besluit op dit moment onzeker is. Hetgeen leidt tot een jaar vertraging van de implementatie. Gevolg is dat de verhoging van de perceptiekosten vergoeding voor Nederland over 2001 eerst in 2002 wordt ontvangen.

3. Leeswijzer

Bij het opstellen van de ontwerpbegroting zijn, met het oog op het geven van een optimaal inzicht, de volgende uitgangspunten gehanteerd:

– Mutaties kleiner dan f 0,5 mln. worden per artikel opgeteld en onder de post overige opgenomen;

– Mutaties tussen f 0,5 mln. en f 3,0 mln. worden concreet benoemd, maar niet nader toegelicht;

– Mutaties groter dan f 3,0 mln., of meer dan 10% van het artikelbedrag of van inhoudelijk belang worden toegelicht.

Naast een toelichting van de mutaties bij de artikelen worden de belangrijkste mutaties bij de beschrijving van het hoofdbeleidsterrein weergegeven.

Uitgebreidere informatie over apparaatsuitgaven en subsidies is opgenomen in bijlage 1 respectievelijk bijlage 6.

Op ieder eerste artikel van een hoofdbeleidsterrein worden de apparaatsuitgaven van een aantal directies en diensten geraamd. Deze bestaat altijd uit de volgende artikelonderdelen:

– ambtelijk personeel: de loonkosten en overig tot het loon te rekenen kosten van het ambtelijk personeel;

– overig personeel: de kosten van het niet-ambtelijk personeel (o.a. uitzendkrachten);

– materieel: de materiële uitgaven, waaronder reis-, pension- en verhuiskosten;

– post-actieven: de uitgaven ten behoeve van post-actieven van ná 1 april 1995 (onder andere de Regeling Rijkswachtgeldbesluit, de Uitkeringsregeling 1966 en de wachtgeld/VUT-regeling).

1. UITGAVEN EN VERPLICHTINGEN

10. Algemeen

Onder het hoofdbeleidsterrein Algemeen worden de personele en materiële uitgaven geraamd van directies die niet tot één van de andere hoofdbeleidsterreinen behoren. Daarnaast zijn onder dit hoofdbeleidsterrein de technische artikelen voor prijsbijstelling, loonbijstelling en onvoorzien opgenomen, alsmede een artikel 10.05 voor overige subsidies en uitgaven en artikel 10.06 bijdrage agentschap LASER.

Aandeel uitgaven 10 Algemeen in de begroting 2001 (x f mln.) Indeling uitgaven 10 Algemeen

10.01 Personeel en materieel

De grondslag van het artikel

Op dit artikel worden de uitgaven voor personeel, materieel en post-actieven geraamd van de politieke en ambtelijke leiding, de stafdirecties, de Algemene Inspectiedienst, de directie Juridische Zaken en de regionale beleidsdirecties.

De opbouw van de raming

Toelichting

2. Agenda 2000

In het kader van de besluitvorming Voorjaarsnota 2000 is de LNV-begroting bijgesteld ten behoeve van hogere uitvoeringskosten over de begrotingsvoorbereiding i.v.m. Agenda 2000. Voor 2000 vindt de toedeling van de budgetten plaats. Voor 2001 en latere jaren worden de budgetten bij Voorjaarsnota 2001 toegewezen.

3. Loonbijstelling

Bij het toedelen van de loonbijstelling 2000 is uitgegaan van de maatregelen voor de CAO Rijk 2000–2001 benodigde loonbijstelling. Hierbij wordt geanticipeerd op de nog te ontvangen loonbijstelling 2001. Het hierdoor ontstane meerjarig tekort wordt vooruitlopend op deze loonbijstelling in mindering gebracht op het beschikbare budget van uitgavenartikel 10.01.

4. Huisvesting AID

De Algemene Inspectiedienst in Eindhoven heeft, uit het oogpunt van arbeidsomstandigheden, een ander pand moeten betrekken. Hiervoor wordt een eenmalige bijdrage verstrekt voor de inrichting. De structurele bijdrage heeft betrekking op de hogere huursom van het pand.

De onderverdeling in artikelonderdelen

Prestatiegegevens

Algemene Inspectiedienst

De Algemene Inspectiedienst is belast met de handhavingsfunctie op de beleidsterreinen van het ministerie van LNV. De kerntaken van de dienst zijn:

– het controleren, opsporen en verifiëren van de naleving van de LNV-regelgeving c.q. het signaleren van het ontbreken daarvan en

– het geven van adviezen over de controleerbaarbeid en de handhavingsaspecten van voorgenomen beleid en regelgeving.

De onderkende primaire prestaties van de AID zijn: controles, opsporingen en verificaties. Bij de hiervoor benodigde tijdsinzet wordt rekening gehouden met de tijdsinzet ten behoeve van beleidsadvisering en voorlichting. Deze activiteiten zijn derhalve in de uitgaven per prestatie verdisconteerd.

Toelichting

De gemiddelde kosten ten opzichte van 1999 stijgen enigszins. Factoren die hieraan ten grondslag liggen zijn onder andere een hogere gemiddelde personeelslast en specifieke investeringen (met name in automatisering) voor bepaalde vakgebieden.

De fluctuatie van de gemiddelde kosten heeft vooral te maken met een verschil in controle-intensiteit zowel binnen als tussen de vakgebieden. De belangrijkste fluctuaties worden hier genoemd:

• Bestrijdingsmiddelen. Er is sprake van verschuiving van controle-object, waardoor de controles arbeidsintensiever zijn en daardoor ook meer kosten met zich mee brengen. Met dezelfde capaciteit konden in 2000 dan ook minder controles worden uitgevoerd.

• Diergeneesmiddelen/diervoeders. Het aantal prestaties lag in 1999 hoger vanwege de dioxinecrisis. De lagere gemiddelde kosten in 1999 worden veroorzaakt door een lagere arbeidsintensiviteit per controle in 1999.

10.02 Prijsbijstelling

De grondslag van het artikel

Het artikel dient ter verwerking van de gevolgen van prijsontwikkelingen. De toegekende prijsbijstelling wordt tijdelijk aan het artikel toegevoegd waarna toerekening plaatsvindt aan de relevante artikelen.

De opbouw van de raming

Toelichting

1. Verdeling Prijsbijstelling

De prijsbijstelling is bijna volledig toegevoegd aan artikel 10.01 voor het oplossen van een aantal knelpunten.

Economische codering: 12

Functionele codering: 10.9

10.03 Loonbijstelling

De grondslag van het artikel

Het artikel dient ter verwerking van de gevolgen van loonontwikkelingen. De toegekende loonbijstelling wordt tijdelijk aan het artikel toegevoegd waarna toerekening plaatsvindt aan de loongevoelige artikelen.

De opbouw van de raming

Toelichting

1. Verdeling loonbijstelling

Het saldo van de loonbijstelling is als volgt over de artikelen verdeeld.

2. Interdepartementale overboeking

In het CAO akkoord sector Rijk 2000 – 2001 is een aantal maatregelen en projecten voorzien die centraal, door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties, worden uitgevoerd. Deze middelen staan op de LNV begroting en worden nu naar BZK overgeheveld.

