Inhoudsopgave blz.

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ DE WETSARTIKELEN 2

Wetsartikel 1 (uitgaven/verplichtingen en ontvangsten) 2

B. BEGROTINGSTOELICHTING 3

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ DE WETSARTIKELEN

Wetsartikel 1 (uitgaven/verplichtingen en ontvangsten)

De begrotingen die onderdeel uitmaken van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk jaar afzonderlijk bij de wet vastgesteld. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om de begroting van het infrastructuurfonds voor het jaar 2007 vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor het jaar 2007. Een toelichting op de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota 2007.

Met de vaststelling van deze wetsartikelen wordt de in de begrotingsstaat opgenomen begroting van verplichtingen, uitgaven en ontvangsten voor het jaar 2007 vastgesteld. De in die begroting opgenomen productartikelen worden in onderdeel van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. Begrotingstoelichting).

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1. INLEIDING EN LEESWIJZER

Inleiding

Naast de beleidsbegroting van VenW, hoofdstuk XII van de rijksbegroting, kent VenW ook een Infrastructuurfonds. Door een apart fonds voor infrastructuur kan beter invulling worden gegeven aan de doelstellingen zoals genoemd in de wet op het Infrastructuurfonds, te weten het bevorderen van een integrale afweging van prioriteiten en het bevorderen van continuïteit van middelen voor infrastructuur.

Zo mag het fonds jaarlijkse saldi («meer of minder uitgegeven in enig jaar») overhevelen – in tegenstelling tot de begroting van VenW: XII – waardoor (kasmatige) vertragingen en versnellingen van projecten niet meteen leiden tot budgettaire knelpunten.

Het Infrastructuurfonds wordt voor het grootste deel gevoed door een bijdrage uit de begroting van VenW (artikel 39.01) en verder uit bijdragen vanuit het Fonds Economische Structuurversterking (FES). Deze bijdragen worden ondermeer ontvangen voor de investeringsimpuls in het kader van het regeerakkoord 1998, de Betuweroute, de HSL-Zuid, het Bereikbaarheidsoffensief Randstad (BOR), prijsbeleid en Zuidas. Tenslotte wordt voor een aantal projecten de uitgaven doorberekend aan derden, zoals andere departementen, lagere overheden, buitenlandse overheidsinstanties en de Europese Unie.

Leeswijzer

De fondsbegroting begint met de Infrastructuuragenda. Hierin zijn de uitvoeringsprioriteiten beschreven, waarbij zo veel mogelijk de samenhang met de beleidsdoelstellingen in de begroting van VenW is aangegeven (XII).

Dit jaar is nadrukkelijk gekeken naar het wegnemen van de verschillende vormen van overlap, met name tussen de beleidsagenda van begrotingshoofdstuk XII en de uitvoeringsagenda van het Infrastructuurfonds.

Dit heeft er toe geleid dat VenW de uitvoeringsagenda aanzienlijk in omvang heeft kunnen terugbrengen en deze zich nu beperkt tot de Infrafonds brede onderwerpen die hier feitelijk aan de orde zijn.

Vervolgens worden de productartikelen behandeld1. Nieuw is dat deze nu zijn ingericht naar het rijksbrede format dat ook wordt gehanteerd bij de beleidsbegrotingen.

Bij de tabel «Budgettaire gevolgen van uitvoering» is rekening gehouden met het verzoek van de Kamer om meer inzicht in de overhead bij wegen en spoor. Ik kom hieraan tegemoet door in mijn begroting van 2007 het inzicht in de uitvoeringskosten van aanlegprojecten zichtbaar te maken. Dit is gedaan door voor het artikelonderdeel aanleg de agentschapsbijdrage (BLD-bijdrage) separaat inzichtelijk te maken. Daarnaast heb ik in aanvulling, en dat is nieuw ten opzichte van de vorige begroting, ook de uitvoeringskosten van het aanlegprogramma Spoor dat door ProRail wordt uitgevoerd apart inzichtelijk gemaakt.

Voor de overzichtelijkheid zijn tevens de projectoverzichten direct achter de producten opgenomen. Mutaties in de projectsfeer worden in deze begroting toegelicht als deze financieel groter zijn dan 10% van het projectbudget of in absolute zin meer bedragen dan € 10 mln of meer dan een jaar afwijken van de eerder afgesproken oplevering2.

De begroting kent verder een verdiepingshoofdstuk, waarin de overzichten met de opbouw van de beschikbare bedragen zijn opgenomen. Mits politiek relevant is er een ondergrens van € 2 mln gehanteerd voor het toelichten van begrotingsmutaties.

Het verkeersmanagement en beheer en onderhoud van het hoofdwatersystemen (artikel 11), het hoofdwegennet (artikel 12) en de hoofdvaarwegen (artikel 15) wordt door Rijkswaterstaat gedaan op basis van prestatieafspraken met de beleidsdiensten. Deze prestatieafspraken geven aan op welk kwaliteitsniveau het beheer en onderhoud zich moet bevinden. De bekostiging van de prestatieafspraken vindt in principe plaats op basis van een tarief (P) per eenheid areaal (Q). In de begroting 2007 is het genoemde tarief mede gebaseerd op het beschikbare begrotingsbedrag.

Tenslotte geldt dat de begroting van het Infrastructuurfonds ook digitaal beschikbaar is op www.rijksbegroting.nl. Om de toegankelijkheid verder te vergroten zijn in de digitale versie waar nuttig en mogelijk hyperlinks aangebracht naar achterliggende documenten.

2. INFRASTRUCTUURAGENDA

1. Inleiding

Infrastructuur is één van de middelen die VenW inzet om de beleidsdoelstellingen te realiseren. VenW financiert in dat kader niet alleen rijksinfrastructuur, maar geeft ook financiële bijdragen aan grote regionale/lokale infrastructuurprojecten.

De infrastructuuragenda 2007 bevat een korte en bondige weergave van de uitvoeringsprioriteiten van het ministerie van VenW op het gebied van infrastructuur. Het is een invulling met fysieke producten die voortvloeien uit de prioriteiten in de beleidsagenda. Met de agenda wordt inzicht geboden in de wijze waarop VenW inhoudelijk op programmaniveau met infrastructuur wil omgaan. Het gaat hierbij om de algemene kaders op basis waarvan het programma concreet met infrastructuurprojecten wordt vormgegeven. Daarnaast wordt in deze agenda op projectniveau aandacht besteed aan te realiseren mijlpalen in het lopende infrastructuurprogramma. Het accent ligt op het uitvoeringsjaar 2007. Zo wordt inzichtelijk gemaakt welke projecten in 2007 worden opgeleverd en bij welke projecten in 2007 een begin wordt gemaakt met de uitvoering. Voor een nadere toelichting op deze en alle overige infrastructuurprojecten, wordt verwezen naar het MIT (Meerjarenprogramma Infrastructuur en Transport)/SNIP (Spelregels Natte Infrastructuur Projecten) Projectenboek 2007.

