A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETSVOORSTEL

Wetsartikel 1 (begrotingsstaat ministerie)

De begrotingsstaten die onderdeel uitmaken van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om de begrotingsstaat van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties voor het jaar 2005 vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor het jaar 2005. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota 2005.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten voor het jaar 2005 vastgesteld. De in de begroting opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zogenaamde begrotingstoelichting).

Wetsartikel 2 (begrotingsstaat baten-lastendiensten)

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de baten en lasten en de kapitaaluitgaven en -ontvangsten van de baten-lastendiensten ITO, KLPD, BPR, CAS en IVOP voor het jaar 2005 vastgesteld. De in die begrotingen opgenomen begrotingsartikelen worden toegelicht in onderdeel B (Begrotingstoelichting) van deze memorie van toelichting en wel in de paragraaf inzake de baten-lastendiensten.

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1. LEESWIJZER

Opbouw begroting 2005

De begroting van BZK voor 2005 kent de inmiddels vertrouwde opbouw. In paragraaf 2.1 De beleidsagenda wordt op hoofdlijnen het beleid voor het komende jaar uiteengezet. De nadere verdieping en financiële onderbouwing vinden plaats in paragraaf 2.2 De artikelen en paragraaf 5 De verdiepingsbijlage. In paragraaf 4 Baten-lasten-diensten is de begroting van de vijf baten-lastendiensten opgenomen. De bijdragen van BZK aan de baten-lastendiensten zijn terug te vinden onder de operationele doelstellingen van de verschillende begrotingsartikelen (KLPD op artikel 2.3, ITO op artikel 4.3, CAS op artikel 7.3 en BPR op artikel 7.4) met uitzondering van IVOP (artikel 10.1). Hieronder worden de belangrijkste veranderingen in de opbouw van de begroting aangegeven.

Onderscheid tussen Crisis- en Rampenbeheersing en Brandweer en GHOR

Met ingang van 2005 is beleidsartikel 3 vervallen. Hiervoor zijn twee nieuwe artikelen in de plaats gekomen: artikel 15 Crisis- en Rampenbeheersing en artikel 16 Brandweer en GHOR.

Aanleiding hiertoe is geweest de contourennota Perspectief Nationale Crisisbeheersing, waarin de contouren zijn geschetst voor een nieuwe organisatie van de crisisbeheersing in Nederland. De uitwerking ervan moet erin resulteren dat het terrein van crisisbeheersing is versterkt en dat de aansluiting tussen de (inter)nationale en decentrale organisaties op het terrein van crisisbeheersing is versterkt en verbeterd. Dit heeft in de begroting van BZK geleid tot een nieuw artikel Crisis- en Rampenbeheersing, waarin de doelstellingen en beoogde prestaties van de minister van BZK op dit beleidsterrein zijn beschreven. De verantwoordelijkheid van de minister van BZK voor het doelmatig en doeltreffend functioneren van de brandweer- en GHOR-organisatie en de daarvan afgeleide doelstelling en beoogde prestaties zijn in een afzonderlijk artikel Brandweer en GHOR opgenomen.

Presentatie beleidsartikelen

Daarnaast is in de ontwerp-begroting 2003 een nieuw beleidsartikel toegevoegd (artikel 14 Toezicht en onderzoek OOV). Ter verbetering van de presentatie en verhoging van de informatiewaarde is er voor gekozen om de beleidsartikelen op het terrein van veiligheid bij elkaar te zetten. Hierdoor wijkt de volgorde waarin de beleidsartikelen worden toegelicht enigszins af van de logische nummering.

De artikelsgewijze toelichting eindigt met twee niet-beleidsartikelen (artikel 12 Algemeen en artikel 13 Nominaal en onvoorzien).

Verantwoordelijkheid van de minister

In de ontwerp-begroting 2004 is nog uitgegaan van de begrippen systeem- en resultaatverantwoordelijkheid. In deze begroting is bij ieder artikel als apart element zo concreet mogelijk omschreven wat de directe verantwoordelijkheid is van de minister van BZK en/of de minister voor BVK.

Vervallen groeiparagraaf implementatie VBTB

De ontwerp-begroting 2004 bevatte voor de laatste keer een groeiparagraaf voor de implementatie van VBTB. Op basis van het eindperspectief dat vorig jaar in de groeiparagraaf is geschetst, zijn verschillende verbeteringen doorgevoerd in de begroting. Dat heeft onder meer betrekking op het kritisch doorlichten van de prestatiegegevens en de evaluatieprogrammering en het aanscherpen van operationele doelstellingen. In een aantal gevallen wordt de eerste w-vraag (wat willen we bereiken?) bij de algemene doelstelling toegelicht en niet meer per operationele doelstelling. Onder de operationele doelstellingen wordt dan alleen een toelichting gegeven op de in te zetten instrumenten en de kosten daarvan. Verder zijn de doelstellingen uit het beleidsprogramma doorvertaald naar de begroting. Dit geldt met name voor het programma Andere Overheid, het nieuwe kiesstelsel en de gekozen burgemeester. Er is naar gestreefd om de informatieve waarde van de toelichting per artikel te vergroten en tegelijkertijd de omvang van de tekst zo veel mogelijk te beperken.

Programma Andere Overheid

In de begroting 2004 is het programma Andere Overheid aangekondigd. In het najaar van 2003 heeft de minister voor BVK het actieprogramma naar de Tweede Kamer gestuurd. Op artikel 11 worden de doelstellingen, de activiteiten en de kosten van het project-DG Andere Overheid toegelicht.

2. HET BELEID

2.1. DE BELEIDSAGENDA

Inleiding

Veiligheid, kwaliteit van de overheid en bestuurlijke vernieuwing: dat zijn komend jaar de belangrijkste centrale thema's van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Daarbij staat, net als voorgaande jaren, samenwerking met verschillende partijen, zoals andere overheden maar ook burgers, bedrijven en instellingen centraal. Zonder hun medewerking en inzet is het realiseren van onze beleidsdoelstellingen onhaalbaar. De aanpak wordt anders: meer dan andere jaren zullen wij direct de verantwoordelijkheid nemen voor het tot stand brengen van de samenwerking en het bereiken van de gewenste resultaten. Burgers hebben immers geen boodschap aan de vraag welk deel van de overheid het probleem precies aanpakt, als het maar gebeurt. Het ministerie van BZK zal partijen ruimte geven, heldere kaders stellen en eenduidige prestatieafspraken maken, maar zal ook – waar en wanneer dit nodig is – interveniëren. Niet in de zin van overnemen, maar in de zin van aansporen, bijspringen en ingrijpen. Dergelijke interventies kunnen een nuttige aanvulling zijn op de al bestaande sturingsinstrumenten die wij vanuit onze coördinerende rol op verschillende beleidsterreinen hebben.

In deze democratische rechtsstaat staat de uitoefening van fundamentele individuele vrijheidsrechten centraal. Deze rechten om vrijuit te spreken, te bewegen, samen te komen en gevrijwaard te blijven van ongewenste inmenging in het eigen persoonlijke domein, vormen een zodanige essentiële waarde in onze samenleving, dat de overheid zich actief moet inzetten om dit te allen tijde te beschermen. De overheid heeft eveneens als kerntaak de bescherming van de burgers tegen criminaliteit en inbreuken op de openbare orde en veiligheid.

Het dilemma waar wij ons mee geconfronteerd zien, is dat de intenties en handelingen van internationaal opererende terroristen erop gericht zijn maximaal van deze vrijheden gebruik te maken om onze rechtsstaat in het hart te treffen en daarmee de fundamentele rechten van onze burgers te schenden. Zo dreigt de bescherming van grondrechten, die de rechtsstaat zijn burgers biedt en móet bieden, tegelijkertijd de rechtsstaat onmachtig te maken om de veilige uitoefening van die grondrechten te kunnen waarborgen. Wij menen dat hierin niet mag worden berust, te meer omdat het niet meer gaat om enkele incidentele gevallen maar zeker om enkele honderden personen die jaarlijks de aandacht van de inlichtingen- en opsporingsdiensten vragen omdat ze in het kader van islamitisch terrorisme in- en uitreizen. De overheid heeft ten behoeve van zijn taak om de veiligheid te waarborgen in onze huidige open en mobiele samenleving in enkele opzichten verhoudingsgewijs thans minder mogelijkheden dan enkele decennia geleden, toen de samenleving nog relatief homogeen was en daardoor ook makkelijk kenbaar. De mogelijkheden om bijvoorbeeld met een valse identiteit voor zowel medeburgers als overheid onzichtbaar of anoniem te blijven, zijn aanzienlijk. De wettelijke mogelijkheden daarentegen van de overheid – lokaal bestuur zowel als de nationale overheid – om te weten wie zich bevinden in de samenleving waarvoor zij bestuurlijk verantwoordelijk zijn en met wat voor intenties zij daarin verkeren, zijn ook in deze ICT-tijd beperkt.

Onze open en mobiele samenleving zal dus een nieuw evenwicht moeten vinden tussen de gewaarborgde uitoefening van vrijheidsrechten en actieve bescherming tegen aanslagen op democratie en rechtsstaat. De overheid zal meer armslag moeten hebben om preventief en zonodig ook repressief te kunnen handelen. Dit overheidshandelen zal meer dan voorheen raken aan individuele vrijheden van personen ten aanzien van wie aanwijzingen bestaan dat zij een gevaar vormen voor de nationale veiligheid. Dat vergt uiteraard scherpe definiëring, maar er lopen in ons land thans teveel personen rond die van onze samenleving geen actief deel uitmaken en naar wier intenties maar moet worden geraden, terwijl de mogelijkheden voor het bestuur om überhaupt gelegitimeerd vragen te mogen stellen of controles uit te voeren beperkt of niet aanwezig zijn omdat daarvoor een titel ontbreekt. De bescherming van onze democratie en onze samenleving vraagt dan ook nadrukkelijk om een herwaardering van die mogelijkheden en in elk geval uitbreiding van de titels op grond waarvan naar burgers navraag mag worden gedaan of controles mogen worden uitgevoerd. Ook zal de bestuurlijke doorzettingsmacht moeten worden vergroot.

Daarmee beogen wij niet om het huidige stelsel van grondrechtsbescherming en beperkingen ten principale te doorbreken, maar wel om het voorkomen en bestrijden van terrorisme een zwaardere grondslag te laten zijn voor overheidsingrijpen in de persoonlijke levenssfeer van individuele burgers. Alleen door onder strikte criteria en onder voldoende waarborgen van rechtsbescherming de overheid bevoegdheid te geven noodzakelijke inbreuk te plegen op de uitoefening van grondrechten, kan het fundamentele belang van de veilige uitoefening van diezelfde rechten door alle burgers worden behartigd.

Hierbij moet overigens niet uit het oog worden verloren dat de personen die bereid zijn onze samenleving met geweld te bestrijden ook al belangrijke winst boeken indien de overheid ter bescherming van die samenleving individuele vrijheden te zeer zou beknotten. Een nuchtere beoordeling is hier op zijn plaats. Wij zijn niet naïef, maar laten ons ook niet gek maken en wij realiseren ons terdege dat de bescherming van fundamentele individuele vrijheidsrechten kwetsbaarheid van de samenleving met zich mee brengt.

Speerpunten 2005

Voor 2005 hebben wij een aantal belangrijke speerpunten, met concrete en voor de burger herkenbare doelen, benoemd:

• In geval van verhoogde kans op terreuraanslagen en andere crises worden via een alerteringssysteem gerichte maatregelen getroffen.

• Vrijmaken van extra capaciteit bij AIVD en KLPD om personen die aangemerkt zijn als potentiële terroristen op te sporen, te volgen en hun activiteiten te verstoren.

• Intensivering van de bijdrage van de politie aan opsporing en handhaving volgens de prestatieafspraken.

• Gemeenten kunnen adequaat kleine ergernissen in de woonomgeving aanpakken doordat ze de overtreders zelf mogen beboeten.

• De burger kan meer diensten van bestuursorganen via het internet afhandelen, zoals de aanvraag van een vergunning, en meer informatie van de rijksoverheid op het internet vinden.

• Voorbereiding en uitvoering van het voorziene raadplegend referendum over de Europese grondwet.

• Afronding van de rijksbrede takenanalyse en uitvoering van de uitkomsten van de analyse vanaf het voorjaar 2005.

• Invoering van de gekozen burgemeester en starten met de voorlichting van burgers en politieke partijen.

• Het treffen van voorbereidingen voor een op termijn substantiële besparing door rijksbrede bundeling van personeelstaken.

• Vermindering van de administratieve lasten voor burgers.

• Afspraken maken met de grote steden over het vergroten van de veiligheid, de economische bedrijvigheid en de kwaliteit van de leefomgeving.

• Afronding van de wetgeving voor een nieuw kiesstelsel.

Selectiever, anders en beter

Een andere aanpak vraagt ook om een andere overheid. Ook in deze begroting is het motto van het programma Andere Overheid relevant en zijn selectiever, anders en beter de kernbegrippen voor ons beleid in de komende jaren. Een overheid die selectiever is in de ambities en prioriteiten, een overheid die anders stuurt door meer gericht te interveniëren en een overheid die hierdoor uiteindelijk beter presteert.

Selectiever zijn komt tot uitdrukking bij het formuleren van beleid en de inzet van instrumenten. De toegenomen individualisering vertaalt zich in een grotere verscheidenheid aan maatschappelijke problemen, uiteenlopende wensen en hogere verwachtingen van de burger. De (rijks)overheid moet en kan in die context niet alles zelf regelen en zal moeten kiezen waar zij effectief kan opereren. De behoefte van burgers om meer invloed uit te oefenen op de oplossingen van die maatschappelijke problemen en zo een eigen verantwoordelijkheid te nemen, wordt tegelijkertijd groter. Er is daarbij sprake van een paradox. In het algemeen willen burgers niet te veel last hebben van de overheid. Maar als er iets mis gaat, wordt er wél naar de overheid gewezen en wordt vervolgens de oplossing vaak gezocht in meer regels en wetgeving. Met andere woorden: aan de ene kant verlangen burgers en bedrijven van de overheid meer ruimte, en aan de andere kant vragen ze om een krachtig optredende, handhavende en presterende overheid. Ook op de beleidsterreinen waarvoor wij verantwoordelijkheid dragen, is deze paradox zichtbaar. Zoals de behoefte om veilig aan het verkeer deel te nemen versus de aversie tegen het handhaven van de verkeersveiligheid via boetes. Of de maatregelen die zijn genomen naar aanleiding van de rampen in Enschede en Volendam, die hebben geleid tot een toename van de administratieve lasten voor de horeca en voor de opslag van gevaarlijke stoffen. Of het streven naar het vergroten van het veiligheidsgevoel en het bestrijden van terrorisme versus het respecteren van de grondwettelijke rechten van burgers. Deze voorbeelden onderstrepen het belang om selectiever te zijn in het beleid en ons toe te spitsen op maatwerk, gericht op de juiste doelgroep.

Aan anders sturen geven wij invulling door minder via regels en wetten voor te schrijven hoe het moet, maar meer door heldere kaders te stellen en prestatiegerichte afspraken te maken. Daardoor krijgen anderen meer ruimte voor de uitvoering. Dit past binnen het concept dat is gepresenteerd in de nota «Bruikbare rechtsorde» (TK 29 279, nr. 9). Met de politiekorpsen en met de grote steden hebben wij in convenanten dergelijke prestatiegerichte afspraken gemaakt. Wij ondersteunen hen bij het realiseren van de afspraken door geld en extra beleidsruimte te geven, maar sporen hen ook aan door hen nadrukkelijk aan te spreken op de resultaten, het realiseren van de doelstellingen. Waar nodig gaan wij gericht interveniëren op terreinen waar problemen snel en adequaat aangepakt moeten worden. Een voorbeeld hiervan is de wijze waarop het kabinet heeft gereageerd op het plan van aanpak «Rotterdam zet door».

Vervolgens moeten wij beter duidelijk maken wat de burger van de overheid mag verwachten en vervolgens als overheid waarmaken wat is beloofd. Wij zullen beter moeten presteren. Het gaat om concretere prestaties, die ook zichtbaar en herkenbaar zijn voor de burger. Voor ons heeft het vergroten van het prestatievermogen van de overheid twee dimensies. Ten eerste hebben wij als coördinerende ministers te maken met vele partners in de publieke sector. Goed samenwerken, taken helder verdelen en ons gezamenlijk richten op het doel zijn belangrijk om het prestatievermogen te vergroten. Ten tweede hebben wij de taak om het prestatievermogen rijksbreed naar een hoger niveau te tillen. De sterk toegenomen mogelijkheden op het terrein van ICT kunnen daaraan een belangrijke bijdrage leveren. Door de inzet van ICT is informatie breder toegankelijk, verbetert de kwaliteit van de dienstverlening en nemen de administratieve lasten af. Dat laatste gaan wij realiseren door te zorgen dat burgers en bedrijven slechts één keer gegevens aan de overheid hoeven te verstrekken. Het is al mogelijk dat in veel gevallen via Internet aangifte gedaan kan worden bij de politie en dat veel meer informatie over de rijksoverheid beschikbaar is op Internet. De komende jaren gaat de minister voor BVK werken aan de modernisering van de gemeentelijke basisadministratie en de invoering van één burgerservicenummer dat op 1 januari 2006 operationeel is en één overheidsauthenticatievoorziening. Met deze twee verbeteringen wordt de basis gelegd voor het vergroten van de mogelijkheden van de dienstverlening door de overheid via Internet.

De invloed van de steeds verdergaande Europese samenwerking en integratie op onder andere het openbaar bestuur, de veiligheid en de terrorismebestrijding wordt steeds meer voelbaar. Deze ontwikkeling geeft, mits ook het adagium «selectief» wordt gehanteerd, grote nieuwe mogelijkheden. Dat geldt in het bijzonder voor terrorismebestrijding waar betere samenwerking geboden is. Het heeft ook consequenties voor onze eigen sturingsmogelijkheden. Het Europese beleid grijpt in op alle niveaus binnen bestuurlijk Nederland. Het aantal terreinen waarop de Europese Unie zich begeeft wordt groter. Overigens zou naar onze mening het adagium «selectiever zijn» ook van toepassing moeten zijn op Europese regelgeving die gericht is op het binnenlandse bestuur. Dat zullen wij ook na het Nederlands voorzitterschap van de Europese Unie aan de orde blijven stellen. Een andere belangrijke prioriteit is het bevorderen van een sterke positie van de steden in Europa en te komen tot een snellere en betere aanpak van stedelijke ontwikkeling. Om als overheid efficiënter en slagvaardiger te worden willen wij de Europese samenwerking op het terrein van de kwaliteit van de publieke dienstverlening versterken en beleidsmakers en uitvoerders van publieke diensten in de EU stimuleren goede voorbeelden van elkaar over te nemen.

Veiligheid

Dat mensen in Nederland veiliger kunnen leven en zich veiliger voelen is een van de topprioriteiten van dit kabinet. Veiligheid is een breed begrip. Veiligheid gaat over sociale veiligheid, door de bestrijding van criminaliteit en overlast, over fysieke veiligheid, door het bevorderen van de brandveiligheid en zelfredzaamheid. Maar veiligheid gaat ook over het voorkomen en beheersen van rampen en crises en het bestrijden van de aantasting van de nationale veiligheid door bijvoorbeeld terrorisme.

De burger spreekt de overheid aan op haar verantwoordelijkheid voor een veiligere samenleving. Dit kabinet heeft deze handschoen opgepakt door een brede, systematische en integrale aanpak van de onveiligheid in Nederland voor te stellen, zoals vastgelegd in het Veiligheidsprogramma. De eerste resultaten zijn inmiddels zichtbaar. De politiekorpsen hebben in 2003 goede prestaties geleverd. Mede door efficiencymaatregelen slagen de korpsen erin de gevraagde intensivering van de opsporing en handhaving te realiseren. Dit uit zich in een toename van het aantal verdachten waarvoor een proces verbaal voor vervolging aan het Openbaar Ministerie wordt verzonden. De zwaarte van de aangeleverde zaken blijft daarbij stabiel. Ook treedt de politie zichtbaar handhavend op door meer boetes en transacties op te leggen bij staandehoudingen, onder andere voor het verstoren van de openbare orde of overlast in het openbaar vervoer. Het aantal inbraken, fietsendiefstallen, zakkenrollerijen, gevallen van doorrijden na een ongeval en vernielingen in de openbare ruimte daalt. Lokaal wordt er dus hard gewerkt. Zo worden Rotterdam en Amsterdam, de twee steden met relatief de grootste veiligheidsproblematiek, minder onveilig. De objectieve verbetering van de veiligheid vertaalt zich langzamerhand ook in de subjectieve veiligheid. Uit cijfers van het CBS en de politiemonitor blijkt dat meer mensen zich veilig voelen. Ook is de burger positiever gaan oordelen over de beschikbaarheid van en de daadwerkelijke contacten met de politie. Daar staat tegenover dat de ervaren overlast, onder meer van hangjongeren en drugs, nog niet afneemt. Hoewel de geweldscriminaliteit in totaal lijkt te stabiliseren, is er op onderdelen nog wel sprake van een stijging. Het gaat dus de goede kant op met de veiligheid in Nederland, maar het valt nog niet te zeggen of er sprake is van een trendbreuk. Het moet en kan dus nog beter. Dit vergt een gezamenlijke inspanning van de minister van BZK, de minister van Justitie en de betrokken partners in de veiligheidsketen.

De recente positieve ontwikkelingen kunnen aanleiding geven om de huidige ambities uit het Veiligheidsprogramma te actualiseren. Dit zou bijvoorbeeld kunnen leiden tot het aanscherpen van de prestatieafspraak met de korpsen over het aantal verdachten dat aan het Openbaar Ministerie wordt aangeleverd. Een eventuele bijstelling van de ambities zal in overleg met de betrokken ketenpartners gebeuren en wordt betrokken bij de tussentijdse evaluatie van de convenanten, die begin 2005 plaatsvindt. In het najaar komen de ministers voor BVK en van Justitie met een nadere invulling voor de tweede periode van het veiligheidsprogramma. Belangrijk wordt de evaluatie van de politieorganisatie, die in 2005 wordt afgerond. Deze evaluatie moet leiden tot voorstellen om de politieorganisatie verder te verbeteren. De minister van BZK heeft recent bij de Tweede Kamer een wetsvoorstel ingediend dat zijn bevoegdheden ten aanzien van politie versterkt en de bestaande vormen van samenwerking tussen politieregio's op het gebied van beheer beter zal structureren en transparant maken.

Ook op het vlak van de fysieke veiligheid zijn positieve resultaten te melden. Alle gemeenten beschikken over een geactualiseerd rampenplan, de bestuurlijke integratie van brandweer en de Geneeskundige Hulp bij Ongevallen en Rampen (GHOR) is verder toegenomen, net als de bestuurlijke afstemming tussen hulpverlening en politie. Vrijwel overal in het land hebben politie, brandweer en GHOR gezamenlijk multidisciplinaire analyses van veiligheidsrisico's gemaakt. Hierdoor wordt een effectievere en efficiëntere aanpak van rampen en ongevallen mogelijk.

In 2005 ligt de nadruk op de concrete uitvoering van het beleid en het bereiken van beoogde resultaten zoals omschreven in het Veiligheidsprogramma, het Actieprogramma Bewust Veiliger en het Beleidsplan Crisisbeheersing 2004–2007. De prestaties in de veiligheidsketen worden vergroot en in concrete resultaten zichtbaar gemaakt door in 2005:

– de veiligheid te vergroten en de resultaten te meten: tussen 2008 en 2010 moet de criminaliteit en overlast in de publieke ruimte met circa 20–25% verminderd zijn; voor de 50 wijken in de G30 met een bijzondere veiligheidsproblematiek moet de verbetering al in het jaar 2006 zijn behaald;

– de politie en de andere veiligheidspartners aan te blijven spreken op het behalen van de afgesproken resultaten in de prestatiecontracten;

– de recherche en de hulpverlening verder te professionaliseren;

– ruimte te geven aan decentrale uitvoering door af te spreken wat moet worden bereikt en niet zozeer hoe;

– het ziekteverzuim bij de politie verder terug te dringen;

– ICT meer en intelligenter inzetten waardoor er meer gegevens beschikbaar komen, meer informatie uit de beschikbare gegevens kan worden gehaald, het risico wordt beperkt dat politie of justitie niet tijdig over de benodigde informatie beschikken en de kans op vormfouten wordt verminderd;

– veranderingen op het gebied van bestuurlijke inbedding door te voeren binnen de organisatie van de hulpverleningsregio's (brandweer en GHOR) en op termijn de veiligheidsregio's;

– meldkamers van politie, brandweer en ambulance binnen de regio samenvoegen waardoor de samenwerking tussen de diensten verbetert;

– wettelijke belemmeringen wegnemen in samenwerking met de minister van Justitie, bijvoorbeeld ten aanzien de overdracht van informatie van de politie naar bestuurlijke partners.

Bij de uitvoering van het veiligheidsbeleid zijn verschillende partners betrokken. Er is een belangrijke rol weggelegd voor het lokale openbare bestuur. Ten eerste ondersteunen wij de grote steden door convenanten te sluiten met concrete afspraken over onder andere het vergroten van de veiligheid op lokaal niveau en door geld ter beschikking te stellen om de afspraken te kunnen realiseren. Op basis van de goede ervaringen bij de grote gemeenten wordt in 2005 het integrale veiligheidsbeleid doorgetrokken naar kleine en middelgrote gemeenten. Gemeenten krijgen vanaf 1 juli 2005 meer mogelijkheden om zelf handhavend op te treden, onder meer door zelf bestuurlijke boetes voor kleine ergernissen op te leggen.

Ten tweede sporen we de gemeenten aan. Van de bestuurders van gemeenten wordt verwacht dat zij op actieve wijze de verantwoordelijkheid dragen om de samenwerking tussen henzelf, andere bestuursorganen, politie, justitie en allerlei organisaties en instellingen op lokaal niveau gestalte te geven. Gemeentebesturen moeten bestuurlijk lef tonen, keuzes maken en optreden waar de omstandigheden dit vereisen. Wij spreken de gemeenten nadrukkelijk aan op hun bijdragen aan de aanpak van onveiligheid, die varieert van het zorgen voor een goede maatschappelijke opvang tot het tegengaan van huiselijk geweld. Deze aanpak wint ook onder gemeenten aan steun. Ten derde interveniëren wij waar nodig gericht om samenwerking tot stand te brengen en de gewenste resultaten te bereiken.

Onconventionele oplossingen gaan wij daarbij niet uit de weg, zoals het organiseren van doorzettingsmacht. Doorzettingsmacht is het (tijdelijk) toekennen van extra bevoegdheden aan het lokale bestuur als de bestaande mogelijkheden geen uitkomst bieden. Concreet gaat het bijvoorbeeld om het verruimen van de mogelijkheden tot ontruiming en onteigening van illegaal gebruikte panden en de aanpak van overlastgevende criminele vreemdelingen en illegaliteit. Doorzettingsmacht impliceert sterke politieke coördinatie op rijksniveau, een constructieve dialoog met de partners, en creativiteit en improvisatievermogen bij bestuurders en ambtenaren.

In onze visie zijn burgers, bedrijven en instellingen zelf medeverantwoordelijk voor een veiliger samenleving. Dit kabinet spreekt de samenleving hierop ook aan. De minister van BZK zal de betrokkenheid van burgers bij de hulpverleningsdiensten door middel van het vervullen van een vrijwilligersfunctie stimuleren. Nadrukkelijk wordt de samenhang van vrijwilligers in elk van de hulpverleningsdiensten bekeken op het gebied van werving, selectie, opleiding en inzet. Voor bestaande vrijwilligers bij de politie wordt het juridisch mogelijk om in elke rang aangesteld te worden. Tevens worden de door de werkgroep vrijwillige politie geconstateerde knelpunten in het betreffende beleid verminderd of opgeheven.

De nationale veiligheid staat hoog op de agenda van dit kabinet. Het wordt steeds duidelijker dat ontwikkelingen en gebeurtenissen in het buitenland hun weerslag hebben op de veiligheid in Nederland. Door recente terroristische aanslagen staat het oude evenwicht tussen militaire en civiele verdediging onder druk. Dit vereist een ander concept voor interne en externe veiligheid en een andere strategie om alert te zijn op grote bedreigingen van de samenleving. Allereerst wordt geprobeerd om nieuwe bedreigingen te verminderen en zoveel mogelijk te voorkomen. Het project Bescherming Vitale Infrastructuur brengt in kaart waar onze samenleving kwetsbaar is en van welke infrastructuur zij afhankelijk is. Op basis van deze analyse worden voorstellen gedaan om die kwetsbaarheid te verminderen.

Daarnaast moet de overheid eenduidig, tijdig en adequaat optreden als zich toch onverhoopt crises voordoen. In het kabinetsbrede Beleidsplan Crisisbeheersing 2004–2007 zijn voorstellen gedaan om de effectiviteit en de kwaliteit van het huidige stelsel van crisisbeheersing te versterken en te verbeteren. De samenwerking met de andere departementen en de sturing van provincies, gemeenten, maar ook bedrijven en instellingen, worden versterkt. De Raad voor de Veiligheid en Rechtsorde wordt de vaste onderraad voor alle terreinen van crisisbeheersing, uitgezonderd terrorismebestrijding. De minister van BZK is de coördinerende minister voor crisisbeheersing. Om de communicatie te verbeteren wordt een Expertisecentrum voor Risico- en Crisiscommunicatie opgericht, waarin kennis en capaciteit wordt gebundeld en dat bij crises de woordvoering namens het Rijk verzorgt. Voor een adequate uitvoering van het Beleidsplan Crisisbeheersing is een nieuwe directie Crisisbeheersing ingericht waarin alle bij crisisbeheersing betrokken onderdelen van het ministerie van BZK, waaronder het Nationaal Coördinatie Centrum zijn geïntegreerd. Op decentraal niveau gaan de veiligheidsregio's het hart vormen van de crisisbeheersingsorganisatie en krijgt de voorzitter van het in te stellen Regionaal Crisisbestuur heldere bevoegdheden richting burgemeesters en de andere betrokkenen.

Terrorismebestrijding is een van de belangrijkste thema's in het nationale veiligheidsbeleid. Zoals eerder gezegd vloeit de noodzaak en het belang van terrorismebestrijding mede voort uit de waarden van de democratische rechtsstaat. En dus moet in reactie op de aanslagen van de afgelopen jaren en de voortdurende dreiging van meer aanslagen worden gezocht naar verdergaade maatregelen om onze samenleving te beschermen tegen hen die zich zo manifest daartegen keren. De strafwetgeving is reeds op een aantal punten aangescherpt.

Om te komen tot een effectievere aanpak van het terrorisme zal een nieuwe organisatorische eenheid worden gevormd, die beheersmatig bij Justitie wordt ondergebracht. De beleidsmatige aansturing van deze eenheid geschiedt door de Ministers van Justitie en van BZK. Over de doorzettingsmacht in geval van dreiging van een terroristische aanslag heeft het kabinet een heldere lijn getrokken. In urgente situaties is het uiteindelijk de Minister van Justitie die de doorslaggevende bevoegdheid heeft om noodzakelijke maatregelen te treffen. Het Kabinet heeft de Tweede Kamer hierover geïnformeerd bij brief van begin september 2004.

Burgers, bedrijven en instellingen worden expliciet bewust gemaakt van de kans op terroristische aanslagen door de invoering van een alerteringssysteem. Zo'n systeem verhoogt de waakzaamheid en maakt het mogelijk in korte tijd gerichte maatregelen te nemen. In de hoogste fase van alertering worden bepaalde inperkingen van grondrechten zoals de vrijheid van betoging, meningsuiting of bewegingsvrijheid mogelijk. Ook worden kwetsbare doelen in kaart gebracht en wordt er extra capaciteit vrijgemaakt om personen die internationaal aangemerkt zijn als potentiële terroristen op te sporen, te volgen en hun activiteiten te verstoren. De AIVD speelt een cruciale rol bij het voorkomen van aanslagen door het verwerven van inlichtingen en het bevorderen van beveiliging. De samenwerking met politie, Justitie en andere inlichtingsdiensten zoals de MIVD, zowel in nationaal als internationaal verband, heeft daarbij bijzondere aandacht. Een belangrijke uitdaging voor de AIVD is om te blijven bouwen aan een goede balans tussen de verschillende taken, zoals het verzamelen en tijdig verstrekken van informatie, het adviseren daarover en het doen van toekomstgericht onderzoek naar ontwikkelingen in de maatschappij. Aan de commissie Bestuurlijke Evaluatie is gevraagd dit najaar te adviseren over de beste manier om op middellange termijn de AIVD optimaal te laten presteren, gegeven de vele belangrijke taken van de dienst. Het advies van de commissie wordt gebruikt om in 2005 verdere verbeteringen door te voeren.

Verbetering kwaliteit openbare sector

Het verbeteren van het prestatievermogen en de kwaliteit van de dienstverlening van de overheid vereisen dat de overheid zelf is toegerust met goed personeel, de juiste voorzieningen op het gebied van ICT, en een passende organisatiestructuur.