Economische codering: 11

Functionele codering: 10.9

10.04 Onvoorzien

De grondslag van het artikel

Ingevolge artikel 5, zesde lid van de Comptabiliteitswet is een begrotingsartikel voor onvoorziene uitgaven opgenomen. Het artikel is bestemd voor uitgaven die ten tijde van de begrotingsvoorbereiding niet zijn voorzien.

De opbouw van de raming

Economische codering: 12

Functionele codering: 10.9

10.05 Overige subsidies en uitgaven

De grondslag van het artikel

Het artikel bevat een raming van subsidies en uitgaven die niet onder één van de andere hoofdbeleidsterreinen vallen. Het betreft middelen die beschikbaar zijn voor emancipatieprojecten in de landbouw en voor aan ambtenaren verstrekte voorschotten.

De opbouw van de raming

De onderverdeling in artikelonderdelen

10.06 Agentschap LASER

De grondslag van het artikel

Met ingang van 1 januari 1999 is het Agentschap LASER ingesteld. Op dit artikel wordt de bijdrage van het Ministerie van LNV aan het Agentschap LASER geraamd. Deze bijdrage is ter financiering van de producten en diensten die LASER aan LNV levert. Voor het jaar 2000 is in deze bijdrage tevens een bedrag ad. f 1,2 mln. opgenomen, waarmee een gedeelte van de vordering van LASER op LNV inzake Euro wordt ingelost. De begroting van het Agentschap wordt nader toegelicht onder wetsartikel 4 van deze begroting.

De opbouw van de raming

Economische codering: 03

Functionele codering: 10.1

11. Internationale aangelegenheden

Op dit hoofdbeleidsterrein worden de uitgaven geraamd die in hoofdzaak dienen ter ondersteuning van het LNV-beleid in internationaal verband. Hiertoe behoren de uitgaven die betrekking hebben op de directie Internationale Zaken, de Agrarische Vertegenwoordiging Buitenland (AVB) en t/m 2000 het Internationaal Agrarisch Centrum (IAC) en het International Institute for Land Reclamation and Improvement (ILRI).

Daarnaast worden op dit hoofdbeleidsterrein de uitgaven en ontvangsten uit hoofde van de aan- en verkoop van de interventieproducten opgenomen alsmede de uitgaven samenhangend met de uitvoering van het markt- en prijsbeleid van de Europese Unie.

De uitgaven voor de Agrarische Vertegenwoordiging Buitenland, de contributies aan de FAO en de UNEP en de bijdrage aan het Afrika Studiecentrum (ASC), worden volledig aan de homogene groep Internationale Samenwerking toegerekend.

Aandeel uitgaven 11 Internationale aangelegenheden in de begroting 2001 (x f 1 mln) Indeling uitgaven 11 Internationale aangelegenheden

11.01 Personeel en materieel

De grondslag van het artikel

Op dit artikel worden de uitgaven voor personeel, materieel en post-actieven geraamd van de directie Internationale Zaken en de Agrarische Vertegenwoordiging Buitenland. In het kader van de integratie per 1 januari 2001 van de stichting Internationaal Agrarisch Centrum (IAC) en de stichting International Institute for Land Reclamation and Improvement (ILRI) in het Wageningen Universiteit en Researchcentrum (Wageningen UR) zijn de apparaatsuitgaven van het IAC en ILRI met ingang van 2001 ondergebracht bij hoofdbeleidsterrein 16 Wetenschap en kennisoverdracht.

De opbouw van de raming

Toelichting

1 Agrarische Vertegenwoordiging Buitenland

De verhoging van het onderhavige artikel wordt voornamelijk veroorzaakt door de stijging van de loonkosten van het lokaal personeel alsmede de huurkosten van de Agrarische Vertegenwoordiging.

De verhoging van het artikel komt ten laste van de Homogene Groep Internationale Samenwerking.

4 Integratie IAC/ILRI in WUR

In het kader van de integratie per 1 januari 2001 van de stichting Internationaal Agrarisch Centrum (IAC) en de stichting International Institute for Land Reclamation and Improvement (ILRI) in het Wageningen Universiteit en Researchcentrum (Wageningen UR) worden de apparaatsuitgaven van het IAC en ILRI samengevoegd tot een nieuw artikelonderdeel op uitgavenartikel 16.02 Wetenschappelijk onderzoek. (zie ook U11.03 Overige subsidies en uitgaven, M11.01 Ontvangsten voor apparaat en M11.03 Overige ontvangsten).

De onderverdeling in artikelonderdelen

11.02 Bijdrage aan het LEF

Op dit artikel worden vanaf 2000 geen uitgaven meer geraamd in verband met de integratie van het LEF-A in de begroting van LNV.

De opbouw van de raming

11.03 Overige subsidies en uitgaven

De grondslag van het artikel

Het artikel bevat een raming van uitgaven, die dienen ter ondersteuning van het LNV-beleid in internationaal verband, inclusief de uitgaven in het kader van ontwikkelingssamenwerking. Het betreft ramingen voor bijdragen en contributies aan internationale organisaties, waaronder de FAO, en de bijdrage aan het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen ten behoeve van de Stichting Afrika Studiecentrum.

De opbouw van de raming

Toelichting

1 FAO-contributie

Het onderhavige artikel wordt verhoogd in verband in verband met een aanpassing aan de dollarkoers.

Deze verhoging werkt door in de raming van de FAO-contributie en komt ten laste van de Homogene Groep Internationale Samenwerking.

2 Integratie IAC/ILRI in WUR

Zie de toelichting bij artikel 11.01 Personeel en Materieel.

De onderverdeling in artikelonderdelen

11.04 Interventievoorraden.

De grondslag van het artikel

Op dit artikel zijn de uitgaven uit hoofde van de aankoop van interventieproducten opgenomen. De aankoop van interventieproducten wordt gefinancierd uit de nationale middelen. Hiertegenover staan de opbrengsten uit verkopen (M11.04), alsmede de door de EU te vergoeden verliezen op deze verkopen. De gefinancierde eindvoorraad die als gevolg van deze transacties ultimo van het begrotingsjaar resulteert, wordt als beginvoorraad overgeboekt naar het volgende jaar. De voorraadontwikkeling heeft aldus geen invloed op de begroting van LNV. In de onderhavige begroting zijn de artikelen die betrekking hebben op de voorraadontwikkeling pro memorie geraamd.

De opbouw van de raming

11.05 Uitvoering EU-maatregelen

De grondslag van het artikel

Op dit artikel worden uitgaven samenhangend met de uitvoering van het markt- en prijsbeleid van de Europese Unie geraamd, inclusief de aankopen uit hoofde van de regeling Sociale Boter.

Op het artikelonderdeel «interventiekosten» worden de kosten van in-, op- en uitslag geraamd van de marktordeningsproducten zuivel, rundvlees en granen.