2. Algemene kaders

2.1 Infrastructuur als instrument

Bij de rijksinfrastructuur wordt een onderscheid gemaakt tussen transportinfrastructuur (hoofdwegennet, spoorwegen en hoofdvaarwegennet) en hoofdwatersystemen. Dit sluit aan op de nieuwe indeling van het Infrastructuurfonds, waarbij ervoor gekozen is om de in de Nota Mobiliteit benoemde sectoren afzonderlijk zichtbaar te maken. Bij transportinfrastructuur wordt ernaar gestreefd om de bereikbaarheid te verbeteren binnen (wettelijke) kaders van verkeersveiligheid en kwaliteit van de leefomgeving. Voor hoofdwatersystemen (waterbeheren- en waterkerenprojecten) staat allereerst het hebben en houden van een veilig en bewoonbaar land centraal. Daarnaast wordt gestreefd naar het instandhouden en versterken van gezonde en veerkrachtige watersystemen, waarmee een duurzaam gebruik wordt gegarandeerd.

Drie elementen komen terug in de manier waarop VenW met de rijksinfrastructuur omgaat:

1. de bestaande infrastructuur wordt beheerd en onderhouden om een bepaalde basiskwaliteit voor die infrastructuur in stand te kunnen houden;

2. om het gebruik van de beschikbare capaciteit van de bestaande infrastructuur te optimaliseren worden vervolgens benuttingsmaatregelen getroffen (voor hoofdwegen, spoorwegen en vaarwegen);

3. ten slotte wordt, indien voorgaande maatregelen ontoereikend zijn, de bestaande capaciteit uitgebreid door nieuwe infrastructuur aan te leggen. Het gaat hierbij zowel om uitbreidingen binnen de bestaande netwerken (bijvoorbeeld door verbreding van wegen) als om uitbreidingen van de netwerken zelf (in de vorm van volledig nieuwe tracés).

2.2 Herijking aanbestedingsresultaten

Eind 2004 is de Kamer (Tweede Kamer, 2004–2005, 29 800 XII, nr. 43) geïnformeerd over de verwachte berekende aanbestedingsresultaten à € 1,4 miljard (prijspeil 2004). Hierbij is aangegeven dat er nog een nader onderzoek plaats vindt inzake de te verwachten aanbestedingsresultaten bij het onderdeel aanleg spoor. De analyse voor dit onderdeel was destijds nog niet afgerond. Opvolgend is bij Voorjaarsnota 2005 (Tweede Kamer, 2004–2005, 30 105 A, nr. 3) een verwacht resultaat aanleg spoor gemeld à € 140 miljoen in de periode 2005–2010. Daarmee is het totaal aan in de begroting verwerkte resultaat € 1,54 miljard (prijspeil 2004) voor de sectoren spoor, hoofdwegen, hoofdvaarwegen en hoofdwatersystemen in de periode 2005 tot en met 2010.

De verwachte aanbestedingsresultaten zijn onder meer ingezet om de door de Tweede Kamer ingediende amendementen op de begroting 2005 van dekking te voorzien. In het kader van de Voorjaarsnota 2005 is aangekondigd dat de berekening uit 2004 op twee momenten wordt herijkt. De eerste herijking vindt in 2006 plaats ten behoeve van de begrotingsvoorbereiding 2007. De tweede herijking is voorzien in 2008 ten behoeve van de begrotingsvoorbereiding 2009.

De (her)berekening van de verwachte aanbestedingsresultaten wordt hoofdzakelijk bepaald door:

• de omvang van de aan te gane verplichtingen (grondslag);

• de periode waarin een verplichting gerealiseerd wordt in kas (kasjaarreeks);

• de veronderstellingen ten aanzien van met name de mate van marktspanning.

Afgezien van een andere verdeling van verplichtingen voor de sector hoofdwegen, hoofdvaarwegen en hoofdwatersystemen in de periode 2005 tot en met 2010 wijkt in de herijking de totale grondslag aan verplichtingen niet veel af van die als gehanteerd bij de berekening in 2004. Ten aanzien van de periode waarin verplichtingen uit hoofde van aanbestedingen tot kasrealisaties leiden, is voor de sectoren hoofdwegen, hoofdvaarwegen en hoofdwatersystemen geconstateerd dat deze periode korter is dan eerder verondersteld.

De verwachte aanbestedingsresultaten zijn in 2004 per sector berekend met in achtneming van de conjunctuurontwikkeling (verminderde marktspanning) in de bouwsector, het effect van de herstructurering in de bouwsector en het in toenemende mate toepassen van innovatieve aanbestedingsvormen. Voor wat betreft de marktspanning in de Grond-, Weg- en Waterbouw (GWW) sector wordt inzake de sector hoofdwegen, hoofdvaarwegen en hoofdwatersystemen rekening gehouden met een iets verhoogde marktspanning in 2006 als gevolg van een zich positief ontwikkelende conjunctuur.

De herijking leidt tot een additioneel verwacht aanbestedingsresultaat van € 149 miljoen (prijspeil 2006) over de periode 2005 tot en met 2010. Het additioneel resultaat is verwerkt in voorliggende begroting en is ingezet voor een enveloppe voor maatregelen voortkomend uit de netwerkanalyses (€ 66 miljoen), voor het programma van maatregelen om de primaire waterkeringen weer aan de Wet op de waterkering te laten voldoen (€ 70 miljoen) en voor het programma Filevermindering (€ 135 miljoen).

2.3 Netwerkanalyses

In augustus 2006 zijn de (concept)rapportages van de netwerkanalyses opgeleverd. Deze zijn uitgevoerd in de Noord- en Zuidvleugel van de Randstad, Utrecht, Groningen–Assen, Leeuwarden en omgeving, Twente, Arnhem–Nijmegen, Noord Overijssel (inclusief Zwolle–Kampen), stedendriehoek Apeldoorn–Deventer–Zutphen, Brabantstad en Zuid-Limburg.

De netwerkanalyses maken onderdeel uit van de bestuurlijke overleggen MIT welke in oktober 2006 worden gehouden. De Kamer wordt na afloop van deze overleggen nader geïnformeerd over de uitkomsten.

2.4 Besluitvorming FES-impuls 2006

De kabinetsbesluitvorming over de FES-impuls 2006 leidt tot intensiveringen van diverse programma’s binnen het Infrastructuurfonds. Deze impuls kan voor VenW worden onderverdeeld in:

1. Toevoeging van FES-middelen voor een aantal benuttingsprojecten

Vanuit het FES wordt in totaal € 115 miljoen toegevoegd voor het programma Filevermindering en voor de start van het programma dynamisch verkeersmanagement (DVM). Eveneens is voor een betere benutting van het spoor € 20 miljoen beschikbaar gesteld voor de aanleg van een ongelijkvloerse kruising op de spoorlijn Gouda– Rotterdam (Moordrecht).