Op het gebied van het personeel is integriteit een belangrijk aandachtsgebied. Daarom worden komend jaar verschillende concrete acties genomen om de integriteit beter te waarborgen. Uiterlijk begin volgend jaar treedt de wijziging van de Ambtenarenwet in werking, die overheden verplicht tot het opstellen van een gedragscode en het voeren van integriteitbeleid. In 2004 heeft er een inventarisatie plaatsgevonden naar het integriteitbeleid bij het openbaar bestuur en politie. De geconstateerde lacunes worden in 2005 gedicht. Begin 2005 wordt een begin gemaakt met de opzet van een Expertisecentrum Integriteit dat zal fungeren als algemene vraagbaak. Ook in Europees verband is dit jaar bijzondere aandacht besteed aan integriteit. Zo streeft Nederland ernaar om in 2005 gemeenschappelijke normen voor de integriteit van overheidspersoneel in de lidstaten van de Europese Unie te identificeren. Daarnaast vindt volgend jaar een evaluatie plaats van klokkenluiderregeling, openbaarmaking nevenfuncties en de meldplicht financiële belangen. Ook streeft de minister van BZK er naar om de wet die de openbaarmaking van topinkomens in de publieke en semi-publieke sector regelt in werking te laten treden.

Ambtenaren zetten zich in voor de publieke zaak op basis van inhoudelijke vakkennis en gevoel voor wat er leeft in de samenleving. Zij werken samen resultaatgericht aan de uitvoering van het beleid en het verbeteren van de kwaliteit van de dienstverlening van de overheid. De inzet blijft daarom gericht op het investeren in en het werven van ambtenaren met een resultaatgerichte, omgevingsbewuste, flexibele en samenwerkingsgerichte basishouding. Het huidige tijdsgewricht vraagt om een ambtelijke organisatie die beantwoordt aan de hogere verwachtingen van burger en politiek. Een sleutel tot deze verandering ligt in herkenbaar leiderschap van managers. Het management schept de kaders, heeft invloed op de werkwijze en resultaten en zijn belangrijke cultuurdragers. Rijksbrede aandacht voor de selectie en ontwikkeling van kwalitatief goede en flexibele managers blijft daarom wezenlijk voor het slagen van de veranderwensen van de omgeving en het effectief functioneren van het Rijk. Een vergrijzende samenleving en een economische laagconjunctuur hebben effect op het ambtenarenkorps; aandacht voor in-, uit- en doorstroom van personeel en geharmoniseerde arbeidsvoorwaarden is geboden om het imago van aantrekkelijke werkgever te behouden. Wat betreft de arbeidsvoorwaardenontwikkeling zet dit kabinet voor 2005 uitdrukkelijk in op een voortzetting van de nullijn voor alle publieke sectoren, ingegeven vanuit de huidige economische situatie en het budgettaire perspectief. Daarnaast wordt ingespeeld op de voorgenomen wijzigingen in de fiscale ondersteuning van pre-pensioen in relatie tot een levensloopregeling.

Een beter presterende overheid komt ook tot uitdrukking in een betere publieke dienstverlening: door ruimere openingstijden, door invoering van één loket en door minder administratieve lasten. ICT vormt het belangrijkste instrument om dat te bereiken. Het streven is dat in 2005 55% van de dienstverlening plaats kan vinden via Internet, en op termijn zelfs 65%. Het uitgangspunt daarbij is het principe van eenmalige gegevensverstrekking. Burgers en bedrijven hoeven de overheid geen gegevens meer te verstrekken die de overheid al heeft. Er worden tenminste drie zogenaamde ICT-kanskaarttrajecten opgesteld. In deze kanskaarten wordt uitgezocht hoe een andere organisatie van informatiestromen – en de inzet van ICT daarbij – kan helpen bij de aanpak van urgente maatschappelijke problemen. De methode is met name interessant waar meerdere (overheids)organisaties betrokken zijn bij achtereenvolgende fasen van die aanpak en van elkaars informatie afhankelijk zijn om tot reultaat te komen.

Dit kabinet wil de administratieve lasten van burgers met ten minste een kwart verminderen. In 2005 gaan alle ministeries op basis van de dit jaar uitgevoerde nulmeting aan de slag om dat doel te bereiken. Daarbij gaat speciale aandacht uit naar specifieke doelgroepen zoals langdurig zieken en gehandicapten, ouderen en uitkeringsgerechtigden, die bij uitstek last ondervinden van langs elkaar heen werkende overheidsorganisaties. Ook hier kan ICT een belangrijke bijdrage leveren aan het realiseren van de reductiedoelstelling. Burgers gaan de effecten merken in een tijdsbesparing en in een vermindering van de ergernis die de bureaucratie bij hen oproept. De minister voor BVK coördineert de kabinetsbrede aanpak. Samen met IPO en VNG gaat hij plannen opstellen om ook de administratieve lasten van gemeenten en provincies te reduceren. Naast het streven om de administratieve lasten voor burgers met ten minste 25% te verminderen, streeft het kabinet ook naar een reductie van de administratieve lasten met 25% voor het bedrijfsleven. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft een nulmeting laten uitvoeren naar de lasten voor het bedrijfsleven, voortvloeiende uit BZK wet- en regelgeving. Over de resultaten van deze nulmeting wordt de Tweede Kamer apart geïnformeerd.

De wijze waarop de overheid is georganiseerd, is een andere bepalende factor voor de kwaliteit van haar functioneren. Het programma Andere Overheid is gericht op het verbeteren van die kwaliteit. In 2004 zijn samen met de ministeries en andere overheden vele acties in gang gezet, die dit jaar al zichtbare resultaten gaan opleveren. Momenteel worden binnen het Rijk fundamentele takenanalyses uitgevoerd die begin 2005 zijn afgerond. Het belang van de burger is het vertrekpunt van deze analyses. De dertien ministeries nemen – gecoördineerd door de minister voor Bestuurlijke Vernieuwing en Koninkrijksrelaties – hun eigen takenpakket kritisch onder de loep. Daarnaast wordt het adviesstelsel versoberd, wordt er gewerkt aan een nieuw verzelfstandigingskader en een kaderstellende visie op toezicht. Naast de departementale takenanalyse worden ook dertien rijksbrede thema's onderzocht. Voor ons ministerie gaat het vooral om de positionering van het veiligheidsbeleid en het optimaliseren van de interbestuurlijke coördinatie. De uitkomsten van de takenanalyses worden naar verwachting vanaf voorjaar 2005 omgezet in concrete acties. Dit kan leiden tot het beëindigen van bepaald beleid, het invoeren van andere sturingsmechanismen of een andere ordening van verantwoordelijkheden van ministeries en onderdelen van de ambtelijke organisatie. De uitkomsten worden ook betrokken bij het opstellen van een herontwerp van de rijksdienst in de loop van 2005.

Er is zeer bewust voor gekozen pas met het voorbereiden van een ontwerp van de rijksdienst te beginnen ná afronding van de takenanalyses. De inhoud van het beleid is immers bepalend voor de structuur waarbinnen dat beleid moet worden ontwikkeld en uitgevoerd. Bij het herontwerp wordt ook het interdepartementale beleidsonderzoek naar verzelfstandigde organisaties op rijksniveau betrokken. Een kabinetsstandpunt terzake wordt begin 2005 vastgesteld.

Op het gebied van de bedrijfsvoering wordt samenwerking gezocht door personeelstaken te bundelen en te versterken. In 2005 zal de voorbereiding van de start per 1 januari 2006 van het rijksbrede shared service centre voor de Personeelsregistratie en Salarisadministratie centraal staan. Dit levert op termijn een substantiële besparing op.

Bestuurlijke vernieuwing

Het versterken van de relatie tussen overheid en samenleving, tussen burger en bestuur, is bij uitstek een uitdaging voor het openbaar bestuur. In het verkeer tussen burger en bestuur speelt de Algemene wet bestuursrecht een belangrijke rol. In 2005 beginnen wij, samen met het ministerie van Justitie, aan het onderzoek voor de derde evaluatie van deze wet. De mening en ervaringen van burgers worden in dit onderzoek nadrukkelijk meegenomen.

Eerder worden in het interbestuurlijke verkeer taken en verantwoordelijkheden op een andere wijze verdeeld. In 2005 krijgt het regionale bestuur vorm binnen de kaders van de Wet gemeenschappelijke regelingen-plus. Zoals gezegd moet er meer ruimte komen voor de andere overheden om de uitvoering van het beleid naar eigen inzicht ter hand te nemen. De verantwoordelijkheidsverdeling tussen de verschillende overheden moet leiden tot een grotere slagvaardigheid van het lokale bestuur. In het grotestedenbeleid wordt aan de steden overgelaten hoe zij de vooraf afgesproken resultaten op verschillende terreinen willen bereiken. De steden weten immers het beste op welke manier zij – efficiënt en effectief – de beoogde resultaten kunnen halen. Het kabinet sluit in 2005 het derde convenant met de grote steden, voor een periode van vijf jaar. Dit derde convenant verschilt van de twee vorige omdat de minister voor BVK de vele verschillende regelingen zal vervangen door slechts drie brede doeluitkeringen en een veelheid van administratieve voorschriften zal vervangen door een heldere prestatiesturing. Daarmee wordt de slagkracht van steden vergroot en de administratieve last geminimaliseerd.

Om grootstedelijke problemen aan te pakken is soms bestuurlijk lef nodig, zeker in situaties waar bestuurders onvoldoende formele bevoegdheden hebben. Stedelijke problemen houden zich immers niet aan bestuurlijke grenzen. Daarom steunen wij de initiatieven van steden om problemen in de eigen stad aan te pakken. Zo wordt in 2005 een onorthodox pakket maatregelen uitgevoerd, gebaseerd op het programma Rotterdam zet door. In 2005 worden in Rotterdam zogenaamde economische kansenzones ingesteld. Voorts worden in een verzamel- en uitzonderingswet de mogelijkheden voor regulering van de instroom van kansarmen in nader aan te wijzen wijken in Rotterdam en een scherper wettelijk regime voorgesteld om malafide huisbazen effectiever aan te kunnen pakken vastgelegd. Rijk en gemeenten werken hierbij nauw samen en zijn samen verantwoordelijk voor het oplossen van maatschappelijke problemen in steden. Ook met andere steden kunnen dergelijke afspraken worden gemaakt, waarbij ruimte is voor maatwerk en vernieuwende, bestuurlijke arrangementen. Met de vier grootste steden (G4) wordt gezamenlijk aan een plan van aanpak gewerkt.

Meer daadkracht en meer verantwoordelijkheid bij de lokale overheid vraagt ook om vernieuwing in de politiek-bestuurlijke verhoudingen. Het kabinet zet daarom in op bestuurlijke vernieuwing, door de invoering van de gekozen burgemeester en de vernieuwing van het kiesstelsel.

Meer verantwoordelijkheid voor het lokale bestuur vraagt om een herkenbaar en aanspreekbaar bestuur waardoor de inbreng van burgers optimaal kan zijn en de verantwoording over het gevoerde beleid een gezicht krijgt. De vergroting van bestuurskracht vergt immers een duidelijke legitimatie. Burgers moeten daarom hun eigen burgemeester kunnen kiezen. De burgemeester krijgt een andere, meer prominente positie in het gemeentebestuur. De gekozen burgemeester is verantwoordelijk voor de eenheid, samenhang en consistentie van het collegebeleid, voor het integrale veiligheids- en handhavingsbeleid en voor het ambtelijke apparaat. De burgemeester kan effectief optreden tegen verkokering en bureaucratisering, waardoor de kracht van het lokale bestuur vergroot wordt. Zodra het voorstel tot invoering van de gekozen burgemeester door beide Kamers is aanvaard, wordt in 2005 gewerkt aan de invoering en gestart met de voorlichting van burgers en politieke partijen.

Ook de keuze voor een nieuw kiesstelsel is een substantiële vernieuwing van de overheid. De wijze waarop de leden van de Tweede Kamer worden gekozen is van groot belang in onze vertegenwoordigende democratie en moet toegesneden zijn op de huidige tijd. Breed leeft het besef dat het belangrijkste element van het huidige kiesstelsel, dat van de evenredige vertegenwoordiging, ook in de huidige tijd voldoet. De precieze inrichting van het stelsel is echter dringend aan verandering toe. Voorgesteld wordt om de inrichting van het stelsel zo te wijzigen dat de evenredigheid op het huidige niveau blijft gehandhaafd, maar dat meer kamerleden dan nu op basis van door henzelf behaalde stemmen zitting nemen in de kamer. Om de band tussen kiezer en kandidaat en kiezer en kamerlid gestalte te kunnen geven is het belangrijk dat kandidaten worden gekozen in districten, overzienbare kiesgebieden waarbinnen zij campagne kunnen voeren en waarbinnen zij na hun verkiezing actief kunnen blijven.

In het kader van de evaluatie van de Algemene wet gelijke behandeling onderzoeken wij in welke richting het gelijkebehandelingsbeleid zich in de komende jaren moet bewegen. Stroomlijning van het huidige juridische bouwwerk is in ieder geval dringend gewenst met het oog op vergroting van de effectiviteit, de toegankelijkheid en kenbaarheid voor de burger van het recht op gelijke behandeling. Binnen de Raad van Europa hebben wij het initiatief genomen voor en zijn wij actief betrokken bij de totstandkoming van een Aanbeveling over het briefgeheim en de vrije meningsuiting op Internet.

Tot slot

Het is duidelijk dat er in 2005 veel werk te verzetten is op het terrein van de veiligheid, de kwaliteit van de rijksdienst en het openbaar bestuur. Goede, vernieuwende plannen en ideeën zullen in 2005 verder uitgewerkt en uitgevoerd worden. Wij rekenen daarbij op de steun en inzet van de vele partners, bedrijven, instellingen en ook burgers die betrokken zijn bij de uitvoering van ons beleid. Zonder hen zal echte vernieuwing en verandering niet plaats kunnen vinden. Wij zullen onze partners en burgers helpen, aansporen en daar waar nodig zullen we gericht interveniëren om de gewenste resultaten te bereiken. Omgekeerd mogen onze partners en burgers ons aanspreken op de wijze waarop wij invulling geven aan onze rol, dat wil zeggen de manier waarop wij prioriteiten stellen, instrumenten inzetten en presteren. Het is deze dynamiek die ons in staat zal stellen om op onze beleidsterreinen tot optimaal gedragen veranderingen te komen.

Aansluittabel

Onderstaand overzicht geeft per beleidsthema de intensiveringen weer zoals die in deze ontwerp-begroting 2005 zijn opgenomen. In paragraaf 2.2. De artikelen vindt een nadere onderbouwing plaats aan de hand van de www-vragen.

2.2. De artikelen

BELEIDSARTIKEL 1: GRONDWET EN DEMOCRATIE

1. Algemene beleidsdoelstelling

Het bevorderen van het goed functioneren van de democratische rechtsstaat en het constitutioneel bestel, zoals deze onder meer zijn neergelegd in de Grondwet, het Statuut en Europese en internationale verdragen.

Deze algemene beleidsdoelstelling Grondwet en democratie wordt ingevuld aan de hand van onderstaande aandachtsgebieden. De algemene beleidsdoelstelling wordt in de begroting niet verder uitgewerkt naar operationele doelstellingen. Wel kunnen per aandachtsgebied het beoogde effect en de daartoe te verrichten activiteiten genoemd worden.

Wat willen we bereiken?

A. Het algemeen democratisch proces bevorderen.

B. Actueel constitutioneel bestel, dat inspeelt op de ontwikkelingen.

C. Verwezenlijking en ontwikkeling grondrechten.

D. Handhaven en verbeteren van het bestuursrecht

E. Bijdragen aan internationale constitutionele ontwikkelingen.

F. Het borgen van kwaliteit en continuïteit van de wetgeving van BZK.

Wat gaan we daarvoor doen?

A. Het algemeen democratisch proces bevorderen.

– Nieuw kiesstelsel. Doelstelling van de invoering van een nieuw kiesstelsel is de band tussen kiezer en gekozene te versterken. In het hoofdlijnenakkoord is de invoering van een nieuw kiesstelsel afgesproken dat voor het eerst zal gelden bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2007. Een wetsvoorstel om te komen tot een nieuw kiesstelsel is in de zomer van 2004 aan de Kiesraad, de VNG en de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken gezonden. In het najaar van 2004 zal het wetsvoorstel voor advies aan de Raad van State worden aangeboden. Het project Nieuw Kiesstelsel kent in 2005 een belangrijke fase: het wetgevingsproces moet in dit jaar worden afgerond en er wordt volop aan de voorbereiding van de implementatie van het nieuwe stelsel gewerkt door middel van onderzoek en voorlichting.

– Kiesrecht. Diverse punten in de Kieswet noodzaken tot verbetering. Het Experiment Kiezen op afstand, dat is uitgevoerd bij de verkiezingen voor het Europees Parlement op 10 juni 2004 wordt in 2005 geëvalueerd. Indien nodig worden in 2005 verbeteringen voorgesteld.

– Referendum Europese Grondwet. Op grond van de initiatiefwet Karimi c.s. wordt begin 2005 een referendum over de Europese Grondwet georganiseerd.

– Subsidiëring Instituut voor Publiek en Politiek. Vanaf 2005 heeft BZK de verantwoordelijkheid voor de exploitatiesubsidie voor dit instituut overgenomen van VWS. De taken en activiteiten van het IPP sluiten meer aan bij het vakterrein van BZK.

B. Actueel constitutioneel bestel, dat inspeelt op de ontwikkelingen.

De versterking van het democratische en rechtstatelijke functioneren van Nederland staat in de belangstelling.

– Grondwet. Voorzover dat nog niet in 2004 is gebeurd zal de afronding in tweede lezing moeten plaatsvinden van de grondwetswijzigingen inzake de aanstellingswijze van de burgemeester, de tijdelijke vervanging van volksvertegenwoordigers wegens zwangerschap, bevalling en ziekte, de invoering van het correctief referendum en artikel 23 (samenwerkingsschool).

Het kabinet zal begin 2005 met een notitie komen ter zake van het te voeren beleid bij wijziging van de Grondwet.

– Statuut. In 2005 zal actualisering van het Statuut worden bezien, in het kader van de viering van 50-jaar Statuut in december 2004.

C. Verwezenlijking en ontwikkeling grondrechten.

– Gelijke behandeling. Om de inzichtelijkheid van de gelijkebehandelingsregelgeving te vergroten en onderling beter af te stemmen, wordt voortgegaan met de integratie van enkele wetten in de Algemene wet gelijke behandeling (Awgb). Daarnaast wordt in 2005 de tweede evaluatie van de Awgb afgerond. In het vervolg op de evaluatie wordt bezien in hoeverre het huidige stelsel van gelijkebehandelingswetgeving verdere aanpassing behoeft.

– Grondrechten in het digitale tijdperk. De gedachtevorming over de gevolgen van ICT en grondrechten moet na besluitvorming over de aanbevelingen van de commissie-Franken verder worden gebracht. Met name verdient aanpassing van het brief- en telefoongeheim aan nieuwe ontwikkelingen bijzondere aandacht. De vraagstukken die hiermee verbonden zijn, worden ook in het kader van de Raad van Europa (RvE) aan de orde gesteld. Speerpunt in de bijdrage aan de Nederlandse inzet bij de World Summit on the Information Society (WSIS) is een hoog niveau van mensenrechtenbescherming in de informatisering.

– Normen en waarden. De intensivering van de politieke aandacht voor de betekenis en de onderlinge verhouding van grondrechten kan niet los worden gezien van het maatschappelijke debat over waarden en normen in de Nederlandse samenleving. Verschillende BZK-activiteiten in het kader van waarden en normen in het onderlinge verkeer tussen burgers in de publieke ruimte, waaronder het betrekken van de burger door middel van interactieve beleidsvorming, worden voortgezet.

D. Handhaven en verbeteren van het bestuursrecht.

De effectiviteit van het bestuur en de rechtsbescherming van de burger staan centraal bij de handhaving en verbetering van het bestuursrecht. In 2005 wordt een begin gemaakt met de derde evaluatie van de Algemene wet bestuursrecht (Awb).

– Klachtrecht. In 2005 treedt het wetsvoorstel Extern klachtrecht in werking, waarmee de algemene regeling van het klachtrecht in de Awb is voltooid. Het kabinet zal in 2005 een standpunt innemen over de evaluatie van de regeling van het intern klachtrecht, die in 2004 plaatsvond.

– Awb vierde tranche. Naar verwachting wordt in 2005 ook de behandeling in de Tweede Kamer van de Vierde tranche van de Awb afgerond. Daarin is onder andere een algemene regeling opgenomen voor de bestuurlijke boete.

– Samenhangende besluiten. Het wetsvoorstel Samenhangende besluiten, waarin opgenomen een algemene regeling voor de procedurele coördinatie van besluiten op aanvraag die op eenzelfde activiteit betrekking hebben, wordt in 2005 bij de Tweede Kamer ingediend.

E. Bijdragen aan constitutionele ontwikkelingen in en naar aanleiding van internationale zaken.

De grenzen tussen nationaal en Europees constitutioneel recht vervagen steeds meer. Bovenstaande aandachtsgebieden kennen allen een internationaal aspect. Daarnaast zijn nog enkele bijzondere onderwerpen van belang.

Door middel van regelmatige deelname aan buitenlandse fora wordt onder andere een bijdrage geleverd aan de discussie over de toekomst van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Bovendien wordt de monitoring verbeterd van EHRM-uitspraken.

– Internationale verdragen en de Grondwet (art 91.3 GW). Een in 2004 uitgebracht kabinetsstandpunt over de procedure van goedkeuring van verdragen die van de Grondwet afwijken (art. 91 derde lid Grondwet) wordt met het parlement besproken.

– Europese Grondwet. In 2004 is in de IGC overeenstemming bereikt over een grondwettelijk verdrag waarin de toekomstige structuur en bevoegdheden van de Europese Unie (EU) zijn opgenomen. Er wordt meegewerkt aan de goedkeuringswetgeving. Tevens wordt in samenwerking met andere ministeries een onderzoek gedaan naar de gevolgen van het grondwettelijk verdrag voor het functioneren van ons staatsbestel.

– Europa in onze Grondwet. Een kabinetsstandpunt wordt uitgebracht over de wenselijkheid van het opnemen van een verwijzing naar de EU in onze Grondwet en het eventueel daarin regelen van bijzondere daarmee samenhangende zaken als bijv. de procedure van wetgeving ter implementatie van Europese regelgeving.

F. Het borgen van kwaliteit en continuïteit van de wetgeving van BZK.

– Wetgeving BZK. In 2004 zijn de wetgevingsfunctie en de beleidsfunctie scherper gepositioneerd door middel van concentratie van de wetgevingsfunctie. De wet- en regelgeving van bijna geheel BZK is geconcentreerd in een nieuwe centrale directie. Doel van deze concentratie is dat de kwaliteit van de wetgeving continue geborgd wordt.

Wat mag het kosten?

In 2005 is voor de invoering van het nieuwe kiesstelsel € 2,5 mln uitgetrokken. De kosten van voorlichting bij gelegenheid van landelijke verkiezingen zijn opgenomen in de meerjarenramingen. Het betreft een gemiddeld bedrag van € 1,3 mln per voorlichtingscampagne. Voor de aanloopkosten van de Gemeenteraadsverkiezingen in 2006 is in 2005 € 0,2 mln uitgetrokken. De instandhoudingsubsidie van het Instituut voor Publiek en Politiek bedraagt € 1,1 mln op jaarbasis. Daarmee wordt circa 45% van de kosten van dit instituut uit subsidie gefinancierd.

Een raming van de uitgaven verband houdende met het referendum over de Europese Grondwet zal worden opgenomen in de 1^e suppletore begroting 2005 van BZK.

De overige uitgaven bestaan voornamelijk uit apparaatsuitgaven. Deze zijn verhoogd door de concentratie van de wetgevingsfunctie. Ten gevolge van de wijziging in de hoofdstructuur van BZK zijn de apparaatskosten van de directie Coördinatie Internationaal Beleid (CIB) en de Permanente Vertegenwoordiging bij de Europese Unie (PVEU) ondergebracht bij artikel 6.1. Functioneren Openbaar Bestuur/Apparaat.

2. (Directe) verantwoordelijkheid minister

De minister van BZK en de minister voor BVK zijn verantwoordelijk voor het scheppen van randvoorwaarden en kaders voor het goed functioneren van de democratische rechtsstaat en het constitutioneel bestel. Tevens zijn de ministers verantwoordelijk voor het rekening houden met externe factoren, zoals maatschappelijke ontwikkelingen, de media en internationale ontwikkelingen.

3. Nader geoperationaliseerde doelstellingen

De algemene doelstelling wordt in de begroting niet verder uitgewerkt naar operationele doelstellingen.

4. Tabel Budgettaire gevolgen van beleid

5. Budgetflexibiliteit

Artikel 1 betreft voor het merendeel apparaatuitgaven en heeft derhalve een mimimale budgetflexibiliteit.

6. Veronderstellingen in effectbereiking, doelmatigheid en raming

De werkzaamheden van een organisatorische eenheid op het gebied van Grondwet en democratie zijn weliswaar van belang voor het bereiken van de doelstellingen, maar de politieke en maatschappelijke omgeving zijn zo veelomvattend en dominant, dat de betreffende eenheid deze niet gericht kan aansturen.

Het beleid op het terrein van Grondwet en democratie is sterk afhankelijk van de (politieke) buitenwereld. De beleidsagenda wordt derhalve in hoge mate door de politiek in brede zin beïnvloed. Politiek in brede zin bevat een aantal externe factoren die van invloed zijn op de beleidsagenda zoals maatschappelijke ontwikkelingen, de media en internationale ontwikkelingen. De belevingsmonitor wordt ingezet om de effecten van deze beïnvloeding te tonen.

BELEIDSARTIKEL 2: POLITIE

1. Algemene beleidsdoelstelling

Het scheppen van de randvoorwaarden voor een goed functionerende politieorganisatie waardoor zij in staat is toezicht, handhaving en opsporing te versterken en een adequaat niveau van hulpverlening te bieden, en zodoende een bijdrage levert aan een veiliger samenleving.

Het algemene veiligheidsbeleid is verwoord in de kabinetsnota Naar een veiliger samenleving, kortweg het Veiligheidsprogramma. Daarin staan de algemene veiligheidsdoelstellingen en de organisaties die daaraan een bijdrage leveren. De politie is een van deze organisaties. De politie levert een bijdrage aan een veiliger samenleving door de uitvoering van haar wettelijke taken. Die wettelijke taken zijn breder dan het Veiligheidsprogramma. De handhaving van de politie is te zeer in het gedrang gekomen door de hoeveelheid taken die de politie op zich heeft genomen. Vooral taken op het gebied van de hulpverlening en de regievoering over de veiligheid horen bij anderen thuis. Zomer 2004 is de Tweede Kamer hierover geïnformeerd.1 In de brief zijn maatregelen opgenomen om deze taken over te dragen.

De Ministers van BZK en Justitie hebben met de politie de komende jaren drie hoofddoelstellingen afgesproken:

A. intensiveren van het toezicht en de handhaving;

B. versterken van de algemene criminaliteitsbestrijding;

C. verhogen van de politiesterkte en verbeteren van de doelmatigheid.

Elke doelstelling is uitgewerkt in concrete resultaatafspraken met prestatie-indicatoren tussen de Ministers van BZK, van Justitie en de korpsbeheerders. Deze afspraken zijn vastgelegd in het Landelijk Kader Nederlandse Politie 2003–2006 (hierna: Landelijk Kader). Het Landelijk Kader is uitgewerkt in convenanten met de afzonderlijke korpsen en de Politieacademie2.

Aan de hand van indicatoren wordt de voortgang van de doelstellingen tussentijds en aan het eind van 2006 gemeten ten opzichte van 20023. De indicatoren die relevant zijn voor de politie zijn hieronder, per doelstelling, opgenomen.

A. Het intensiveren van het toezicht en de handhaving. De politie gaat zichtbaarder, bereikbaarder en publieksgerichter werken. Dit doet de politie door het toezicht en de handhaving gericht uit te voeren op plaatsen en tijdstippen waar verhoogd risico op criminaliteit, geweld en overlast is te voorzien. Als het nodig is, treedt de politie normhandhavend op. Op deze wijze wordt het gezag van de politie versterkt.

Het operationele (reguliere) vreemdelingentoezicht dat plaatsvindt op grond van de Vreemdelingenwet 2000 is in 2004 geïntensiveerd. Het gaat hierbij om vertrek en terugkeer, (criminele) illegale vreemdelingen en migratiecriminaliteit. Door de extra politiecapaciteit is de politie ook in staat om illegaal verblijf of illegale immigratie te bestrijden, waarbij niet rechtmatig in Nederland verblijvende vreemdelingen worden verwijderd.

* De daadwerkelijke bereikbaarheid en de kwaliteit van dienstverlening van het landelijke telefoonnummer politie (LTP) en de daadwerkelijke bereikbaarheid van het alarmnummer 1-1-2. De waardes 2003 vormen de nulmeting. In 2004 wordt een nulmeting uitgevoerd om de kwaliteit van de dienstverlening van LTP te meten. Op basis van deze nulmeting worden de nulwaarde en de streefwaarde vastgesteld.

** De beschikbaarheid van de politie in de eigen buurt, zoals de burger deze ervaart. Bij de basiswaarde is de Politiemonitor Bevolking (PMB) 2002 gehanteerd (die uitspraken doet over 2001): bij de realisatie 2003 de PMB 2004 (met uitspraken over 2003).

*** De tevredenheid over de politie bij het laatste politiecontact, zoals de burger deze beleeft. Er wordt gestreefd naar een substantiële verbetering van het percentage van de bevolking dat zegt (zeer) tevreden te zijn over het laatste politiecontact. Bron: Politiemonitor Bevolking.

**** Elke burger moet zien en ervaren dat regels consequent worden gehandhaafd, vooral op het gebied van overlast en verstoring van de openbare orde die te typeren zijn als ergernissen in de directe omgeving. Dit zal leiden tot een stijging van het aantal boetes en transacties met circa 15% ten opzichte van 2002.

B. Versterken van de criminaliteitsbestrijding. De politie moet meer zaken opsporen, met daarbij de aanpak van (jeugdige) veelplegers en harde kernjongeren als beleidsprioriteit.

Voor intensivering van de terrorismebestrijding worden in 2005 de Regionale Inlichtingendiensten en het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD) verder uitgebreid.

De politie neemt alle aangiften van misdrijven in behandeling; bij de verdere behandeling is de aanwijzing voor de opsporing leidend. Ook handelt de politie meer misdrijven af, oplopend tot 80 000 zaken (extra) in 2006. Het aantal verdachten dat de politie aan het OM levert stijgt met tenminste 40 000 in 2006. Ook moet de opsporing van criminele illegale vreemdelingen en verdachten van gerelateerde misdrijven (zoals mensensmokkel en mensenhandel) verbeteren. De afspraken die daartoe tussen Justitie, Defensie en BZK gemaakt zijn hebben het intensiveren van het operationele vreemdelingentoezicht tot doel.

Ten slotte krijgen internationale rechtshulpverzoeken een adequaat vervolg. Zij moeten in ieder geval worden geregistreerd en in behandeling worden genomen.

* Het gaat hierbij om het aantal verdachten waarvan de politie proces-verbaal naar Justitie stuurt (incl. KLPD).

** Deze indicator betreft de gewenste intensivering van het toezicht op de aanwezigheid van (criminele) illegale vreemdelingen. Er wordt nog nader overleg gevoerd over de exacte beschrijving, de basis- en streefwaarden en de bron(nen). Naar verwachting zal dit in 2004 zijn afgerond.

*** De exacte inhoud, basiswaarde, streefwaarde en bron van deze indicator zijn nog in ontwikkeling. Naar verwachting zal dit in 2004 zijn afgerond.

C. Verhogen van de politiesterkte en verbeteren van de doelmatigheid. De gerealiseerde sterkte in 2003 valt hoger uit dan aanvankelijk verwacht. Het blijkt dat onder andere de overdracht van taken van de vreemdelingendiensten aan de IND niet heeft geleid tot de verwachte uitstroom van personeel. Een groot deel van het vrijkomende administratief-technisch personeel is opnieuw ingezet binnen de korpsen. Daarnaast is in 2003 natuurlijk het laatste cohort aspiranten-oude-stijl, conform de afgesproken telsystematiek, volledig opgenomen in de sterkte. Over het bereiken van de sterktedoelstelling zijn afspraken gemaakt met de korpsen. Deze afspraken garanderen een gezamenlijke inspanning tot realisatie eind 2010 van een sterkte van 52 128 fte's, geteld exclusief de functionele inzetbaarheid van aspiranten (FI). Zoals in juni aan de Tweede Kamer gemeld, richt de prognose van de sterkte zich in het vervolg op de sterkte geteld exclusief FI1. In de sterktebrieven zullen overigens wel de realisatiecijfers inclusief functionele inzetbaarheid gepresenteerd worden. Daaruit kan worden afgeleid dat op basis van de korpsarrangementen voor zowel 2004 als 2005 een sterkte (exclusief FI) van ca 51 100 wordt verwacht. Dit aantal ligt ruim boven de prognose van de sterktebrief van juni 2003. Onderstaande grafiek geeft de ontwikkeling van de politiesterkte 2001–2010 weer.

Realisatie en prognose Politiesterkte 2001–2010

Het Hoofdlijnenakkoord en het Landelijk Kader bevatten afspraken over doelmatigheid. In het Landelijk Kader is vastgelegd dat alle korpsen samen in 2006 2 550 fte vrijspelen voor primaire politietaken. Voor de regionale korpsen betekent dit dat ze 5% doelmatiger moeten werken. De korpsen bereiken deze winst op diverse manieren, bijvoorbeeld door het verminderen van intern overleg, door optimalisatie van werkprocessen, door samenwerking met andere regio's en partners, en door schaalvoordelen.