De medebewindskosten betreffen de vergoedingen voor taken die door de productschappen in medebewind worden verricht. Deze taken omvatten de uitvoering van maatregelen in het kader van het markt- en prijsbeleid van de Europese Unie en hebben in hoofdzaak betrekking op het opleggen van heffingen, het verlenen van exportrestituties, alsmede de administratie hiervan.

Ten behoeve van de afwikkeling van declaraties over afgesloten jaren met het EOGFL, afdeling Garantie, door middel van de zogenaamde apurement-procedure en de uitgaven in het kader van de regeling Sociale Boter, zijn op dit artikel stelposten opgenomen.

Op het onderdeel «overige uitgaven» worden onder andere de kosten van schikkingen geraamd die samenhangen met de uitvoering van de Superheffing.

De opbouw van de raming

Toelichting

1 Agenda 2000

De besluitvorming in het kader van Agenda 2000 leidt zowel tot een uitbreiding van bestaande activiteiten (controle-activiteiten, invoercertificaten) alsmede tot nieuwe werkzaamheden (inkomensregelingen) bij de productschappen.

De onderverdeling in artikelonderdelen

Prestatiegegevens

De gepresenteerde prestatiegegevens geven een globaal beeld van het aantal aanvragen voor exportrestituties, productiesteun, de invoer van landbouwproducten alsmede het aantal mutaties m.b.t. superheffing. Voorts zijn enkele gegevens opgenomen met betrekking tot het gemiddelde aantal afgehandelde aanvragen per mensjaar, de gemiddelde personeelsinzet, de berekende gemiddelde uitgaven per mensjaar, de gemiddelde uitvoeringskosten per aanvraag en het gemiddelde financieel belang per aanvraag.

Het betreft hier uitdrukkelijk alleen gegevens met betrekking tot werkzaamheden die in medebewind worden uitgevoerd door de productschappen. Voor de prestatiegegevens met betrekking tot interventie-uitgaven en inkomenssteunmaatregelen door het Agentschap LASER wordt verwezen naar wetsartikel 4 Agentschap LASER.

12. Landbouw

Zoals in de Nota Voedsel en Groen is aangegeven is het beleid de komende jaren gericht op een duurzaam werkend, op eigen kracht internationaal concurrerende agro-food complex, dat midden in de samenleving staat en toonaangevend binnen Europa is. Het beleid van de overheid speelt in op belangrijke technologische en economische veranderingen die van grote invloed zijn op de ontwikkeling van de productie, productiewijze en productie-omstandigheden in de land- en tuinbouw. De overheid stelt daarbij de kaders waarbinnen ondernemingen kunnen handelen. Boeren en tuinders moeten hun inkomen zoveel mogelijk in de markt verdienen, waarbij de agrarische productie dient plaats te vinden op een wijze die maatschappelijk verantwoord is. Onder meer in de Beleidsnota Biologische Landbouw (2001–2004) wordt hieraan een verdere stimulans gegeven. Met het oog op het belang voor de afzet op de Duitse markt wordt geïnvesteerd in een verbetering van het imago van het Nederlandse product.

Voor de herstructurering van de glastuinbouw wordt, naast de reeds bestaande individuele subsidieregeling ter bevordering van de infrastructuur, ingezet op de ontwikkeling van een aantal hoogwaardige, duurzame projectvestigingslocaties.

Om in 2003 te voldoen aan de Europese Nitraatrichtlijn, is een samenhangend pakket flankerende maatregelen samengesteld, dat moeten leiden tot het binnen enkele jaren wegwerken van het mineralen overschot. Daarmee wordt invulling gegeven aan een aantal hoofddoelen:

• het wegwerken van het nationale mestoverschot;

• een herstructurering van de intensieve veehouderij;

• een goede uitgangspositie voor het functioneren van het in te voeren stelsel van mestafzetcontracten;

• een versterking van de samenhang tussen het mestbeleid en het reconstructiebeleid.

Het centrale thema van het stimuleringsbeleid is het aanjagen van dynamiek en vernieuwing in de samenleving, waarbij het belang en de eigen verantwoordelijkheid van sectoren belangrijke uitgangspunten zijn. Een effectieve en doelmatige inzet van overheidsmiddelen voor innovatie zal worden bevorderd door de oprichting van een agro-innovatiefonds. Hierbij wordt uiteraard rekening gehouden met de in EU-verband gestelde kaders.

M.i.v. 2001 zal de verantwoordelijkheid voor de inzet van de middelen voor het sectorspecifieke energiebesparingsbeleid voor de agrosectoren van EZ overgaan naar LNV. De middelen zullen met name worden ingezet in het kader van de Meerjarenafspraken energiebesparing.

In het kader van het klimaatbeleid (CO2-reductieplan) wordt een aantal projecten o.b.v. duurzame grondstoffen ondersteund.

Aandeel uitgaven 12 Landbouw in de begroting 2001 (x f 1 mln.) Indeling uitgaven 12 Landbouw

12.01 Personeel en materieel

De grondslag van het artikel

Op dit artikel worden de uitgaven voor personeel, materieel en post-actieven geraamd van de directie Landbouw, inclusief het Expertisecentrum LNV, en van de directie Industrie en Handel.

De opbouw van de raming

De onderverdeling in artikelonderdelen

12.02 Structuurverbetering

De grondslag van het artikel

Het beleid dat is gericht op de structuur van het individuele primaire landbouwbedrijf betreft met name de subsidiëring van bedrijfsinvesteringen. Hiervoor is een aantal regelingen beschikbaar, zoals de Regeling Structuurverbetering Glastuinbouw. De regeling ter verbetering van de verkaveling bestaat uit een subsidie op de afbraak van glas en een subsidie op het doen van investeringen op bestaande glaskavels van voldoende formaat.

De beschikbare middelen uit de ICES voor de glastuinbouw (deze kabinetsperiode f 45 mln.) worden ingezet ten behoeve van nieuwe grootschalige projectvestigingslocaties. De ondersteuning vindt plaats via de stimuleringsregeling Duurzame Glastuinbouwgebieden.

In het Actieprogramma Energiebesparing 1999/2002 is aangegeven dat de primaire verantwoordelijkheid voor het energiebesparingsbeleid voor de relevante beleidsterreinen overgaat van EZ naar de betrokken departementen. Het ministerie van LNV is verantwoordelijk voor de ontwikkeling en uitvoering van het energiebesparingsbeleid voor de primaire landbouwsectoren, toegesneden op de situatie in deze sectoren. De middelen worden besteed in het kader van de Meerjarenafspraken Energie in de glastuinbouw-, paddestoelen- en bloembollensector en het energie-onderdeel uit GLAMI voor de glastuinbouw. Deze middelen worden met name besteed aan onderzoek gericht op (teelt)techniek en energievoorziening, aan voorlichting en demonstratieprojecten.

Voor de komende jaren wordt nog rekening gehouden met de uitfinanciering van enkele reeds gesloten investerings- en beëindigingsvergoedingsregelingen. Tevens is voor de instandhouding van het eigen vermogen van de Stichting Borgstellingsfonds voor de Landbouw een voorziening getroffen.