2. Toevoeging van FES-middelen voor de versnelling van aanleg enbeheer en onderhoud in het Infrastructuurfonds.

Het kabinet heeft besloten € 545 miljoen aan te wenden voor versnellingen in het Infrastructuurfonds op de terreinen hoofdwegen, spoorwegen en waterveiligheid. Door het inzetten van deze FES-middelen voor versnellingen in het Infrastructuurfonds in de periode tot en met 2011, en het later terug laten vloeien van deze middelen uit het Infrastructuurfonds naar het FES, ontstaat er na 2011 additionele ruimte in het FES die dan weer geheel wordt ingezet voor FES-waardige projecten. Daarnaast maakt deze constructie het budgettair mogelijk al in 2012–2014 versneld te starten met een aantal projecten binnen het hoofdwegenprogramma die zijn voorzien in de periode na 2014. Over de concrete invulling van de versnelling worden mede naar aanleiding van de bestuurlijke overleggen MIT nadere afspraken gemaakt.

In de onderstaande tabel is een verbijzondering van de toevoeging uit het FES aan de begroting van het Infrastructuurfonds opgenomen.

Toelichting tabel:

Ad a. Dit betreft middelen voor een betere benutting van het hoofdwegennet in het kader van het programma Filevermindering (een nadere toelichting is opgenomen in bijlage 2 bij de begroting van HXII) en voor de start van het DVM-programma (met onder andere verbetering van aansluitingen en uitbreiding verkeerssignalering).

Ad b. De maatregel betreft de aanleg van een ongelijkvloerse kruising voor het spoor op de spoorlijn Gouda–Rotterdam. Deze spoorwegovergang is per uur 15 tot 20 minuten gesloten. In 2020 zullen naar verwachting 36 000 motorvoertuigen de spoorlijn kruisen. De belangrijkste bate van deze maatregel is tijdswinst voor het wegverkeer.

Ad c. Betreft een verschuiving van middelen binnen het aanleg- en benuttingsprogramma wegen om de middelen beter te laten aansluiten bij het actuele programma.

Ad d. In de uitkomsten van de Midterm Review van de Plannen van Aanpak Beheer en Onderhoud is aangegeven dat een verschuiving van middelen voor de sectoren spoor en weg noodzakelijk is om de beschikbare middelen beter te laten aansluiten op het onderhoudsprogramma.

Ad e. Betreft een verschuiving van middelen om voortvarend te kunnen starten met de noodzakelijke verbetermaatregelen voor waterkeringen. Dit op basis van de uitkomsten van de wettelijke (tweede) toetsing op de waterkeringen.

Ad f. De middelen ten behoeve van de bijdrage van VenW voor de aanpak van de zwakke schakels aan de kust worden meer in lijn gebracht met de meest actuele inzichten in de planningen van de provincies.

3. Programma’s en projecten

3.1 Beheer en onderhoud

Medio 2006 is het Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) Beleid en Onderhoud Infrastructuur afgerond. Centrale vraagstelling van het IBO was hoe de besluitvorming over (beleid en uitvoering van) onderhoud van infrastructuur beter kan worden onderbouwd. In het kader van het IBO is een aanzet gedaan tot het ontwikkelen van een kosten-batenanalyse voor onderhoud. Hoe het kabinet hiermee wil omgaan zal nader worden uitgewerkt in de nog op te stellen kabinetsreactie op de rapportage van de IBO-werkgroep.

Als bijstuk bij de begroting van het Infrastructuurfonds 2007 is de «Midterm review Beheer en Onderhoud» (MTR) opgenomen. Dit betreft een tussentijdse evaluatie van de Plannen van Aanpak Beheer en Onderhoud 2004–2010 (bijlage Infrastructuurfonds 2004). De MTR richt zich op de jaren 2004 en 2005. Het doel van de MTR is om na te gaan of de aanpak van het wegwerken van de achterstanden in onderhoud en vervanging verloopt conform de plannen van aanpak, de maatregelen en de inzet van middelen voldoende effectief zijn en of de verdeling van de middelen binnen de modaliteiten moet worden heroverwogen (fasering en omvang).

Uit de MTR blijkt dat het inlopen van het achterstallig onderhoud en het plegen van vervangingen bij spoor, wegen en waterwegen op schema ligt. Als de Plannen van Aanpak (inclusief de tweede fase Herstelplan Spoor) geheel worden uitgevoerd, kent het Nederlandse vervoerinfrastructuurnetwerk in 2010 voor wegen en in 2012 voor spoor een goed onderhoudsniveau dat klaar is voor de ambities van de Nota Mobiliteit. Voor waterwegen geldt dat in 2010 nog niet alle achterstand is ingelopen. De uitvoering van de Nota Mobiliteit en het Waterbeleid 21e eeuw leidt ertoe dat deze achterstanden wél worden ingelopen in de periode 2011–2020.

In lijn met de Plannen van Aanpak en de later gemaakte afspraken met de Kamer en de sector wordt de komende jaren verdere uitvoering geven aan het inlopen van het achterstallig onderhoud en het uitvoeren van de benodigde vervangingen bij spoor, wegen en waterwegen. Daarnaast wordt uitvoering gegeven aan de tweede fase Herstelplan Spoor om zo de doelstellingen in 2010/2012 te kunnen realiseren en daarmee een basis te leggen voor de doelstellingen in de periode Nota Mobiliteit. Hierover is door ProRail, afgestemd met Verkeer en Waterstaat en de sector, een nadere uitwerking opgesteld.

De Kamer wordt via de reguliere begrotingsmomenten geïnformeerd over de resterende periode 2006–2010 van de uitvoering van de Plannen van Aanpak.

In 2007 wil VenW onder meer de volgende maatregelen uit de Plannen van Aanpak Beheer en Onderhoud uitvoeren/in uitvoering nemen:

Hoofdwegen

• 555 km asfaltonderhoud

Spoorwegen

• uitvoeren van bovenbouwvernieuwingen

• uitvoeren van groot en klein onderhoud

• uitvoeren van STS-programma (ter voorkoming van passages stoptonende seinen)

• uitvoeren van programma UPGE (plaatsen van geluidsschermen op emplacementen)

• uitvoeren van kleine projecten

• oplossen van capaciteitsknelpunten

Rijkswaterwegen

Voorbereidende en uitvoerende werkzaamheden van de volgende projecten:

• Amsterdam–Lemmer en IJsselmeer (baggeren)

• IJssel (baggeren)

• Noordzeekanaal (baggeren)

• Amsterdam Rijnkanaal/Lek (baggeren en renoveren sluizen en oevers),

• Kanaal Gent–Terneuzen (baggeren en oevers)

• Maas (baggeren en kunstwerken)

• Masterplan Haringvliet (conserveren vizierschuiven en renovatie)

• Rotterdam–België/Zeeland (baggeren voorhaven Kreekrak en Antwerpskanaalpand)

• Rotterdam–Duitsland (baggeren en oevers)

• Renovatie stuwen in de Lek

• Vervanging vaartuigen

• Wrakken Noordzee

Voor een nadere toelichting over de stand van zaken Beheer en Onderhoud wordt verwezen naar de toelichting op de productartikelen en naar het MIT/SNIP Projectenboek 2007.

3.2 Aanleg en benutting

Hieronder wordt ingegaan op de mijlpalen die VenW op de diverse projecten binnen de in de Infrastructuurfonds onderkende sectoren.