In het Hoofdlijnenakkoord is een taakstelling voor de politie opgenomen om doelmatigheid te stimuleren en het ziekteverzuim terug te dringen. De korpsen zullen deze kostenbesparing vooral gaan realiseren door meer samenwerking, bijvoorbeeld op het gebied van personeelsbeleid en facility management.

2. (Directe) verantwoordelijkheid minister

Decentraal wat kan, centraal wat moet: dit motto kenmerkt de verantwoordelijkheidsverdeling binnen het Nederlandse politiebestel. Dat betekent dat de uitvoering van politietaken op regionaal en lokaal niveau plaatsvindt onder gezag van de burgemeesters en het OM. De Minister van BZK is verantwoordelijk voor het doelmatig en doeltreffend functioneren van het politiebestel. Hij zorgt voor de beheersmatige kaders waarbinnen de politieorganisatie functioneert (budgettair, juridisch, organisatorisch). Ook is de Minister van BZK de beheerder van het KLPD.

De Minister van BZK formuleert samen met de Minister van Justitie centrale doelen van het politiebeleid. Deze doelen zijn opgenomen in het Landelijk Kader en in de afzonderlijke convenanten. Dit past in de lijn van dit kabinet dat BZK en Justitie samen met politie en OM een cultuur van prestatiegerichte samenwerking tot stand brengen om de criminaliteit te bestrijden. Daarbij hoort ook een heldere verantwoordelijkheidsverdeling, met mogelijkheden om vanuit centraal niveau in te grijpen in beheers- en beleidsmatige regionale aangelegenheden.

Als vervolg op de brief van 26 september 20031 ligt in de Tweede Kamer een wetsvoorstel dat de bevoegdheden op rijksniveau versterkt. Belangrijke aspecten uit het wetsvoorstel zijn:

– De Ministers van BZK en van Justitie stellen ten minste eenmaal per vier jaar hoofdlijnen vast voor de taakuitvoering van de Nederlandse politie.

– De Minister van BZK doet hetzelfde voor het beheer.

– Op basis van deze hoofdlijnen stellen de minister(s) per politieregio landelijke doelstellingen op regionaal niveau vast.

– Hoe deze landelijke doelen op regionaal niveau worden uitgevoerd, staat in het regionale beleidsplan en de regionale begroting.

– De korpsbeheerder legt rechtstreeks verantwoording af aan de minister(s).

– Het wetsvoorstel geeft de mogelijkheid om begroting en beleidsplan te toetsen, om aanwijzingen te geven voor het financiële beheer en om een periodiek onderzoek te doen. Hiermee krijgen de minister(s) doorzettingsmacht.

– De ministers kunnen een bijzonder onderzoek laten verrichten, de korpsbeheerder aanwijzingen geven of – als uiterst middel – de korpsbeheerder schorsen of ontslaan, als er aanwijzingen zijn dat de landelijke doelstellingen niet worden gehaald.

Ook ligt er een wetsvoorstel in de Tweede Kamer om bestaande vormen van samenwerking tussen politieregio's op het gebied van het beheer beter te structureren en transparant te maken. Het geeft de Minister van BZK meer greep op die samenwerking. Politieregio's die hun voorziening tot samenwerking vorm willen geven als een zelfstandige juridische entiteit, kunnen daarvoor een (uitsluitend) publiekrechtelijke rechtspersoon in het leven roepen. Voor een dergelijke rechtspersoon is de goedkeuring van de Minister van BZK nodig. Hij kan het bestuur van de rechtspersoon aanwijzingen geven. Daarnaast laat het kabinet het functioneren van de politie evalueren. Deze evaluatie zal in de zomer van 2005 worden afgerond. De evaluatie zal mogelijk leiden tot verdergaande organisatorische maatregelen en voorstellen voor een verdere verbetering van de politieorganisatie2.

3. Instrumenten3

Instrument 2: Regionale politiekorpsen

Wat gaan we daarvoor doen?

De verdeling van het beschikbare budget aan de korpsen, het toetsen van begrotingen en het houden van toezicht op het financiële beheer van de regionale politiekorpsen krachtens artikel 45, lid 4 Politiewet 1993.

Verdeling

De bekostiging van een regiokorps bestaat uit de volgende componenten:

– Algemene bijdrage:

1. Basisbekostiging: Deze wordt berekend met behulp van het budgetverdeelsysteem;

2. Regiospecifiek: voor bijzondere omstandigheden kan geld worden uitgekeerd in de vorm van regiospecifieke bekostiging. Voorbeelden zijn de Zeehavenpolitie en het hofstadcontingent (Den Haag);

3. Asiel: politiekorpsen krijgen bijdragen op basis van het aantal openstaande asielprocedures.

– Bijzondere bijdragen:

1. Bovenregionale Voorzieningen: Voor de combinaties Bovenregionale teams (BRT) en de Interregionale fraudeteams wordt structureel 1% van instrument 2.2 afgeroomd en overgeheveld naar instrument 2.3 Bovenregionale en landelijke politiezorg;

2. Prestatiebekostiging: Voor een toelichting zie instrument 2.4 Prestatievermogen;

3. Bijdrage Artikel 3: Deze bijzondere bijdrage wordt verstrekt op basis van de meerjarenafspraken 2004–2007;

4. Overig: De belangrijkste andere bijzondere bijdragen zijn de regionale inlichtingendiensten, de regionale infodesks en jeugdcriminaliteit (zie hiervoor instrument 2.4).

– Aanvullende bijdragen:

1. Artikel 4 Bijdrage: Indien een regiokorps over meerdere jaren geen sluitende begroting kan opstellen en structureel tekorten vertoont, kan BZK dat korps een aanvullende bijdrage verstrekken. Deze bijdrage wordt in mindering wordt gebracht op de algemene bijdrage en wordt dus niet apart op de BZK-begroting geraamd. Voor 2005 gaat het om de regiokorpsen: Gooi en Vechtstreek, Gelderland Zuid, Zeeland en Flevoland.

De procentuele verdelingen van de Algemene bijdrage en de Bijzondere bijdragen over de korpsen zien er voor 2005 als volgt uit. Deze gegevens zijn gebaseerd op de Bestuurlijke meerjarenafspraak 2004.

Verdeling algemene en bijzondere bijdrage (bedragen x € 1 mln.)

Meerjarenafspraken

In 2004 zijn bestuurlijke meerjarenafspraken gemaakt met de korpsbeheerders over onder meer sterkte, ICT en de consequenties voor de verdeling van de beschikbare budgetten1. In het Landelijk Kader is een inspanningsverplichting afgesproken voor de financiering van de kwaliteitsverbetering van de politie op de langere termijn. In de meerjarenafspraken zijn zodanige financiële maatregelen afgesproken dat de korpsen zowel de sterkte- als de kwaliteitsdoelstellingen kunnen realiseren. Om de sterktedoelstelling van 4 000 extra fte per 2006 te borgen is per korps een minimale eindsterkte afgesproken. De Minister van BZK beoordeelt jaarlijks of elk korps op koers ligt.

Budgetverdeelsysteem (BVS)

In het Landelijk Kader is afgesproken om het BVS niet te actualiseren tijdens de looptijd van het Landelijk Kader. Daarnaast is afgesproken dat het huidige BVS voor 1 januari 2005 wordt geëvalueerd om de verdeling van de financiële middelen beter te laten aansluiten bij de ontwikkelingen van de (relatieve) veiligheidssituatie. Daarbij geldt als randvoorwaarde dat al te grote budgetfluctuaties moesten worden voorkomen bij het onderhoud van het stelsel. BZK maakt in 2005 afspraken met de korpsen over de overgang naar een herzien BVS.

Asielbekostiging

De instroom van asielzoekers zal de komende jaren blijven dalen, onder meer door het geïntensiveerde terugkeerbeleid. De ramingen zijn daarom verlaagd. Ook loopt er een onderzoek naar de herijking van de asielbekostiging omdat de taakuitoefening van de politie op dit gebied is gewijzigd. Dit onderzoek wordt naar verwachting eind september 2004 afgerond.

Wat mag het kosten?

Voor de Regionale politiekorpsen is in totaal € 3 140,2 mln beschikbaar. In 2005 worden de volgende bedragen beschikbaar gesteld aan de regionale korpsen (x € 1 mln):

* Het normbedrag per BVE bedraagt voor 2005 € 62 977.

Indicatoren

De indicatoren personeelsratio en solvabiliteitsratio laten zien hoe de korpsen hun middelen besteden. De personeelsratio geeft een indicatie van het deel van het politiebudget dat wordt besteed aan personeel. De solvabiliteitsratio geeft aan of de korpsen op langere termijn aan hun verplichtingen kunnen voldoen. Voor deze twee indicatoren is door middel van bandbreedtes een groeipad ingesteld tot 2007. De berekeningswijze van de solvabiliteitsratio gaan we herzien; mede op basis van deze herziening wordt een verlaging van deze ratio verwacht.

Onderstaande tabellen geven het korpsgemiddelde weer van deze indicatoren op basis van de korpsbegroting 2004 en meerjarenraming 2005–2007.

Bron: korpsbegrotingen 2004 en meerjarenramingen 2005–2007.

* De verhouding tussen de personele lasten en de totale baten: de toe- of afname van het aandeel van de totale baten die gebruikt worden voor personele kosten (Stcrt. 2003, 39).

** Deze indicator geeft inzicht in de verhouding van het eigen vermogen en voorzieningen ten opzichte van het balanstotaal (Stcrt. 2003, 39).

Instrument 3: Bovenregionale en landelijke politiezorg

Wat gaan we daarvoor doen?

Bekostigen van bovenregionale en landelijke voorzieningen:

– bekostigen van het KLPD. Een van de zelfstandige taken van het KLPD wordt uitgevoerd door de dienst Nationale Recherche (NR) van het KLPD. Deze dienst wordt uitgebreid met 35 fte in 2005 en oplopend naar 77 fte vanaf 2006 om de capaciteit ter bestrijding van de zware criminaliteit te vergroten. Een andere taak is persoonsbeveiliging. Hiervoor wordt in 2005 de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging (DKDB) uitgebreid met 45 fte, en het Nationaal Informatieknooppunt (NIK) tot 30 fte;

– uitbreiden van het KLPD en de Regionale Inlichtingendiensten met 18 fte in 2005 (oplopend tot 30 fte in 2007). De AIVD zal voor de terrorismebestrijding een groter beroep doen op de Regionale Inlichtingendiensten (RID-en) en op het KLPD voor informatievergaring en voor operationele inzet voor strafrechtelijk vervolgonderzoek;

– bekostigen van de bovenregionale teams (BRT/IFT-combinaties). Deze combinaties worden vanaf 1 januari 2005 uitgebreid met 6 milieuteams van 20 fte voor de bestrijding van de bovenregionale milieucriminaliteit;

– bekostigen van Grensoverschrijdende Observatieteams (GROT), het Centraal Informatiepunt Voetbalvandalisme (CIV), parketpolitie, Financieel Expertisecentrum (FEC) en Nederlands Centrum Internationale Politiesamenwerking (NCIPS).

Daarnaast rust BZK politiekorpsen uit met bijzondere materiële voorzieningen. Met het vervangen, uitbreiden en onderhouden van bovenregionale materiële voorzieningen, zoals waterwerpers, bewakingscontainers en voertuigen voor verscherpt rijdend toezicht wordt de toegenomen vraag naar deze voorzieningen beantwoord.

Wat mag het kosten?

In 2005 is voor bovenregionale en landelijke politiezorg € 438,4 mln beschikbaar.

Instrument 4: Prestatievermogen van de politie

Wat gaan we daarvoor doen?

– Prestatiebekostiging. Met het instrument prestatiebekostiging wil de Minister van BZK stimuleren dat de Nederlandse politie gerichter op resultaten stuurt. Aantoonbare prestaties van afzonderlijke korpsen en de Politieacademie worden beloond en gepubliceerd.

De prestatiebekostiging in 2005 is gericht op het stimuleren van de realisatie van de afspraken uit het Landelijk Kader en de regionale convenanten. Deze afspraken zijn gericht op een verhoogde inspanning bij de aanpak van criminaliteit en overlast in de publieke ruimte. In 2005 zal duidelijk worden of de doelen voor 2006 zullen worden gehaald.

– Subsidies en bijzondere bijdragen. BZK verstrekt subsidies voor projecten en innovatieve ideeën in het politieveld die de kwaliteit van de politiezorg verhogen. In 2005 komen vooral projecten en ideeën in aanmerking die passen binnen het Veiligheidsprogramma. Naar aanleiding van het rapport De politiële jeugdtaak «op weg naar volwassenheid» van de Inspectie Openbare en Veiligheid over de versterking van de politiële jeugdtaak is besloten de markering van de zogeheten Bolkesteingelden als bijzondere bijdrage jeugdcriminaliteit te verlengen tot en met 2006. Dit geld wordt met ingang van 2007 toegevoegd aan de algemene bijdrage van de politiekorpsen.

– Onderzoek. In 2005 blijven we de uitvoering van de prestatieafspraken met de politie monitoren. Begin 2005 zal een tussenevaluatie van de landelijke resultaten en de convenantensystematiek worden gehouden. Deze activiteiten zijn conform het Veiligheidsprogramma en het Landelijk Kader Nederlandse Politie.

De informatie-uitwisseling tussen Rijk en de politie wordt in 2005 op elkaar afgestemd met behulp van het Informatiestatuut. In dit statuut leggen we afspraken over zaken als vorm, opslag en kwaliteit van structurele informatie-uitwisseling voor de beleids- en beheerscyclus vast. Tevens worden de veiligheids- en leefbaarheidsmonitoren (waaronder de Politiemonitor Bevolking) gestroomlijnd om tegemoet te komen aan de informatiebehoefte op het gebied van sociale veiligheid op Rijksniveau en regionaal niveau. Bovendien gaan we een meerjarig onderzoekprogramma onderhouden om kennis gerichter te kunnen benutten voor beleidsontwikkeling.

Wat mag het kosten?

Voor het prestatievermogen van de politie is in 2005 in totaal € 67,9 mln beschikbaar:

Instrument 5: Personeels- en arbeidsvoorwaardenbeleid en onderwijs politie

Wat gaan we daarvoor doen?

De Minister van BZK is als sectorwerkgever voor de politie verantwoordelijk voor de randvoorwaarden voor het personeelsbeleid van de korpsen. Daarom geeft BZK beleidskaders en richtlijnen en zorgt voor monitoring. Het personeelsbeleid van de Nederlandse politie is gericht op de inzetbaarheid, de ontwikkeling en motivatie van het personeel. Hierbij worden vier aandachtsgebieden onderscheiden:

1. arbeidsvoorwaarden;

2. ontwikkeling en borging van kwaliteit;

3. personeelszorg, inclusief arbo-, verzuim- en reïntegratiebeleid (AVR-beleid);

4. politieonderwijs en de Politieacademie.

1. Arbeidsvoorwaarden. Er worden eenduidige functieomschrijvingen ontwikkeld voor meer eenheid en samenhang. Voor de recherchekolom zijn deze al ontwikkeld. Ze worden nu uitgebreid met andere politietaken.

Ook gaan we het stelsel van arbeidsvoorwaardenvorming binnen de politie onder de loep nemen. We gaan het arbeidsvoorwaardenbeleid centraler aansturen om de efficiency van de politieorganisaties te verhogen. Dit is afgesproken in het Hoofdlijnenakkoord. Het is de vraag of arbeidsvoorwaarden landelijk of regionaal tot stand moeten komen. Dit wordt onder meer bepaald door de noodzaak voor regionaal maatwerk.

Het traject om het capaciteitsmanagement te verbeteren loopt tot in 2005. Beter capaciteitsmanagement leidt tot meer rust in de dienstroosters en tot meer efficiency. Hiervoor is het aantal verschoven diensten per werknemer een indicator.

Het kabinetsbeleid voor de sociale zekerheid, prepensioen/VUT/levensloop en ziektekosten heeft aanzienlijke gevolgen voor de huidige arbeidsvoorwaardelijke regelingen van het politiepersoneel. Het landelijke arbeidsvoorwaardenoverleg met de politievakorganisaties zal in 2005 grotendeels in het teken staan van deze onderwerpen.

2. Ontwikkeling en borging van kwaliteit. In 2005 zal de professionaliteit van de politie verder worden ontwikkeld onder meer door de beschikbare opleidingscapaciteit van de Politieacademie optimaal te benutten. Daarnaast gaat het om de ontwikkeling en borging van kwaliteit door gericht loopbaanbeleid en mobiliteit van medewerkers. De korpsen zullen de meerjarige planning van de opleidingsbehoefte verbeteren door rekening te houden met zaken als toenemende vervangingsvraag1, inzicht in de functies en de competenties en de mobiliteit van de medewerkers.

De basis hiervoor wordt in 2005 gelegd met een landelijk functiegebouw waar de functies in korpsen zijn beschreven. De mobiliteit van medewerkers zal worden gestimuleerd door de registratie van de vraag naar en aanbod van competenties. Dit wordt ondersteund met loopbaanbegeleiders en een servicecentrum.

3. Personeelszorg. Het beleid op het terrein van Arbo, verzuim en reïntegratie (AVR-beleid) krijgt de komende jaren een nieuwe impuls via het Arboplusconvenant. Hierin staan twee hoofdonderwerpen:

– ontwikkeling en professionalisering van AVR-beleid binnen de korpsen. Bijvoorbeeld door betere diagnosestelling van de gezondheids- en welzijnssituatie en ontwikkeling van een service level agreement voor Arbo-diensten en reïntegratiebedrijven;

– reïntegratie van langdurig zieken: aan de hand van een analyse van het huidige WAO-bestand wordt vastgesteld met welk percentage het WAO-bestand kan dalen. De reïntegratietrajecten worden daarop afgestemd.

Diversiteit: In 2005 wordt geëvalueerd of de korpsen voldoende zijn ondersteund bij de ontwikkeling en uitvoering van hun diversiteitbeleid (Landelijk Expertisecentrum Diversiteit (LECD) en Programmaraad) tussen 2001 en 2005. Samen met de thema's voor de toekomst leidt dit eind 2005 tot een nieuw beleidsprogramma diversiteit (2006–2010).

4. Politieonderwijs en Politieacademie.

De bekostiging van de Politieacademie

De Minister van BZK bekostigt het politieonderwijs, dat wordt verzorgd door de Politieacademie. De Politieacademie is een zelfstandig bestuursorgaan. De Politieacademie voert ook contractactiviteiten uit.

De bekostiging is opgebouwd uit een algemene bijdrage en een aantal bijzondere bijdragen:

1. De algemene bijdrage kent de componenten werving, selectie, voorbereidende activiteiten, initieel- en postinitieel onderwijs en onderzoek & ontwikkeling (O&O). De bijdragen voor werving, postinitieel onderwijs en O&O zijn lumpsumbudgetten met een taakstellend karakter. De overige componenten zijn onderbouwd op basis van prijs x hoe-veelheid. Daarbij is de nominale studieduur van het onderwijsniveau bepalend voor de lengte van de bekostiging. Voor het onderwijs gelden tarieven per aspirant-jaar; voor selecties een tarief per selectie.

2. De Minister van BZK verstrekt in 2005 ook bijzondere bijdragen aan de Politieacademie, zoals ICT en Leren, PO2002, LECD, School voor Politieleiderschap, Commissie Politie en Wetenschap en Internationaal Politieonderwijs.

Als alle niveaus van het initiële onderwijs minimaal eenmaal doorlopen zijn (begin 2006), gaan we het bekostigingsstelsel evalueren. Dat geldt ook voor het samenhangende onderwijsstelsel dat in 2002 is ingevoerd.

In het convenant Politieacademie-BZK-Justitie 2003–2007 zijn sluitende afspraken gemaakt over de bekostiging, transparantie, de bedrijfsvoering en de afwikkeling van de frictie- en saneringskosten. Het accent ligt in deze afspraken op de afwikkeling van de frictie- en saneringskosten:

– instroom van het initieel onderwijs: de bekostiging geschiedt op basis van een jaarlijkse instroomcapaciteit van 2000 aspiranten. Hierdoor ontstaat meer rust op budgettair vlak wat de bedrijfsvoering en de effectiviteit van de Politieacademie ten goede komt;

– afwikkeling van de frictie- en saneringskostenproblematiek: deze problematiek is ontstaan door de overgang naar het nieuwe onderwijsstelsel en een lagere onderwijscapaciteit in het initiële onderwijs als gevolg van de sterktedoelstelling. Op basis van een accountantsonderzoek van Deloitte is de maximale problematiek geraamd op € 49,5 mln in de periode 2003–2007. De feitelijke omvang van deze problematiek zal jaarlijks tot en met 2007 worden bepaald bij de vaststelling van de jaarrekening van de Politieacademie. Aan de oplossing van de problematiek wordt in gelijke delen bijgedragen door korpsen, Politieacademie en BZK;

– postinitieel onderwijs: de Politieacademie kan vanaf 1 januari 2005 minimaal 10% van het budget voor postinitieel onderwijs per domein (zonder meerkosten) verschuiven naar alle overige domeinen, uitgaande van de startsituatie 2004. Deze flexibiliteit is nodig om de beschikbare onderwijscapaciteit optimaal af te stemmen op de onderwijsvraag van korpsen. Het budget bedraagt € 33,1 mln in 2005. De startsituatie 2004 is:

* Streefcijfer wordt bepaald per regio.

Wat mag het kosten?

Voor personeels- en arbeidsvoorwaardenbeleid en onderwijs politie is in 2005 een budget beschikbaar van € 200,7 mln:

Instrument 6: Geneeskundige verzorging politie (GVP)

Wat gaan we daarvoor doen?

Het instandhouden van een adequate ziektekostenvoorziening voor het actieve en gepensioneerde politiepersoneel en hun gezinsleden.

De politie heeft voor de ziektekosten de Regeling geneeskundige verzorging politie (GVP). Dit is een verplichte voorziening voor het politiepersoneel en gepensioneerden. Gezinsleden zijn ook verzekerd voor zover zij niet zelfstandig zijn verzekerd voor hun ziektekosten. De regeling kent momenteel bijna 134 500 verzekerden. De regeling wordt uitgevoerd door een particuliere ziektekostenverzekeraar. De kosten van de regeling worden gelijkelijk opgebracht door werkgevers en werknemers. De uitgaven en ontvangsten worden verantwoord op de BZK-begroting.

Het nieuwe ziektekostenstel met een verplichte basisverzekering zal grote gevolgen hebben voor de GVP; het maakt een heroriëntatie op het instrument van de verplichte collectieve ziektekostenverzekering voor de sector Politie noodzakelijk.

Om besluitvorming hierover voor te bereiden voert BZK een feitenonderzoek uit dat uiterlijk begin 2005 wordt afgerond. Dit onderzoek betreft onder meer de inhoud van het verstrekkingenpakket, de kosten voor werkgever en werknemer en de positie van bijzondere groepen GVP-verzekerden.

Wat mag het kosten?

Het beschikbare budget geneeskundige verzorging politie in 2005 bedraagt € 199,1 mln. De op de BZK-begroting verantwoorde ontvangsten bedragen in 2005 ook € 199,1 mln.

In 2005 lopen onderstaande evaluatieonderzoeken. Hiermee wordt ook uitvoering gegeven aan het VBTB-vereiste om geregeld alle instrumenten te evalueren.

4. Tabel Budgettaire gevolgen van beleid

5. Budgetflexibiliteit

6. Veronderstellingen in effectbereiking, doelmatigheid en raming

Het Veiligheidsprogramma geeft de doelstellingen van het kabinet voor 2006 weer, en hoe het kabinet deze wil bereiken. In de doelstellingen voor politie is verondersteld dat de nadere afspraken die met het politieveld worden uitgevoerd onverkort zullen worden nagekomen, ook nu het economisch slechter gaat en er minder geld beschikbaar is dan oorspronkelijk werd verwacht.

Met het politieveld zijn in het Landelijk Kader en in de afzonderlijke convenanten indicatoren afgesproken. Aan de hand van deze indicatoren wordt gemeten in hoeverre de gestelde doelen worden bereikt. Er is dan ook verondersteld dat deze indicatoren de bijdrage van de politie aan de veiligheidsdoelstelling meten. Om een daadwerkelijke verbetering op de veiligheidsdoelstelling te bereiken zullen echter ook andere partijen een bijdrage moeten leveren.

BELEIDSARTIKEL 3: RAMPENBEHEERSING EN BRANDWEER

Met ingang van 2005 is beleidsartikel 3 vervallen. Hiervoor zijn 2 nieuwe artikelen in de plaats gekomen, i.c. artikel 15 Crisis- en Rampenbeheersing en artikel 16 Brandweer en GHOR.

Aanleiding hiertoe is geweest de contourennota Perspectief Nationale Crisisbeheersing. Hierin zijn de contouren geschetst voor een nieuwe organisatie van de crisisbeheersing in Nederland. De uitwerking ervan moet erin resulteren dat het terrein van crisisbeheersing is versterkt en dat de aansluiting tussen de (inter)nationale en decentrale organisaties op het terrein van crisisbeheersing is versterkt en verbeterd. Dit heeft in de begroting van BZK geleid tot een nieuw artikel Crisis- en Rampenbeheersing, waarin de doelstellingen en beoogde prestaties van de minister van BZK op dit beleidsterrein zijn beschreven.

De verantwoordelijkheid van de minister van BZK voor het doelmatig en doeltreffend functioneren van de brandweer- en GHOR-organisatie en de daarvan afgeleide doelstelling en beoogde prestaties zijn in een afzonderlijk artikel Brandweer en GHOR opgenomen.

BELEIDSARTIKEL 15: CRISIS- EN RAMPENBEHEERSING

1. Algemene beleidsdoelstelling

Het voorkomen en zoveel mogelijk beperken en beheersen van rampen en crises door het scheppen van voorwaarden die een veilige samenleving waarborgen.

De minister van BZK vervult hierbij een richtinggevende rol om, door middel van beleidsontwikkeling, coördinatie en regievoering, crises en rampen te voorkomen en waar nodig te beheersen. Deze inzet van BZK is met name gericht op het vergroten van het prestatievermogen van de organisaties die een rol spelen in de crisisbeheersing en de rampenbestrijding.

2. (Directe) verantwoordelijkheid minister

Vanuit zijn verantwoordelijkheid voor veiligheid in de samenleving is de minister van BZK coördinerend minister op het gebied van zowel crisisbeheersing, waaronder ook rampen, als veiligheid in meer algemene zin (integrale veiligheid). De minister van BZK draagt vanuit zijn verantwoordelijkheid voor een veilige samenleving zorg voor een openbaar bestuur, dat vormgeeft aan het veiligheidsbeleid, waar onder het vergroten van het prestatievermogen van de organisaties die deel uitmaken van de crisis- en rampenbeheersingsorganisaties, zoals de brandweer, de politie en de geneeskundige hulpverlening bij rampen (GHOR). Met een goed en samenhangend veiligheidsbeleid wordt beoogd de effectiviteit, kwaliteit en efficiency van het stelsel van crisis- en rampenbeheersing te versterken en te verbeteren en aldus bij te dragen aan een weerbare, en daardoor veiliger samenleving. Hiervoor zijn de beleidskaders neergelegd in het beleidsplan crisisbeheersing 2004–2007. De komende periode zal dit veiligheidsbeleid verder worden uitgewerkt. De verantwoordelijkheid brengt daarnaast met zich mee dat de minister van BZK coördinerend en faciliterend optreedt in geval van (dreigende) crises en rampen.

3. Nader geoperationaliseerde doelstellingen

De minister van BZK geeft invulling aan de algemene beleidsdoelstelling langs drie beleidslijnen:

1. Pro-actie en preventie: Het zodanig beïnvloeden van de politiek-bestuurlijke besluitvorming op rijks-, provinciaal en gemeentelijk niveau dat daarmee incidenten die zouden kunnen leiden tot rampen c.q. crises, zo veel mogelijk worden voorkomen, dan wel worden beperkt.

2. Preparatie en nazorg: Het ontwikkelen van een duurzaam veiligheidsbeleid in het kader van de voorbereiding op de rampenbestrijding en de crisisbeheersing en het bewerkstelligen van de implementatie daarvan, zodat de rijksoverheid alsmede de lagere overheden en de hulpverleningsdiensten voldoende zijn voorbereid op rampenbestrijding en crisisbeheersing.

3. Respons: Het optreden als (bestuurlijk) coördinator en facilitator met betrekking tot crisis- en rampenbeheersing ter bevordering van een adequate voorbereiding en respons.

Operationele doelstelling 2: Het zodanig beïnvloeden van de politiek-bestuurlijke besluitvorming op rijks-, provinciaal en gemeentelijk niveau dat daarmee incidenten, die zouden kunnen leiden tot rampen c.q. crises, zoveel mogelijk worden voorkomen, dan wel worden beperkt.

De minister van BZK geeft invulling aan zijn rol als coördinerend minister, zowel op het terrein van crisis- en rampenbeheersing, als op het terrein van veiligheid in meer algemene zin: de integrale veiligheid. Hiermee wil hij bereiken dat veiligheid wordt meegewogen bij de politiek-bestuurlijke besluitvorming, met als doel bij te dragen aan de veiligheid van de samenleving en de bescherming van de vitale infrastructuur.

Instrumenten

De politieke, economische, sociale en technologische ontwikkelingen zullen worden gemonitord en geanalyseerd in verband met de invloed op de veiligheid in Nederland en het mogelijke ontstaan van rampen en crises als gevolg daarvan. Op rijksniveau zullen de beleidsontwikkelingen worden gevolgd en geanalyseerd in verband met de mogelijke invloed op de publieke veiligheid en op de mogelijke daaruit voortvloeiende crises en rampen.

Met het oog op mogelijke dreigingen voor de veiligheid zullen ramp- en crisisscenario's worden opgesteld en geanalyseerd. Ten aanzien van de functie en de plaats, die het onderwerp veiligheid zowel binnen de publieke als private besluitvorming moet hebben, zullen beleidslijnen worden uitgezet. In samenspraak met andere betrokken ministeries zal een visie worden ontwikkeld om crises en rampen zoveel mogelijk te voorkomen en beheersbaar te maken.

In overleg met de partners in veiligheid zal worden gekomen tot een visie om crisis en rampen zoveel mogelijk te voorkomen en beheersbaar te maken en tot duidelijke, integrale beleidskaders, ten behoeve van de maatschappelijke acceptatie van risico's en onveiligheid.

Er zullen kwaliteitscriteria worden ontwikkeld om de besluitvorming over veiligheidsrisico's te verbeteren.

De beleidsprocessen waarbij de samenhang van maatregelen ter bescherming van de vitale infrastructuur van groot belang is, zullen worden gecoördineerd en geregisseerd.

Met de beleidsvisie Versterken Veiligheidsbewustzijn worden uitgangspunten vastgelegd voor interdepartementale coördinatie door BZK op het gebied van veiligheidscommunicatie. In dit kabinetsplan worden risicocommunicatie, risicokaart, het nationaal voorlichtingsprogramma brandveiligheid en diverse andere (inter)departementale activiteiten op het gebied van veiligheidscommunicatie samengebracht. Ook medeoverheden en bedrijfsleven zijn bij de inrichting en uitvoering van de beleidsvisie betrokken.

Ten behoeve van de uitvoering van bovengenoemde activiteiten is € 4,4 mln begroot.

Operationele doelstelling 3: Het ontwikkelen van een duurzaam veiligheidsbeleid in het kader van de voorbereiding op de rampenbestrijding en crisisbeheersing en het bewerkstelligen van de implementatie daarvan, zodat de rijksoverheid, alsmede de lagere overheden en hulpverleningsdiensten voldoende zijn voorbereid op rampenbestrijding en crisisbeheersing.

Door middel van integrale beleidskaders zullen crises en rampen waar mogelijk worden voorkomen, beheersbaar worden gemaakt en kunnen de gevolgen van crises en rampen adequaat worden gecoördineerd en geregisseerd. De materiële en immateriële schade zal zoveel mogelijk worden beperkt. Er zal worden zorggedragen voor het ontwikkelen, implementeren, beheren en handhaven van samenhangend beleid op het terrein van crisis- en rampenbeheersing door verantwoordelijke partners in veiligheid zowel binnen als buiten de overheid (en het toetsen daarvan). Kwaliteitscriteria zullen worden ontwikkeld en normen op het terrein van crisis- en rampenbeheersing zullen worden vastgesteld.

Ten behoeve van het realiseren van de operationele doelstelling zullen de volgende instrumenten worden ingezet en activiteiten worden uitgevoerd.

Instrumenten

Om de coördinatie bij (dreigende) crises en rampen te versterken, zal er beleid worden ontwikkeld met betrekking tot de positionering van de minister van BZK ten aanzien van crisis- en rampenbeheersing.

Er zal een nationaal coördinator crisisbeheersing voor de ambtelijke ondersteuning worden benoemd om de coördinatie versterkt invulling te geven.