Voor het mestbeleid is in de periode 2000 tot en met 2004 in totaal f 929 mln. beschikbaar. Met deze extra middelen voor het mestbeleid worden met name de uitgaven voor de beëindigingsregeling veehouderijtakken (RBV) gefinancierd, alsmede de uitgaven voor sociaal-economische maatregelen waaronder het Sociaal Economisch Plan voor de veehouderij en de inkomensvoorziening voor oudere gewezen zelfstandigen in de veehouderij, en de handhavings- en uitvoeringskosten van het mestbeleid. Het doel van de Regeling Beëindiging Veehouderijtakken is om 21,5 kilogram fosfaat uit de markt te halen. Dit gebeurt door boeren een subsidie te geven voor het laten doorhalen van hun varkens- respectievelijk mestproductierechten. In 2000 heeft de 1^e openstelling van RBV plaatsgevonden (zie tabel).

* Betreft de totale reductie doelstelling in kg. fosfaat tot en met 2002 Ter adstructie zijn de aantallen berekend o.b.v. fosfaatproductienormen per dier categorie

De maatregelen worden gefinancierd uit de beschikbare middelen op de LNV-begroting. Daar waar deze middelen niet toereikend zijn, worden deze gefinancierd uit een aparte voorziening binnen het Ontwikkelings- en Saneringsfonds voor de Landbouw.

Daarnaast is voor het nitraatbeleid tot en met 2009 f 600 mln. beschikbaar gesteld voor flankerende maatregelen. Het betreft f 225 mln. op de VROM-begroting en f 375 mln. op de LNV-begroting (artikel 12.02/13.03) voor de periode 1999–2010. Van deze f 600 mln. is f 150 mln. gereserveerd voor kennisontwikkeling en -verspreiding (t/m 2003) en wordt f 450 mln. besteed aan structurele aanpassingen in de melkveehouderij (t/m 2009).

De uitgaven die specifiek op de akkerbouw zijn gericht bestaan voornamelijk nog uit uitgaven ten behoeve van de Beschikking ter zake van het uit de productie nemen van bouwland.

Voorts worden uitgaven voor het structuurbeleid als onderdeel van het Stimuleringskader op dit artikel verantwoord. Het betreffende programma, Markt en Concurrentiekracht, bestaat uit twee onderdelen: een innovatieprogramma, gericht op het stimuleren van innovatie door vernieuwers, en een verspreidingsprogramma, dat beleidsmatig gewenste en beproefde ontwikkelingsrichtingen door koplopers ondersteunt.

Jaarlijks vindt besluitvorming plaats over de verdeling van de beschikbare middelen over de programma's Markt en Concurrentiekracht en Vernieuwing Landelijk Gebied (zie uitgavenartikel 13.05). Hierbij wordt rekening gehouden met reeds geoormerkte beleidsprioriteiten en de uitfinanciering van lopende projecten binnen het Stimuleringskader. Binnen het programma Markt en Concurrentiekracht is, onder andere, ruimte geschapen voor het stimuleringsbeleid in het kader van de Integrale Notitie en voor het stimuleren van modern ondernemerschap in de glastuinbouw, alsmede de ondersteuning van initiatieven die passen binnen de boegbeelden in het kader van de Nota Milieu en Economie (NME).

Voor de Beleidsnota Biologische Landbouw 2001–2004 is f 85 mln. extra beschikbaar gesteld. Er wordt gestreefd naar een aandeel van de biologische landbouw in het totale agrarische areaal van ca. 10% in 2010. Voor het realiseren van deze ambitie ligt er een nadrukkelijke verantwoordelijkheid bij bedrijfsleven.

De overheid zal het agrocomplex stimuleren en waar mogelijk ondersteunen om op de veranderingen in de omgeving en op nieuwe marktbehoeften te anticiperen. In de visie nota Voedsel en Groen is aangegeven welke nieuwe beleidsimpulsen het kabinet wat dit betreft voor ogen staan. Om de diverse innovatieprogramma's die in de komende jaren worden ontwikkeld te kunnen financieren, streeft het kabinet naar de vorming van een agro-innovatiefonds van private en publieke middelen. Hiertoe behoort ook een gefaseerd actieplan voor de herschikking van financiële middelen ten gunste van het innovatiefonds.

De opbouw van de raming

Toelichting

6 Vertraging regeling RSBP

In verband met de late openstelling van de Regeling Stimulering Biologische Landbouwproductiemethoden wordt een deel van het verplichtingenbudget van 2000 naar 2001 geschoven.

Toelichting

1 Biologische Landbouw

In de Beleidsnota Biologische Landbouw (NPA) 2001–2004 staat aangegeven via welke maatregelen de overheid de komende jaren de groei van de biologische teelten zal ondersteunen en stimuleren. De overheidsondersteuning richt zich o.a. op de omschakeling naar biologische landbouw, op een zodanige manier dat de vraag naar en het aanbod van biologische producten goed op elkaar worden afgestemd. Hierin is ook een belangrijke rol voor de supermarkten weggelegd. Daarnaast richt de aandacht op versterking en professionalisering van de (biologische) ketens.

2 Innovatiefonds

Innovatie is één van de drie strategische beleidspijlers uit de LNV visienota «Voedsel en Groen». In «Voedsel en Groen» wordt de vorming van een agro-innovatiefonds aangekondigd: een fonds waarmee LNV toekomstgerichte vernieuwende investeringen wil financieren. Het innovatiefonds wordt gevoed met publieke en particuliere middelen (50/50) en heeft het karakter van een «revolving fund». Om vanuit de overheid een snelle impuls te geven aan innovatie is, ten behoeve van het innovatiefonds, in 2000 eenmalig f 40 mln. toegevoegd aan de LNV-begroting. Op dit moment wordt gewerkt aan een verdere uitwerking van het fonds.

3 Agenda 2000

In het kader van de uitvoering van Europese maatregelen (Agenda 2000) wordt het onderhavige artikel bijgesteld ten behoeve van de slachtpremie runderen.

4 Energiebesparingsbeleid

Het ministerie van LNV wordt met ingang van 2001 verantwoordelijk voor de ontwikkeling en uitvoering van het energiebesparingsbeleid voor de primaire landbouwsectoren. De hiervoor bestemde middelen worden vanuit de begroting van het ministerie van Economische Zaken overgeheveld.

5 Bureau Heffingen

Uit de middelen voor de mestproblematiek wordt vanaf 2001 geld beschikbaar gesteld voor uitvoeringslasten van het mestbeleid bij het Bureau Heffingen. Het betreft een budgetoverheveling van artikel 12.02 Structuurverbetering naar artikel 12.06 bijdrage Bureau Heffingen. De toenemende uitvoeringswerkzaamheden van Bureau Heffingen zijn een gevolg van o.a. de uitbreiding van Minas, nieuw mestbeleid (stelsel van mestafzetovereenkomsten), het stelsel van pluimveerechten en het intensiveren van de communicatie met de agro-sector over de mestregelgeving.