Hoofdwatersystemen

In 2007 wil VenW de volgende mijlpalen realiseren:

Hoofdwegennet

In 2007 wil VenW de volgende mijlpalen realiseren:

Spoorwegen

In 2007 wil VenW de volgende mijlpalen realiseren:

Regionale/lokale infrastructuur (> € 112,5/€ 225 miljoen)

Voor de grote regionale/lokale infrastructuurprojecten (> € 112,5/€ 225 miljoen) ligt de verantwoordelijkheid voor voorbereiding, aanleg, beheer en onderhoud en exploitatie bij de betreffende regionale/lokale overheid. VenW levert een bijdrage in de aanlegkosten van het project.

In 2007 verwacht VenW dat de volgende mijlpalen zullen worden gerealiseerd:

Hoofdvaarwegennet

In 2007 wil VenW de volgende mijlpalen realiseren:

Voor een nadere toelichting over de stand van zaken voor het lopende programma wordt verwezen naar de toelichting op de productartikelen en naar het MIT/SNIP Projectenboek 2007.

3.3 Randvoorwaarden

Bij de infrastructurele investeringen door VenW worden de (wettelijke) randvoorwaarden van milieu (met name geluid en lucht) en natuur en landschap (inpassing en ontsnippering) in acht genomen. Daarbij wordt zoveel mogelijk getracht kosteneffectieve en innovatieve maatregelen in te zetten.

Innovatieprogramma lucht

Het Innovatieprogramma Luchtkwaliteit (IPL) werkt in opdracht van de ministeries van VenW en VROM aan innovatieve oplossingen die bijdragen aan verbetering van de luchtkwaliteit op en rond snelwegen. De focus ligt op snelwegen bij dichtbevolkte gebieden (zogenaamde «hot spots»). Daar zal bronbeleid pas op termijn toereikend zijn om de luchtkwaliteit wat betreft stikstofdioxide en fijn stof aan de normen te laten voldoen.

Met het beschikbare onderzoeksbudget identificeert, selecteert, stimuleert en beproeft het IPL kansrijke ideeën voor oplossingen. Het IPL werkt daarvoor samen met kennis- en onderzoeksinstellingen, andere departementen, provincies, gemeenten en marktpartijen.

Het IPL heeft op dit moment zes pilots in uitvoering:

• Katalytische afbraak NOX langs snelwegen;

• Optimalisatie geluidsschermen voor een betere luchtkwaliteit;

• Invloed vegetatie langs snelwegen op luchtkwaliteit;

• Effect reinigen snelweg op fijn stof concentratie;

• Snelwegen overkappen en lucht behandelen;

• Dynamisch verkeersmanagement op basis van het luchtbericht.

In 2007 zullen resultaten van de bovenstaande pilots bekend worden. Daarnaast heeft IPL een database aangelegd met tal van (inter)nationale ideeën en projecten op het gebied van Luchtkwaliteit. Eind 2008 stopt het IPL. De focus komt in de periode 2008–2011 te liggen op toepassing en doorontwikkeling van de nieuwe luchtkwaliteitsmaatregelen, zoals ontwikkeld in het IPL.

Innovatieprogramma geluid

Bij de begroting 2004 is een Innovatieprogramma Geluid (IPG) aangekondigd, waarvoor in de periode 2004–2008 in totaal € 110 miljoen beschikbaar is gekomen. Het betreft € 70 miljoen aan middelen voor wegen en € 40 miljoen voor spoor. Daarnaast is ook een bedrag van € 200 miljoen beschikbaar gesteld tot en met 2010 voor de implementatie van innovatieve geluidsmaatregelen bij wegen.

In 2007 worden de volgende producten geleverd en activiteiten ontplooid:

• De beproeving van stille dunne deklagen op rijkswegen als kostenbesparend alternatief voor ZOAB en tweelaagsZOAB, die bij gunstig resultaat uitmondt in de vrijgave van dunne deklagen voor het hoofdwegennet;

• De beproeving en ontwikkeling van super stille wegdekken op een testterrein bij Kloosterzande;

• De stimulering van het gebruik van stillere autobanden in lijn met het hierover gesloten convenant met de koplopers uit de branche en in samenhang met het programma «Het nieuwe rijden»;

• Het monitoren van de eigenschappen van de bestaande stille wegdekken op het hoofdwegennet;

• De duurbeproeving van LL en K remblokken op goederenwagons (de zogenaamde fluistertreinprojecten, geluidreductie circa 7 decibel);

• De duurbeproeving van stiller gemaakte treinen van NS Reizigers;

• De ontwikkeling en in gebruik name van een mobiele geluidmeetpost voor het meten van railverkeersgeluid;

• Beproeving van monitoringssystemen voor railruwheid;

• Inzet op aanscherping van Europese geluidsrichtlijnen en eisen voor banden en weg- en spoorvoertuigen;

• De afbouw van het programma en overdracht van projecten, activiteiten en verantwoordelijkheden aan de staande organisaties;

• De ontwikkeling van nieuwe oplossingen voor geluidreductie op spooremplacementen;

• Een internationaal slotcongres.

Meerjarenprogramma Ontsnippering

In 2007 zal VenW enkele ontsnipperingsmaatregelen opleveren. Dit zijn onder andere een aantal faunatunnels onder Rw 37, Rw 7 en Rw 2. In 2007 wordt bovendien een pakket van 9 of 10 ecoducten (in Gelderland,Utrecht, Overijssel en Noord-Holland) aanbesteed.

4. Grote projecten

4.1 Afdekking risico’s grote spoorprojecten

De omvang van de reservering wordt bepaald door de waardering van de onderliggende risico’s bij de Betuweroute (BR) en de HSL-Zuid, gerelateerd aan de kans dat deze risico’s optreden.

In de 18e Voortgangsrapportage HSL is melding gemaakt van de definitieve afrekening met betrekking tot de maatregelen voor de geluidsschermen als gevolg van de vogelproblematiek. Deze is nu verwerkt. In de 19e voortgangsrapportage HSL is verder gemeld dat € 29 miljoen vrijvalt als gevolg van een gewijzigd risicoprofiel. Deze middelen zullen binnen spoor worden ingezet voor de noodzakelijke vergoeding voor exploitatie en onderhoud HSL in verband met areaaluitbreiding.

Tenslotte is een overboeking opgenomen zoals gemeld in de 18e voortgangsrapportage Betuweroute omtrent de kosten voor engineering, administratie en toezicht (EAT).

Begroting op hoofdlijnen

De onderstaande tabellen geven de belangrijkste wijzingen in de uitgaven en inkomsten aan ten opzichte van de eerste suppletore begroting 2006 (mutaties > € 15 mln).