Ten behoeve van de crisisbesluitvorming op centraal niveau zullen instrumenten worden ontwikkeld, alsmede een systeem om de kwaliteit van de crisisbeheersing te waarborgen. De activiteiten om het duurzaam, samenhangend veiligheidsbeleid te versterken hebben betrekking op alle fases van de beleidsontwikkeling. Met betrekking tot achtereenvolgens risicoanalyse, planvorming, operationalisering en nazorg zullen de volgende activiteiten worden uitgevoerd:

– Het zorgniveau van de rampenbestrijding en crisisbeheersing zal meetbaar en toetsbaar worden gemaakt (door het ontwikkelen van meetinstrumenten), opdat dit is afgestemd op de geïnventariseerde risico's. De hulpverlening ten aanzien van gespecialiseerde functies zal interregionaal worden georganiseerd in zogenaamde steunpuntregio's. Dit zijn regionale samenwerkingsverbanden die zorgdragen voor de hulpverlening in de aangesloten regio's. Daarbij wordt zoveel mogelijk aangesloten bij bestaande structuren van crisisbeheersing en rampenbestrijding;

– De (de)centrale en interdepartementale planvorming op het terrein van crisis- en rampenbeheersing zal worden versterkt. Er zullen beleidskaders worden vastgesteld ten aanzien van het waarschuwen van en geven van voorlichting aan burgers;

– De decentrale organisatie van crisisbeheersing zal volgens de in het beleidsplan Crisisbeheersing 2004–2007 worden vormgegeven en geformaliseerd;

– De operationaliteit van de partners in de crisisbeheersing en rampenbestrijding en van interdepartementaal en bestuurlijk Nederland wordt bevorderd. Dit uit zich in het bevorderen van bestuurlijke helderheid, slagvaardigheid en adequate toerusting van de diensten. Concreet kan hierbij worden gedacht aan het, samen met alle betrokken partijen, verbeteren van het meld- en opschalingsproces. Het opleidings- en oefenbeleid zal verder worden ontwikkeld en geïmplementeerd. Het opleidings- en oefenbeleid is gericht op allen die bij de voorbereiding, ondersteuning en uitvoering van crisisbesluitvorming op centraal en decentraal niveau direct betrokken zijn;

– Met betrekking tot de nazorg zal er uitvoering worden gegeven aan het beleid ten aanzien van nazorg door het Rijk, de provincies en gemeenten. Ook zullen met betrekking tot nazorg crises en rampen worden geëvalueerd;

– Omdat is gebleken dat de huidige informatie-architectuur voor cirisisbeheersing niet (meer) voldoet, zullen (voorzover mogelijk op basis van bestaande voorzieningen) geïntegreerde ICT-voorzieningen worden ontwikkeld.

Voor operationele doelstelling 15.3 is € 20,6 mln beschikbaar. Hiervan maakt een incidenteel bedrag ad € 5,5 mln deel uit ten behoeve van de uitvoering van een aantal regelingen op grond van de Wet tegemoetkoming schade bij rampen en zware ongevallen (WTS). Voor de uitvoering van de activiteiten uit het beleidsplan crisisbeheersing is € 5 mln beschikbaar (alerteringssysteem € 0,5 mln en oefenen € 4,5 mln).

Operationele doelstelling 4: Het optreden als (bestuurlijk) coördinator en facilitator met betrekking tot crisis- en rampenbeheersing ter bevordering van een adequate voorbereiding en respons

Op nationaal niveau zal worden gekomen tot een situatie die waarborgt, dat een adequate respons kan worden geleverd (in geval van crises, incidenten, rampen, risicovolle gebeurtenissen, etc.). De informatiepositie zal daarbij zijn versterkt, zodat (bestuurlijke) informatie wordt geleverd, die aansluit op de behoefte van de betrokken instanties.

Het Nationaal Coördinatiecentrum (NCC) treedt op als coördinator en facilitator met betrekking tot crisis- en rampenbeheersing. Het NCC heeft een actieve rol in de verwerking van de bestuurlijke informatie, de coördinatie en ondersteuning van de bestuurlijke crisisbesluitvorming. Het NCC zal zorgen voor een voortdurende kwaliteit en betrouwbaarheid van respons en (bestuurlijke) informatie. Hierbij zal een aantal interdepartementale producten en diensten als shared services worden aangeboden (shared services crisisbeheersing). De volgende instrumenten dragen daartoe bij.

Instrumenten

Dreigende potentiële crises of rampen en (dreigende) ingrijpende verstoringen van de openbare orde en veiligheid die de coördinatie van BZK vereisen, zullen worden gevolgd. Op gebeurtenissen waarbij een dergelijke situatie kan ontstaan zal adequaat worden gereageerd. De daadwerkelijke reactie van de minister van BZK op crises en rampen of de dreiging daarvan zal worden voorbereid en uitgevoerd.

Ten behoeve van de besluitvorming bij dreigende crises of rampen zullen een alerteringssystematiek en bijbehorende protocollen worden geformuleerd en tezamen met de handboeken voor de (voorbereiding van de) aanpak bij (dreigende) crises of rampen op basis van de ervaringen in de praktijk worden bijgesteld.

Er zal beleid ontwikkeld worden dat direct gerelateerd is aan de uitvoering van de responsfase.

Er wordt uitvoering gegeven aan de interbestuurlijke en -departementale coördinatie op het terrein van openbare orde en veiligheid, onder andere in de vorm van de ontwikkeling van shared services.

Ten tijde van (dreigende) crises zal de interdepartementale coördinatie worden gefaciliteerd.

Het NCC fungeert als National Point of Contact in een internationaal netwerk voor internationale bijstands- en hulpverleningsverzoeken.

Voor de uitvoering van de activiteiten die betrekking hebben op operationele doelstelling 15.4 is € 5,9 mln begroot. Hiervan is € 5 mln beschikbaar voor de activiteiten uit het beleidsplan crisisbeheersing (shared services € 1,7 mln, beveiliging communicatie € 0,5 mln en het expertisecentrum voor risico- en crisiscommunicatie (ERC) € 2,8 mln).

4. Tabel Budgettaire gevolgen van beleid

5. Budgetflexibiliteit

6. Veronderstellingen in effectbereiking, doelmatigheid en raming

De minister van BZK draagt als coördinerend minister verantwoordelijkheid voor de veiligheid in de samenleving op het gebied van zowel crisisbeheersing, als voor de veiligheid in meer algemene zin (integrale veiligheid). Een groot aantal actoren beïnvloedt de wijze waarop aan deze rol invulling kan worden gegeven. Uitgangspunt is dat de minister van BZK als gezaghebbende partner deze rol kan invullen, waar alle partners op het terrein van openbare orde en veiligheid zich in samenhang op richten. In dit verband kan bijvoorbeeld de intensivering van de samenwerking met Defensie worden genoemd, door afspraken over militaire bijstand bij crisissituaties, rampen of bijzondere incidenten.

Het begrote budget ten behoeve van het NCC is gebaseerd op de reguliere activiteiten van het NCC. In crisissituaties wordt het NCC opgeschaald om bestuurders te faciliteren in het nemen van veiligheidsmaatregelen. De daarmee samenhangende kosten zijn niet te voorzien en om die reden niet begroot binnen dit artikel.

Dit geldt eveneens ten aanzien van de financiering van de tegemoetkomingen in schade en kosten in geval van rampen, waarbij de WTS van toepassing wordt verklaard. Ook deze gebeurtenissen en daarmee samenhangende kosten zijn niet te voorzien en daarom niet begroot. Thans zijn alleen de kosten begroot van de uitvoering de WTS-regelingen 1 en 2 (wateroverlast 1998), WTS-Maas (2003) en WTS-Wilnis (2003).

BELEIDSARTIKEL 16: BRANDWEER EN GHOR

1. Algemene beleidsdoelstelling

Het zodanig verhogen van het prestatievermogen van de regionale en gemeentelijke brandweer en de GHOR dat zij hun maatschappelijke taken beter kunnen waarmaken ter borging en verbetering van een veilige samenleving.

Het is de zorg van de brandweer om branden, rampen en zware ongevallen te voorkomen, te beperken en te bestrijden. De brandweer vervult daarmee taken op het terrein van de basisbrandweerzorg, het grootschalig brandweeroptreden en de rampenbeheersing.

De geneeskundige hulpverlening bij rampen en zware ongevallen (GHOR) betreft het geneeskundig optreden onder bijzondere omstandigheden, zoals ongevallen en rampen. De feitelijke zorg wordt geleverd door zorginstellingen, zoals traumacentra, ambulancediensten en GGD-en.

2. (Directe) verantwoordelijkheid minister

De minister van BZK is mede verantwoordelijk voor het doelmatig en doeltreffend functioneren van de gemeentelijke en regionale brandweer en de GHOR. De minister draagt er zorg voor dat partijen hun verantwoordelijkheid nemen. De verantwoordelijkheid van de minister van BZK ten aanzien van de brandweer en de GHOR wordt vormgegeven door het stellen van kwaliteits- en prestatie-eisen op het terrein van organisatie, personeel en materieel aan de bestuurlijke en uitvoerende organisaties, alsmede door het richting en inhoud geven aan de verdere ontwikkeling en professionalisering van de brandweer en de GHOR.

3. Nader geoperationaliseerde doelstellingen

Het bevorderen van het prestatievermogen van de brandweer en de GHOR geschiedt door:

a. het scheppen van randvoorwaarden voor het realiseren van een slagvaardige bestuurlijke organisatie;

b. het bijdragen aan een betere taakuitoefening door het bestuur en de uitvoerende diensten brandweer en GHOR in de veiligheidsketen;

c. het borgen van de kwaliteit van de organisatie, personeel en materieel.

Operationele doelstelling 2: Het scheppen van randvoorwaarden voor het realiseren van een slagvaardige bestuurlijke organisatie

Conform het kabinetsstandpunt veiligheidsregio's1, dat in april 2004 naar de Kamer is gestuurd, is het doel te komen tot een bestuurlijke structuur, die meer slagvaardig is, waardoor de veiligheidsregio haar steeds zwaardere taken op het veiligheidsterrein beter aan kan.

Instrumenten

De overheid moet slagvaardig kunnen optreden bij de bestrijding van calamiteiten en bij de voorbereiding erop. Dat geldt voor zowel de operationele diensten als voor het bestuur. De complexiteit van de huidige taakverdeling maakt de voorbereiding op en het optreden bij rampenbestrijding moeilijk. In een veiligheidsregio werken de brandweer, de GHOR en de politie operationeel en bestuurlijk nauw (verplicht) samen en zijn de lijnen kort. De implementatie van het kabinetsstandpunt veiligheidsregio's wordt vorm gegeven door de inzet van negen instrumenten. Dit betreft: verdere regionalisering van het beheer van de brandweer, integratie van de besturen van de regionale brandweer en de GHOR, regionalisering van de beheersaspecten van de rampenbeheersing, verplichte bestuurlijke samenwerking van de regionale brandweer en de GHOR met de politie, organiseren van doorzettingsmacht van het regionaal hulpverleningsbestuur, versterken van de bevoegdheden van de regionaal commandant brandweer, versterking inbreng van pro-actie en preventie in het veiligheidsbeleid door een adviesrol van de regio, versterking van de GHOR en de mogelijke ontwikkeling van een nieuwe financieringssystematiek.

Voor deze operationele doelstelling is € 100 mln beschikbaar. Hiervan is € 90,7 mln benodigd voor de vaste bijdragen ten behoeve van de Bommenregeling (€ 30,0 mln) en de IBDUR (€ 60,7 mln).

Operationele doelstelling 3: Het bijdragen aan een betere taakuitoefening door het bestuur en de uitvoerende diensten brandweer en GHOR in de veiligheidsketen

De taken van de brandweer en de GHOR hebben betrekking op alle schakels van de veiligheidsketen: pro-actie, preventie, preparatie, repressie en nazorg. Ten aanzien van de rol en taken van de brandweer en de GHOR in de veiligheidsketen wordt een visie ontwikkeld. Om het bestuur en de uitvoerende diensten brandweer en GHOR hun taken in het veiligheidsbeleid beter te kunnen laten uitoefenen, draagt BZK bij door onderzoek, ontwikkeling unité de doctrine en ontwikkeling van richtlijnen.

Instrumenten

De taken en positie van de brandweer en de GHOR als (veiligheids-) adviseurs wordt bezien in relatie tot het prestatievermogen van deze organisaties en hun rol in de veiligheidsregio's. Hierbij wordt tevens de inbreng in het domein van crisisbeheersing bezien. Met de bestuurlijk en operationeel verantwoordelijken van de brandweer en de GHOR zal een traject worden ingezet om terzake keuzes voor te bereiden. Afronding is in 2005 voorzien.

Voor het brandbeveiligingsbeleid (preventie) gaat het enerzijds om actualisering en uitbreiding van bestaande brandbeveiligingsconcepten op o.a. ontwikkelingen in de bouw en anderzijds om toepassing van handhavingsinstrumenten zoals de bestuurlijke boete brandveiligheid. Eind 2005 is beleidsmatig vastgesteld wat de uitgangspunten zijn van waaruit een nadere uitwerking van brandbeveiligingsbeleid zal worden vorm gegeven. Om dit uit te dragen is als product een herziene versie van de brandbeveiligingsconcepten, als brandbeveiligingsfilosofie gereed.

Met het Besluit Bedrijfsbrandweren worden gemeenten de mogelijkheid geboden bedrijfsbrandweervoorzieningen te eisen van risicovolle ondernemingen. Het besluit Bedrijfsbrandweren is ruim 10 jaar oud en zal in 2005 worden geëvalueerd in het licht van de ontwikkelingen t.a.v. veiligheidsregio's en het milieu- en externe veiligheidsbeleid.

Met de handleiding brandweerzorg kunnen gemeenten inzicht verkrijgen in de relatie tussen brandveiligheid en de repressieve sterkte van de brandweer. Deze handleiding is recent geëvalueerd. In samenwerking met het veld zal een geactualiseerde en uitgebreidere versie in de vorm van een handboek repressie brandweer in 2005 worden ontwikkeld.

De consequenties van de Leidraad Maatramp die bestuurlijke voorbereiding in de veiligheidsregio verlangd op 18 rampscenario's, zullen vertaald moeten worden in de organisatie en werkwijze van de brandweercompagnie. Dit zal in een samenwerkingstraject met het veld worden opgepakt en in 2006 tot een hernieuwde Leidraad Brandweercompagnie leiden.

Voor deze operationele doelstelling is € 3,8 mln beschikbaar.

Operationele doelstelling 4: Het borgen van de kwaliteit van de organisatie, het personeel en het materieel

Een adequaat functionerende organisatie wordt bepaald door de kwaliteit van de organisatie, het personeel en het materieel. Hiertoe wordt een samenhangend kwaliteitsbeleid ontwikkeld. De kwaliteit van organisatie, personeel en materieel wordt geborgd door het stellen van kwaliteitseisen en het bevorderen dat deze worden nagekomen.

Instrumenten

De minister van BZK is op grond van de Brandweerwet 1985 verantwoordelijk voor het systeem van de kwaliteit van het brandweerpersoneel en heeft daartoe instrumenten als het Besluit Brandweerpersoneel, de Examenreglementen en de ZBO's Nibra en Nbbe ter beschikking. De werkgevers zijn verantwoordelijk voor de uitvoering en de implementatie.

Op basis van reacties uit het land, ervaringen en onderzoeken van de Inspectie OOV is gebleken dat het huidige systeem met de beschreven instrumenten onvoldoende waarborg biedt voor vakbekwaam brandweerpersoneel en onvoldoende aansluit bij de beroepspraktijk. Daarnaast ligt in het huidige systeem de nadruk teveel op het aanleren van kennis en te weinig op het aanleren van vaardigheden. Dit betekent dat een fundamentele wijziging van het huidige systeem ten aanzien van de kwaliteit van het brandweerpersoneel nodig is, met als doel de vergroting van de vakbekwaamheid van het brandweerpersoneel. Deze wijziging past in de lijn van het kabinetsstandpunt veiligheidsregio's waarin de minister van BZK kwaliteits- en prestatie-eisen vaststelt. Hiervoor is een nieuw Besluit vakbekwaamheid brandweerpersoneel, als opvolger van het huidige Besluit brandweerpersoneel, in voorbereiding, dat competenties noodzakelijk voor de uitoefening van functies zal bevatten.

Voor de GHOR zal een oriëntatie op competentiegericht opleiden in relatie tot de bestaande opleidingsstructuur in de gezondheidszorg worden uitgevoerd. Deze oriëntatie zal in het voorjaar van 2005 zijn afgerond en leiden tot voorstellen voor een aanpak.

De toenemende zorg voor de handhaving van het niveau van kwaliteit van het materieel heeft geleid tot het besluit een baten-lastendienst op te richten voor het materieel voor de rampenbestrijding. Deze baten-lastendienst getiteld Landelijke Faciliteit Rampenbestrijding (LFR) draait sinds april 2004 proef met als doel om per 1 januari 2006 operationeel te zijn.

Onderdeel van de LFR-taken betreft investeringen t.a.v. materieel. De huidige investeringsconcepten, onderdeel hiervan is de vernieuwde opzet van de brandweercompagnie, behoeven een evaluatie en leiden zonodig tot aanpassing. Dit zal in 2006 zijn beslag krijgen.

Op basis van het beleid rond zelfstandige bestuursorganen en een (her)overweging van de functie in het beleid heeft t.a.v. de ZBO Nibra in 2004 besluitvorming plaats gehad over de (gewijzigde) rol, positie en doelstelling. Dit houdt onder meer in dat de positie van het Nibra geherdefinieerd is en het gewijzigde informatieprotocol BZK-Nibra is geaccordeerd. Dat zal in 2005 leiden tot voorstellen van wetswijziging voor het Nibra.

In het licht van de wijziging van het systeem voor vakbekwaam brandweerpersoneel zal een gelijksoortige heroverweging voor het Nbbe plaatsvinden in 2005. Hierbij worden de ontwikkelingen in het politieonderwijs betrokken.

Vrijwilligheid is een belangrijke pijler binnen de gemeentelijke brandweer. Bij de vorming van de veiligheidsregio's vindt een heroverweging van taken plaats. Evenals van de uitvoering van inzet van beroepspersoneel en vrijwillig personeel. In dat kader zal er in 2005 een visie worden ontwikkeld ter versterking van de vrijwilligheid in relatie tot veiligheidsregio's. Dit betreft vraagstukken over de werving, de taken van vrijwilligers en de positionering in de veiligheidsregio.

Voor deze operationele doelstelling is € 25,2 mln beschikbaar. Hiervan is € 5,9 mln benodigd voor het Nibra en € 13,5 mln benodigd voor materiele voorzieningen en landelijke faciliteiten die per 1 januari 2006 worden ondergebracht in LFR.

4. Tabel Budgettaire gevolgen van beleid

* Aan gemeenten wordt conform het Bijdragebesluit kosten ruiming explosieven uit de Tweede Wereldoorlog (kortweg Bommenregeling) een bijdrage verstrekt in de kosten ter grootte van ca € 30 mln.Aan de partners in de rampenbestrijding (brandweer- en GHOR-regio's) wordt conform het Interim-Besluit doeluitkering bestrijding van rampen en zware ongevallen (IBDUR) een financiële bijdrage verstrekt in de kosten van de organisatie van de rampenbestrijding en hulpverlening ter grootte van ca € 60,7 mln.

5. Budgetflexibiliteit

6. Veronderstellingen in effectbereiking, doelmatigheid en raming

Aan de hiervoor geformuleerde operationele doelstellingen heeft een aantal veronderstellingen ten grondslag gelegen:

– het huidige aantal vrijwilligers bij de brandweer van circa 22000 zal constant blijven,

– de wijze van financiering van de brandweer- en GHOR-regio's door het rijk, i.c. de toepassing van het Interim Besluit bestrijding van rampen en zware ongevallen (IBDUR) en daarnaast vanuit het gemeentefonds zal in 2005 niet veranderen.

BELEIDSARTIKEL 4: PARTNERS IN VEILIGHEID

1. Algemene beleidsdoelstelling

Het verbeteren van het functioneren van de partners in veiligheid (politie, Marechaussee, brandweer, ambulancediensten, centrale overheid, gemeenten en bedrijven), en het verbeteren van de samenwerking tussen deze partners zodat zij de openbare orde kunnen handhaven en de veiligheid in Nederland kunnen verhogen.

Het verbeteren van de veiligheid in Nederland en het daarmee bijdragen aan het vergroten van de veiligheidsgevoelens van burgers gebeurt ondermeer met het programma Naar een Veiliger Samenleving1. Als bouwsteen daarvoor wordt een strategische beleidsagenda geformuleerd die richting geeft aan het onderzoek naar en de monitoring van de algehele veiligheidssituatie in Nederland. Nadrukkelijk is het de intentie om van de verkregen onderzoeksresultaten aangrijpingspunten voor beleidsontwikkeling van het veiligheidsbeleid te maken. Stroomlijning van verschillende veiligheidsmonitors moet veranderingen van de veiligheidssituatie op geüniformeerde wijze inzichtelijk maken, zodat eenduidig de voortgang kan worden vastgelegd.

De samenwerking van partners in de veiligheidsketen zal verder worden bevorderd door bundeling van de activiteiten in het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV).

Daarnaast zal worden gewerkt aan een samenhangende informatiehuishouding van de OOV-partners (politie, brandweer en GHOR) en overige veiligheidspartners, met als uiteindelijk doel het vergroten van het presterend vermogen van deze organisaties, zowel op zich, als opererend in ketenverband of in gezamenlijk operationeel verband.

Veiligheidsbeleid kent ook een internationale dimensie. Door te investeren in een effectieve en samenhangende internationale samenwerking op politieel gebied van terrorismebestrijding, rampenbestrijding en crisisbeheersing binnen zowel de EU als de NAVO, wordt langs die weg ook bijgedragen aan het verbeteren van de veiligheid in Nederland. Daarbij besteden we vooral aandacht aan het verbeteren van de bilaterale samenwerking op genoemde terreinen met de nieuw toegetreden EU-landen, met de buurlanden en Suriname.

Complementair aan de nationale en internationale inspanningen die moeten leiden tot het vergroten van de veiligheidsgevoelens van burgers wordt geïnvesteerd in een snelle en efficiënte opschaling van de partners in veiligheid tijdens grootschalige rampen en evenementen. Zo is het Landelijk Operationeel Coördinatie Centrum (LOCC) gerealiseerd met als hoofdtaak de coördinatie van de multidisciplinair operationele ondersteuning tijdens crisis, ramp of grootschalig optreden.

De prestaties worden gemeten aan de hand van de onderstaande indicatoren.

De bovenstaande basiswaarde heeft betrekking op 1 januari 2005 en de streefwaarde op 31 december 2005, met uitzondering van de herstructurering van GMS (streefdatum juli 2006).

Korte toelichting beleidsevaluatieonderzoek

De realisatie van het stelsel van bewaken en beveiligen vindt in fasen plaats. Met de evaluatie wordt beoogd vast te stellen of de thans meerjarige capaciteitsuitbreiding en de bijbehorende budgetten voldoende zijn. Ook worden een aantal eerste inhoudelijke ervaringen meegenomen.

Een eindevaluatie van het project C2000 maakt standaard onderdeel uit van de procedureregeling Grote Projecten. Deze is opgenomen in het informatieprofiel van C2000. Eind 2004 wordt een opzet voor deze eindevaluatie aan de Tweede Kamer voorgelegd. De uitvoering zal plaatsvinden in 2005/2006.

2. (Directe) verantwoordelijkheid minister

De minister van BZK zorgt voor de samenhang van het veiligheidsbeleid. Hij doet dit door het vaststellen van landelijke prioriteiten en te zorgen voor een goed werkende en op elkaar afgestemde infrastructuur voor alle partners met de daarop afgestemde middelen (waaronder ICT). Hij voert het veiligheidsbeleid uit in samenwerking met de andere ketenpartners op landelijk, lokaal en internationaal niveau. Uitgangspunt is het veiligheidsprogramma Naar een veiliger samenleving. Dit programma bevat een aantal maatregelen die beogen het presterend vermogen van de keten als geheel te vergroten. De bedoeling is de partijen vanuit een integrale visie op veiligheid te stimuleren hun rol op te pakken en daarop ook aan te spreken. De minister van BZK treedt sturend op bij het vergroten van resultaatgericht werken van de relevante veiligheidspartners. Dit gebeurt onder meer door de bestuurders te activeren de problemen, door middel van samenwerking, in regionaal verband op te lossen. Hier passen twee soorten maatregelen bij die tot doel hebben de overlast en de criminaliteit te beperken.

1. Het maken van afspraken met gemeenten (zowel de G30 als de overige gemeenten) over speerpunten in het lokale veiligheidsbeleid die in logische samenhang staan met de afspraken met de andere ketenpartners en daarnaast als doel heeft een daling van overlast en criminaliteit te bewerkstelligen.

Denk hierbij aan aanpak urgentiegebieden, de realisatie van een geïntegreerde Landelijke ICT-infrastructuur voor de veiligheidspartners, het aanvalsplan sociale veiligheid in het openbaar vervoer, versterking van de bestuurlijke handhaving (inclusief bestuurlijke boete), het opnemen van lokale veiligheidswensen in de regionale beleidsplannen politie en de toepassing van de een-loket-gedachte voor de afgifte van gemeentelijke vergunningen aan openbare inrichtingen.

2. Het in het kader van de uitvoering van het Veiligheidsprogramma maken van sluitende afspraken met het bedrijfsleven met als doel een daling van de overlast en de criminaliteit te bewerkstelligen.

In overleg met de private sector worden concrete veiligheidsbevorderende maatregelen in gang gezet zoals het opzetten van een landelijk dekkend net van regionale platforms criminaliteitsbeheersing, het verbeteren van criminaliteitspreventie door het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV), de uitbreiding van cameratoezicht, het maken van afspraken over beveiliging diefstalgevoelige apparaten, het openbaar maken van het gestolen goederenregister, het implementeren van diverse keurmerken en het maken van afspraken met de Bond van verzekeraars over invoering premiedifferentiatie bij preventieve maatregelen.

3. Nader geoperationaliseerde doelstellingen

Operationele doelstelling 2: Het bevorderen van veiligheidsbeleid op nationaal niveau

Instrumenten voor de verwezenlijking van deze doelstelling

– Uitvoering programma Naar een Veiliger Samenleving1:

* invoering bestuurlijke boete per 1 juli 2005. Met de bestuurlijke boete kan door de lokale overheid worden opgetreden tegen kleine ergernissen. Voorbeelden van kleine ergernissen zijn het illegaal storten van vuilnis(zakken), hondenpoep, graffiti, foutparkeren en fietsen op de stoep;

* aanpak door gemeenten van geconcentreerde overlast in bepaalde wijken, winkellocaties, uitgaansgebieden, en natuuren recreatiegebieden;

* in het kader van het grote stedenbeleid (GSB), maken van afspraken en meerjarige ontwikkelingsplannen met gemeenten op het terrein van veiligheid (vierde pijler veiligheid).

– Publiek private samenwerking. Uitvoering Actieplan Veilig Ondernemen in samenwerking met andere departementen en bedrijfsleven. Dit actieplan richt zich in het bijzonder op bevordering van de veiligheid bij de detailhandel.

– Bijdragen/subsidies. Bijdragen aan een veiliger samenleving door preventie stevig neer te zetten en de implementatiekracht van preventiemaatregelen te vergroten. Samenbundeling van enkele subsidies aan verscheidene instellingen tot één geldstroom aan het CCV onder meer om versnippering tegen te gaan en efficiency te bevorderen. Het centrum draagt bij aan het realiseren door private en publieke partners van een veiliger woon- en leefomgeving en ondernemingsklimaat. Het centrum bevordert, ondersteunt en stimuleert daartoe samenwerkingsprojecten en genereert en draagt informatie, kennis en ervaring over naar actoren in het veld.

– Onderzoek en monitoring:

* het initiëren, ontwikkelen en het formuleren van – en sturing geven aan – de nieuwe en de bestaande strategische agenda Openbare Orde en Veiligheid in samenwerking met andere relevante partijen (bijvoorbeeld strategische agenda voor nieuwe kabinetsperiode vanaf 2007);

* het ontwikkelen, coördineren en realiseren van gegevensrapportages over onderwerpen die betrekking hebben op departementale veiligheidsvraagstukken. Voorbeeld is de Jaarrapportage Veiligheid, die tegelijk verschijnt met de oktober rapportage over de voortgang van het Veiligheidsprogramma. Een ander product is de Monitor Bedrijven en Instellingen (MBI), die de stand van zaken rond veiligheid in een aantal bedrijven en (overheids)instellingen meet;

* het voorbereiden van de integratie van drie bestaande veiligheidsmonitors tot één nieuwe monitor (Politiemonitor, Leefbaarheid en Veiligheid, POLS);

* het ontwikkelen en realiseren van een datasysteem met gegevens over sociale en fysieke veiligheid, voor het op maat en realtime kunnen leveren van informatie over de veiligheidssituatie om zodoende beter inzicht te verkrijgen.

– Landelijk Operationeel Coördinatie Centrum. Het LOCC is als een faciliterende en coördinerende organisatie een belangrijke schakel in de operationele opschaling. De kerntaak is de coördinatie van de operationele ondersteuning van de diverse disciplines bij grootschalige rampen en evenementen en de advisering hieromtrent aan het Nationaal Coördinatie Centrum en de regio's. Het LOCC heeft een permanente kernbezetting van waaruit opgeschaald kan worden. Tevens zal het LOCC reguliere operationele taken uitvoeren aansluitend op de geuite behoefte vanuit de diverse disciplines.

Financiële gevolgen

Voor deze operationele doelstelling is totaal € 5,837 mln beschikbaar, dat als volgt naar instrument is verdeeld:

Operationele doelstelling 3: Het realiseren van een samenhangende informatiehuishouding en gemeenschappelijk gebruik van ICT-voorzieningen bij de OOV-diensten en overige veiligheidspartners

Instrumenten voor de verwezenlijking van deze doelstelling.

– Gezamenlijke datatransportdienst. Voor de OOV-partners en overige veiligheidspartners wordt een gezamenlijke datatransportdienst ontwikkeld, die wordt geïntegreerd met andere basisvoorzieningen als C2000, GMS en basisgegevensregistraties.

– Concern Informatiemanagement Politie (CIP) en ICT-Servicecoöperatie Politie Justitie en Veiligheid (ISC). Het realiseren van een uniforme informatiehuishouding voor de politie, bestaande uit een gezamenlijke basisinfrastructuur, gemeenschappelijke applicaties en registers voor de verschillende bedrijfsprocessen, volgens de uitgangspunten in het ICT Bestek Politie 2001–2005. De uitvoering van het ICT Bestek Politie berust bij de coöperaties CIP en ISC, die onder toezicht staan van de Bestuursraad ICT Politie (voorheen Regieraad ICT Politie). Op basis van een bijdrageregeling en met in achtneming van financiële kaders stelt BZK aan de hand van jaarplannen de jaarlijkse bijdrage aan deze coöperaties vast. De voortgang wordt gemonitord en eventueel wordt geïntervenieerd. In een jaarlijkse kaderbrief worden de beleidsprioriteiten van BZK op het gebied van ICT aan de coöperaties bekend gemaakt.

– Adviescommissie Coördinatie ICT Rampenbestrijding (ACIR). Het bereiken van een optimale informatievoorziening, -uitwisseling en -ontsluiting en ICT-ondersteuning tussen de veiligheidspartners bij de rampenbestrijding. Hiervoor is de Adviescommissie Coördinatie ICT Rampenbestrijding (ACIR) voor één jaar ingesteld. In deze commissie zijn de betrokken veiligheidspartners vertegenwoordigd. De ACIR heeft tot taak het opstellen van een advies hoe een kwalitatief goede informatievoorziening ten behoeve van de rampenbestrijding bereikt kan worden. Vervolgens zal een kabinetsstandpunt worden opgesteld en gestart worden met de implementatie van het plan van aanpak van de ACIR.

– Geïntegreerd Meldkamer Systeem (GMS). Het realiseren van een operationeel en betrouwbaar geïntegreerd meldkamersysteem (GMS) in alle meldkamers van de veiligheidsregio's dat voorziet in de functionaliteit die is afgesproken met de gebruikers. Het herstructureren van de software van GMS (leidend tot versie 5.0), die toekomstvast is en de basis vormt voor de verdere ontwikkeling van GMS. De functionaliteit van de in 2004 bevroren versie 4.1 van GMS vormt hierbij het uitgangspunt, waarbij de goede delen van die versie worden hergebruikt voor versie 5.0. De geplande realisatiedatum voor oplevering van GMS 5.0 is medio 2006.

– Digitale radiocommunicatienetwerk (C2000). Een operationeel digitaal radiocommunicatienetwerk C2000 voor politie, brandweer, ambulancezorg en Koninklijke Marechaussee in alle veiligheidsregio's en borgen dat C2000 een operationeel inzetbaar en beheersbaar systeem blijft gedurende vele jaren. Het voeren van het strategische beheer over C2000. Dit houdt in het toezien op het naleven van de landelijke afspraken over gebruik, beveiliging, beheer en onderhoud, de financiering van de kosten die zijn verbonden aan de exploitatie van het systeem en het rapporteren hierover aan de Tweede Kamer gedurende de jaren 2005 en 2006.

Op basis van jaarplannen van de beheerorganisatie C2000 zal BZK, in overleg met de strategische partners van C2000 (VWS, Defensie en de directies Politie en Brandweer van BZK), de kostenverdeelsleutel vaststellen voor het gebruik van C2000.