6 Onderzoeksprojecten

De verlaging wordt voornamelijk veroorzaakt door de Dienst Landbouwkundig Onderzoek, die een onderzoek tot het omschakelen van het proefbedrijf «Aver Heino» uitvoert. Vanuit de zogenaamde «nitraatgelden» wordt bijgedragen aan de omschakeling van dit proefbedrijf. Dit gebeurt onder de condities dat het onderzoek bijdraagt aan kennisontwikkeling en -verspreiding met betrekking tot mineralenmanagement in de biologische en gangbare melkveehouderij. De uitgaven ter zake worden verantwoord op hoofdbeleidsterrein 16 Wetenschap en Kennisoverdracht.

9 Plattelandsontwikkelingsplan

Vanaf het jaar 2000 wordt het Plattelandsontwikkelingsplan (POP) ten uitvoer gebracht. Het POP is de Nederlandse uitwerking van de Europese Kaderverordening plattelandsontwikkeling. In het kader hiervan ontvangt LNV, onder voorbehoud van definitieve goedkeuring van het POP door de Europese Commissie in september, co-financiering vanuit het Garantiefonds voor de Landbouw (EOGFL-G). De uitgaven op dit artikel worden gewijzigd met het bedrag van de EU-bijdrage zoals in het POP is geraamd. Op de ontvangstenbegroting vindt een spiegelbeeldige mutatie plaats. Het gaat bij het onderhavige artikel om een viertal zaken.

Actualisatie van EU-ontvangsten met betrekking tot de Regeling Structuurverbetering Glastuinbouw (RSG).

De inkomsten betreffen zowel de EU-bijdrage vanwege de uitfinanciering van reeds aangegane verplichtingen, alsmede de EU-bijdrage als gevolg van nieuwe openstellingen van de RSG. De nieuwe openstellingen worden gecofinancierd uit het Garantiefonds voor de landbouw via het Plattelandsontwikkelingsplan (POP).

VAL-regeling

Tot en met 2001 vindt de uitfinanciering van de Regeling Verwerking en Afzet Landbouwproducten (VAL) plaats uit het Oriëntatiefonds voor de landbouw. Als gevolg van de gehanteerde betalingssystematiek worden de EU-ontvangsten tot en met 2001 buiten begrotingsverband geraamd. In 2002 en 2003 vindt de uitfinanciering van de VAL plaats vanuit het Garantiefonds voor de Landbouw (in het kader van het POP). De EU-ontvangsten voor de VAL kunnen in deze jaren wel binnen begrotingsverband worden geraamd. Na 2003 vindt er volgens de huidige ramingen geen uitfinanciering meer plaats.

Regeling Stimulering Biologische Productiemethoden (RSBP)

In het kader van het Nieuwe Plan van Aanpak voor de biologische landbouw 2001 t/m 2004 zijn de uitgaven -en daarmee ook de EU-cofinanciering- voor de RSBP verhoogd. Voor de nieuwe openstellingen van de RSBP vindt de EU-bijdrage plaats uit het Garantiefonds voor de landbouw via het Plattelandsontwikkelingsplan (POP).

Demo-projecten

Het betreft hier de uitfinanciering van de subsidieregeling demonstratie- en bewustmakingsprojecten duurzame Landbouw (EU-demo). De EU-cofinanciering vindt plaats vanuit het Garantiefonds voor de landbouw en wordt in het kader van het POP binnen begrotingsverband gebracht.

De onderverdeling in artikelonderdelen

Prestatiegegevens

Een van de onderdelen van het Stimuleringskader is de innovatieregeling markt en concurrentiekracht. Met deze regeling wordt beoogd het innovatieve vermogen en de concurrentiepositie van de agro-sector te versterken. Er zijn vanaf 1997 toen de regeling in werking trad, tot en met 1999, 4 beoordelingsrondes (tenderopenstellingen) geweest. In totaal is aan 165 projecten subsidie verleend. Omdat de gesubsidieerde projecten vaak meerdere jaren lopen, zijn de meeste projecten nog in uitvoering: in 1998 zijn er acht projecten afgerond, in 1999 zijn dat er 26 geweest. Door dit geringe aantal is het slechts in beperkte mate mogelijk effecten te meten.

De effectindicatoren zijn gebaseerd op de resultaten van een enquête die bij de bedrijven met afgeronde projecten is uitgevoerd. De gepresenteerde prestatiegegevens zijn daarom vooral indicatief van aard. Om inzicht te verkrijgen in de effectiviteit is de doelstelling van de regeling vertaald in het economisch perspectief van de gesubsidieerde projecten en het uitstralingseffect van de projecten. Om een beeld te geven van de kwaliteit van de regeling zijn gegevens opgenomen over de ingediende en gehonoreerde bezwaarschriften.

Toelichting

Kostprijzen en kwaliteitsindicatoren

De beoordelingskosten per aanvraag hebben betrekking op het beoordelingstraject van de aanvraag tot en met de beslissing op de aanvraag; deze aanvragen zijn ingediend in een bepaalde openstellingsperiode (deze hoeft overigens niet overeen te komen met een kalenderjaar). De beheerskosten per project hebben betrekking op de fase na de beslissing op de aanvraag t/m de eindafrekening van het gesubsidieerde project en betreffen gemiddelde jaarkosten (dus niet van een specifieke tender). De kosten per bezwaarschrift hebben betrekking op de totale kosten. Het aantal beoordeelde bezwaarschriften betreft een gemiddelde per jaar.

Effectindicatoren

Ongeveer 3/4 van de projecten hebben geleid tot vervolgactiviteiten op het eigen bedrijf; het gaat hier in de meeste gevallen om het perfectioneren van de innovatie. Bijna alle afgeronde projecten hebben geleid tot een publicatie in de vakbladen van de agro-sector. Naar verwachting zal circa de helft van de gesubsidieerde projecten bij andere agro-bedrijven leiden tot gebruik van de innovatie of een follow-up van het project.

Kwaliteitsindicatoren

De kwaliteitsindicatoren hebben betrekking op bezwaarschriften zoals deze door uitvoerende dienst LASER worden behandeld. Het blijkt dat ongeveer 1/5 van de ingediende aanvragen leidt tot bezwaarschriften. Van de bezwaarschriften wordt circa 5% gehonoreerd.

* Het gemiddeld subsidiebedrag in 2000 en 2001 is lager omdat de subsidie per aanvrager is gebonden aan een maximum. Dit was in 1999 niet het geval.

12.03 Industrie en handel

De grondslag van het artikel

Op dit artikel worden uitgaven geraamd ter verbetering van de marktstructuur van de nationale agrarische handel en industrie en voor de stimulering van de internationalisering van de Nederlandse agribusiness.

Uitgaven worden gedaan die zijn gericht op de versterking van de concurrentiekracht, verbetering van de agrologistiek en stimulering van de samenwerking van de agro/foodketens met andere sectoren.

Tevens worden op het artikel uitgaven geraamd voor een aantal projecten in het kader van het CO₂-reductieplan.

Met ingang van 2001 worden de uitgaven voor het energiebesparingsbeleid voor de voedings- en genotmiddelenindustrie op de LNV-begroting geraamd.