Een volledig overzicht van de mutaties is terug te vinden in het Verdiepingshoofdstuk.

ad 1. Dit betreft de loonbijstelling, tranche 2006.

ad 2. Dit betreft de prijsbijstelling, tranche 2006.

ad 3. Door de problematiek rond de luchtkwaliteit is het kasritme van de aanleg van hoofdwegenprojecten aangepast.

ad 4. Deze mutatie is aangebracht voor de oplossing van kasritmeproblematiek op het IF.

ad 5. Het gaat hier om een intertemporele schuif tussen het hoofdwegennet (artikel 12) en het Hoofdvaarwegennet (artikel 15). De terugbetaling geschiedt in 2008.

ad 6. Deze intertemporele schuif is noodzakelijk om de middelen voor Beheer en Instandhouding beter aan te laten sluiten op de financiële behoefte van ProRail zoals die blijkt uit het beheerplan 2006.

ad 7. Het Mediapark Hilversum valt onder het BDU regime. In dit kader worden de middelen nu overgeboekt naar de BDU (hoofdstuk XII).

ad 8. De opgenomen reeks heeft betrekking op de door VenW voorgefinancierde prijsbijstelling (prijspeil 2005) voor het project mainport Rotterdam (PMR), die vanaf het jaar 2011 door het Fonds Economische Structuurversterking weer aan de begroting van het Infrastructuurfonds (ontvangstenartikel 19.10) wordt toegevoegd.

ad 9. Bij de 1e suppletore wet 2006 is € 25,5 mln. van het Amendement Gerkens c.s. (Kamerstukken II, 2005–2006, 30 300 A, nr. 43), overgeboekt naar Ruimte voor de Rivier. Voor de doorwerking van de opgestarte projecten worden in deze begroting uit 2015 en 2016 gelden naar voren gehaald.

ad 10. Deze kasschuif binnen het budget Zuiderzeelijn is aangebracht ten behoeve van de kasritmeproblematiek op het Infrafonds.

ad 11. Door middel van de 18e voortgangsrapportage is de Kamer reeds geïnformeerd over deze meevaller bij de Betuweroute. Deze wordt ingezet voor een kortingsregeling bij spoor goederenvervoer voor de stijging van de gebruiksvergoedingstarieven op artikel 13.

ad 12. Tussen Financiën en VenW is afgesproken om voor de onderdelen exploitatie spoorvervoer, capaciteitsmanagement, exploitatie stad/streek vervoer en aanleg en onderhoud spoorinfra met ingang van 2007 af te stappen van verrekening van BTW door Financiën (declaratiebasis). In plaats daarvan zal de te compenseren BTW aan de begroting van VenW worden toegevoegd. Dit geschiedt door een overheveling van de middelen vanuit het BTW-compensatiefonds van Financiën naar de begrotingen van VenW. Bij de structurele compensatie blijft voor de HSL en BR het oude compensatieregime (op declaratiebasis) gelden. Dit omdat deze projecten aflopen op korte termijn. Met name bij de BDU kan de nieuwe werkwijze leiden tot een forse administratieve lastenbesparing voor de regio en voor VenW. In plaats van aanvraag en verantwoorden kan de BTW nu immers via de verdeelsleutel worden verdeeld.

ad 13. In de 18e Voortgangsrapportage HSL is melding gemaakt van de definitieve afrekening met betrekking tot de maatregelen voor de geluidsschermen als gevolg van de vogelproblematiek. Dit wordt nu verwerkt door middel van een overboeking naar artikel 13 (afdekking risico’s spoorprogramma’s).

Ad 14. Het «Programma Filevermindering» is in 2006 gestart om de landelijke werkzaamheden en specifieke projecten op het gebied van filebestrijding te ondersteunen met andere maatregelen die snel realiseerbaar zijn. Daarvoor zijn in korte tijd duizenden ideeën gegenereerd, waaruit een selectie voortkwam van de meest kansrijke en meest effectieve maatregelen.

Ad 15. Met het investeringsprogramma voor meer dynamisch verkeersmanagement kunnen verkeersstromen afhankelijk van de drukte gerichter worden gestuurd met als doel optimale benutting van de beschikbare infrastructuur. Het totale op te stellen programma heeft weliswaar een looptijd tot 2020, maar VenW wil in 2007 een voortvarende start maken met enkele quick wins zoals signalerings- en monitoringsmaatregelen. Deze uitgaven worden uit het FES gefinancierd.

Ad 16. De maatregel betreft de aanleg van een ongelijkvloerse kruising voor het spoor op de spoorlijn Gouda-Rotterdam. Deze spoorwegovergang is per uur 15 tot 20 minuten gesloten. In 2020 zullen naar verwachting 36 000 motorvoertuigen de spoorlijn kruisen. De belangrijkste bate is tijdwinst voor het wegverkeer. Deze uitgaven worden uit het FES gefinancierd.

Ad 17. Betreft enerzijds een verschuiving van middelen om voortvarend te kunnen starten met de noodzakelijke verbetermaatregelen voor waterkeringen. Dit op basis van de uitkomsten van de wettelijke (2e) toetsing op de waterkeringen. Daarnaast is hiervoor door het ministerie van Financiën € 100 mln extra vrijgemaakt en wordt een deel van he additioneel aanbestedingsresultaat (€ 70 mln) door VenW hiervoor aangewend. In de periode t/m 2011 is er nu € 420 mln beschikbaar.

Ad 18. De middelen ten behoeve van de bijdrage van VenW voor de aanpak van de zwakke schakels aan de kust worden meer in lijn gebracht met de meest actuele inzichten in de planningen van de provincies.

Ad 19. De regionale netwerkanalyses voor de belangrijkste stedelijke gebieden moeten inzicht bieden in de beste manieren om bestaande en toekomstige knelpunten in de verbindingen van deur-tot-deur op te heffen, met gebruik van verschillende vervoerwijzen en door een betere samenhang tussen lokale, regionale en nationale infrastructuur waarbij de inzet is de toegang tot de steden te verbeteren. Met dit bedrag kan een nader te bepalen selectie van maatregelen die uit de netwerkanalyses komen, worden uitgevoerd.

Ad 20. In de uitkomsten van de Midterm Review van de plannen van aanpak Beheer en Onderhoud is aangegeven dat een verschuiving van middelen voor de sectoren spoor en weg noodzakelijk is om de beschikbare middelen beter te laten aansluiten op het onderhoudsprogramma. Met deze kasschuif geeft VenW hieraan een eerste gedeeltelijk invulling.

Ad 21. De herijking van de in 2004 berekende aanbestedingsresultaten heeft geleid tot een additioneel verwacht aanbestedingsresultaat van € 149 miljoen over de periode 2005 tot en met 2010. Dit bedrag wordt ingezet voor maatregelen aanpak primaire waterkeringen, de uitkomsten van de netwerkanalyses en het Programma Filevermindering..

Ad 22. De reservering in het FES voor PMR, de Noordvleugel (incl. Zuidas) en de enveloppe Nota Mobiliteit kunnen op dit moment nog niet aan de begroting van VenW worden toegevoegd. Dit omdat formeel het vrijgeven, en daarmee de verwerking in de begroting, pas kan plaatsvinden als deze projecten voldoende zijn uitgewerkt en/of er besluitvorming over heeft plaatsgevonden.

Ad 23. Rijkswaterstaat is per 1 januari 2006 een baten-lastendienst geworden. Als baten-lastendienst heeft RWS een (initiële) lening afgesloten bij het Ministerie van Financiën voor de financiering van de activa. Daarnaast doet RWS een beroep op de leenfaciliteit bij het Ministerie van Financiën voor nieuwe investeringen. Zowel de initiële lening als het beroep op de leenfaciliteit voor nieuwe investeringen zijn in deze begroting verwerkt.