Financiële gevolgen

Voor deze operationele doelstelling is totaal € 118,707 mln beschikbaar, dat als volgt naar instrument is verdeeld:

Operationele doelstelling 6: Het bevorderen van veiligheidsbeleid op internationaal niveau

Instrumenten voor de verwezenlijking van deze doelstelling

– Een bijdrage leveren aan de nadere implementatie van het NRBC-overallprogramma (Nucleair, Radiologisch, Biologisch, Chemisch) op het terrein van civiele bescherming van de EU en aan de verbetering van de onderlinge bijstandsverlening van lidstaten bij rampen.

– Een bijdrage leveren aan de implementatie van het CEP Action Plan for CBR-agents (Chemisch, Biologisch, Radiologisch) van de NAVO ter voorkoming van biologische incidenten.

– Uitvoering van de relevante punten uit het EU-actieplan ter bestrijding van terrorisme (zoals door de Europese Raad van 17/18 juni 2004 vastgesteld) vindt plaats in nauwe samenwerking met de nationale terrorismecoördinator.

– Het uitwerken van de voorstellen op de volgende terreinen: grensoverschrijdende samenwerking, voertuigcriminaliteit, transportpolitie, integriteit politie, gegevensuitwisseling politiediensten en implementatie Europol Informatie Systeem, operationalisering Joint Investigation Teams, uitvoering plan Wiarda, NCIPS.

– Het aangaan van samenwerkingsprogramma's met de nieuw toegetreden landen van de EU op het gebied van de rampenbestrijding en de politiële samenwerking. Ook gaan we structurele bilaterale samenwerking met de nieuwe toetreders per 1 mei 2005 omvormen tot structurele multilaterale samenwerking in EU-kader.

– Uitvoeren van de afspraken met de buurlanden Duitsland en België op het terrein van de rampenbestrijding en de politiële samenwerking.

Financiële gevolgen

Voor deze operationele doelstelling is € 7,498 mln beschikbaar.

4. Tabel Budgettaire gevolgen van beleid

In 2004 is DGOOV gereorganiseerd. De start van de nieuwe organisatie is per 1 september 2004. In de nieuwe organisatiestructuur komen de nieuwe ambities van OOV tot uitdrukking. De reorganisatie heeft geleid tot een herschikking van activiteiten binnen de operationele doelstellingen van artikel 4. De activiteiten van operationele doelstelling 4.4. zijn mede als gevolg van het in de beheersfase terecht komen van C2000 onder gebracht onder de ICT-activiteiten van operationele doelstelling 4.3. De activiteiten van operationele doelstelling 4.5 zijn onder gebracht onder de activiteiten van integraal veiligheidsbeleid (4.2).

5. Budgetflexibiliteit

6. Veronderstellingen in effectbereiking, doelmatigheid en raming

– Operationele doelstelling 2. Het programma Naar een veiliger samenleving geeft aan welke concrete doelstellingen het kabinet voor 2006 nastreeft en hoe het kabinet die doelstellingen wil bereiken. Vanaf 2006 moet de criminaliteit en overlast in Nederland 20% tot 25% minder zijn.

– Operationele doelstelling 3. Voor het project C2000 wordt verondersteld dat in de loop van 2005 het digitale radiocommunicatienetwerk voor politie, brandweer, Koninklijke Marechaussee en geneeskundige hulpverleningsdiensten volledig operationeel zal zijn. Daarna doet de beheerfase haar intrede.

BELEIDSARTIKEL 14: TOEZICHT EN ONDERZOEK OPENBARE ORDE EN VEILIGHEID

1. Algemene beleidsdoelstelling

De Inspectie Openbare Orde en Veiligheid (Inspectie OOV) draagt bij aan het behoud c.q. het vergroten van het vermogen van politie, brandweer en rampenbestrijding om publieke taken naar behoren uit te voeren.

De Onderzoeksraad voor veiligheid (Ovv) verricht onafhankelijk, integraal en thematisch onderzoek en stelt op grond daarvan aanbevelingen op ten behoeve van het structureel vergroten van de veiligheid.

2. (Directe) verantwoordelijkheid minister

De Minister van BZK houdt op grond van de artikelen 53a van de Politiewet 1993, 32 en 33 van de Wet op het LSOP en het politieonderwijs en 19 en 19a van de Brandweerwet 1985, toezicht op de (kwaliteit van) politie, politieonderwijs, brandweer en rampenbestrijding. De Inspectie Openbare Orde en Veiligheid is namens de minister met deze toezichtstaak belast. De minister is daarmee direct verantwoordelijk voor het toezicht.

3. Nader geoperationaliseerde doelstellingen

Operationele doelstelling 1: Inspectie Openbare Orde en Veiligheid

Wat willen we bereiken?

De Inspectie OOV richt zich op de kwaliteitsverbetering van politie, brandweer en rampenbestrijding zowel op systeemniveau als op het niveau van de afzonderlijke organisatie. De Inspectie OOV stelt door middel van stimulerend toezicht de verantwoordelijke besturen in staat de veiligheid van de burger te vergroten.

De Inspectie OOV streeft naar het vergroten van effectiviteit en efficiency van het toezicht op het terrein van OOV, met het oog op de integrale benadering van veiligheid en het voorkomen c.q. beperken van toezichtslast.

Wat gaan we daarvoor doen?

De Inspectie OOV wil de kwaliteit van politie, brandweer en rampenbestrijding behouden c.q. vergroten door middel van systematisch toezicht. Dat wil zeggen periodiek uitgevoerde inspecties op het niveau van de individuele toezichtsobjecten (politie- brandweerkorpsen, politieonderwijsinstituten, hulpverleningsregio's, inclusief de betrokken diensten en organisaties). De inspecties worden aangevuld met thematische onderzoeken, die inzicht verschaffen in specifieke onderwerpen. Tot slot verricht de Inspectie OOV incidenteel onderzoek naar aanleiding van maatschappelijke of politieke actualiteit.

Het vergroten van effectiviteit en efficiency van het toezicht wordt bereikt door intensieve samenwerking en afstemming met andere rijksinspecties rondom het thema veiligheid.

In 2005 verricht de Inspectie OOV de volgende activiteiten:

– Met betrekking tot het inspecteren van de politie wordt het toezichtsarrangement en bijbehorend instrumentarium ontwikkeld.

– Ten aanzien van de politiezorg wordt, mede t.b.v. risicoanalyse, een (partiële) bestandsopname bij politiekorpsen uitgevoerd. De uitkomsten van de risicoanalyse kunnen aanleiding zijn tot nader onderzoek.

– Ten aanzien van de brandweerzorg wordt het instrumentarium ontwikkeld en in een nader te bepalen aantal gemeentelijke brandweren beproefd.

– Het Instituut voor de Basis Politiefunctie wordt onderzocht op behaalde prestaties, de actualiteit van de gegevens, de ontwikkeling van de kwaliteitszorg en de signalering van mogelijke riscio's in de verdere ontwikkeling (jaarlijks onderzoek).

– De drie postinitiële onderwijsinstituten van politie worden onderzocht ten aanzien van de kwaliteit van de opleiding, de examinering en de naleving van wettelijke voorschriften (periodiek kwaliteitsonderzoek).

– In vijf regio's wordt, in samenwerking met andere betrokken rijksinspecties, de voorbereiding van de rampenbestrijding doorgelicht.

– Diverse thematische onderzoeken op het terrein van politie, brandweer en rampenbestrijding:

* Onderzoek naar de wijze waarop de provincie invulling geeft aan haar taak bij (de voorbereiding op) de rampenbestrijding, als toezichthouder op de planvorming en als partner bij de voorbereiding op de rampenbestrijding.

* Onderzoek naar de kwaliteit van de examinering van de initiële opleidingen op de niveaus 2, 3 en 4 in het politieonderwijs.

* Mede afhankelijk van de uitkomsten van extern accreditatieonderzoek, wordt onderzoek verricht naar kwaliteit van de opleiding voor Politiekundige Master (niveau 6).

* Onderzoek Bestuurlijke betrokkenheid bij de brandweer.

* Onderzoek Voorbereiding optreden bij spoorwegongevallen.

* Onderzoek naar de beveiliging van tapkamers.

* Onderzoek bij een aantal politiekorpsen naar het aspect professionaliteit, integriteit respectievelijk paraatheid.

* De Inspectie OOV participeert in het onderzoek met betrokken rijksinspecties: Integraal Toezicht Jeugd.

De activiteiten van de Inspectie OOV zijn verder uitgewerkt in het werkplan 2005.

Wat mag het kosten?

€ 4,1 mln.

* De evaluatie is doorgeschoven van 2004 naar 2005 in verband met een tussentijdse evaluatie/aanpassing van het instrumentarium in 2004.

Operationele doelstelling 2: Onderzoeksraad voor veiligheid

Naar aanleiding van het Onderzoeksrapport van de Commissie Onderzoek Vuurwerkramp en het eindrapport van de Commissie Onderzoek Cafébrand heeft het Kabinet destijds nut en noodzaak onderschreven van het onafhankelijk integraal ongevallenonderzoek. Door dit onderzoek wordt lering getrokken uit de gebeurtenissen teneinde te trachten herhalingen te voorkomen. Per 1 januari 2005 fungeert de Ovv als eerste onafhankelijk onderzoeksorgaan in het Koninkrijk, dat op eigen gezag besluit tot het doen van onderzoek naar de oorzaak van (ernstige) ongevallen en rampen of een dreiging daartoe. Uit het onderzoek dient lering te worden getrokken en aanbevelingen te worden gedaan om de structurele veiligheid te vergroten.

Wat willen we bereiken?

Formuleren van zodanige aanbevelingen, opgenomen in de onderzoeksrapporten van de Ovv en gericht aan overheden en bedrijfsleven, dat zij bijdragen tot het vergroten van de structurele veiligheid binnen het Koninkrijk.

Wat gaan we daarvoor doen?

Doen van onderzoek en aanbevelingen naar aanleiding van een voorval of (reeks van) incidenten.

Wat mag het kosten?

Afkomstig uit het BZK-budget van de Raad voor Rampen en Calamiteiten: € 2,512 mln. De budgetten voor de Defensie-ongevallenraad i.o. en de Raad voor de Transportveiligheid zullen (na feitelijke formele oprichting van de Ovv) worden overgeheveld naar artikel 14.2 op de BZK-begroting en zijn bestemd voor de Ovv.

4. Budgettaire gevolgen van beleid

5. Budgetflexibiliteit

Toelichting: Aangezien de Inspectie OOV en de Ovv twee afzonderlike organisaties zijn, is er voor gekozen de budgetflexibiliteit afzonderlijk voor de operationele doelstellingen weer te geven.

6. Veronderstellingen in effectbereiking, doelmatigheid en raming

Operationele doelstelling 14.1: De Inspectie OOV streeft er naar alle politiekorpsen, politieonderwijsinstellingen en rampbestrijdingsorganisaties één maal per vier jaar te inspecteren. Na ontwikkeling en beproeving van het instrument zal eerst een bestandsopname gedaan worden. In de daaropvolgende cyclus van inspectie moeten de effecten van verbetering aantoonbaar zijn en kan aan onderlinge vergelijking worden gedaan.

De ervaringen bij het toezicht op de rampenbestrijding in 2003 en 2004 hebben er toe geleid dat in het vervolg het instrumentarium gefaseerd zal worden toegepast. De doorlooptijd van de inspectie wordt afhankelijk van de prestaties van de veiligheidsregio. Het streven is om in 2005 in vijf veiligheidsregio's met het eerste deel van het instrumentarium te starten. Afhankelijk van de prestaties van de regio's zal het aantal te inspecteren regio's moeten worden bijgesteld.

In het werkplan 2005 van de inspectie OOV worden de onderzoeken in 2005 onderbouwd en toegelicht.

Operationele doelstelling 14.2: De vaststelling van het jaarbedrag is gebaseerd op aannames van onderzoekskosten voor V&W, Defensie en BZK (incl overige terreinen). Hoe de financiële groei van de nieuwe raad zich de komende jaren manifesteert is nog niet geheel duidelijk. Voor een prognose van de meerjarencijfers zijn geen concrete gegevens over de onderzoekskosten voor de niet-transportsectoren voorhanden. De komende jaren zullen dus op basis van het onderzoeksaanbod op alle sectoren en de onderzoekservaringen de meerkosten voor de Ovv nader moeten worden vastgesteld.

BELEIDSARTIKEL 5: NATIONALE VEILIGHEID

1. Algemene beleidsdoelstelling

De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) bevordert de nationale veiligheid als bedoeld in de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) en de Wet veiligheidsonderzoeken.

2. (Directe) verantwoordelijkheid minister

a. Het zorgdragen voor het verrichten van onderzoek gericht op het verkrijgen van kennis van en inzicht in personen, (inter)nationale organisaties en fenomenen die aanleiding geven tot een ernstig vermoeden dat zij een bedreiging vormen voor de democratische rechtsorde, de staatsveiligheid of andere gewichtige belangen van de staat, alsmede voor het eventueel operationeel preventief optreden tegen deze bedreigingen.

b. Het zorgdragen voor het verrichten van veiligheidsonderzoeken als bedoeld in de Wet veiligheidsonderzoeken.

c. Het zorgdragen voor de bevordering van maatregelen ter bescherming van de onder a genoemde belangen, waaronder begrepen maatregelen ter beveiliging van gegevens waarvan de geheimhouding door de nationale veiligheid wordt geboden en van die onderdelen van de overheidsdienst en van het bedrijfsleven die van vitaal belang zijn voor de instandhouding van het maatschappelijk leven.

d. Het zorgdragen voor het verrichten van onderzoek betreffende andere landen.

3. Nader geoperationaliseerde doelstellingen

Naast de apparaatdoelstelling wordt de beleidsdoelstelling van de AIVD in de begroting niet verder uitgewerkt naar operationele doelstellingen. Wel wordt per werkterrein het beoogde effect en de daartoe te verrichten activiteiten, alsmede de daartoe te maken kosten benoemd.

Werkterrein 1: Bescherming van de democratische rechtsorde, staatsveiligheid en andere gewichtige belangen van de staat

Wat willen we bereiken?

– Het adequaat informeren van verantwoordelijken en belanghebbenden over (potentiële) bedreigingen van de democratische rechtsorde, de staatsveiligheid, of andere gewichtige belangen van de staat, teneinde hen in staat te stellen maatregelen te treffen om de gesignaleerde dreigingen tegen te gaan, alsmede het eventueel operationeel preventief optreden tegen deze bedreigingen, op de volgende aandachtsgebieden:

* Terrorisme;

* Gewelddadig activisme;

* Radicaliseringstendensen;

* Economisch en financieel onderzoek;

* Ongewenste bemoeienis van vreemde mogendheden;

* Contra-proliferatie van massavernietigingswapens;

* Internationale organisaties;

* Migratie.

– Het effectief samenwerken met en verlenen van ondersteuning aan zusterdiensten op de Antillen en Aruba.

Wat gaan we daarvoor doen?

– Terrorisme: het onderzoeken van personen en organisaties die op enigerlei wijze deelnemen aan terrorisme in of vanuit Nederland of dit ondersteunen; tevens vindt onderzoek plaats naar fenomenen die hiermee verband houden.

– Gewelddadig politiek activisme: het onderzoeken van politiek activistische personen en organisaties, die (mogelijk) gebruik maken van geweld om hun doelen te bereiken.

– Radicaliseringstendensen: het onderzoeken van radicaliseringsprocessen onder bevolkingsgroepen in Nederland, in het bijzonder binnen de moslimgemeenschap.

– Economisch en financieel onderzoek: het onderzoeken en zonodig verstoren van geldstromen van en naar terroristische en extremistische groeperingen.

– Ongewenste bemoeienis van vreemde mogendheden: het onderzoeken van ongewenste tegen Nederland gerichte activiteiten van vreemde mogendheden, vaak door inzet van hun inlichtingen- en veiligheidsdiensten, zoals het ondersteunen van terrorisme, het bevorderen van radicalisering van in Nederland verblijvende (voormalige) landgenoten en het verwerven van kennis en materiaal voor de vervaardiging van massavernietigingswapens en hun overbrengingsmiddelen en het verwerven van staatsgeheimen. Het onderzoek is er op gericht dergelijke activiteiten te frustreren door beleidsverantwoordelijk en andere belanghebbenden in bijvoorbeeld industrie en wetenschap, tijdig te informeren.

– Contra-proliferatie van massavernietigingswapens: het onderzoeken van de verwervingsactiviteiten door diverse staten (o.a. Iran, Pakistan, Libië en Noord-Korea ) van grondstoffen, materialen en kennis die van belang zijn voor de productie van massavernietigingswapens en hun overbrengingsmiddelen en naar de programma's van die landen ter verkrijging van dergelijke wapens; dit om de verantwoordelijke autoriteiten en andere belanghebbenden zowel nationaal als internationaal tijdig te kunnen waarschuwen teneinde de export van materialen en kennis vanuit Nederland te voorkomen en om te voorkomen dat dergelijke materialen de landen van zorg bereiken en eveneens het onderzoek naar de dreiging dat terroristen in Nederland de beschikking kunnen krijgen over chemische, biologische en radiologische strijdmiddelen, alsmede het bevorderen van maatregelen ter voorkoming daarvan, zowel door de overheid als door industrie en wetenschap.

– Internationale organisaties (m.n. ICTY en ICC): het onderzoeken van (potentiële) gewelddadige of terroristische dreigingen ten aanzien van internationale organisaties.

– Migratie: het onderzoeken van de mogelijkheden van misbruik van migratiekanalen door personen die een gevaar kunnen vormen voor de nationale veiligheid, zoals bijvoorbeeld leden van terroristische netwerken, alsmede het informeren van beleidsverantwoordelijken (IND, Justitie, Buitenlandse Zaken etc.) op een zodanige manier dat dit misbruik kan worden voorkomen.

– Antillen en Aruba: het gezamenlijk met de VNA en de VDA onderzoeken van (internationaal) terrorisme en andere bedreigingen voor de veiligheid en andere gewichtige belangen van de Nederlandse Antillen en Aruba; het ondersteunen van de VNA en VDA in de ontwikkeling van hun professionaliteit.

Wat mag het kosten?

Deze aandachtsgebieden vragen als gevolg van diverse ontwikkelingen regelmatig bijstelling van de inzet. Naar huidig inzicht bedragen de kosten van de inzet ca € 54 mln (ca 57% van het apparaat).

Werkterrein 2: Veiligheidsonderzoeken

Wat willen we bereiken?

Het bevorderen dat vertrouwensfuncties worden vervuld door personen waartegen uit het oogpunt van de nationale veiligheid geen bedenkingen bestaan.

Wat gaan we daarvoor doen?

– Het beoordelen van en instemmen met de lijst vertrouwensfuncties.

– Het uitvoeren van veiligheidsonderzoeken naar personen die vertrouwensfuncties (gaan) bekleden en het afgeven, intrekken of weigeren van verklaringen van geen bezwaar.

– Het houden van toezicht op veiligheidsonderzoeken die, onder mandaat van de AIVD, worden uitgevoerd door de politie en de Koninklijke marechaussee.

Wat mag het kosten?

Deze aandachtsgebieden vragen als gevolg van diverse ontwikkelingen regelmatig bijstelling van de inzet. Naar huidig inzicht bedragen de kosten van de inzet ca € 13 mln (ca 13% van het apparaat).

Toelichting:

De tabel met prestatiegegevens over veiligheidsonderzoeken is gewijzigd t.o.v. eerdere jaren:

– Binnen het onderscheid tussen onderzoeken die door de AIVD en onderzoeken die door derden (onder supervisie van de AIVD) worden gedaan, wordt nu ook een onderscheid gemaakt tussen soorten onderzoek: veldonderzoeken en administratieve onderzoeken. Veldonderzoeken zijn onderzoeken waarbij ook interviews worden gehouden; administatieve onderzoeken beperken zich tot naslagen. Het onderscheid is relevant i.v.m. het verschil in capaciteitsbeslag.

– In eerdere jaren was de verwachte realistie van het voorgaande jaar opgenomen in een kolom «Basiswaarde». Deze is nu opgenomen in de kolom «Aantal geplande onderzoeken 2004», terwijl in de kolom «Aantal gevraagde onderzoeken» de vraag naar het aantal veiligheidsonderzoeken aan het overzicht is toegevoegd. Dit is relevant i.v.m. de ontwikkelingen in de werkvoorraden. Om deze reden is ook het aantal gevraagde onderzoeken van het voorgaande jaar opgenomen.

– In de kolom «Aantal geplande onderzoeken 2005» zijn de consequenties van de uitvoering van onderzoek voor defensie-orderbedrijven door de MIVD, het aanpasen van het aantal vertrouwensfuncties bij de rijksoverheid en de groei van het aantal vertrouwensfuncties bij de politie niet verwerkt.

Werkterrein 3: Beveiligingsbevordering

Wat willen we bereiken?

Het bevorderen dat degenen die daar direct verantwoordelijk voor zijn, zorgdragen voor een goede invulling van beveiligingsmaatregelen, op met name de aandachtsgebieden: bijzondere informatie, vitale sectoren en personen, objecten en diensten behorend tot het rijksdomein. Naast deze aandachtsgebieden kunnen er vanuit werkterrein 1 andere aandachtsgebieden aan de orde komen die van de AIVD een rol vragen met betrekking tot beveiligingsbevordering.

Wat gaan we daarvoor doen?

– Het leveren van beleidsbijdragen en ontwikkelen van regelgeving (zowel nationaal en internationaal) op het gebied van beveiliging.

– Het instellen van onderzoeken naar beveiliging van personen, gebouwen, terreinen, processen en gegevensstromen, het geven van beveiligingsadviezen en het (mede) vaststellen van functies als vertrouwensfunctie en het verstrekken van dreigingsinschattingen en dreigingsmeldingen.

– Het in het kader van het stelsel van bewaking en beveiliging, op basis van dreigingsinformatie opstellen en verstrekken van dreigingsinschattingen en dreiging- en risicoanalyses voor personen en objecten die tot het publieke, rijksdomein behoren.

– Het doen bepalen van en voorzien in de behoefte van de overheid aan cryptografische producten en het evalueren van beveiligingssoftware en -hardware.

– Het verzorgen van het sleutelmanagement in het kader van cryptoverbindingen.

Wat mag het kosten?

Deze aandachtsgebieden vragen als gevolg van diverse ontwikkelingen regelmatig bijstelling van de inzet. Naar huidig inzicht bedragen de kosten van de inzet ca € 20 mln (ca 21% van het apparaat).

Werkterrein 4: Inlichtingen andere landen

Wat willen we bereiken?

Het zo tijdig mogelijk alerteren en informeren van de Nederlandse regering inzake uit het buitenland afkomstige latente en actuele dreigingen voor de nationale veiligheid. In dit verband moet met name worden gedacht aan informatie betreffende buitenlandse centra van internationaal terrorisme.

De Nederlandse regering in staat stellen bij het bepalen van standpunten over buitenlands beleid en bij het voeren van internationale onderhandelingen te beschikken over informatie terzake die via andere kanalen niet of moeilijk te verkrijgen is. In dit verband valt te denken aan informatie betreffende internationaal terrorisme en proliferatie van massavernietigingswapens.

Wat gaan we daarvoor doen?

– Het verzamelen van relevante inlichtingen, zowel met inzet van eigen middelen (open en gesloten) als via raadpleging van buitenlandse collegadiensten.

– Het in geanalyseerde en geëvalueerde vorm ter kennis brengen van de verzamelde inlichtingen van de Nederlandse regering, die de informatie op haar beurt kan inbrengen in overleg met andere regeringen.

Wat mag het kosten?

Deze aandachtsgebieden vragen als gevolg van diverse ontwikkelingen regelmatig bijstelling van de inzet. Naar huidig inzicht bedragen de kosten van de inzet ca € 9 mln (ca 9% van het apparaat).

Werkterrein 5: Apparaat

Wat willen we bereiken?

Het beschikken over een effectieve en efficiënte organisatie, waarin de wettelijke taken adequaat en op een samenhangende wijze worden uitgevoerd en het aanpassen van de organisatie aan de toegenomen vraag naar capaciteit van de beleidsverantwoordelijke en andere belangendragers.

Wat gaan we daarvoor doen?

– Het voltooien van de implementatie van een integraal kwaliteitsbeleid volgens de in 2004 geformuleerde uitgangspunten.

– Het vervangen van de geautomatiseerde document- en workflowmanagement-systemen.

– Het in overleg met afnemers en ketenpartners realiseren van een taakuitoefening die zo veel mogelijk voldoet aan de wensen van de externe omgeving.

– Het verantwoord aanpassen van de organisatie aan de toegenomen vraag naar capaciteit, m.n. ten behoeve van terrorismebestrijding.

Wat mag het kosten?

De apparaatskosten bedragen ca € 96 mln.

4. Tabel Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting:

Voor terrorismebestrijding heeft de AIVD naar aanleiding van het Actieplan Terrorismebestrijding en Veiligheid, uit 2001, meerjarig extra middelen toegewezen gekregen. Hiermee kon gedurende 2002 en 2003 een intensivering van de inzet worden gefinancierd. De intensievere inzet werd vooral benut voor meer target gericht onderzoek.

Tegelijkertijd was sprake van een meer dan evenredige toename van de kosten voor personeel en materieel, omdat hogere kwaliteitseisen gesteld werden aan nieuwe medewerkers en aan de techniek van informatisering en operationele ondersteuning. De benodigde inzet op andere aandachtsgebieden van de dienst dan het islamitisch terrorisme kwam onder druk te staan. In 2004 is een verdere intensivering op terrorismebestrijding noodzakelijk gebleken. Daartoe is scherp geprioriteerd op de diverse taken van de dienst.

Voor 2005 en verder zijn opnieuw meerjarig extra middelen toegewezen. Deze zullen vooral worden benut om de targetgerichte activiteiten – ook in de nationale en internationale samenwerking – verder uit te bouwen en onderzoek naar aan terrorisme gerelateerde fenomenen te borgen.

Voor een inlichtingen- of veiligheidsdienst is voorts het op peil houden van specifieke vaardigheden en kennis van medewerkers van eminent belang. De komende 10 jaar zullen veel ervaren medewerkers de dienst verlaten, wat noopt tot extra investeren in kennisoverdracht. Van vergelijkbaar belang is dat gebruikte (inlichtingen-)methoden en technieken state of the art zijn en dat het internationaal netwerk van inlichtingen- en veiligheidsdiensten ten volle wordt benut. Het is noodzakelijk in dit verband geld vrij te krijgen voor lange termijn investeringen, met name in techniek en interne informatiehuishouding en in internationale presentie (o.m. liaisons). Aan de commissie Bestuurlijke Evaluatie (cie. Havermans) is gevraagd in het najaar van 2004 te adviseren over de toerusting van de AIVD om op middellange termijn zo optimaal mogelijk te kunnen presteren.

5. Budgetflexibiliteit

Voor artikel 5 zijn de verplichtingen- en kasramingen gelijk.

6. Veronderstellingen in effectbereiking en doelmatigheid

Het effect van de door de AIVD te verrichten activiteiten wordt grotendeels bepaald door de wijze waarop verantwoordelijken en belanghebbenden de aan hen aangeleverde informatie aanwenden. De AIVD streeft ernaar om het informatieaanbod zo goed mogelijk af te stemmen op de behoefte, maar is hierbij gebonden aan zijn wettelijke taken. Op het gebied van de samenwerking met ketenpartners zal de AIVD de bestaande, en in 2004 nieuw gemaakte afspraken nakomen.

Het effect wordt voorts mede bepaald door de kwaliteit van de aan verantwoordelijken en belanghebbenden aangeleverde informatie. De dienst zal in 2005 gebruik maken van de eerste resultaten van het in 2004 uitgevoerde interne kwaliteitsprogramma.

De AIVD verwacht in 2005 geen afname van de spanning tussen wat van de organisatie wordt verlangd en de beschikbare capaciteit. Doorlopende aandacht voor doelmatigheid in de bedrijfsvoering zal daarvan het gevolg zijn. Vanwege de verdere groei van de organisatie, zal de aandacht daarbij vooral uitgaan naar het voorkomen van doelmatigheidsverlies. Voorts zal gedurende het jaar zonodig prioritering van de werkzaamheden plaats vinden.

BELEIDSARTIKEL 6: FUNCTIONEREN OPENBAAR BESTUUR

1. Algemene beleidsdoelstelling

Het bevorderen van een doeltreffende, doelmatige en democratische inrichting en werking van het openbaar bestuur zoals onder meer neergelegd in de Grondwet en in andere wetten, en optimalisering van de interbestuurlijke samenwerking.

Wat willen we bereiken?

Het functioneren van het openbaar bestuur en de interbestuurlijke samenwerking wordt bevorderd met behulp van een aantal instrumenten dat nader wordt uitgewerkt bij de operationele doelen. BZK wil met deze instrumenten randvoorwaarden scheppen om de toegang tot het openbaar bestuur en de volksvertegenwoordiging te waarborgen. Speerpunten hierbij zijn de herkenbaarheid en de aanspreekbaarheid van de gekozen vertegenwoordigers voor de burger, het probleemoplossende vermogen van het bestuur, een adequate dienstverlening door het ambtelijke apparaat, een goede ontwikkeling van centrumsteden in relatie tot hun omgeving en de Europa-bestendigheid van het openbaar bestuur. Hierbij wordt de verbetering van de kwaliteit van de overheid in Nederland opnieuw als noodzaak gevoeld. De gegroeide kloof tussen burger en politiek vormt een belangrijke drijfveer voor de noodzaak van een heroriëntatie op zowel inrichting (de taken) als werking (rol en werkwijze) van de overheid teneinde die kwaliteit te bevorderen.

2. (Directe) verantwoordelijkheid minister

De Minister van BZK is verantwoordelijk voor het bevorderen van een goed functioneren van het openbaar bestuur en de interbestuurlijke samenwerking. Zowel de inrichting als de werking van het openbaar bestuur dienen doeltreffend, doelmatig en democratisch te zijn.

De Minister voor BVK is verantwoordelijk voor de vernieuwing binnen deze bestuurlijke en financiële verhoudingen.

3. Nader geoperationaliseerde doelstellingen

Operationele doelstelling 2: Het ontwikkelen en onderhouden van beleid en regelgeving op het terrein van de inrichting van de medeoverheden en de financiële en bestuurlijke verhoudingen

Wat gaan we daarvoor doen?

– Gekozen burgemeester. De herkenbaarheid en de aanspreekbaarheid van gekozen vertegenwoordigers voor de burger wordt verbeterd door de komende invoering van de gekozen burgemeester en door de dualisering van provincies en gemeenten die in gang is gezet. De gekozen burgemeester zal zijn intrede doen in ons lokale bestuur. Op 26 september 2003 is de Hoofdlijnennotitie direct gekozen burgemeester1 aan de Tweede Kamer aangeboden. Vervolgens is er een tweetal concept wetsvoorstellen opgesteld. Het eerste betreft het conceptwetsvoorstel Introductie gekozen burgemeester, waarin de gewijzigde positie van de burgemeester ten opzichte van de andere gemeentelijke organen is neergelegd. Het tweede betreft de concept wetsvoorstel verkiezing burgemeester, waarin het kiesstelsel, de kiesrechtelijke procedures alsmede de regels over de campagnefinanciering zijn opgenomen. De conceptwetsvoorstellen voor advies aan de (belangen-)organisaties en adviesorganen voorgelegd. De aangepaste wetsvoorstellen zijn in juni 2004 aan de Raad van State aangeboden. Naar verwachting zal de indiening van de wetsvoorstellen bij de Tweede Kamer in het najaar plaatsvinden.

Voor een succesvolle start van de gekozen burgemeester is een vlekkeloze feitelijke invoering een noodzakelijke voorwaarde. Hiervoor is eind 2003 de Invoeringsimpuls gekozen burgemeester gestart. Onder meer door middel van verschillende methoden en vormen van onderzoek en met behulp van expertmeetings wordt in kaart gebracht welke thema's een nadere uitdieping vragen en welke activiteiten noodzakelijk zijn om een goede feitelijke invoering te garanderen. Naast de Invoeringsimpuls zal ook een voorlichtingscampagne worden gevoerd. Als gevolg van de invoering van de gekozen burgemeester zullen de benoemde burgemeesters in maart 2006 worden ontslagen. Een deel van de ontslagen burgemeesters zal aanspraak maken op rechtspositionele voorzieningen. Ten behoeve van de ontslagen burgemeesters zal flankerend beleid worden ontwikkeld en aangeboden dat erop gericht is oud burgemeesters zo snel mogelijk in het arbeidsproces te laten herinstromen. Effectief flankerend beleid zal ook als effect kunnen hebben dat de uitkeringsduur beperkt blijft.

– Dualisme. De vernieuwingsimpulsen voor dualisme in het lokale en provinciale bestuur worden voortgezet in samenwerking met de gemeenten en de provincies. Na de evaluatie in 2004 van de dualisering in de gemeenten zal in 2005 de dualisering in de provincies worden geëvalueerd.