Een (aflopend) deel van de uitgaven houdt verband met de verplichte nationale bijdragen aan goedgekeurde projecten ingevolge Verordening EEG nr. 866/90. Tenslotte is er sprake van uitfinanciering van projecten uit de VROM-stimuleringsregeling Milieutechnologie en enkele EZ-clusterprojecten.

Daarnaast worden op dit artikel uitgaven geraamd verband houdende met de versterking van de internationale marktpositie van de agribusiness, zowel in hoog ontwikkelde als opkomende markten. Het gaat onder meer om uitgaven voor marktverkenningen, missies, symposia, bijdrage aan vakbeurzen en uitgaven voor het Masterplan Duitsland. Dit is een publiek-privaat meerjarenplan met als doel het verbeteren van de beeldvorming van Nederlandse producten en van Nederland als agrarisch herkomst land.

De opbouw van de raming

Toelichting

1. CO₂ reductieplan

In de begroting 2000 is het artikel voor de jaren 1999–2004 in het kader van het CO₂-reductieplan bijgesteld ten behoeve van de uitvoering van projecten m.b.t. duurzame grondstoffen. Als gevolg van een vertraging in de uitvoering van de geplande projecten worden de hiervoor bestemde middelen doorgeschoven naar volgende jaren.

2. Energiebesparingsbeleid

Het Ministerie van LNV wordt met ingang van 2001 verantwoordelijk voor de ontwikkeling en uitvoering van het energiebesparingsbeleid voor o.a.de voedings- en genotmiddelenindustrie. De hiervoor bestemde middelen worden vanuit de begroting van het Ministerie van Economische Zaken overgeheveld.

De onderverdeling in artikelonderdelen

Prestatiegegevens

Door middel van prestatiegegevens worden de ramingen van de verplichtingenbedragen onderbouwd.

12.04 Overige subsidies en uitgaven

De grondslag van het artikel

Op dit artikel worden de overige subsidies en uitgaven verantwoord van het hoofdbeleidsterrein Landbouw. De subsidies betreffen additionele projectfinancieringen aan het Nederlands Agrarisch Jongerencontact (NAJK). De overige uitgaven betreffen activiteiten in het kader van beleidsvoorbereiding.

De opbouw van de raming

De onderverdeling in artikelonderdelen

12.05 Garanties

De grondslag van het artikel

Met de in 1994 tot stand gekomen wijziging van de financiële verhouding met de Stichting Borgstellingsfonds voor de Landbouw is de staatsgarantie gestabiliseerd op f 110 mln. Het eigen vermogen van de stichting is eind 1999 ca. f 47 mln. Tezamen met het garantiekapitaal dat wordt aangehouden bij de rijkshoofdboekhouding van ca. f 40 mln. is het totale garantievermogen f 196 mln. Dit vermogen dient ter dekking van het uitstaande borgbedrag dat ultimo 1999 ca. f 1 147 mln. bedroeg. Het uitstaande borgbedrag is het totaal van de leningen die land- en tuinbouwers bij banken hebben afgesloten en waarvoor de stichting borg staat. De inkomsten van de Stichting Borgstellingsfonds, bestaande uit rente, verhaalsvorderingen en provisie, dienen tot betaling van de schaden, respectievelijk tot versterking van het eigen vermogen.

Middels de regeling BF-bijzondere financiering wordt een aantal financiële voorwaarden van het huidige BF aangescherpt en wordt het nieuwe BF-plus opgericht. Het BF-plus biedt naast de mogelijkheid van garantie op gewone leningen ook de mogelijkheid van garantie op achtergestelde leningen (risicodragend vermogen). Doelgroep zijn de voorlopers uit de primaire agrarische sector. BF-plus wordt gericht ingezet op de zogenaamde «bedrijven van de toekomst». Dit zijn bedrijven die voorlopen in het voldoen aan de maatschappelijke randvoorwaarden zoals milieu, diergezondheid en welzijn. Vooralsnog zal het BF-plus alleen worden opengesteld voor de glastuinbouw (met groen label). De eisen aan het bedrijf van de toekomst voor de overige sectoren worden nog ontwikkeld.

In het kader van het CO₂-beleid is het gewenst de restwarmte te (her)gebruiken. De mogelijkheid doet zich thans voor om de restwarmte van de Shell-fabriek te Moerdijk te gebruiken voor het daar nieuwe geplande glastuinbouwgebied door de installatie van een restwarmte-aftap. LNV heeft zich in 2000 garant gesteld voor de door Shell hiervoor gemaakte kosten (max. f 0,6 mln) in het geval dat het glastuinbouwgebied onverhoopt en, om redenen buiten Shell niet zou worden gerealiseerd.

Prestatiegegevens

12.06 Agentschap Bureau Heffingen

De grondslag van het artikel

Met ingang van 1 januari 1998 is het Agentschap Bureau Heffingen ingesteld. Bureau Heffingen voert wet- en regelgeving op het gebied van mestbeleid uit. Op dit artikel wordt de bijdrage aan het Agentschap Bureau Heffingen geraamd. Deze bijdrage is ter financiering van de producten en diensten die Bureau Heffingen aan LNV levert.

Het mestbeleid is continu aan veranderingen onderhevig. De weg die de afgelopen jaren is ingeslagen (invoering van een stelsel van varkensrechten, invoering van Minas) heeft grote uitvoeringsconsequenties met zich meegebracht, en daarmee een stijging van de uitgaven bij Bureau Heffingen. In september 1999 is het nieuwe integraal mestbeleid vormgegeven. Het nieuwe mestbeleid leidt tot extra uitvoeringswerkzaamheden (invoering van het stelsel van mestafzetcontracten) bij Bureau Heffingen.

Daarnaast brengen o.a. het tweede besluit harheidsgevallen en het stelsel van pluimveerechten eveneens extra werkzaamheden met zich mee. De bijdrage aan het Bureau Heffingen is in lijn met deze intensiveringen structureel verhoogd.

De begroting van het Agentschap wordt nader toegelicht onder wetsartikel 5 van deze begroting.

De opbouw van de raming

Economische codering: 03

Functionele codering: 10.01

13. Natuur, Groene Ruimte en Recreatie

Het hoofdbeleidsterrein Natuur, Groene Ruimte en Recreatie heeft betrekking op de inrichting en het beheer van het landelijke gebied. Het beleid beoogt de verschillende functies in het landelijk gebied – landbouw, natuur, landschap, bosbouw en recreatie – optimaal tot hun recht te laten komen. Het Structuurschema Groene Ruimte (SGR) vormt het beleidsmatige en financiële kader voor de integratie van het ruimtebeslag van de verschillende sectoren. Prioriteit heeft de realisering van de 18 Strategische Groenprojecten en de Ecologische Hoofdstructuur (EHS).

Versterking van de leefbaarheid en de kwaliteit van het landelijk gebied zijn belangrijke thema's in het beleid voor de Groene Ruimte. Door middel van plattelandsvernieuwing wordt gezocht naar nieuwe economische dragers, het ontwikkelen van nieuwe productiemethoden in land- en tuinbouw en het bevorderen van de samenhang in overheidsbeleid waar een gebiedsspecifieke benadering vereist is.