Ad 24. In 2005 is een deel van de schatkistleningen van ProRail, die via de IF-begroting lopen, vervroegd afgelost in het kader van de schuldreductie ProRail. De nu opgenomen mutaties zijn opgebouwd uit de rentevrijval als gevolg van de vervroegde aflossing en correcties voor nog niet in de begroting opgenomen aflossing en rente.

3. AFKORTINGENLIJST

4. PRODUCTARTIKELEN

11 Hoofdwatersystemen

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Op dit artikel worden de producten op het gebied van hoofdwatersystemen verantwoord. Dit betreft de onderdelen watermanagement, beheer en onderhoud, aanleg en verkenning en planstudie. Het watersysteem omvat het geheel van oppervlaktewater, waterbodems, oevers, etc.

Het artikel hoofdwatersystemen op het infrastructuurfonds is gerelateerd aan het beleidsartikel 31 (integraal waterbeleid) op de VenW begroting (Hoofdstuk XII). De doelstelling van dit beleidsartikel is het op orde krijgen en houden van een duurzaam watersysteem tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten.

Tabel budgettaire gevolgen van beleid

11.01 Watermanagement

Motivering

Het reguleren van de hoeveelheden water in het hoofdwatersysteem en de kwaliteit van het water.

Producten

Basispakket Watermanagement

De volgende activiteiten worden uitgevoerd:

• peilbeheer en bediening van objecten;

• monitoring en informatieverstrekking;

• crisisbeheersing en -preventie.

Meetbare gegevens

11.02 Beheer en onderhoud

Motivering

Het in een dusdanige conditie houden van het hoofdwatersysteem dat noodzakelijk is voor het vervullen van de primaire functie waterkeren en waterbeheren.

Meetbare gegevens

* Dit betreft eerste schatting en is nog in voorbereiding. Besluitvorming vindt plaats door de bewindslieden in het najaar voorafgaand aan het uitvoeringsjaar

Suppletie overzicht 1991–2005

Producten

Basispakket Beheer en Onderhoud waterkeren

Het basispakket Beheer en Onderhoud waterkeren bevat:

1. Kustlijnhandhaving (conform de basiskustlijn zandige kust niveau 1990);

2. beheer en onderhoud stormvloedkeringen en rijkswaterkeringen (conform de Wet op de waterkering).

ad 1. Handhaven kustlijn

Het handhaven van de kustlijn wordt gerealiseerd door het suppleren van zand op het strand of in de vooroever (onder water). Het Nederlandse kustsysteem kent een continu verlies aan zand dat jaarlijks gecompenseerd moet worden. Vanaf 2001 wordt ook zand gesuppleerd om de zandverliezen op dieper water te compenseren. Daarmee wordt de zandhoeveelheid in het kustfundament op peil gehouden en wordt het effect van de zeespiegelstijging te niet gedaan.

Ook zijn er activiteiten zoals bestortingen, onderhoud van dammen en strandhoofden, eveneens met het doel om structurele kusterosie te bestrijden.

ad 2. Stormvloedkering en rijkswaterkeringen

• Stormvloedkeringen

Ter beveiliging van ons land tegen de zee is een aantal stormvloedkeringen aangelegd, die bij hoogwater gesloten kunnen worden. Het Rijk heeft vier stormvloedkeringen in beheer: de Stormvloedkering Oosterschelde, de Stormvloedkering Nieuwe Waterweg (de Maeslantkering), de Hartelkering en de Stormvloedkering Hollandsche IJssel. Het onderhoud aan de keringen betreft voornamelijk het conserveren van de schuiven, het onderhoud aan werktuigbouwkundige en elektronische onderdelen, het onderhoud aan het besturingssysteem en periodieke inspecties.

• Rijkswaterkeringen

Rijkswaterstaat beheert en onderhoudt ongeveer 325 km primaire waterkeringen. Primaire waterkeringen zijn waterkeringen die onder de Wet op de waterkering vallen omdat ze bescherming bieden tegen het buitenwater. Het gaat om enkele zeedijken op de Waddeneilanden, de Afsluitdijk, de Houtribdijk, de dijk van Marken en dammen in Zeeland. Naast deze primaire waterkeringen beheert en onderhoudt Rijkswaterstaat een aantal niet-primaire waterkeringen. Deze vallen niet onder de Wet op de waterkering omdat ze geen bescherming hoeven te bieden tegen het buitenwater, maar ook deze waterkeringen moeten wel aan een bepaald veiligheidsniveau voldoen.

Basispakket Beheer en Onderhoud integraal waterbeheer

Onder dit programma vallen alle activiteiten die noodzakelijk zijn om het hoofdwatersysteem in een dusdanige conditie te houden welke noodzakelijk is voor het vervullen van de primaire functie integraal waterbeheer. Hierbij valt te denken aan beheer en onderhoud van:

• rijkswateren t.b.v. maatgevend hoogwater (MHW);

• stuwende en spuiende kunstwerken;

• rijkswateren ten behoeve van waterkwaliteit;

• oevers en bodems;

• vergunningverlening en handhaving.

Bovendien valt onder het basispakket de voorbereiding van de implementatie van de Kader Richtlijn Water (KRW) en de activiteiten in het kader van Natura 2000. Zowel de KRW als Natura 2000 streven naar het beschermen van gezonde watersystemen die een duurzaam gebruik mogelijk maken.

Kustwacht

De besluitvorming over de Kustwacht Nederland heeft geleid tot een aantal concrete afspraken die verder uitgewerkt worden. Het bestaande samenwerkingsverband tussen zeven betrokken departementen maakt plaats voor één gezamenlijke organisatie. Verkeer en Waterstaat voert de regie over de totstandkoming van geïntegreerde beleidsplannen, activiteitenplannen en de (meerjarige) begroting. In het kader van deze rol is in hoofdstuk 7 de overzichtsconstructie Kustwacht Nederland Nieuwe stijl aan deze begroting toegevoegd. Het beheer van de middelen komt in één hand te liggen bij Defensie. Om de verantwoordelijkheid van de directeur Kustwacht (namens de Minister van Defensie) voor de uitvoering van het activiteitenplan waar te kunnen maken krijgt deze de onvoorwaardelijke zeggenschap over vier schepen die (vrijwel) full time kustwachttaken uitvoeren. Daarnaast krijgt hij trekkingsrechten voor een aantal dagen per jaar op de zeegaande betonningsvaartuigen van Rijkswaterstaat en schepen en helikopters van Defensie. De vliegtuigen van Verkeer en Waterstaat (nu nog één) gaan volledig over naar de Kustwacht. De ingestelde Raad voor de Kustwacht richt zich op de vertaling van het integrale beleid in activiteitenplan. De Ministerraad stelt deze vervolgens formeel vast.