– Versterking internationale dimensie binnenlands bestuur. BZK streeft ernaar om de bestuurlijke consequenties van het integratieproces van de Europese Unie, de grensoverschrijdende samenwerking en de internationale samenwerking zoals in de Raad van Europa meer te integreren in de inrichting en functionering van het stelsel van het binnenlands bestuur. Derhalve wordt er een beleidskader opgesteld waarin een aantal internationale en EU-ontwikkelingen op hun merites voor het stelsel van het binnenlands bestuur wordt beoordeeld. Met de uitvoering hiervan beoogt BZK te bevorderen dat het binnenlands bestuur adequaat functioneert in de context van de EU, Raad van Europa en grensoverschrijdende samenwerkingsverbanden. BZK levert voorts in 2005 een financiële bijdrage aan het Kenniscentrum Europa Decentraal, dat de decentrale overheden informatie verstrekt over EU-regels.

– Herindeling. In het kader van het herindelingsbeleid zullen zonodig, wanneer daartoe het verzoek wordt ingediend bij de Minister van BZK, (te) kleine gemeenten worden samengevoegd.

– Financiële verhoudingen. De financiële verhouding van gemeenten en provincies met het Rijk moet zodanig zijn dat de medeoverheden adequaat en op democratisch gelegitimeerde wijze invulling kunnen geven aan hun taken. BZK zorgt ervoor dat gemeenten en provincies goed worden geïnformeerd over de te verwachten ontwikkeling van uitkeringen uit gemeente- en provinciefonds. Ook zorgt BZK samen met Financiën voor voortdurend onderhoud van het verdeelstelsel van gemeentefonds en provinciefonds, een kritische toets op zowel het eigen inkomstengebied van gemeenten, als ook op de verstrekking van specifieke uitkeringen door de ministeries. BZK en Financiën zien er op toe dat bij beleidsvoornemens van het Rijk aandacht is voor de financiële consequenties ervan voor gemeenten en provincies. Daarnaast besteden zij voortdurend aandacht aan de vraag of het totaal aan gemeentelijke en provinciale inkomsten toereikend is voor de opgaven waarvoor gemeenten en provincies zich geplaatst zien. Vanaf 2004 wordt jaarlijks nagegaan of de nieuwe regelgeving ter versterking van de financiële functie van gemeenten en provincies (waaronder het besluit begroting en verantwoording voor gemeenten en provincies) aan de verwachtingen voldoet.

– Nieuwe verhoudingen. Omdat de overheid geen (hiërarchische) eenheid is, zijn onderlinge afstemming en coördinatie tussen de verschillende bestuurslagen wezenlijk om doeltreffend beleid te kunnen voeren, dat wil zeggen keuzes te doen, prioriteiten te stellen en daaraan deugdelijke uitvoering te geven. Daartoe worden de interbestuurlijke verhoudingen – in gezamenlijkheid – kritisch doorgelicht en verhelderd en wordt ingezet op verbetering van de samenwerkingsrelatie. De intentie is daarover tripartiet afspraken vast te leggen.

– Specifieke uitkeringen. Uitgangspunt voor nieuwe verhoudingen is problemen aan te pakken daar waar ze zich voordoen: decentraal, zo dicht mogelijk bij en met de burgers. Bedoeling daarvan is te zorgen dat het Rijk gaat over de dingen die het Rijk aangaan en zich niet bemoeit met wat andere overheden veel beter kunnen. Dat betekent een vergroting van de decentrale beleidsvrijheid, minder centrale regels en minder specifieke uitkeringen. In dat kader worden ook de resultaten van de Doorlichtingsoperatie Specifieke Uitkeringen onder leiding van de commissie Brinkman, zoals die is uitgevoerd in 2004, geïmplementeerd.

Het Rijk gaat ook anders sturen: ofwel door decentrale overheden geheel vrij te laten in het behalen van hun doelen. Of door te sturen op plannen, of – bij voorkeur – juist op uitkomsten. In ieder geval mag het niet voorkomen dat in één en hetzelfde beleidsproces bestuurders worden geconfronteerd met dubbele sturing: prestatieafspraken én procesvoorschriften.

– Ketenregie. Samenwerking tussen en binnen overheden én tussen overheden en maatschappelijke instellingen kan ook op een andere manier – via ketenregie – strakker georganiseerd worden en resulteren in betere maatschappelijke prestaties. Bij ketenregie zijn niet de afzonderlijke verrichtingen van de organisaties bepalend voor de maatschappelijke beoordeling, maar de wijze waarop die individuele prestaties zijn ingebed in een breder en samenhangend geheel. Ketenregie wordt gedefinieerd als het organiseren en het ontwikkelen van (betere) dienstverlening zoals ervaren door de cliënt, door de (potentiële) ketenpartners te verleiden tot betere afstemming van hun activiteiten. Ketenregie kan vooral in het sociale domein van nut zijn, omdat sprake is van complexe situaties met meerdere actoren die een bijdrage leveren aan het oplossen van maatschappelijke problemen (bijv. jeugdbeleid). Uitgangspunt moet daarbij de dienstverlening voor de klant zijn. BZK gaat in een aantal pilots op zoek naar de wijze waarop vanuit het Rijk het samenwerken in ketens kan worden gestimuleerd. Bijvoorbeeld door afspraken over maatschappelijke prestaties te maken, met gemeenten en randvoorwaarden te formuleren ten aanzien van bijvoorbeeld toegankelijkheid, participatie, informatievoorziening en privacy. Belangrijk is dat het Rijk de keten zoveel mogelijk vrij laat – conform het principe ruimte te bieden aan de uitvoering. Het Rijk zal daarop zijn aanpak moeten afstemmen op de mate van ketensamenwerking. Financieringsstromen en verantwoordingslijnen moeten daarvoor eventueel verschoven worden.

Voor zover het Rijk bemoeienis houdt met lokale vraagstukken (bijvoorbeeld omdat ze te groot zijn voor de gemeente alleen of omdat ze te duur zijn) moeten afspraken smarter gemaakt worden: heldere afspraken over outputdoelstellingen, fatsoenlijke termijnen waarbinnen die gerealiseerd moeten worden én afrekenen op resultaten.

– Toezicht. Interbestuurlijk toezicht – in de kolom Rijk, provincie en gemeenten – kent een aantal knelpunten, zoals: de overmaat aan toezicht; de rolverdeling tussen het Rijk, provincies en gemeenten; de borging van de doorwerking van regelgeving.

Een commissie onder voorzitterschap van Alders werkt een set van criteria uit voor de herijking van het interbestuurlijke toezicht. Dit moet vervolgens gaan leiden tot inzicht in noodzaak en organisatie van toezicht en rollen van de betrokken overheden, en een bundeling en stroomlijning van toezicht.

– Wgr-plus. Naar verwachting kan de verplichtende gemeentelijke samenwerking rond de zeven stedelijke regio's per 1 januari 2005 worden voortgezet op basis van de Wijzigingswet Wgr-plus. Het betreffende wetsvoorstel is op 22 april 2004 ingediend bij de Tweede Kamer.

Wat mag het kosten?

In totaal is voor deze operationele doelstelling € 8,738 mln beschikbaar. De invoering van de gekozen burgemeester maakt hier nadrukkelijk onderdeel vanuit; € 3,4 mln.

Operationele doelstelling 3: Het ontwikkelen van de rechtspositie en van het arbeidsvoorwaardenbeleid van politieke ambtsdragers

Wat gaan we daarvoor doen?

In de integrale beleidsnotitie rechtspositie politieke ambtsdragers1 zijn een aantal voorstellen gedaan, waarvan de uitvoering dient te leiden tot normalisering en modernisering van de rechtspositie van politieke ambtsdragers. Deze notitie is door het kabinet voor advies aan de Tijdelijke adviescommissie beloning en rechtspositie ambtelijke en politieke topstructuur voorgelegd. De commissie heeft op 13 april 2004 haar advies aan het kabinet uitgebracht. Het kabinet heeft in de zomer 2004 een standpunt op dit advies uitgebracht.

De invoering van de direct gekozen burgemeester heeft grote consequenties voor de huidige beroepsgroep. De personele zorg voor burgemeesters zal nadrukkelijk in het teken komen staan van deze verandering. Vooruitlopend op de flankerende voorzieningen bij ontslag zullen burgemeesters ondersteund worden bij het oriënteren op de toekomst.

Er is een toenemende behoefte aan begeleiding, zo blijkt uit de in 2004 afgeronde pilot loopbaanoriëntatie. Dit beleid wordt nu gecontinueerd door een substantiële groep burgemeesters de mogelijkheid te bieden tot deelname aan een oriëntatietraject dat inzicht geeft in de persoonlijke wensen en loopbaankansen.

De arbeidsmarktsectoren waarin de komende tijd een toename van banen verwacht wordt, zullen nader geanalyseerd worden op de geschiktheid van specifieke functies voor (ex) burgemeesters. De behoefte aan gerichte informatie onder de huidige burgemeesters zal in de periode voorafgaandaan de feitelijke invoering toe nemen. Een informatiehelpdesk zal worden ingericht en voorlichtingsbijeenkomsten zullen worden belegd om in de periode tot de invoering feitelijke informatie te verstrekken over de voortgang van het wetgevingstraject, de rechtspositie als mede de beschikbaar te stelen flankerende voorzieningen.

De verdere ontwikkeling van het burgemeestersambt zal worden gevolgd. Met behulp van de onderscheiden kern- en bestuurscompetenties zal de verandering van het huidige burgemeestersprofiel naar het gekozen burgemeestersambt worden beschreven.

Wat mag het kosten?

Op het rechtspositionele voorzieningen en arbeidsvoorwaarden politieke ambtsdragers en burgemeesters artikel is in totaal € 6,702 mln beschikbaar. Hierin zit nadrukkelijk inbegrepen alle wachtgeldkosten voor burgemeesters die bij herindeling ontslag krijgen en de wachtgelden van europarlementariërs.

Operationele doelstelling 4: Het faciliteren van politieke partijen door uitvoering van de Wet op de subsidiëring politieke partijen

Wat gaan we daarvoor doen?

Aan partijen die zetels hebben behaald in de Eerste en/of Tweede Kamer wordt jaarlijks subsidie verstrekt. Om de gestelde doelen te bereiken is een wijziging van het wettelijk stelsel gewenst. Het streven is gericht op een nieuwe Wet op de partijfinanciering, waarin het resultaat van de nog te voeren politieke discussie over onder meer het systeem van de subsidie, over het uitbreiden van de subsidiabele doelen moet neerslaan. Deze wijziging zal met terugwerkende kracht tot 1-1-2004 in werking treden. Vervolgens wordt wetgeving voorbereid over het aanscherpen van de regels voor giften en partijsponsoring.

Wat mag het kosten?

De subsidie is per 1 januari 2001, 1 januari 2002 en per 1 januari 2004 verhoogd. Het totale subsidiebedrag in 2005 komt daarmee op € 14,970 mln.

4. Tabel Budgettaire gevolgen van beleid

5. Budgetflexibiliteit

6. Veronderstellingen in effectbereiking, doelmatigheid

Operationele doelstelling 6.2:

– Dualisering gemeenten en provincies. Aan het beleid tot verduidelijking van de rolverdeling tussen gemeenteraden en provinciale staten enerzijds, en de colleges van burgemeesters en wethouders respectievelijk de colleges van gedeputeerde staten anderzijds (dualisering gemeenten en provincies), ligt de veronderstelling ten grondslag dat daarmee de volksvertegenwoordigende, controlerende en kaderstellende functies van raden en staten worden versterkt, dat het bestuur transparanter wordt voor burgers en maatschappelijke organisaties en dat de kwaliteit van het bestuur wordt vergroot;

– WGR-plus. Aan het streven naar voortzetting van de meer verplichtende bestuurlijke samenwerking op regionaal niveau ligt de veronderstelling ten grondslag dat deze samenwerking bijdraagt aan de oplossing van regionale problemen, vooral op het terrein van ruimtelijke ordening en verkeer en vervoer. Een betere regionale afstemming van het grotestedenbeleid is onontbeerlijk voor het bereiken van de maatschappelijke doelstellingen van het grotestedenbeleid;

– Benoemingswijze burgemeesters. Aan het beleid tot heroverweging van de aanstellingswijze van de burgemeester ligt de veronderstelling ten grondslag dat de huidige procedure voor burgemeesterbenoemingen niet in alle opzichten bevredigend is.

– Gemeenten en provincies in internationaal en EU-perspectief. De veronderstelling is dat de ontwikkeling en uitvoering van een beleidsnota inzake het binnenlands bestuur in internationaal en EU-perspectief de doelmatigheid en de doeltreffendheid zal bevorderen, doordat lopende en nieuwe internationale en EU-activiteiten die van invloed zijn op een goed functioneren van het binnenlands bestuur aan de hand van een helder kader kunnen worden beoordeeld.

– Interbestuurlijke samenwerking. De interbestuurlijke samenwerking en samenhang tussen bestuurlijke en financiële arrangementen vergroten de beleidseffectiviteit. Het betrekken van partners voorkomt dat betrokkenen elkaar in de wielen rijden en zorgt ervoor dat alle partners hetzelfde doel nastreven. Consensus over een gezamenlijk referentiekader is daarbij een voorwaarde.

Operationele doelstelling 6.3: Aan het beleid tot het ontwikkelen van een rechtspositie en arbeidsvoorwaardenbeleid voor politieke ambtsdragers ligt de veronderstelling ten grondslag dat de dynamische ontwikkelingen in het lokale openbaar bestuur op termijn tot een wijziging van de functie-inhoud leiden en daarmee andere eisen aan de burgemeester zal stellen. Met de voorgestelde beleidsontwikkeling wordt hierop geanticipeerd. Het doel is kwaliteit en continuïteit van het bestuur te waarborgen.

BELEIDSARTIKEL 7: INNOVATIE- EN INFORMATIEBELEID OPENBARE SECTOR

1. Algemene beleidsdoelstelling

Door inzet van informatie- en communicatietechnologie (ICT) en innovatie van werkprocessen verbeteren van het presterend vermogen van de overheid, alsmede meer specifiek de zorgvuldige vaststelling, vastlegging en gebruik van gegevens omtrent de identiteit van burgers.

De focus van het beleid is gericht op overheidsorganisaties (in de meest brede zin), burgers, bedrijven en maatschappelijke instellingen, en heeft als doelen:

– een beter presterende overheid, die

* openstaat voor vernieuwende werkwijzen en -processen,

* taken beter uitvoert en zich bij de publieke dienstverlening klant- en vraaggericht opstelt,

* geen onnodige administratieve lasten veroorzaakt,

* transparant is en de burger in staat stelt te participeren in wat de overheid doet,

* efficiënt werkt en niet onnodig het wiel opnieuw uitvindt,

* in het gebruik van ICT binnen de overheid tot de koplopers in Europa behoort;

– een overheid die verantwoordelijk is voor uitgifte en beheer van reisdocumenten.

Met ingang van de begroting 2005 wordt het innovatiebeleid binnen artikel 7 verantwoord in plaats van artikel 10.

Wat willen we bereiken?

– Verbetering publieke dienstverlening. Het doel is een niveau van dienstverlening dat voldoet aan de hoge verwachtingen van de samenleving in de 21ste eeuw, waarbij niet de logica van de overheidsorganisatie maar de behoefte van de burgers centraal staat. Meer en beter gebruik van ICT vormt het belangrijkste instrument om dat te bereiken. Een belangrijk uitgangspunt daarbij is het principe van eenmalige gegevensverstrekking, wat betekent dat aan burgers geen gegevens worden gevraagd die reeds binnen de overheid beschikbaar zijn.

Concreet wordt er naar gestreefd dat aan het einde van deze kabinetsperiode (eind 2007):

* tenminste 65% van de publieke dienstverlening langs elektronische weg kan worden afgewikkeld;

* het principe van eenmalige gegevensverstrekking is ingevoerd voor de basisgegevens met betrekking tot personen, bedrijven, gebouwen, percelen, adressen en geografische basiskaarten, alsmede voor een nog vast te stellen lijst van andere gegevens.

Voor 2005 gelden de volgende streefwaarden:

* tenminste 55% van de totale publieke dienstverlening kan elektronisch worden afgehandeld;

* het aantal elektronische transacties waarbij een door Public Key Infrastructure (PKI) ondersteunde elektronische handtekening wordt gebruikt, is binnen de domeinen overheid-overheid en overheid-bedrijfsleven met tenminste 100 000 toegenomen ten opzichte van 2004.

– Administratieve lastenverlichting burgers. Conform het regeerakkoord zullen de administratieve lasten voor burgers die door het Rijk worden veroorzaakt, met 25% worden verminderd. In 2005 zullen de eerste reducties conform de daarvoor eind 2004 door de departementen gedane voorstellen gerealiseerd worden.

– Toegankelijkheid van overheidsinformatie. Om burgers te betrekken bij wat de overheid doet, moet overheidsinformatie zonder belemmeringen te vinden en te gebruiken zijn, dat wil zeggen (ook) via het internet.

– Betere werkwijzen door innovatie. Een beter presterende overheid impliceert een veranderende overheid. Een overheid die niet innoveert kan niet voldoen aan eisen en verwachtingen die elders in de maatschappij vanzelfsprekend zijn geworden. Omdat marktprikkels in de publieke sector ontbreken, is een gerichte innovatie-impuls noodzakelijk. Die impuls bestaat uit het verzamelen en actief verspreiden van geslaagde, concreet toepasbare praktijkvoorbeelden (best practices) uit binnen- en buitenland.

– Ketenregie: ICT-kanskaarten. Vooral daar waar sprake is van complexe, sectoroverschrijdende uitvoeringsketens (zoals jeugd, toezicht en handhaving, gezondheidszorg, criminaliteitsbestrijding) is prestatieverbetering te behalen door een intelligent gebruik van ICT. Niet primair door nieuwe ICT-investeringen, maar door een herontwerp van processen (met de burger als uitgangspunt) en een beter gebruik van reeds beschikbare ICT-oplossingen. Het doel is om – samen met de betrokken vakministers en sectoren – belangrijke uitvoeringsketens te onderzoeken op de mogelijkheden om effectiever en efficiënter presteren door middel van ICT en op basis daarvan te komen tot concrete, haalbare voorstellen voor structurele verbetering.

– Gemeentelijke Basis Administratie(GBA)-stelsel.

* Het optimaliseren van het GBA-stelsel door het op termijn online maken van het GBA-stelsel en het vergroten van de flexibiliteit, kwaliteit en de marktwerking door een verregaande standaardisatie van de decentraal gebruikte GBA-systemen.

* Het verbeteren van de audit naar de kwaliteit van de GBA bij gemeenten in de vorm van een herziene regeling voor de GBA audit met ingang van 1 juli 2005. Het optimaliseren van de kwaliteit van de gegevensinvoer in de GBA door de realisatie van een elektronische database (kennissysteem) van brondocumenten. Dit systeem dient om de werkprocessen bij instanties te ondersteunen ter vaststelling van de identiteit van personen. Harmonisatie van de beveiligingseisen gesteld in de paspoort uitvoeringsregeling Nederland (PUN) 2001 en de Wet GBA.

* Invulling geven aan het kabinetsstreven om identiteitsfraude tegen te gaan door opname van biometrie op reisdocumenten, zijnde identiteitsdocumenten. Tevens voldoen aan de internationale standaarden voor biometrie op reisdocumenten.

2. (Directe) verantwoordelijkheid minister

De directe verantwoordelijkheid van de minister voor BVK betreft:

– de ontwikkeling van generieke ICT-instrumenten, -voorzieningen en -standaarden en het bevorderen van de toepassing hiervan binnen de openbare sector;

– het faciliteren van overheidsorganisaties, in het bijzonder de rijksoverheid, bij de vermindering van de administratieve lasten voor burgers;

– het stimuleren en ondersteunen van overheidsorganisaties bij de innovatie van werkprocessen en bij de toepassing van ICT ten behoeve van complexe ketenvraagstukken;

– Het beheren en onderhouden van de Reisdocumentenketen en de GBA-keten en het regisseren en faciliteren van de modernisering van de GBA.

3. Nader geoperationaliseerde doelstellingen

Operationele doelstelling 2: De innovatie van werkprocessen binnen de overheid, het verbeteren van de publieke dienstverlening, het vergroten van de toegankelijkheid van overheidsinformatie, het verminderen van de administratieve lasten voor burgers en het daartoe bewerkstelligen van een adequate en betrouwbare ICT-infrastructuur voor de openbare sector

Wat gaan we daarvoor doen?

– Publieke dienstverlening. Om de doelen ten aanzien van elektronische dienstverlening en eenmalige gegevensverstrekking te realiseren worden de volgende generieke ICT-voorzieningen ontwikkeld:

1. Een elektronische zoekmachine die de burger snel en efficiënt de weg wijst naar de gezochte overheidsdiensten, -informatie en -organisaties op internet.

2. Een gemeenschappelijke authenticatievoorziening (zgn. eOTV) ten behoeve van het elektronische verkeer met de overheid, te ontwikkelen via een groeimodel en in samenwerking met een aantal grote uitvoeringsorganisaties en EZ. Het ontwerp van de eOTV is zodanig dat overheidsdiensten de voorziening relatief eenvoudig kunnen integreren in hun eigen internetdienstverlening. In de eerste fase zal gebruik worden gemaakt van authenticatie middels gebruikersnaam en wachtwoord (pincode). Vanaf 2005 zal deze mogelijkheid worden uitgebreid met GSM-authenticatie, met reeds beschikbare voorzieningen voor internet-bankieren en met zogenaamde softwarecertificaten (domein bedrijven).

3. De invoering in 2006 van één Burger Service Nummer (voor ingezetenen én niet-ingezetenen), als belangrijkste onderdeel van een nieuw beleidskader voor persoonsnummers en -gegevens.

4. De ordening van de gegevenshuishouding van de overheid door:

– de realisatie en juridische verankering (door de respectievelijke eerstverantwoordelijke bewindspersonen) van 6 basisregistraties (personen, bedrijven, gebouwen, adressen, basiskaarten, vastgoed), waarvoor overheidsbreed een verplicht gebruik geldt en meervoudig gegevensverstrekking kan worden geëlimineerd;

– de aanwijzing van andere basisregisters waarvoor eveneens verplicht gebruik geldt;

– het vaststellen van standaarden voor gegevens (gegevenswoordenboek) en gegevensuitwisseling.

5. Een ICT-architectuur voor de elektronische overheid, inclusief het op basis daarvan formeel aanwijzen en invoeren van een coherente minimumset van technische, informatiekundige en organisatorische standaarden.

BZK faciliteert de ontwikkeling van generieke ICT-voorzieningen, -instrumenten en -standaarden. De daadwerkelijke invoering binnen de eigen organisatie is echter de verantwoordelijkheid van de betreffende organisaties zelf.

In aanvulling op de bovengenoemde projecten werken Rijk, VNG en IPO in de programma's Elektronische Gemeente (Egem) en e-Provincies (PEP) samen om de mede-overheden te ondersteunen bij de toepassing van ICT. De binnen de hierboven genoemde voorzieningen, instrumenten en standaarden vervullen daarbij een belangrijke rol, naast meer specifieke ICT-oplossingen voor het provinciale en gemeentelijke domein.

– Administratieve lastenverlichting burgers. In het voorjaar van 2005 zullen reductievoorstellen van alle ministeries gereed komen, op basis waarvan tot een taakstelling per ministerie wordt gekomen. BZK zal de voortgang hiervan volgen en waar nodig bijsturen. In 2005 zal de nulmeting naar de administratieve lasten van andere overheden voor burgers worden afgerond. Op basis daarvan zullen bestuurlijke afspraken over de vermindering van de lasten worden gemaakt. Daarnaast zal in samenwerking met de andere overheden een meldpunt worden ingericht waar burgers ongewenste administratieve lasten kunnen melden. In aanvulling op de in 2004 uitgevoerde nulmetingen van het Rijk en van de andere overheden zullen in 2005 de administratieve lasten bij specifieke doelgroepen (zoals ouderen, zorgbehoeftigen) worden onderzocht, teneinde concentraties van administratieve lasten bij bepaalde doelgroepen gericht te kunnen aanpakken. Tevens zal een structurele toetsing van nieuwe regelgeving worden ingesteld om te voorkomen dat de administratieve lastendruk alsnog aangroeit door nieuwe regelgeving. Naar verwachting zal voor de kwaliteitsborging hiervan (de expertise van) de Adviescommissie Administratieve Lasten worden ingezet.

– Toegankelijkheid van overheidsinformatie. Aan het streven naar een grotere toegankelijkheid van overheidsinformatie wordt in 2005 invulling gegeven door:

* vaststelling (in overleg met de mede-overheden) van overheidsbrede standaarden voor de uniforme ontsluiting van overheidsdocumenten op internet (in het bijzonder decentrale regelgeving, vergunningen en wettelijke bekendmakingen);

* een stimuleringsprogramma gericht op de publicatie op internet van tenminste de helft van alle verordeningen van gemeenten, provincies en waterschappen;

* publicatie door de departementen van alle openbare beleidsonderzoeken op internet;

* opname in www.wetten.nl van beleidsregels en circulaires uit de Staatscourant en verordeningen van zelfstandige bestuursorganen en publiekrechtelijke bedrijfsorganisaties;

* voorbereiding van wetgeving om officiële publicatie van wet- en regelgeving op internet mogelijk te maken;

* (zo mogelijk) verankering van de beleidslijn Naar optimale beschikbaarheid van overheidsinformatie bij de implementatie van de EU-richtlijn Commerciële exploitatie van overheidsinformatie.

– Betere werkwijzen door innovatie. Om invulling te geven aan de doelstelling van innovatie worden in het kader van het programma InAxis de volgende activiteiten uitgevoerd:

* het verzamelen, analyseren, verrijken en verspreiden van bewezen best practices, onder meer ter ondersteuning van burgerinitiatieven;

* het gericht stimuleren van experimenten en het ondersteunen van organisaties om met nieuwe oplossingen te komen en kwaliteit te verbeteren vanuit de veranderende rolverhouding ambtenaar en burger;

* onderzoek naar publieke prestaties en succes- en faalfactoren bij innovaties;

* het ontwikkelen, verbeteren en uitdragen van instrumenten waarmee innovatie en kwaliteitsverbetering vroegtijdig kunnen worden aangejaagd;

* het signaleren van institutionele en andere belemmeringen voor vernieuwingen en kwaliteitsverbetering die beleidsmaatregelen en/of aanpassing van wet- en regelgeving vergen.

De commissie Innovatie Openbaar Bestuur fungeert als aanjager voor het programma InAxis.

– Ketenregie: ICT-kanskaarten. In 2005 zullen samen met de eerstverantwoordelijke bewindslieden tenminste 3 maatschappelijk relevante uitvoeringsketens worden onderzocht op de mogelijkheden voor effectiviteitsverbetering door gerichte inzet van ICT. Deze trajecten bestaan uit:

* doorlichting van de keten op informatieknelpunten;

* identificatie van oplossingen voor die knelpunten met behulp van (bij voorkeur generieke) ICT-oplossingen, herinrichting van werkprocessen (met de klant als uitgangspunt) en/of innovatieve werkwijzen;

* het uitwerken en in de praktijk toetsen van de geïdentificeerde oplossingen middels experimenten, dan wel implementatie daarvan op brede schaal.

De coördinatie van het traject ICT-kanskaarten is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de Minister voor BVK en de Minister van EZ.

Wat mag het kosten?

Totaal is voor de realisatie van deze operationele doelstelling € 20,5 mln nodig.

Operationele doelstelling 3: Het instandhouden en optimaliseren van bestaande overheidsbrede ICT-voorzieningen, alsmede de bevordering van het gebruik hiervan

Wat gaan we daarvoor doen?

– Beheer overheidsbrede ICT-voorzieningen. Naast de onder doelstelling 2 genoemde, nog te ontwikkelen ICT-voorzieningen, is er ook een aantal reeds gerealiseerde voorzieningen, die tot stand zijn gebracht in het kader van het inmiddels afgeronde actieprogramma Elektronische Overheid. Deze hebben inmiddels een structurele organisatorische inbedding bij de Rijksoverheid gekregen, gefaciliteerd door de Stichting ICTU. Ook in 2005 zullen deze voorzieningen beheerd en in stand gehouden worden en zullen de prestaties worden geoptimaliseerd en het gebruik bevorderd. Het gaat hierbij om:

* de elektronische overheidsportaal Overheid.nl zal in 2005 worden verbeterd en uitgebreid, door een uitbreiding van de koppeling met bestaande producentenoverzichten van gemeenten, provincies en waterschappen, door ingebruikneming van een eigen database van officiële publicaties, en door een verbetering van de zoekfunctionaliteit;

* het Kenniscentrum Elektronische Overheid is opgericht ten behoeve van kennisuitwisseling en de advisering en voorlichting over en voor de elektronische overheid in brede zin. In 2005 geeft het Kenniscentrum hieraan verdere invulling, onder andere door de inrichting van een centrale Kennisbank;

* het Computer Emergency Response Team (GOVCERT.NL) zal in 2005 zijn dienstverlening uitbreiden naar overheidsorganisaties buiten de Rijksoverheid;

* de Policy Authority PKI Overheid ziet erop toe dat alle partijen (blijven) voldoen aan het gezamenlijke vastgestelde Programma van Eisen voor het gebruik van PKI binnen de overheid. De Policy Authority beheert de toelatingseisen en de basiscertificaten op basis waarvan overheidsorganisaties, bedrijven, burgers en maatschappelijke instellingen een elektronische handtekening kunnen verkrijgen, en adviseert de minister voor BVK over de toelating van partijen tot het stelsel van PKI voor de overheid;

* het Rijksoverheidsintranet RYX zal worden doorontwikkeld tot een voor vele doelen bruikbaar intranet, efficiënt en goed op de wensen en omgevingsontwikkeling afgestemd. Naast het permanent vergroten van het informatieaanbod en de functionaliteit zal specifiek aandacht worden besteed aan het bevorderen van het gebruik van RYX door specifieke doelgroepen binnen de Rijksdienst. Het speerpunt hierbij zal zijn het benutten van RYX als ondersteunende infrastructuur voor het op te richten P-direkt (voorheen Shared Service Center HRM).

Het streven is voor elk van deze voorzieningen een gepercipieerd (constant) kwaliteitsniveau te realiseren van tenminste een 7 op een schaal van 10 (zie de prestatiegegevens).

– Centrale Archief Selectiedienst (CAS). Zie toelichting bij baten-lastendienst CAS (paragraaf B.4.).

Wat mag het kosten?

Totaal is voor de realisatie van deze doelstelling € 14,6 mln beschikbaar. Een gedeelte van dit bedrag is de bijdrage van BZK aan CAS, namelijk € 5,1 mln.

Operationele doelstelling 4: het instandhouden en optimaliseren van de reisdocumentenketen en het instandhouden en ontwikkelen van het stelsel van de Gemeentelijke Basisadministratie Persoonsgegevens (GBA) zoals neergelegd in de Paspoortwet en de wet GBA

Wat gaan we daarvoor doen?

1. In het Bestuurlijk Overleg van de Minister voor BVK en VNG van 21 april 2004 is in lijn met de commissie Snellen overeengekomen om de bouw en uitrol van het startpakket voor de ontwikkeling van een modern GBA te splitsen in een startpakket gegevensverstrekking (SpG) en een startpakket actualisering (SpA). Beide pakketten worden overigens wel tegelijkertijd ontwikkeld.

Het SpG verhoogt de snelheid van raadpleging en wordt geïnstalleerd op één punt in Nederland. Iedere gemeente levert een afslag van alle gegevens uit de eigen GBA naar dat ene centrale punt, van waaruit alle afnemers van gegevens zullen worden bediend. Die concentratie van de gegevensverstrekking op één punt is veel efficiënter dan implementatie bij iedere gemeente apart en biedt nieuwe mogelijkheden om dienstverlening online op maat aan de afnemers te leveren. Daarmee kan bovendien de online beschikbaarheid van de GBA-gegevens doelmatig worden vormgegeven.

Het SpA zorgt voor uniforme gegevensopslag en gegevensbeheer bij gemeenten. Door deze uniformiteit kunnen noodzakelijke wijzigingen, bijvoorbeeld in wetgeving, relatief snel en eenvoudig worden doorgevoerd. Door beide startpakketten zal de kwaliteit van de GBA-gegevens verbeteren. Alvorens SpA wordt ingevoerd zal eerst een proof of concept worden ontwikkeld, waardoor nader inzicht zal ontstaan in de wijze waarop dit startpakket zal worden ingericht.

In 2005 wordt gestart met de bouw van SpG en wordt de proof of concept van SpA verder uitgewerkt.

2. Na een in 2004 verricht onderzoek naar de kwaliteit van het instrument audit en de mate waarin dit instrument voldoet aan de eisen van deze tijd is een nieuwe systematiek voor de audit ontwikkeld. Deze systematiek zal in 2005 worden uitgewerkt voor de specifieke onderdelen van de audit. De gewijzigde systematiek zal leiden tot een herziene regeling periodieke audit in 2005.

Na de pilot die in 2004 is afgerond en heeft opgeleverd dat het functioneren van een toegang eigenschappen brondocumenten (TEB) in de praktijk succesvol is getest, vinden vervolgactiviteiten plaats die erop zijn gericht in een gefaseerd traject te komen tot een volledig gevuld systeem dat online benaderbaar is voor daartoe geautoriseerde afnemers.

Na een eerste start in 2004 wordt in 2005 een onderzoek ingesteld naar de integratie van de beveiligingseisen die aan gemeenten worden gesteld. In 2005 wordt bezien in hoeverre de beveiligingseisen gesteld in de GBA-audit kunnen worden geïntegreerd in de eisen die het extern onderzoek reisdocumenten stelt teneinde te kunnen komen tot één extern onderzoek beveiligingseisen voor de GBA en de PUN 2001.