Het instrumentarium voor de inrichting en beheer van de «groene ruimte» omvat o.a. de verwerving van landbouwgronden met natuuren recreatiebestemming, (land) inrichting en beheer van natuur, bos en landschap.

Daarnaast vindt in een aantal gebieden, waaronder Waardevolle Cultuurlandschappen (WCL), een – tijdelijke – gebiedsspecifieke benadering plaats. In deze gebieden doen zich specifieke knelpunten en kansen voor die met het generieke instrumentarium onvoldoende kunnen worden aangepakt.

Met een eeuw natuurbescherming en met tien jaar gericht natuurbeleid achter de rug, kan worden vastgesteld dat het met de natuur, het bos en het landschap wel de goede kant op gaat, maar dat realisatie van de al afgesproken doelen een extra inzet vereist. Tegelijkertijd is het natuurbeleid ook toe aan een verdere verbreding, die meer recht doet aan de maatschappelijke betekenis van natuur en de maatschappelijke verantwoordelijkheid voor natuur. Het gaat daarbij om natuur die aansluit bij de wensen van mensen, bereikbaar, toegankelijk en bruikbaar moet zijn, maar ook natuur die door mensen beschermd, beheerd, bewerkt en ontwikkeld wordt.

In het Regeerakkoord is aangegeven te streven naar een duurzame ontwikkeling en versterking van de kwaliteit van de samenleving. Dit onder meer door een evenwichtige ruimtelijk-economische ontwikkeling te koppelen aan investeren in de kwaliteit van het landschap. Het gaat hierbij om het landelijk gebied als de leefomgeving van nu 16, straks ruim 18, miljoen Nederlanders, als voorraadschuur van water, ruimte, biodiversiteit, als drager van economische activiteiten en als internationaal visitekaartje.

Vanuit deze meervoudige functionaliteit van het landelijk gebied is in de nota NBL'21 (natuur, bos en landschap in de 21^e eeuw) een visie beschreven met betrekking tot de toekomst van natuur en landschap.

Om de maatschappelijke verbreding van het natuurbeleid (breed) vorm te geven en de realisering van de hoofddoelstelling van het natuurbeleid dichterbij te brengen, wordt de komende tien jaar ingezet op drie speerpunten:

1. het met kracht en overtuiging voortzetten van de realisering van de Ecologische hoofdstructuur, met een versterkt accent op «verbinden»

2. de verbetering van de kwaliteit van het gehele landelijk gebied, met een accent op multifunctioneel grondgebruik en kwaliteit als richtsnoer voor het (economisch) handelen.

3. de versterking van het duurzaam gebruik van natuur en landschap, met een accent op «duurzaam ondernemen», waarbij natuurlijke producten en diensten worden benut en verzilverd.

Om de ruimtelijke samenhang en het functioneren van de EHS te versterken is het nodig op nationale schaal te investeren in een eerste tranche van zeven robuuste verbindingen met een totale omvang van ca. 13 000 ha. Deze verbindingen versterken tegelijkertijd de recreatiemogelijkheden, de landschappelijke identiteit en de mogelijkheden voor natuurlijk waterbeheer en waterberging.

Het primaire doel bij de verbetering van de kwaliteit van het landelijk gebied buiten de EHS is het veiligstellen en versterken van de identiteit en beleefbaarheid van het Nederlandse landschap. Beoogd wordt om in de periode tot 2020 een kwart (400 000 ha) van het huidige landbouwareaal een stevige kwaliteitsimpuls te geven door te investeren in 40 000 ha kenmerkende landschapselementen. Het gaat bij «groenblauwe dooradering» om het realiseren van een vlechtwerk van landschappelijke, recreatieve en ecologische verbindingen en (kleinere) vlakken. Met de thans beschikbare middelen kan reeds de helft (200 000 ha) van deze ambitie worden gefinancierd.

In 2000 is het subsidiestelsel Programma Beheer in werking getreden. Dit stelsel bestaande uit 2 regelingen, de Regeling Natuurbeheer en de Regeling Agrarisch Natuurbeheer, staat open voor particulieren, samenwerkingsverbanden van particulieren, natuurbeschermingsorganisaties en gemeenten. Met Programma Beheer wordt beoogd particulieren meer te betrekken bij natuurbeheer, meer bos, natuur en landschap buiten de EHS te realiseren alsmede een zakelijker verhouding met de beheerders te introduceren door de subsidie af te rekenen op bereikte natuurkwaliteiten (outputsturing). Beide regelingen komen in de plaats van diverse bestaande subsidie-instrumenten voor bos, natuur en landschap zoals de Regeling Functiebeloning bos en natuur, Beheer Samenwerking Bos, de Regeling Particuliere terreinbeherende natuurbeschermingsorganisaties en de Regeling Beheerovereenkomsten en Natuurontwikkeling (RBON).

De subsidies, gekoppeld aan natuurdoelpakketten, bestaan ondermeer uit een bijdrage voor beheer, inrichting, functieverandering, recreatie, landschap en overgangsbeheer en worden in de meeste gevallen verleend voor een tijdvak van 6 jaar. Beide regelingen zijn ter goedkeuring voorgelegd aan de Europese Commissie.

Op grond van de evaluatie in Natuurbalans 1999 en de graadmeters natuurbeleid kan geconcludeerd worden dat het areaal natuur toe neemt, maar dat de diversiteit aan soorten blijft afnemen. Bij de begrenzing wordt er bij de provincies op aangedrongen te streven naar een optimale afstemming van water-, ruimte- en milieucondities.

Grote stedenbeleid

In het kader van het Grote Stedenbeleid worden de volgende middelen op de begroting geraamd en verantwoord.

Groene hart impuls

Van de uitgavenartikelen 13.03 en 13.04 wordt in totaal f 5 mln. structureel toegerekend aan het Grote Stedenbeleid. Het betreft een deel van de Groene Hart Impuls. Dit geld slaat overigens niet neer in de stad, maar draagt wel, gezien de ligging van het Groene Hart, bij aan het Grote Stedenbeleid.

Groen in en om de stad

Samen met het Ministerie van VROM wordt de jaren 2000 t/m 2004 f 100 mln. ingezet voor projecten in het kader van Groen In en Om de Stad (GIOS). Het Ministerie van LNV financiert hiervan 50% (f 50 mln.). Deze bedragen zijn beschikbaar op de diverse artikelen van het onderhavige beleidsterrein. De verdeling over de genoemde jaren is als volgt: (bedragen x f 1 000). Een deel van deze bedragen slaat neer in niet-G25 steden.