Groot Variabel onderhoud

Het betreft beheer en onderhoudsactiviteiten die per project groter zijn dan € 30 mln. (vervangingen, mid-life onderhoud etc.). Hieronder vallen ook de projecten die voortvloeien uit het Plan van Aanpak achterstallig onderhoud 2003, welke is bijgevoegd bij de begroting 2004. De huidige stand van zaken van de uitvoering van dit plan van aanpak is beschreven in de Mid Term Review, welke bij deze begroting als bijlage is bijgevoegd.

In 2007 wordt gewerkt aan het opstellen van een programma van groot variabel onderhoudactiviteiten. Dit programma loopt vanaf 2011 en volgt op het Plan van Aanpak dat tot 2010 loopt. De uitkomsten van de uitwerking van het programma kan in de ontwerpbegroting 2008 leiden tot reallocatie van onderhoudsmiddelen.

Waterbeheren

Groot variabel onderhoud

In het kader van dit plan is een aantal projecten gedefinieerd.

11.03 Aanleg

Motivering

Om een bijdrage te leveren aan het voldoen aan de wettelijke normen van de primaire waterkeringen en die een bijdrage leveren aan het beheer van de rijkswateren.

Producten

Realisatie Waterkeren

Op dit artikelonderdeel worden diverse projecten uitgevoerd. Deze projecten hebben betrekking op:

1. rivierverruiming;

2. dijkversterking en herstel en onderzoek steenbekleding;

3. overige onderzoeken en kleine projecten;

4. resterende werkzaamheden Deltaplan Grote Rivieren;

5. zwakke schakels kust;

6. hoogwaterbeschermingsprogramma.

De projecten worden nader toegelicht in het MIT/SNIP-projectenboek 2007.

ad. 1. Rivierverruiming

Langs de Maas, de Rijn, de Waal en de Lek worden projecten uitgevoerd met als doel rivierverruiming om een grotere waterafvoer te kunnen opvangen. Andere projecten die in het kader van de rivierverruiming worden uitgevoerd betreffen de zogeheten NURG (Nadere Uitwerking Rivieren Gebied) projecten. De realisatie van de natuurontwikkeling moet uiterlijk 2015 afgerond zijn. Voorbeelden van projecten die worden uitgevoerd om deze doelstelling te realiseren zijn de projecten Hemelrijkse Waard, Batenburg en het Lexkesveer. Naast deze projecten wordt een grootschalige rivierverruiming voorbereid in het project Ruimte voor de Rivier en voor de Maas zijn de meeste rivierverruimende maatregelen ondergebracht in het project Maaswerken (zie artikel 16 IF).

ad. 2. Dijkversterking en herstel en onderzoek steenbekleding

Verbetering van dijken bestaat uit verhoging en/of versterking van de dijk of uit vervanging van de bestaande steenbekleding. Het programma herstel en onderzoek steenbekleding Westerschelde en Oosterschelde loopt in 2007 door. Het herstel van de steenbekledingen in Zeeland wordt in 2015 opgeleverd. In totaal zal langs de Wester- en Oosterschelde dan 321 kilometer steenbekleding zijn vervangen.

ad. 3. Overige onderzoeken en kleine projecten

• Veiligheid Nederland in Kaart-2 (VNK). Met dit studieproject worden de kansen op en de gevolgen van overstromingen van de dijkringen en een aantal kades langs de Maas in Nederland in kaart gebracht volgens een nieuwe methode (TK 2005–2006, 27 625 nr. 60).

• Sterkte en belasting waterkeringen, waarbij onder andere het inzicht in de golfvoortplanting in de Waddenzee en langs de Noordzeekust wordt verbeterd.

• Hydraulische randvoorwaarden. De Wet op de waterkering stelt (o.a.) dat VenW verantwoordelijk is voor het uitbrengen van hydraulische randvoorwaarden en andere instrumenten die door waterkeringbeheerders worden gebruikt bij de vijfjaarlijkse toetsing van de veiligheid van de primaire waterkeringen en die worden gebruikt bij het ontwerp van die waterkeringen.

ad. 4. Resterende werkzaamheden Deltaplan Grote Rivieren

De werken langs de grote rivieren met als doel om bij een afvoer bij Lobith van 15 000 m³/sec voldoende veiligheid te bieden, zijn grotendeels voltooid. In het kader van bescherming tegen hoge buitenwaterstanden zijn langs de kust en in het benedenrivierengebied nog enkele werken in uitvoering. Daarnaast wordt nog een aantal subsidies verstrekt en bijdragen verleend in het kader van de afronding van het Deltaplan Grote Rivieren.

ad. 5. Zwakke Schakels Kust

Voor toelichting van de Zwakke Schakels Kust wordt verwezen naar hoofdstuk 11.05.02.

ad. 6. Hoogwaterbeschermingsprogramma

Er worden subsidies verstrekt in het kader van het hoogwaterbeschermingsprogramma. Onder dit programma vallen de verbetermaatregelen die voortkomen uit de vijfjaarlijkse toetsingen conform de Wet op de waterkeringen (zie ook resultaat 1e toetsingKamerstuk 2002–2003, 18 106, nr. 124). De resultaten van deze tweede toetsing worden eind september 2006 aan de Tweede Kamer gestuurd.

Deze toetsing laat opnieuw een forse investeringsbehoefte zien, onder meer om de Markermeerdijken, de Afsluitdijk en een aantal andere waterkeringen weer aan de Wet op de waterkering te laten voldoen. Dit kabinet heeft een programma opgesteld om voortvarend de meest urgente maatregelen tot en met 2011 uit te kunnen voeren. Daarvoor is in deze begroting € 420 mln. beschikbaar gesteld.

De volgende belangrijke mutaties in de realisatietabel waterkeren zijn:

Onderzoek Veiligheid Nederland in Kaart-2 (VNK-2)

Voor het vervolgonderzoek van VNK, VNK-2 is € 10 mln toegevoegd vanuit de vrijval binnen de programma’s: aanleg bagger depots (koegorspolder), depot Hollands diep en dijkversterking Flevoland.

Hoogwaterbeschermingsprogramma

Totaal is € 420 mln. aan het hoogwaterbeschermings-programma toegevoegd om de meest urgente maatregelen tot en met 2011 uit te kunnen voeren. Dit bedrag is opgebouwd uit:

– € 50 mln. overheveling uit het FES (amendement 18 van het lid Snijder-Hazelhoff);

– € 70 mln. uit de additionele verwachte aanbestedings-resultaten over de periode 2005 tot en met 2010;

– € 100 mln. uit de algemene middelen. Door het kabinet is € 100 mln. vrijgemaakt om voortvarend te kunnen starten met de noodzakelijke verbetermaatregelen voor de waterkeringen;

– € 200 mln. overheveling uit de reservering overige steenzettingen op het planstudiebudget (11.05.02). Een deel van dit bedrag (ad € 109 mln.) is via de FES-impuls 2006 in de periode 2006–2011 versneld beschikbaar voor het hoogwaterbeschermingsprogramma. Dit bedrag vloeit in de periode 2012–2014 weer terug in het FES.