3. In de tweede helft van 2004 zal een praktijkproef worden gestart waarin bekeken wordt wat de gevolgen zijn van het opnemen van biometrie op het uitgifte proces van de reisdocumenten. Tevens wordt de bruikbaarheid van een document met biometrie voor grenspassage getest. Deze proef zal doorlopen in het eerste kwartaal van 2005, waarna evaluatie plaats zal vinden. De resultaten hiervan worden verwacht in de loop van het tweede kwartaal. Aansluitend op de besluitvorming in Europees verband zal, waarschijnlijk begin 2005, het wetgevingstraject in gang gezet worden en tevens het traject voor aanbesteding van de noodzakelijke aanpassingen in documenten en apparatuur. Europa neemt voor wat betreft biometrie de ICAO1 aanbevelingen over. Dit betekent dat in ieder geval gelaatsherkenning als primair biometrisch kenmerk wordt opgenomen en als tweede kenmerk waarschijnlijk een scan van twee vingers.

Wat mag het kosten?

Voor bovenstaande activiteiten 1 en 2 is totaal beschikbaar € 4,3 mln, waarbij € 3,8 mln voor activiteit 1 wordt verkregen via de leenfaciliteit.

4. Tabel Budgettaire gevolgen van beleid

5. Budgetflexibiliteit

6. Veronderstellingen in effectbereiking, doelmatigheid en raming

– Operationele doelstelling 7.2: Bij het formuleren van de operationele doelstellingen van artikel 7 is steeds aangegeven hoe deze doelen bereikt zullen worden. Hierbij wordt uitgegaan van een aantal veronderstellingen.

Een van de veronderstellingen is dat de streefwaarden die geformuleerd zijn voor eind 2004 worden gehaald. Mochten deze waarden lager uitvallen dan zal dit consequenties hebben voor het beleid van 2005.

Een andere veronderstelling is dat de commiteringsverzoeken die zijn ingediend ten laste van de zogenaamde NAP-gelden gehonoreerd worden. Onder andere voor de programma's eOTV, Burger Service Nummer, Stroomlijning Basisgegevens en Architectuur van de Elektronische Overheid zijn dergelijke verzoeken ingediend. Financiering van bovengenoemde projecten is dus deels afhankelijk van de toekenning van deze NAP-gelden.

De genoemde programma's zullen op tal van terreinen tot substantiële kostenvoordelen leiden, zoals:

* Lagere ontwikkelings- en beheerkosten voor generieke ICT-voorzieningen (o.a. gezamenlijke ontwikkeling authenticatievoorziening, verplicht gebruik basisgegevensregistraties)

* Grotere arbeidsproductiviteit (o.a. bundeling van elektronische loketten)

* Fraudebestrijding (o.a. minder identiteitsfraude door koppeling van gegevensbestanden)

Uitgangspunt is dan ook dat de gemoeide ICT-investeringen zichzelf terug verdienen.

Om deze kostenvoordelen te kunnen realiseren, dienen in een eerste ontwikkelingsfase (beperkte) centrale voorbereidings- en ontwikkelingskosten te worden gemaakt, ten behoeve van onder meer haalbaarheidsstudies, plannen van aanpak en kosten-batenanalyses. Op basis van de resultaten hiervan vindt voor elk relevant deeltraject besluitvorming plaats over de daadwerkelijke realisatie (implementatiefase), inclusief de bijbehorende bekostigingsmodaliteiten. Bij dit laatste vervullen de kosten-batenanalyses een belangrijke rol en is het profijtbeginsel leidend.

De Minister voor BVK zal met de uitvoeringsorganisaties en met VNG en IPO bestuurlijke afspraken maken over de realisatie van de gestelde doelen. Ten aanzien van de investeringen die door de uitvoeringsorganisaties en mede-overheden moeten worden gedaan, zal zoveel mogelijk worden aangesloten bij hun bestaande investeringscycli. Dit betekent dat desinvesteringen worden vermeden, maar ook dat het tempo van invoering tussen organisaties onderling aanzienlijk kan verschillen.

– Operationele doelstelling 7.4: De activiteiten die samenhangen met activiteit 3 (biometrie) zijn afhankelijk van de besluitvorming op Europees niveau en de uitkomsten van de praktijkproef en het kabinetsstandpunt daarover.

De prestatie-indicatoren voor operationele doelstelling 7.4 zijn in 2004: slagingspercentage GBA audit en reisdocumentenaudit. Vanaf najaar 2004 worden de eerste reisdocumentenaudits bij gemeenten uitgevoerd. Als streefwaarde is opgenomen een percentage van 10% gemeenten dat slaagt voor de audit. Een en ander is echter afhankelijk van het aantal gemeenten dat in 2004 een externe audit zal doen uitvoeren.

BPR (Basisadministratie Persoonsgegevens en Reisdocumenten) wenst meer inzicht te krijgen of afnemers van de GBA de gegevens daadwerkelijk overeenkomstig de daartoe door de minister verstrekte autorisaties gebruiken.

In overleg met het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) zal hiervoor een controle instrument worden ontwikkeld. Het streven is erop gericht om een convenant te sluiten met het CBP op basis waarvan het controle instrument kan worden vormgegeven. Nagegaan zal worden of het mogelijk is ook ten aanzien van de audit bij afnemers een prestatie-indicator worden ontwikkeld.

BELEIDSARTIKEL 9: GROTESTEDENBELEID

1. Algemene beleidsdoelstelling

Krachtige steden met een minimum aan bureaucratie

Wat willen we bereiken?

Het (rijksbrede) doel van grotestedenbeleid (GSB) voor de derde convenantperiode 2005–2009 (GSB III) is krachtige steden, waarin zichtbare resultaten worden geboekt met een minimum aan bureaucratie. Krachtige steden zijn grote steden1 die veilig zijn en die in staat zijn op een goede manier in te spelen op de eisen die bewoners, bedrijven, instellingen, bezoekers en recreanten aan een stad stellen. Een economisch vitale stad, met hoogwaardige vestigingslocaties en hechte sociale samenhang, die werk biedt aan wie dat zoekt. Een stedelijke samenleving die sociaal, fysiek, economische en bestuurlijk vitaal genoeg is om eigen problemen op te lossen. Grootstedelijke problematiek heeft een meervoudig karakter en dient daarom integraal benaderd te worden. Het vraagt om een programmatische aanpak, zodat steden de (implementatie van) beleid naar eigen inzicht kunnen vorm geven. Maatwerk is vereist zodat de stedelijke aanpak beter aansluit op vragen en noden van burgers, bedrijven en instellingen. Kortom, een stad die kansen biedt aan zijn burgers en waar het veilig en prettig is om te verblijven.

Voor de nieuwe convenantperiode 2005–2009 zijn de doelstellingen en de contouren van het stelsel GSB III in het voorjaar van 2004 vastgelegd in de nota Samenwerken aan de Krachtige stad2. Voor GSB III worden drie beleidsdomeinen onderscheiden: het domein Fysiek, het domein Economie en het domein Sociale Integratie en Veiligheid (SIV). De algemene doelstelling krachtige steden is voor deze domeinen vertaald in vijf outcomedoelstellingen voor de steden in GSB III:

1. Het verbeteren van de objectieve en subjectieve veiligheid;

2. Het verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving;

3. Het verbeteren van de sociale kwaliteit van de samenleving;

4. Het binden van de midden- en hogere inkomens aan de stad;

5. Het vergroten van de economische kracht van de stad.

Deze doelstellingen hebben een nauwe onderlinge afhankelijkheid en dienen dus ook in onderlinge samenhang tot ontwikkeling te worden gebracht. In paragraaf 9 De overzichtsconstructie extra-comptabel overzicht grotestedenbeleid (ECO GSB) en de doelstellingen en indicatoren in GSB III is het overzicht met de outcomedoelstellingen en de bijbehorende outcome-indicatoren opgenomen. De outcomedoelstellingen worden vervolgens vertaald in outputdoelstellingen en bijbehorende output-indicatoren. Over de outputindicatoren worden begin 2005 voor de periode 2005–2009 (GSB III) op stadsniveau afspraken gemaakt in convenanten tussen steden en rijk. Voorbeelden van enkele outputdoelstellingen zijn: 1) verbetering beheersing Nederlandse taal en kennis van de Nederlandse samenleving onder etnische minderheden (als onderdeel van het inburgeringsbeleid van de minister voor V&I) en 2) het verminderen van de criminaliteit gepleegd door volwassen en jeugdige veelplegers (zie verder paragraaf 9). Tevens wordt er bij vijf beleidsterreinen de mogelijkheid geboden stadsspecifieke indicatoren te ontwikkelen en hierover afspraken te maken (ruimte voor maatwerk).

In de onderstaande tabel staan de operationele doelstellingen en prestatie-indicatoren voor GSB voor zover het de Minister voor BVK betreft. Het gaat hierbij dus om de bijdrage van de Minister voor BVK aan het GSB in het kader van zijn hiervoor omschreven directe verantwoordelijkheid.

Het eerste operationele doel (behorend bij artikel 9.2) is faciliteren van de steden bij het behalen van resultaten door in te zetten op ingrijpende vermindering van de rijksbureaucratie, beperking van de rijkssturing tot hoofdlijnen, ontschotting van geldstromen, vereenvoudiging van de programmavereisten, afschaffing van de dubbele verantwoording en meerjarige zekerheid voor de duur van het convenant.

Het tweede operationele doel (behorend bij artikel 9.3) is steden te stimuleren om de afspraken in de convenanten voor GSB III te bereiken.

2. (Directe) verantwoordelijkheid minister

De Minister voor BVK is verantwoordelijk voor de rijksbrede inhoudelijke samenhang en stelselmatige aanpak van het grotestedenbeleid (GSB). Deze rol wordt uitgeoefend ten opzichte van alle bij het GSB betrokken departementen en steden en de op steden gerichte Europese structuurfondsen. Hiertoe heeft hij tevens budgettaire medeverantwoordelijkheid, die hem de bevoegdheid geeft mee te beslissen over de departementale onderwerpen binnen het GSB ten einde de inhoudelijke samenhang en stelselmatige aanpak te bewaken. Rijksbreed zijn de voor GSB relevante regelingen en hun budgettaire omvang weergegeven in het Extra Comptabel Overzicht (ECO) GSB (paragraaf B.9.). Per regeling is daarin aangegeven hoeveel geld beschikbaar is voor het totale beleidsterrein en hoeveel daarvan naar de grote steden gaat. Daarnaast is de minister tevens verantwoordelijk voor de coördinatie van het Europese GSB dat in tien Nederlandse steden wordt gevoerd.

Het kabinet is gezamenlijk verantwoordelijk voor een samenhangend en ontkokerd GSB. Om krachtige steden te worden faciliteert het rijk de steden door in te zetten op ingrijpende vermindering van de rijksbureaucratie, beperking van de rijkssturing tot hoofdlijnen, ontschotting van geldstromen, vereenvoudiging van de programmavereisten, afschaffing van de dubbele verantwoording en meerjarige zekerheid voor de duur van het convenant.

De steden dienen hun inzet zoveel mogelijk te kunnen richten op het bereiken van (meetbare) resultaten, met een minimum aan bureaucratie. De daadwerkelijke uitvoering van het GSB is de verantwoordelijkheid van de steden.

Voor de inhoudelijke samenhang en het beheer van de desbetreffende brede doeluitkeringen (BDU's) in het domein Fysiek, het domein Economie en het domein SIV zijn respectievelijk de Minister van VROM, de Staatssecretaris van EZ en de Minister voor BVK aangewezen. De overige bij het GSB betrokken vakministers zijn en blijven beleidsmatig verantwoordelijk voor het eigen sectorale GSB-beleid. Deze verantwoordelijkheden en vakdepartementale doelstellingen worden in de desbetreffende begrotingen opgenomen. Dit artikel van de begroting van BZK is de centrale plaats binnen de rijksbegroting waar een rijksbreed overzicht wordt gegeven van het GSB.

3. Nader geoperationaliseerde doelstellingen

Operationele doelstelling 2: Krachtige steden faciliteren door het ontwikkelen van een samenhangend gecoördineerd en ontkokerd beleid

Wat gaan we daarvoor doen?

De Minister voor BVK ontwikkelt en coördineert de randvoorwaarden voor de aanpak en de inhoud van het GSB beleid richting de steden en de betrokken departementen. Daarbij worden de volgende instrumenten ingezet:

1. Het rijksbeleidskader, onderdeel van de nota Samenwerken aan de Krachtige stad, bevat rijksbreed en geïntegreerd de GSB-doelstellingen op de drie GSB-domeinen. In 2005 moeten de ontwikkelingen zo ver zijn dat de steden de uitgangspunten van deze nota kunnen implementeren en operationaliseren. Op rijksniveau is BZK verantwoordelijk voor het bewaken en faciliteren van de implementatie en operationalisatie van het geïntegreerde beleidskader. Voor wat betreft het sociale domein coördineert BZK de rijksbrede beleidsinhoudelijke samenhang en procesmatige voortgang en afstemming (frontoffice). De vakdepartementen zijn en blijven verantwoordelijk voor hun eigen beleidsterreinen binnen dit domein (backoffice).

2. Met ingang van 1 januari 2005 zijn de rijksuitkeringen voor het GSB gebundeld in drie brede doeluitkeringen BDU's: de BDU SIV, de BDU Economie en de BDU Fysiek. De steden ontvangen in GSB III per domein de rijksbijdrage via deze BDU's. In GSB III is dus sprake van drie ontschotte geldstromen met minder en vereenvoudigde voorwaarden. Steden krijgen meer bestedingsvrijheid en beleidsruimte. Ze kunnen daardoor resultaatgericht, programmatisch en integraal te werk kunnen gaan. Het uitgangspunt is dat steden zelf het beste keuzes kunnen maken voor een eigen aanpak.

Niet alleen de steden moeten in 2005 werken met de BDU's. Ook het rijk moet dat. BZK is verantwoordelijk voor de implementatie en operationalisatie op rijksniveau van de BDU SIV vanaf 2005, zoals EZ en VROM verantwoordelijk zijn voor de BDU Economie en de BDU Fysiek. BZK bewaakt in dit kader de interdepartementale financiële ontwikkelingen op het gebied van de BDU SIV. Er is afgesproken om eventuele nieuwe geldstromen in de toekomst in de BDU's op te laten gaan, zodat er niet opnieuw een woud aan regelgeving ontstaat. Het gaat hier dus met name om financieel beleidsmatige activiteiten waar de Minister voor BVK verantwoordelijk voor is. De vakministers zijn en blijven verantwoordelijk voor hun financiële bijdrage aan de BDU SIV. De administratieve handelingen die BZK uitvoert in het kader van de BDU SIV vallen onder de operationele doelstelling 9.3 (zie hierna).

3. Begin 2005 maken Rijk en steden in de maatwerkconvenanten meetbare afspraken over de outputindicatoren uit het geïntegreerde beleidskader in de nota Samenwerken aan de Krachtige stad en over enkele stadspecifieke outputindicatoren. De afspraken tussen Rijk en steden zijn gebaseerd op de Meerjaren Ontwikkelingsprogramma's (MOP's) van de steden met daarin hun stadsvisie voor de periode GSB III. In 2004 heeft het rijk het ambitieniveau ex-ante getoetst in relatie tot de lokale situatie, de omvang van de financiële rijksbijdrage, vigerend provinciaalbeleid en rijksbeleid en de regionale situatie. De overeenstemming daarover resulteert in ondertekening van convenanten begin 2005.

4. De jaarlijkse GSB-monitor, het Jaarboek GSB, biedt inzicht in de situatie in de grote steden, de voortgang van de steden op de 9 doelstellingen in GSB II. Het Jaarboek 2004, de laatste monitor GSB II, zal feitelijk de gerealiseerde eindwaarden voor GSB II op de outcome-indicatoren per stad bevatten. Deze eindwaarden vormen een basis voor de eindverantwoording van steden aan het Rijk.

Eind 2005 verschijnt de eerste monitor GSB III. In GSB III is gedurende vijf jaar sprake van drie monitormomenten: bij de nulmeting in 2005, bij de midterm review in 2007 en bij de eindmeting in 2010. In GSB III wordt niet langer jaarlijks, maar alleen bij de midterm review, door het rijk gevraagd om (tussentijdse) beleidsmatige informatie. De monitor nieuwe stijl bevat een voortgang op de doelstellingen uit het beleidskader GSB III. Dit zijn zowel outcome- als output-indicatoren (zie paragraaf 9). Het is de inzet de GSB-relevante sectorale en departementale monitors zoveel mogelijk te stroomlijnen, opdat geen overbodige aanvullende informatie aan steden wordt gevraagd. De gegevens die van steden komen om de monitor te vullen zullen zoveel mogelijk via één (virtueel) loket aangeleverd worden. Bezien wordt of dit loket aan het einde van GSB III een rol dient te spelen bij de financiële verantwoording over de bestedingen in het kader van de BDU's. Naast de monitor in 2007 zal er bij de midterm review in datzelfde jaar aanvullend onderzoek gedaan worden om een tussenstand op te stellen van het GSB III.

5. Het Extra Comptabel Overzicht (ECO) budgetten GSB maakt inzichtelijk en transparant welke regelingen in het GSB zijn opgenomen en wat hun budgettaire omvang is. Voor steden biedt de indicatieve verdeling, een direct van het ECO afgeleid overzicht, meerwaarde omdat het hen inzicht geeft in de omvang van de middelen die aan hen beschikbaar worden gesteld. Steden en de Tweede Kamer hebben op deze manier inzicht in de geldstromen van het GSB.

Naar aanleiding van de besluitvorming in 2004 over de Nota Samenwerken aan de Krachtige stad, is besloten de werking en de informatieve waarde van het ECO in 2005 verder te verbeteren. Een efficiënt en effectief ECO is van belang voor de budgettaire medeverantwoordelijkheid met betrekking tot (met name) de drie BDU's in GSB III. Het rijk biedt de steden in de convenanten financiële zekerheid per BDU voor de gehele periode 2005–2009. Hierbij geldt overigens wel het algemeen budgettair voorbehoud dat het Rijk heeft wanneer het gaat om subsidies. Het ECO is een geschikt instrument om deze financiële toezegging en de financiële ontwikkelingen te volgen van de verschillende departementale geldstromen die onderdeel uitmaken van de BDU's (categorie A in het ECO). Een verbeterde werking van het ECO geeft het kabinet meer mogelijkheden tijdig (bij) te sturen. De rijksbrede GSB-aanpak kan daardoor beter worden bewaakt en gecoördineerd. Samen met Financiën wordt bezien welke mogelijkheden er zijn om het ECO te automatiseren. Bij de verbetering van het ECO wordt tevens aandacht besteed aan de bijbehorende (interdepartementale) werkwijzen en afspraken.

6. In 2005 coördineert BZK de ontwikkeling en actualisatie van het geharmoniseerde verantwoordingsdocument 2005 voor de pijler Sociale Infrastructuur t.b.v. de financiële verantwoording van de steden over 2004. Voor het eerst maken ook enkele meerjarige BZK-regelingen deel uit van dit protocol. In 2005, aan het einde van GSB II, moeten de steden over de gehele convenantperiode financiële verantwoording afleggen over deze regelingen. Het gaat hierbij om de bijdrageregeling Sociale Integratie en Veiligheid, Digitale Broedplaatsen en Digitale Trapvelden.

In GSB II (1999–2004) werd de algemene doelstelling vertaald in 9 outcomedoelstellingen en 16 indicatoren, waarover in convenanten tussen de grote steden en het rijk voor de periode 1999–2003 resultaatsafspraken zijn gemaakt op basis van een MOP. Voor het verlengingsjaar 2004 zijn in de zomer van 2003 aanvullende afspraken gemaakt tussen rijk en steden. Op 15 juli 2005 moeten de steden eindverantwoording afleggen over hun resultaten in GSB II. Over de uitgangspunten van de eindverantwoording is de Tweede Kamer geïnformeerd. De beleidsmatige verantwoording over de MOP's is een kabinetsaangelegenheid, waarbij de Minister voor BVK primair verantwoordelijkheid is voor het proces. Het uitgangspunt is om de MOP-verantwoording zo licht mogelijk te houden. In 2005 stuurt BZK een eindrapportage over GSB II (1999–2004) aan de Tweede Kamer. De financiële verantwoordingen over de bestedingen uit hoofde van de afzonderlijke regelingen vallen overigens onder de verantwoordelijkheid van het betreffende vakdepartement. In de periode 1999–2004 was op vier manieren sprake van dubbele verantwoording. Ten eerste hadden steden door de grote hoeveelheid regelingen te maken met vele soorten systematieken, zoals verschillende verantwoordingsmomenten. In het GSB III zal over de periode 2005 tot en met 2009 éénmalig worden verantwoord. Ten tweede is er tot aan GSB III sprake van een sectorale verantwoording op regelingenniveau náást de programmatische beleidsmatige eindverantwoording op het niveau van de MOP's. In GSB III zal er één programmatische eindverantwoording op outputniveau en één financiële verantwoording voor elk van de BDU's plaatsvinden. Ten derde legt een gemeente voor 2005 verantwoording af aan zowel de gemeenteraad als aan het rijk. In GSB III zal bij de financiële verantwoording door de steden aan het rijk gebruik kunnen worden gemaakt van de informatie in en het proces van de gemeenterekening (single processing).

Tot slot staat in het GSB II het jaarlijkse monitoren (Jaarboek GSB) los van de verantwoording. In GSB III zal de eindverantwoording over de outputresultaten geschieden op basis van de monitorgegevens aan het einde van de convenantperiode.

7. Op basis van de financiële verantwoording en de programmatische eindverantwoording wordt de definitieve rijksbijdrage vastgesteld per BDU. Hiertoe worden heldere en gemeenschappelijke beoordelingscriteria gehanteerd. In 2004 is in vervolg op de nota Samenwerken aan de Krachtige stad een afrekensystematiek ontwikkeld. De minister die belast is met de coördinatie van het GSB zendt de drie vaststellingsdocumenten uiterlijk 15 november 2010 naar de G30. Indien daartoe aanleiding is zullen reeds verstrekte bijdragen worden teruggevorderd. Daarvan kan sprake zijn als de ontvangen rijksbijdragen niet aan de in de regeling vastgelegde vereisten of de subsidievoorwaarden (bijvoorbeeld het verwijtbaar niet of niet geheel realiseren van de outputdoelstellingen) is voldaan. Het niet (geheel) realiseren van de overeengekomen resultaten op een of meer outputindicatoren leidt tot terugvordering of een andere vorm van financiële sanctie. De verantwoordelijke bewindspersoon kan afzien van effectuering van deze maatregel en andere maatregelen voorstellen.

8. In de convenanten die in 2005 worden afgesloten tussen steden en rijk wordt een communicatieparagraaf opgenomen. Het doel is om gezamenlijk afspraken te maken over de gedeelde inzet op communicatie over GSB in de nieuwe convenantperiode. Het streven is herkenbare, eenduidige en actieve communicatie over GSB, zodat GSB zichtbaarder is en het draagvlak voor GSB wordt vergroot.

9. Het Expertteam GSB is organisatorisch ondergebracht bij het Kenniscentrum Grote Steden (KC GS), waardoor het onafhankelijk is van BZK. Het Expertteam wordt door de steden ingeschakeld. Doel van het Expertteam is om de steden te ondersteunen in het oplossen van knelpunten in de uitvoering van GSB en bij te dragen aan een snelle verspreiding van goede voorbeelden. De reacties zijn positief. Met name op het gebied van regie- en procesvoering bij uitvoeringstrajecten heeft het Expertteam vrijwel alle steden goed kunnen helpen. Hierdoor zijn oplossingen geïnitieerd, gestagneerde uitvoeringstrajecten weer op het goede spoor gezet en is de uitvoering van GSB II-beleid versneld. Op basis van deze goede ervaringen is er in 2004 voor gekozen om de steden ook in 2005 een beroep te kunnen laten doen op het Expertteam. In 2005 wordt het Expertteam geëvalueerd.

Daarnaast faciliteert BZK kennisuitwisseling over grootstedelijke problematiek in en tussen de grote steden via het bestuur en de stuurgroep Stedelijke Innovatieprogramma (Stip) van het KC GS. Naar aanleiding van de evaluatie in 2003 heeft het KC GS een aangescherpte missie: relevante spelers in departementen en steden voorzien van toepasbare kennis om stedelijke problemen beter op te lossen. De missie is vertaald in vier met elkaar samenhangende hoofdfuncties: het verzamelen en ontsluiten van kennis, het vormen van netwerken, het bemiddelen van kennis en de ontwikkeling van kennis. Deze functies zijn in 2005 te vertalen naar bijvoorbeeld de volgende producten: een E-bibliotheek voor stedelijke vragen, bijeenkomsten en aan de database gekoppelde producten en een vijfjarig onderzoeksprogramma STip. Er wordt in 2005 naar gestreefd de onderzoeken op de 6 thema's uit STip aanbesteed en in uitvoering te hebben.

10. De nationale coördinatie van de URBAN II-programma's, URBACT en Doelstelling 2 Stedelijke Gebieden gebeurt door BZK. Deze programma's lopen van 2000 t/m 2006. De structuurfondsenprogramma's Doelstelling 2 Stedelijke Gebieden en het URBAN II programma zijn in aanvulling op het nationale GSB gericht op een verdere ontwikkeling van een aantal achterblijvende gebieden in tien grote steden. Het doel is het verkleinen van sociaal economische achterstanden. Jaarlijks wordt eind juni het jaarverslag gepresenteerd.

Het doel van BZK is bovendien om meer aandacht voor stedelijke problematiek en integrale benadering van het GSB op Europees niveau te vragen. Samen met de steden worden daartoe acties ondernomen om op Europees niveau uitwisseling van ervaringen en best practices te bewerkstelligen, mede met het oog op de inzet voor stedelijk beleid na 2006. Onder het URBACT-programma van de EU zijn bijvoorbeeld zogenaamde thematische netwerken opgericht. De wederzijdse leereffecten kunnen tevens worden benut voor het Nederlandse GSB. In 2005 wordt samen met het KC GS en URBACT gestreefd naar betere en voor Europees publiek toegankelijke databases van kenniscentra op het gebied van stedelijk beleid in de gehele EU.

Na het op Europees vlak belangrijke jaar 2004 (presentatie Financiële Perspectieven, 3^e cohesierapport en conceptverordening toekomstige Structuurfondsenprogramma's, het Nederlands voorzitterschap van de EU en de toetreding van 10 nieuwe lidstaten) zal in 2005 duidelijkheid moeten komen over de verdere invulling van de criteria voor de nieuwe Europese programma's en de betekenis hiervan voor de Nederlandse steden.

11. Eind 2003 heeft het College van Burgemeester en Wethouders van Rotterdam haar actieprogramma 2004 Rotterdam zet door, op weg naar een stad in balans aan het kabinet gezonden. Het actieprogramma van Rotterdam vroeg om een snelle reactie van het kabinet. Het kabinet heeft op 28 april 2004 met Rotterdam afspraken gemaakt om de specifieke problemen en belemmeringen aan te pakken. De afspraken behelzen ondermeer, wanneer de huidige mogelijkheden niet afdoende zijn, de mogelijkheid om de instroom van kansarmen in kwetsbare wijken te reguleren, de verscherpte aanpak van malafide huisbazen en de introductie van kansenzones in de stad. Deze maatregelen worden vastgelegd in een speciale verzamel- en uitzonderingswet. Deze inzet voor Rotterdam en de overige grote steden vormt een kop op de voorstellen die het kabinet doet in het beleidskader voor de derde periode van het GSB.

In het verlengde hiervan kunnen op basis van voorstellen ook met de andere grote steden maatwerkafspraken worden gemaakt. Hiermee wordt invulling gegeven aan de passage uit het Hoofdlijnenakkoord 2003, waarin de steden wordt gevraagd concrete knelpunten en belemmeringen bij het oplossen van hun problemen aan te geven.

Wat mag het kosten?

Voor de uitvoering van het GSB door BZK is in 2005 € 2,329 mln beschikbaar.

Operationele doelstelling 3: Krachtige steden door het stimuleren van grote steden tot het realiseren van de GSB-doelstellingen

Wat gaan we daarvoor doen?

Op dit artikel staan budgetten voor de steden die bijdragen aan de uitvoering van de outputafspraken die in 2005 voor GSB III worden gemaakt tussen steden en rijk. Op operationele doelstelling 9.3 staat derhalve het totale meerjarige budget voor de BDU SIV, aangezien BZK verantwoordelijk is voor de procesmatige en inhoudelijke afstemming en samenhang op het domein Sociaal (zie operationele doelstelling 9.2). Op deze operationele doelstelling komt tot de verantwoordelijkheid tot uitdrukking die BZK heeft voor de financieel administratieve afhandeling die komt kijken bij de uitvoering van de BDU SIV gedurende GSB III. Daarbij dient gedacht te worden aan een jaarlijkse gecoördineerde betaling aan de steden. Indien er gedurende GSB III aanvullende bijdrages worden gedaan door departementen aan de BDU SIV, dienen de opnames daarvan in de BDU SIV financieel gecoördineerd te worden.

In 2009 zal BZK voorts het proces coördineren rondom de financiële verantwoordingen door de steden over de bestedingen in het kader van de BDU SIV. BZK voert vervolgens ook het sanctioneringsbeleid voor het sociale domein uit. Wanneer sprake is van verwijtbaar achterblijvende resultaten of van onrechtmatigheden worden middelen door BZK teruggevorderd.

Tot en met 2004 stonden op dit artikel de middelen voor de Bijdrageregeling Sociale Integratie en Veiligheid en de Bijdrageregeling Leefbaarheid Partiële steden GSB. Vanaf 2005 zijn deze middelen opgegaan in de BDU SIV. In 2005 dienen de steden echter wel financiële verantwoording af te leggen over de bestedingen in de periode 1999–1004 (GSB II). Hiertoe is in 2004 een handreiking ontwikkeld door BZK, die onderdeel uitmaakt van het geharmoniseerde document voor financiële verantwoording over 2004 (zie operationele doelstelling 9.2).

Wat mag het kosten?

Voor de uitvoering van dit artikelonderdeel is in 2005 in totaal € 333,695 mln. beschikbaar. Het betreft uiteraard de bijdrage van BZK aan de BDU SIV, maar ook de bijdrages van de bij de BDU SIV betrokken departementen (zie ook de ontvangstenkant van dit artikel). Onderdeel van de bijdrage van BZK zijn de in 2004 aan de grote steden extra beschikbaar gestelde middelen (€ 120 mln.) voor het verbeteren van de veiligheid in de grote steden in GSB III. Hiertoe is vanaf 2004 € 20 mln. bijgeboekt op dit artikel; in de jaren 2005–2009 ontvangen de steden achtereenvolgens € 9,8 mln., € 30,8 mln., € 32,8 mln., € 25,8 mln. en € 20,8 mln. extra voor veiligheid. Het rijk heeft een financiële toezegging gedaan aan de steden van € 20 mln in 2010 en € 20 mln in 2011. Aangezien deze jaren buiten de meerjarenraming van de onderhavige begroting vallen, zullen de reserveringen pas in de begroting 2006 en 2007 zichtbaar worden op dit artikel.

VWS draagt op dit moment in de periode 2005 tot en met 2009 jaarlijks € 197,1 mln bij (voorheen de regelingen Maatschappelijke opvang, vrouwenopvang en verslavingszorg en Gezond in de stad) en OCW jaarlijks afgerond € 21,8 mln (voorheen de regeling VSV). Nog niet opgenomen zijn de regelingen Inburgering oudkomers en nieuwkomers (Justitie), Voor- en vroegschoolse educatie en schakelklassen (OCW) en Volwasseneducatie (OCW). Het bedrag voor inburgering oudkomers en nieuwkomers is nog niet bekend en wordt bij VJN 2005 toegevoegd. De regelingen Wet Educatie en Beroepsonderwijs en Gemeentelijke Onderwijs Achterstandenbeleid worden eerst in 2006 opgenomen in de BDU en zijn derhalve nu nog niet opgenomen in de begroting.

Daarnaast draagt BZK van 2005 tot en met 2008 jaarlijks € 1 mln bij aan EZ voor Kansenzones in het kader van doorzettingsmacht voor Rotterdam. Tot slot staan op artikel 9.3 de budgetten voor enkele regelingen uit het begin van de jaren '90.

4. Tabel Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting:

Ook de bijdragen van de bij de BDU SIV betrokken ministeries OCW, JUS en VWS staan op dit artikel. Deze bedragen staan in deze versie van de begroting nog op PM. Het streven is om deze bedragen in de definitieve versie van de begroting (circa augustus) op te nemen.

5. Budgetflexibiliteit

6. Veronderstellingen in effectbereiking, doelmatigheid en raming

Binnen het GSB wordt uitgegaan van een meerjarige, programmafilosofie. Verondersteld wordt dat steden meervoudige en integrale problematiek het beste naar eigen inzicht kunnen oplossen. Door het doorbreken van financiële schotten op rijksniveau krijgen steden vrijheid in beleid en in de inzet van middelen gedurende een langere periode. De doelmatigheid en effectiviteit van stedelijk beleid is de verantwoordelijkheid van steden.