Aandeel uitgaven 13 Natuur, Groene Ruimte en Indeling uitgaven 13 Natuur, Groene Ruimte en Recreatie in de begroting 2001 (x f 1 mln.) Recreatie

Toelichting

Nota NBL 21

Aan de begroting van dit hoofdbeleidsterrein worden middelen toegevoegd in het kader van de nota NBL 21 (Natuur, Bos en Landschap in de 21^e eeuw). Deze nota bevat voorstellen om via de aanleg van groene verbindingszones de natuur- en reservaatsgebieden uit de Ecologische Hoofdstructuur aan één te schakelen en tevens de kwaliteit van het Landelijk Gebied te verbeteren door te investeren in een vlechtwerk van landschappelijke, recreatieve en ecologische verbindingen en (kleinere) vlakken, de zgn. «groenblauwe dooradering».

Plattelandsontwikkelingsplan

Vanaf het jaar 2000 wordt het Plattelandsontwikkelingsplan (POP) ten uitvoer gebracht. Het POP is de Nederlandse uitwerking van de Europese Kaderverordening plattelandsontwikkeling. In het kader hiervan ontvangt LNV, onder voorbehoud van definitieve goedkeuring van het POP door de Europese Commissie in september, co-financiering vanuit het Garantie-

fonds voor de Landbouw (EOGFL-G). De uitgaven op dit hoofdbeleidsterrein worden gewijzigd met het bedrag van de EU-bijdrage zoals in het POP is geraamd.

Op de ontvangstenbegroting vindt een spiegelbeeldige mutatie plaats. Het gaat hier om de uitgaven- en ontvangstenartikelen 13.02 t/m 13.05.

13.01 Personeel en materieel

De grondslag van het artikel

Op dit artikel worden de uitgaven voor personeel, materieel en post actieven geraamd van de directies Natuurbeheer, Groene Ruimte en Recreatie en de Dienst Landelijk Gebied.

De opbouw van de raming

Toelichting

1 Agenda 2000/POP

In het kader van de besluitvorming Voorjaarsnota 2000/Kaderbrief is de LNV-begroting bijgesteld ten behoeve van hogere uitvoeringskosten in verband met Agenda 2000: 2000 f 10 mln.; 2001 e.v.j. f 15 mln. Deze middelen zijn geparkeerd op uitgavenartikel 10.01 Personeel en materieel. Voor 2000 wordt op artikel f 3,5 mln. toegedeeld aan het onderhavige artikel.

De onderverdeling in artikelonderdelen

13.02 Verwerving

De grondslag van het artikel

Het beleidsterrein verwerving omvat alle grondverwervingsactiviteiten ten behoeve van de uitvoering van het beleid inzake landinrichting, natuur, openluchtrecreatie (inclusief bufferzones) en bos- en landschapsbouw, zoals opgenomen in het Structuurschema Groene Ruimte (SGR).

Op basis van de provinciale invloedsferenkaarten komt het totaal te verwerven areaal natuur, recreatie, bos en landschap uiteindelijk in vrijwel gelijke mate in beheer bij Staatsbosbeheer respectievelijk de particuliere terreinbeherende natuurbeschermingsorganisaties. De aankoop van gronden t.b.v. Staatsbosbeheer wordt volledig door het Rijk bekostigd. De natuuraankopen door de particuliere organisaties worden door het Rijk en de provincies ieder voor de helft gesubsidieerd.

De gronden ten behoeve van de doorlevering aan Staatsbosbeheer worden, binnen en buiten landinrichting, verworven door het Bureau Beheer Landbouwgronden. Deze aankopen bestaan uit relatienota-reservaten, natuurontwikkelingsgebieden, landschapselementen en – incidenteel – natuurterreinen en bossen.

Daarnaast verwerft het Bureau Beheer Landbouwgronden terreinen voor de uitvoering van landinrichtingsprojecten. Indien het bureau bij de afronding van een landinrichtingsproject minder grond krijgt toebedeeld dan zij heeft ingebracht (zgn. Onderbedeling) dan wordt dit waardeverschil door het Rijk voorgefinancierd en door de belanghebbenden in termijnen terugbetaald via de landinrichtingsrente; de overige doorleveringen worden contant afgerekend.

Het Rijk subsidieert de rente en aflossing van de leningen die door de Vereniging Natuurmonumenten (onder garantstelling van het Rijk) zijn aangegaan voor de financiering van het rijksaandeel in de aankopen van relatienota-reservaten en natuurterreinen door de particuliere terreinbeherende organisaties. Met ingang van de zomer van het jaar 2000 zal bovengenoemde taak van de Vereniging Natuurmonumenten overgedragen worden aan het Groenfonds.

Ook subsidieert het Rijk de aankopen van natuurontwikkelingsgebieden door de particuliere terreinbeherende organisaties.

Voor de verwerving van gronden door het Bureau Beheer Landbouwgronden op bovengenoemde beleidscategorieën is via het Groenfonds een financieringsfaciliteit beschikbaar. De gronden die aldus onder provinciale garantstelling worden verworven, blijven tot het moment van doorlevering aan de eindbeheerders in bezit en beheer bij het Bureau.

De opbouw van de raming

Toelichting

1 Nota NBL 21

Aan de begroting van dit hoofdbeleidsterrein worden middelen toegevoegd in het kader van de nota NBL 21 (Natuur, Bos en Landschap in de 21^e eeuw). Deze nota bevat voorstellen om via de aanleg van groene verbindingszones de natuur- en reservaatsgebieden uit de Ecologische Hoofdstructuur aaneen te schakelen en tevens de kwaliteit van het Landelijk Gebied te verbeteren door te investeren in een vlechtwerk van landschappelijke, recreatieve en ecologische verbindingen en (kleinere) vlakken, de zgn. «groenblauwe dooradering». Van deze middelen wordt vooralsnog 75% geraamd op het onderhavige artikel en 25% op artikel 13.03 Inrichting. Hiermee kunnen voor ca 13 000 ha groene verbindingszones en 13 000 ha groen-blauwe dooradering worden gefinancierd.

3 Herschikking POP

Met ingang van het jaar 2000 valt de regeling Beheersovereenkomsten en Natuurontwikkeling (RBON) onder de nieuwe Europese kaderverordening. Dit brengt met zich mee dat vanaf 2000 een lager cofinancierings-percentage geldt en als zodanig minder beroep kan worden gedaan op co-financiering van deze regeling.

Om aan de RBON-verplichtingen die vòòr het jaar 2000 zijn aangegaan te kunnen voldoen zullen de lager dan geraamde inkomsten gecompenseerd moeten worden. Hiertoe wordt het onderhavige artikel verlaagd onder gelijktijdige verhoging van artikel 13.04 Beheer, alwaar de RBON-uitgaven worden verantwoord.

4 Randstadgroenstructuur

Op het onderhavige artikel worden o.a. de aankopen ten behoeve van de Randstadgroenstructuur verantwoord. In dit kader wordt voor 2000 f 5,0 mln. vanuit het budget voor Inrichting Recreatie beschikbaar gesteld (artikel 13.03).

De onderverdeling in artikelonderdelen

Prestatiegegevens

De door het Bureau Landbouwgronden in 1998 gerealiseerde en voor de jaren 1999 en 2000 geplande areaaluitbreiding bij Staatsbosbeheer en overige staatsaankopen zien er als volgt uit.