Het rijk maakt in convenanten prestatieafspraken met de steden op outputniveau. In GSB III is uiteraard sprake van outcomedoelstellingen (maatschappelijke effecten). De maatschappelijke doorwerking van beleid komt pas tot stand via inspanningen (output) van de overheid (steden én rijk) en door externe factoren. De gelaagdheid in het systeem geeft aan dat de effectiviteit van het overheidshandelen lastig te bepalen is door de vergrote afstand tussen output van de overheid en maatschappelijke outcome. Het ligt daarom niet in de rede de steden af rekenen op outcome. De outcomedoelstellingen liggen immers in vrijwel alle gevallen te ver af van wat binnen de invloedsfeer ligt. Verondersteld wordt dat de outputdoelstellingen wél (in voldoende mate) kunnen worden beïnvloed en gerealiseerd door de steden.

BELEIDSARTIKEL 10: ARBEIDSZAKEN OVERHEID

1. Algemene beleidsdoelstelling

Het verbeteren van de kwaliteit van de openbare sector door er voor te zorgen dat er binnen een goed functionerende arbeidsorganisatie, tegen zo beperkt mogelijke kosten, voldoende gekwalificeerd personeel beschikbaar is en het vermogen om te moderniseren en te verbeteren toeneemt.

Wat willen we bereiken?

Ook binnen de openbare sector is een goede bedrijfsvoering een noodzakelijke voorwaarde voor het kunnen realiseren van goede beleidsprestaties. In samenwerking met anderen creëert BZK de randvoorwaarden die bijdragen aan een goede bedrijfsvoering. Het gaat daarbij m.n. om de randvoorwaarden die betrekking hebben op het aspect arbeid. Beoogd wordt dit specialisme in te brengen als onderdeel van een meer samenhangende/geïntegreerde aanpak waar ook andere bedrijfsvoeringaspecten (financiën, organisatieontwikkeling, informatisering en automatisering en huisvesting) onderdeel van zijn. Naast samenwerking binnen BZK vereist dit ook samenwerking met bijvoorbeeld Financiën en EZ.

Naast de coördinerende rol op het terrein van arbeidszaken (arbeidsvoorwaardenvorming – inhoud en proces – en arbeidsverhoudingen binnen de collectieve sector) wordt tijd, geld en energie gestopt in het stimuleren en faciliteren van processen die binnen de openbare sector moeten leiden tot modernisering en verbetering. BZK stelt daartoe o.a. bij sectoren/instellingen opgedane kennis beschikbaar aan andere sectoren/instellingen. Het gaat daarbij o.a. om de internetspiegel medewerkerstevredenheidsonderzoek en benchmarkactiviteiten. Voorts wordt in dit kader gewerkt aan het opstellen van kwaliteitshandvesten voor de verhouding burger–overheid.

De openbare sector, waar de activiteiten zich op richten, heeft een totale loonsom van ca € 75 mld. Deze loonsom is terug te vinden op diverse begrotingen en is voor de zorg hoofdzakelijk premiegefinancierd. De opsplitsing is in de onderstaande tabel weergegeven en geldt als indicatief.

* loonsom 2003.

** schatting aantal fte's.

*** 2002 opgehoogd met werkgelegenheidsontwikkeling.

2. (Directe) verantwoordelijkheid minister

De Minister van BZK heeft de directe verantwoordelijkheid voor de arbeidsvoorwaardenvorming in de kabinetssectoren.

3. Nader geoperationaliseerde doelstellingen

Operationele doelstelling 5: Niet aan doelen toe te rekenen uitgaven

Wat gaan we daarvoor doen?

Van oudsher ligt de verantwoordelijkheid voor de pensioenen voor de Nederlandse ambtenaren uit de overzeese gebiedsdelen en hun nagelaten betrekkingen bij BZK. Deze verantwoordelijkheid omvat onderhoud en het beheer van de regelingen en het adequaat uitbetalen van de uitkeringen. Het uitkeren van de pensioenen zelf is door BZK uitbesteed aan een hiertoe opgerichte stichting.

Om invulling te geven aan het bovenstaande wordt inhoudelijke en beleidsmatige ondersteuning gegeven aan de instanties waaraan het uitvoerende werk is besteed en worden voldoende middelen beschikbaar gesteld om de uitkeringen te kunnen doen.

Wat mag het kosten?

De totale uitgaven voor de uitvoering van de niet aan doelen toe te rekenen rechtspositionele regelingen bedraagt in 2005 € 48,7 mln.

Operationele doelstelling 6: Het scheppen van randvoorwaarden (te weten kaderstellen, stimuleren en faciliteren) richting sectoren/overheidsinstellingen om de algemene beleidsdoelstelling te kunnen realiseren, wordt nader geconcretiseerd in onderstaande 3 subdoelstellingen

Wat gaan we daavoor doen?

1. De beschikbaarheid van voldoende gekwalificeerd personeel. Voorop staat dat er doorlopend voldoende gekwalificeerd personeel aanwezig is binnen de openbare sector, waaronder ook begrepen het aantal Nederlandse ambtenaren bij Europese en andere internationale instellingen.

Om dit te kunnen realiseren, ontwikkelt de Minister van BZK een beleid dat gericht is op het:

a. vergroten van de aantrekkelijkheid van de werkgever, waardoor het arbeidsaanbod toeneemt;

b. vergroten van de arbeidsparticipatie door het beperken van de uitval en het stimuleren van de reïntegratie, waardoor de arbeidsvraag vermindert;

c. verhogen van de arbeidsproductiviteit, waardoor eveneens sprake is van een beperking van de arbeidsvraag;

d. beperken/beheersen van de loonkosten;

e. beperken/beheersen van de kosten van sociale regelingen, incl. de bovenwettelijke uitkeringen en

f. beperken/beheersen van de kosten van de pensioenvoorziening.

Onderdeel van het beleid betreft de topinkomens in de openbare sector. BZK verricht onderzoek hiernaar en draagt zorg voor de wet- en regelgeving met betrekking tot de openbaarmaking van topinkomens. Ten slotte draagt BZK onder meer via wet- en regelgeving zorg voor de uitwerking van het kabinetsstandpunt over het rapport van de Adviescommissie beloning en rechtspositie ambtelijke en politieke topstructuur.

2. Een goed functionerende arbeidsorganisatie. Voor het kunnen realiseren van gestelde beleidsdoelen is ook binnen de openbare sector de kwaliteit van het opereren van de arbeidsorganisatie van groot belang. Het feit dat hiervoor openbare middelen worden ingezet dwingt alleen al tot een doelmatige besteding. Om dit te bereiken is het door de Minister van BZK ontwikkelde beleid gericht op het:

a. verbeteren van het arbeidsvoorwaardenvormingsproces;

b. verbeteren van de arbeidsverhoudingen/relaties, daaronder begrepen integriteit en de ambtelijke rechtspositie en

c. verbeteren/beheersen van de transactiekosten van de arbeidsvoorwaardenvorming en HRM-kolom.

3. Het vermogen om te moderniseren/verbeteren neemt toe. Een belangrijk doel van dit kabinet is het creëren van een burgergerichte, betrouwbare en daadkrachtige overheid. Ook hier gaat het uiteraard om een doelmatige inzet van de beschikbare openbare middelen. Om dit doel te bereiken wordt er beleid ontwikkeld dat gericht is op het stimuleren en faciliteren van de processen die binnen de openbare sector moeten leiden tot modernisering en verbetering.

– Kaderstellen richting sectoren (na voorafgaande advisering richting kabinet),

* door het bepalen van de beschikbare budgettaire ruimte voor de sectorale CAO's waarna het kabinet deze kan vaststellen;

* door het monitoren van de processen en de uitkomsten van de CAO-onderhandelingen in de sectoren;

* door het aanpassen van de regelgeving op het terrein van het ambtenarenrecht en de Overzeese pensioenen.

– Stimuleren richting overheidsinstellingen, m.n. in te vullen langs de weg van informatie- en kennisoverdracht, via

* zelfstandige onderzoeksrapportages;

* publicaties, zowel zelfstandige als in tijdschriften;

* conferenties;

* campagnes (o.a. ter bevordering van het integriteitsbewustzijn;

* speeches/presentaties;

* intersectorale overleggen en

* diverse internetfaciliteiten, zoals het instandhouden van een website integriteit.

– Faciliteren richting overheidsinstellingen door:

* het bieden van een overlegplatform aan en het voeren van het secretariaat van het Verbond Sectorwerkgevers Overheid;

* het (participeren in het) opzetten en uitvoeren van projecten (integriteit, benchmarking, kwaliteitshandvesten, overheid voor de klas);

* werving, selectie en opleiding t.b.v. de vergroting van het aandeel Nederlanders op beleidsniveau en topuitvoerend niveau bij de EU-instellingen en overige internationale organisaties (w.o. ontwikkeling multimedia presentaties, geven van voorlichting op beurzen, opzetten van opleidingen);

* het overdragen en met de sectoren delen van op zelfstandige onderzoeken gebaseerde of anderszins verzamelde informatie en kennis (w.o. het tweejaarlijkse mobiliteitsonderzoek/personeelsonderzoek, ziekteverzuim, bovenwettelijke uitkeringen, de publicatie van de Kerngegevens overheidspersoneel en andere publicaties en door het bieden van internetfaciliteiten (www.arbeidenoverheid.nl, www.publiekesector.nl, www.integriteitoverheid.nl);

* het verder ontwikkelen, beheren en via internet beschikbaar stellen van de internetspiegel werknemerstevredenheidsonderzoek aan individuele overheidsinstellingen (www.internetspiegel.nl);

* subsidie/bijdrageverstrekking aan diverse faciliterende instellingen.

– Bijdragen en voorbereiden van de beleidsvorming door:

* het adviseren bij beleidsbrieven;

* het opstellen van de Trendnota Arbeidszaken Openbare Sector die jaarlijks op Prinsjesdag wordt uitgebracht;

* participatie in diverse overleggen;

* het onderhouden en ontwikkelen van een kennisinfrastructuur, die waar nodig kan dienen als basis voor de bovengenoemde activiteiten (w.o. de opbouw en instandhouding prognosemodel);

* het uitvoeren van secretariaatstaken t.b.v. de Adviescommissie Management openbare Sector (AMOS) en de Raad voor Bestuur en Openbare Dienst (RBOD).

Wat mag het kosten?

De effectmeting komt tot stand door waarden toe te kennen aan indicatoren die rechtstreeks samenhangen met de operationele doelstelling. Antwoorden op de daaraan te koppelen concrete vragen leveren overigens nog onvoldoende informatie op om het beleid op een verantwoorde wijze aan te passen/bij te sturen. Per subdoelstelling is daarvoor een verdere verdiepingsslag nodig, waarbij de voor die subdoelstelling kritische factoren worden benoemd. Bij de operationele doelstelling voldoende gekwalificeerd personeel zal daarom nader worden bezien hoe de arbeidsproductiviteit, de arbeidsparticipatie en de waardering voor de overheid als aantrekkelijke werkgever zich ontwikkelen. Goede scores op de operationele doelstelling hoeven evenwel geenszins te betekenen dat BZK haar voorwaardenscheppende rol goed vervult. Om daarop meer zicht te krijgen is bij beleidsevaluatie periodiek te houden onderzoek opgenomen, waarbij wordt gefocust op die rol.

Door de aard van de werkzaamheden voor het kunnen bereiken van de doelstellingen is het moeilijk om deze te meten en in prestatie-indicatoren te vatten. Om toch het bereiken van de doelstellingen c.q. de effecten van het ingezette beleid te kunnen meten, ligt de nadruk op het daarvoor inzetten van evaluatieonderzoeken.

Eén van de evaluatieonderzoeken betreft het periodiek terugkerend tevredenheidsonderzoek dat na uitvoering zicht geeft op de prestaties die BZK levert als (rand)voorwaardenscheppende instantie. Meer concreet zou dit tevredenheidonderzoek antwoord moeten geven op de vragen of:

a. met enige zekerheid is vast te stellen dat de sectoren door onze stimulerende en faciliterende activiteiten ook daadwerkelijk zijn gestimuleerd/gefaciliteerd en zijn de hiermee gemoeide kosten in proportie;

b. experts/sectoren tevreden zijn over onze kaderstellende activiteiten.

In de tweede helft van 2004 is het onderzoek ook daadwerkelijk uitgevoerd. Daarmee is feitelijk de nulmeting gerealiseerd. Waar mogelijk zijn deze uitkomsten meegenomen in deze begroting.

Ontvangsten

Het betreft met name de ontvangsten met betrekking tot de Garantiewet Surinaamse pensioenen. Dit betreft het jaarlijkse aandeel van Buitenlandse Zaken in de betalingen op grond van deze wet van € 0,590 mln.

4. Tabel Budgettaire gevolgen van beleid

5. Budgetflexibiliteit

6. Veronderstellingen in effectbereiking, doelmatigheid en raming

1. Bij de effectbereiking (zie ook prestatiegegevens) dient men zich te realiseren dat de rol van BZK zoals gesteld in hoge mate een voorwaardenscheppende is. Mede daarom wordt in het evaluatieonderzoek apart ingezoomd op de meer directe prestaties van BZK ter zake.

2. Bij het ramen van de budgetten is van de volgende veronderstellingen uitgegaan:

– het voor onderzoek geraamde bedrag is gebaseerd op de ervaringscijfers van de afgelopen jaren;

– de bedragen die gemoeid zijn met de regelingen met betrekking tot de rechtspositie van post-actieven (voormalig) overzeese gebiedsdelen vertonen al enige jaren een dalende tendens. Die tendens zal zich doorzetten, nu, gelet op de leeftijdsopbouw van het bestand, het aantal uitkeringsgerechtigden in de komende jaren zal blijven afnemen. Er zal nauwelijks sprake zijn van enige instroom.

BELEIDSARTIKEL 11: KWALITEIT RIJKSDIENST

1. Algemene beleidsdoelstelling

Het verbeteren van het presterend vermogen van het Rijk, door het zorgdragen voor een optimale inrichting en werking van de Rijksoverheid als geheel.

Wat willen we bereiken?

Programma Andere Overheid (PAO). Het PAO en de daaraan ten grondslag liggende kabinetsvisie zijn begin december 2003 aan de Tweede Kamer aangeboden. Voor PAO is een project-directoraat-generaal ingericht, dat als taak heeft het actieprogramma uit te (laten) voeren en daarover te rapporteren. Het project-DG zelf heeft geen eigen programmabudget, uitsluitend middelen ten behoeve van apparaatskosten.

Met betrekking tot de begroting van BZK wordt ter verduidelijking het volgende gesteld:

1. De Minister voor BVK is coördinerend bewindspersoon voor PAO. Het project-DG PAO volgt, monitort en rapporteert over het Actieprogramma. Dit betreft dus een overkoepelende, coördinerende verantwoordelijkheid. Daarbinnen heeft het project-DG twee eigenstandige taken, namelijk de takenanalyse en het herontwerp van de rijksdienst.

2. De Ministers van BZK en voor BVK geven in hun rol als vakminister leiding aan het project PAO binnen BZK zelf. Dit betreft onder meer de dereguleringsactiviteiten van BZK en de takenanalyse binnen BZK.

3. De Ministers van BZK en voor BVK zijn in hun rol als vakminister verantwoordelijk voor de uitvoering van onderscheiden acties van PAO, die door de reguliere beleids-directoraten-generaal worden uitgevoerd. Die activiteiten vinden hun weerslag in de artikelen 6 Functioneren Openbaar Bestuur, 7 Informatiebeleid Openbare Sector, 9 Grotestedenbeleid en 11 (hieronder).

Het gaat erom een overheid te scheppen, die selectiever is in wat zij doet, op een andere wijze stuurt en ook beter presteert. Het belang van de samenleving staat immers voorop. Hiervoor is in het actieprogramma Andere Overheid een onderverdeling in vier actielijnen aangebracht. Per actielijn is aangegeven welke resultaten het kabinet op hoofdlijnen wil boeken in de periode 2003–2007. Deze actielijnen zijn als volgt benoemd:

– De overheid gaat haar dienstverlening aan de burger verbeteren;

– De overheid gaat minder en anders regelen;

– De rijksoverheid gaat zichzelf beter organiseren;

– De rijksoverheid gaat haar relaties met provincies en gemeenten vernieuwen.

In 2005 wil de Minister voor BVK met PAO het volgende bereiken:

Ad 1. Besluitvorming over de integrale herbezinning op de taken van de centrale overheid (takenanalyse) is voorzien voor het voorjaar van 2005. Daarna vindt de uitwerking van die besluitvorming plaats, die gericht kan zijn op beleidsbeëindiging, andere sturingsmechanismen of een andere ordening van verantwoordelijkheden. De uitkomsten van die takenanalyse zullen mede richting geven aan de voorstellen, die vanaf voorjaar 2005 tot het voorjaar van 2006 zullen worden ontwikkeld voor een herontwerp van de rijksdienst. Bij het herontwerp van de rijksdienst zal voorts het kabinetsstandpunt (naar verwachting in het najaar van 2004 gereed) over het interdepartementaal beleidsonderzoek naar verzelfstandigde organisaties op rijksniveau worden betrokken.

In de voortgangsbrief van 8 juli 2004 heeft de Minister voor BVK aangegeven welke voortgang is geboekt op hierboven genoemde vier actielijnen. Vooral op het terrein van deregulering, de organisatie van het Rijk zelf en in de relatie tussen het Rijk en mede-overheden zijn goede stappen gezet op weg naar een Andere Overheid. Met betrekking tot de eerste actielijn, de dienstverlening aan de burger, zij met name verwezen naar de notitie Elektronische Overheid, die de Minister voor BVK 16 juni 2004 aan uw Kamer heeft gezonden.

De minister voor BVK zal in november 2004 en vervolgens in 2005 wederom tweemaal (juni en november) rapporteren over de voortgang in het actieprogramma.

Ad 2. De ministers van BZK en voor BVK voorzien in 2005 de uitvoering van het dereguleringsprogramma van BZK zelf – de Minister van Justitie zal in oktober 2004 een overkoepelende notitie over de activiteiten van alle ministeries terzake aan de Tweede Kamer zenden – en besluitvorming over de taken van BZK. Ook zal onder leiding van BZK in 2005 een voorstel worden gedaan voor het flexibiliseren van coördinatiestructuren tussen de ministeries, dat mede als input kan dienen voor het herontwerp van de rijksdienst (zie hierboven ad 1).

Ad 3. Hiervoor zij verwezen naar de onderscheiden begrotingsartikelen 6 (mede-overheden, onder meer sanering specifieke uitkeringen), 7 (elektronische dienstverlening aan de burger), 9 (grotestedenbeleid) en 11 (zoals het toezicht, de sturing op ZBO's, de bedrijfsvoeringskant van het rijk en het personeelsbeleid).

Beter presterende rijksambtenaren. Voor een beter presterende Rijksoverheid zijn beter presterende rijksambtenaren nodig. Om ambtenaren beter te laten presteren dienen zij te worden geleid door zichtbare leiders die inspelen op de continue veranderwensen van de omgeving. Daarom blijft ook in 2005 aandacht voor de ontwikkeling van het management in het Rijk essentieel voor borging van de kwaliteit van het Rijk. Door een intensievere samenwerking en betere taakverdeling op het gebied van Management Development (MD) tussen Bureau Algemene Bestuursdienst op centraal niveau en de departementen op decentraal niveau komt MD binnen de rijksdienst tot wasdom en worden de rijksambtenaren door managers geleid die de uitdaging van continue veranderwensen van de omgeving aankunnen. Volwassen MD faciliteert het concernbrede zicht op talent en levert specifieke ontwikkelingstrajecten voor talenten en managers. Ten aanzien van de kwaliteit van ambtenaren in het algemeen zal in 2005 vooral gewerkt worden aan de door de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) geformuleerde forse competenties voor de rijksambtenaar: Flexibel, Omgevingsgericht, Resultaatgericht en Samenwerkingsbereid.

Bedrijfsvoering binnen het Rijk. Ten aanzien van de bedrijfsvoeringfunctie wil het kabinet samenwerking binnen het Rijk bevorderen en op het departementale niveau de bedrijfsvoeringfunctie meer geïntegreerd aan de beleids- en uitvoeringsdirecties aanbieden. Hiertoe zijn in de afgelopen periode al eerste stappen gezet. Het is van belang dat de ondersteuning tav bedrijfsvoering meer en meer onafhankelijk ten opzichte van een toekomstige departementale indeling kan functioneren.

De uitwerking van het rijksbrede P-Direkt, is hier een voorbeeld van. In 2004 en 2005 wordt bezien of ook andere P&O-taken dan personeelsregistratie en salarisadministratie kunnen worden gebundeld.

2. (Directe) verantwoordelijkheid minister

De directe verantwoordelijkheid van de ministers van BZK en voor BVK betreft:

– Zorg voor een beter presterende overheid.

– Zorg voor de kwaliteit van de personeelsvoorziening, van de informatievoorziening en van de organisatorische inrichting van het Rijk en de daaraan verbonden centrale uitvoeringsorganisaties.

– Zorg voor de topmanagementgroep.

3. Nader geoperationaliseerde doelstellingen

Operationele doelstelling 2: het Rijk beschikt nu en in de toekomst over professionele, goed toegeruste top managers

Wat gaan we daarvoor doen?

Concern MD. De contouren van een op het concern georiënteerde HRM-functie binnen het Rijk worden steeds duidelijker. Een structurele professionele advisering over managementontwikkeling vanuit een door het concern gedragen beleid speelt hierin een belangrijke rol: Concern MD. Essentieel voor concern MD is het houden van de jaarlijkse ABD-schouw (ook wel Talent Review Process). In deze schouw gaat het er om de behoefte aan managers van de ministeries en het concern in verband te brengen met de opvolgingsplanning. De ABD-schouw heeft in 2004 een beter zicht geleverd op de functies en personen waar MD inspanningen gewenst voor zijn. Dit maakt het mogelijk MD in het Rijk vanaf 2005 effectiever te maken: investeringen worden gerichter gedaan, MD activiteiten worden geharmoniseerd en een betere taakverdeling en onderlinge samenwerking op concernniveau en bij de ministeries komt tot stand. Deze aanpak maakt een strategischer planning van de ontwikkeling van de meest getalenteerde managers op termijn mogelijk.

Ontwikkeling. Het aanbod van ontwikkelactiviteiten beoogt de vaardigheden van de ABD-leden te vergroten en draagt bij aan de uitbreiding van het netwerk van overheidsmanagers. Loopbaanadvies, opleidingen, netwerkbijeenkomsten, coaching en intervisie door intercollegiale consultatie zijn voorbeelden van ontwikkelactiviteiten. Naast dit aanbod is het kandidatenprogramma ontwikkeld. Dit is een ontwikkelingstraject voor managers in schaal 14 en schaal 15 dat uitzicht biedt op ABD-functies (schaal 16/19). Er is permanente aandacht voor diversiteit bij al deze activiteiten. Ze dragen allen bij aan de beschikbaarheid van goed toegeruste en professionele managers.

ABD-Interim, een pool ten behoeve van de flexibele inzet van topmanagers op interim-opdrachten bij het Rijk is in 2005 volledig operationeel. ABD-Interim beoogt een bijdrage te leveren aan de terugdringing van externe inhuur, ruimte te bieden voor doorstroom binnen de ABD en ervaringsverrijking voor ABD-leden door tijdelijke inzet in een nieuwe context. In het kader van persoonlijke ontwikkeling van ABD-leden biedt Bureau ABD tevens individuele ontwikkelactiviteiten aan en koppelt de vraag aan het aanbod. In 2005 richt dit aanbod zich in sterke mate op de MD concernstrategie.

Selectie. De advisering aan opdrachtgevers over de selectie van topmanagers is één van de hoofdtaken van Bureau ABD. De juiste persoon op de juiste tijd op de juiste plek; de perfecte match is het doel van alle selectieactiviteiten. Leidend principe is hierbij de selectie op basis van kwaliteit. De selectieactiviteiten bestaan uit searchwerkzaamheden, vacaturevervulling, werkzaamheden rond het werkgeverschap van de leden van de Top Management Groep, aandacht voor diversiteit en bevordering van de vertegenwoordiging van Nederlanders op (top-) managementfuncties bij instellingen van de EU.

Wat mag het kosten?

Met deze planning van beleidsevaluaties is een volledige dekking van het beleidsterrein van artikel 11.2 bereikt. Zoals blijkt uit de aangepaste planning van de in de vorige begroting opgenomen evaluatieonderzoeken is vertraging opgelopen in de afronding. In de toekomst zal bekeken worden of een structurele planning van evaluaties op deze terreinen de ontwikkeling van prestatie-indicatoren noodzakelijk maakt.

Operationele doelstelling 5: Garantieregelingen

Wat gaan we daarvoor doen?

In 1974 is door de toenmalige Minister van Binnenlandse Zaken de mogelijkheid geschapen om een hypotheekgarantie te verlenen. Voor het burgerlijk rijkspersoneel is deze met ingang van 8 december 1990 ingetrokken, zodat deze regeling in principe geen uitvoeringskosten meer met zich meebrengt. Wel is sprake van een theoretisch risico op de reeds toegekende garanties. Daarom wordt de voortgang van de aflossingen van de hypotheken en het uitstaande risico nog gevolgd.

Wat mag het kosten?

Aangenomen kan worden dat indien niet aan een aflossingverplichting kan worden voldaan, de opbrengst van gedwongen verkoop voldoende zal zijn om de resterende schuld te voldoen. Daarom wordt € 1,075 mln als theoretisch risico beschouwd per 1-1-2005.

Operationele doelstelling 6: Professionele en goed toegeruste medewerkers voor nu en in de toekomst

Arbeidskwaliteit

Wat gaan we daarvoor doen?

In 2004 en 2005 wordt uitvoering gegeven aan de afspraken met de centrales van overheidspersoneel in het kader van het sociaal flankerend beleid, teneinde de personele gevolgen van de afslanking bij het Rijk in goede banen te leiden. Er wordt daartoe o.a. een netwerk onderhouden voor geleiding van werk naar werk van herplaatsingskandidaten.

Tegen de achtergrond van de taakstelling wordt de externe arbeidsmarktcampagne en het traineeprogramma op aangepaste wijze voortgezet.

De mogelijke knelpunten in de arbeidsmarktpositie op langere termijn worden verkend. Waar mogelijk en noodzakelijk wordt daarover met de sociale partners afspraken gemaakt.

Het Rijk beschikt na realisering van de in 2004 voorgenomen wetgeving, over een uitputtend stelsel van beleid en regelgeving omtrent integriteit. In 2005 zal de nadruk daarom liggen op uitvoering en handhaving.

Met betrekking tot de inhuur van externen zal meer aandacht uitgaan naar de omstandigheden waaronder inhuur wel of niet gepast is, een strengere afweging bij bepaalde categorieën inhuur worden gemaakt, en voorzieningen worden getroffen die alternatieven voor inhuur toegankelijk maken. Tevens zullen de kosten voor inhuur worden beperkt d.m.v. bundeling van inhuurkracht en een efficiëntere administratieve afwikkeling van het inhuurproces.

Het eindresultaat van het project zal zijn een (inter)departementaal afgesproken gedragscode voor inhuur externen met heldere afwegingscriteria, een plan van aanpak voor te nemen concrete maatregelen om deze beleidslijn in de praktijk toe te passen, en tot slot de daadwerkelijke implementatie van deze maatregelen.

Arbeidsvoorwaarden en Sociaal Beleid

Wat gaan we daarvoor doen?

In het najaar van 2004 zal het CAO-overleg voor een nieuwe CAO voor de sector Rijk starten. De huidige CAO is op 1 januari geëxpireerd. Het kabinetsstandpunt over het deeladvies van de Adviescommissie beloning en rechtspositie ambtelijke en politieke topstructuur (ook bekend als de commissie Dijkstal) over de topmanagementgroep niveau 19 zal worden uitgevoerd. In het kader van het project Harmonisatie Arbeidsvoorwaarden Rijks Personeel (HARP) zullen tal van arbeidsvoorwaardenregelingen worden gedereguleerd en geharmoniseerd. Zij worden digitaal beschikbaar en toepasbaar gemaakt.

Wat mag het kosten?

Ten behoeve van de uitvoering van bovengenoemde activiteiten is € 57,9 mln begroot.

Operationele doelstelling 7: Een goed functionerende organisatie

Toezicht en verzelfstandigingsbeleid

Wat gaan we daarvoor doen?

In het programma Andere Overheid wordt veel aandacht besteed aan de verbetering van toezicht en handhaving. In dat verband wordt in 2005 een nieuwe kaderstellende visie op toezicht binnen de rijksoverheid opgesteld. Het in 2004 op te stellen kabinetsstandpunt op de IBO Verzelfstandigde Organisaties op Rijksniveau, waarin zal worden ingegaan op het toezicht op ZBO's en RWT's, zal in 2005 tot uitwerking worden gebracht. Verzelfstandigingsvoorstellen van de ministeries zullen worden getoetst.

Adviesstelsel

Wat gaan we daarvoor doen?

In 2005 verschijnt een nieuwe visie op de kennis- en adviesfunctie bij het Rijk, waarin ook voorstellen tot versobering en verbetering worden gedaan.

Inrichting van de hoofdstructuur van de rijksoverheid

Zoals hierboven beschreven, zal vanaf het voorjaar van 2005 worden gewerkt aan modellen voor een herontwerp van de rijksdienst. Die exercitie zal eerst in het voorjaar van 2006 gereed zijn. Mede richtinggevend voor die modellen zullen de uitkomsten van de takenanalyse zijn (zie hierboven), het kabinetsstandpunt van het interdepartementaal beleidsonderzoek naar verzelfstandigde organisaties op rijksniveau en mogelijke voorstellen, zoals in het hoofdlijnenakkoord geïndiceerd, over de versterking van de positie van de minister-president.

Wat gaan we daarvoor doen?

Beoordeling van herinrichtingvoorstellen van de hoofdstructuur van de ministeries.

Wat mag het kosten?

In totaal is voor de realisatie van deze doelstelling € 0,8 mln begroot.

Operationele doelstelling 8: Een goed functionerende (integrale) bedrijfsvoering, in het bijzonder een kwalitatief hoogwaardige en efficiënt ingerichte organisatie van de HRM-functie

Algemeen

Voor de beleidsverantwoording worden onder meer de volgende activiteiten ondernomen:

– het actueel houden van databases/modellen

– het uitbrengen van een sociaal jaarverslag,

– het onderhouden van het netwerk met directies P&O (ICPR), Informatie (IODI), Inspecties (IG-beraad) en beraad van SG's en plv SG's. Daarbij wordt actief gecommuniceerd via o.a. het HRM vakblad BinnenbeRijk.

Informatie

Wat gaan we daarvoor doen?

Het faciliteren van de rijksbrede ontwikkeling in de richting van één ICT-infrastructuur voor de Haagse departementen, de zgn. Haagse Ring en, daarop volgend, voor het land als geheel. Doorontwikkelen van RYX (Rijksoverheid intranet) tot een voor vele doelen bruikbaar intranet. Het ondersteunen van besluitvorming op het terrein van archiefselectie, digitalisering en actieve openbaarmaking, het uitvoeren van het plan van aanpak afhandeling burgerbrieven. Op het gebied van ICT zal worden gewerkt aan gezamenlijke inkoop en implementatiestrategieën wat betreft zowel hard- als software.

Op het terrein van Personele informatievoorziening wordt het Kernmodel Personele Informatievoorziening up to date gehouden en een bijdrage geleverd aan het herontwerp Administratieve Organisatie (mede in relatie tot de harmonisatie van de arbeidsvoorwaarden van het Rijkspersoneel en P-Direkt).

Inrichting van de bedrijfsvoeringfunctie bij de rijksoverheid

Wat gaan we daarvoor doen?

Formuleren van een visie op de inrichting van de bedrijfsvoering binnen de rijksoverheid in samenwerking met het beraad van plv. SG's; vervolgens het implementeren daarvan in samenwerking met de ministeries.

HRM Stelsel

Wat gaan we daarvoor doen?

De activiteiten in het kader van de oprichting van het rijksbrede P-Direkt staan in 2005 in het teken van de opbouw van de nieuwe organisatie en de overheveling van de departementale HR-beheertaken aan deze organisatie. Op verzoek van de Tweede Kamer is gezocht naar een meer eenvoudige (en Nederlandse) naam voor de organisatie: P-Direkt. Om met ingang van 1 januari 2006 als P-Direkt zakelijke diensten te kunnen verlenen aan de aangesloten ministeries, zal 2005 vooral in het teken staan van:

– baten-lastendienstvorming,

– de organisatie-inrichting (huisvesting, bemensing),

– het realiseren van de ICT-infrastructuur van P-direkt, en

– het faciliteren van de ministeries bij hun transitie.

Besluitvorming over de oprichting van een HR Ontwikkelcentrum en HR Expertisecentrum is later in 2004 voorzien door de stuurgroep van plv SG's. Bij een positief besluit zal in 2005 begonnen worden met een aantal pilots, op basis waarvan in 2006 een meer definitieve bundeling van diensten kan plaatsvinden. Over het vervolg van het in 2003–2004 gestarte Benchmarking HRM Rijk (met een pilot) zal eveneens in 2004 een besluit worden genomen. Bij een positieve uitkomst zal in 2005 de Benchmark op een grotere schaal worden uitgevoerd.

Wat mag het kosten?

Ten behoeve van de uitvoering van bovengenoemde activiteiten is € 12,3 mln begroot.

4. Tabel Budgettaire gevolgen van beleid