Hoogwaterbeschermingsprogramma overige projecten

Betreft een correctie op de begroting 2006. In de begroting 2006 was abusievelijk € 18 mln. in de planstudietabel opgenomen. Hiervoor heeft nu een correctie plaatsgevonden, waarbij de financiële randvoorwaarden ongewijzigd zijn.

Realisatieprogramma Waterbeheren

Onder waterbeheren vallen de volgende projecten:

1. projecten Herstel en Inrichting watersystemen. Per 2006 is hier het gehele herstel en inrichting-programma opgenomen;

2. saneren van waterbodems incl. SUBBIED (Subsidieregeling Baggeren bebouwd gebied), GVB (landelijke proef grootschalige verwerking baggerspecie) en SVB (stimulering verwerking baggerspecie);

3. Tijdelijke regeling eenmalige uitkering bestrijding regionale wateroverlast verantwoord.

ad. 1. projecten Herstel en Inrichting watersystemen

Het programma Herstel & Inrichting (H&I) is gericht op het ecologisch herstel van de Rijkswateren en bestaat voornamelijk uit verbetering van de hydromorfologie van de watersystemen (ontwikkeling van door water gevormde structuren in waterlopen en de hiermee samenhangende omgevingen). De prioriteit ligt bij de realisatie van de doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW) en met name bij de doelstellingen voor beschermde gebieden. Zolang deze doelstellingen niet zijn vastgesteld wordt gewerkt aan de volgende maatregelen:

• het creëren van langsverbindingen (dit zijn verbindingen in de stroomrichting van het watersysteem);

• het beschermen en creëren van natuurlijke land-waterovergangen en dwarsverbindingen;

• het creëren van natuurlijke stromingspatronen;

• het herstellen van natuurlijke peildynamiek (meren, zoetwatergetijde).

In 2005 is het programma van Herstel en Inrichtingsprojecten verder ingevuld voor de jaren 2006–2010, dat moet bijdragen aan de doelen uit de Vierde nota Waterhuishouding en anticipeert op de doelen van de Kaderrichtlijn Water.

ad. 2. Saneren van waterbodems

Hiervoor worden projecten uitgevoerd die te maken hebben met waterbodemsaneringen en met het bergen en verwerken van vervuilde baggerspecie (o.a. depot Hollandsch Diep, projecten uit het saneringsprogramma rijkswateren en diverse subsidieregelingen (SUBBIED en SVB).

De landelijke proef grootschalige «verwerking baggerspecie» (GVB) is in 2004 gestart.

ad. 3. Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW)

Op 2 juli 2003 is het Nationaal Bestuursakkoord Water ondertekend door het Rijk, Provincies, Gemeenten en Waterschappen met als doel samen de waterproblematiek in Nederland aan te pakken. In dit kader heeft het kabinet heeft een eenmalige impuls van € 100 mln. beschikbaar gesteld om een snelle start van de uitvoering van maatregelen tegen wateroverlast te bevorderen.

Deze «Tijdelijke regeling eenmalige uitkering bestrijding regionale wateroverlast» die hiertoe met de NBW-partijen is opgesteld is met ingang van 1 april 2004 opengesteld (Staatscourant 27 februari 2004 nr. 40/pag. 21). Op 1 juli 2004 is het volledige budget vastgelegd in beschikkingen aan 67 gemeenten en waterschappen. In de gehonoreerde aanvragen zijn 307 projecten opgenomen. De 307 projecten zullen allemaal uiterlijk in 2007 gestart zijn en naar verwachting in 2010 zijn gerealiseerd. De nadruk in de projecten ligt op het vasthouden en bergen van overtollig water.

De volgende belangrijke mutaties in de realisatietabel waterbeheren zijn:

Sanering waterbodems

Budgetbijstelling voor overheveling van de reservering uitvoeringskosten € 35 mln. baggerdepot Maasdal en de correctie (toevoeging) van € 5 mln. op grond van het kabinetsstandpunt waterbodems vanuit SVB en de verlaging € 8,4 mln voor de uitvoering van de wettelijke regeling Kwalibo door de inspectie V&W.

Stimuleringsregeling hergebruik baggerspecie (SVB)

Betreft een correctie op de begroting 2006. Het budget voor deze regeling is met € 5 mln verder verlaagd ten guste van het saneringsprogramma waterbodems rijkswateren op grond van het kabinetsstandpunt waterbodems.

Aanleg baggerdepots

Project is nagenoeg afgewikkeld. Het resterende budget van ca € 4 mln. is ingezet bij VNK-2.

Projectoverzicht bij 11.03.01 Realisatieprogramma Waterkeren

Projectoverzicht bij 11.03.02 Realisatieprogramma Waterbeheren

11.05 Verkenningen en planstudies

Motivering

Om een probleem of een initiatief met een maatschappelijke meerwaarde op het gebied van Waterbeheer te verkennen en om daarna, indien nodig, uit alternatieven de beste oplossing voor het probleem te zoeken en voor te bereiden voor de uitvoering.

Producten

Programma Hoofdwatersystemen

Op dit artikelonderdeel worden diverse projecten uitgevoerd. Deze projecten hebben betrekking op:

1. Herinrichting Waals Nederlandse Grensmaas;

2. Gefaseerde kustuitbreiding Delflandse kust;

3. Integrale verkenning Maas (IVM);

4. Rampenbeheersingsstrategie Overstromingen Rijn en Maas;

5. Natuurontwikkelingsschets Eems;

6. Sluitregime Oosterscheldekering;

7. Zwakke Schakels Kust;

8. Natuurlijk Peilbeheer Veerse Meer;

9. Ontwikkelingsschets 2010 Schelde-estuarium (ProSes);

10. Extra spuicapaciteit Afsluitdijk;

11. Volkerak-Zoommeer.

De verkenningen en planstudies zijn ook opgenomen in het MIT/SNIP-projectenboek.

Verkenningenprogramma Hoofdwatersystemen

ad. 1. Herinrichting Waals Nederlandse Grensmaas:

In het watersysteem Bovenmaas, dat gezamenlijk met België (Wallonië) wordt beheerd, spelen problemen met betrekking tot inrichting, welke betrekking hebben op waterbeheersing en ecologie. In de verkenning zal een aantal oplossingsrichtingen worden bezien, gericht op ecologisch herstel, waarbij de doelstellingen van de KRW (m.n. de hydromorfologische kant van de aquatische natuurdoelen) leidend zijn.

ad. 2. Gefaseerde kustuitbreiding Delflandse kust:

Uitwerking van de motie Geluk (TK 29 200 XII, nr. 53 t/m 55) naar de mogelijkheden voor een kustuitbreiding tussen Hoek van Holland en Scheveningen. In samenwerking met de provincie Zuid Holland richt de verkenning zich op het benoemen van voorwaarden waaraan voldaan moet worden om kustuitbreiding haalbaar te maken en nadrukkelijk niet op de realisatie van een kustuitbreiding. De afronding van de verkenning wordt eind 2006 verwacht.

ad. 3. Integrale verkenning Maas (IVM)

In de loop van de 21e eeuw (nadat de Maaswerken (2015) zijn uitgevoerd) worden als gevolg van de klimaatverandering hogere afvoeren door de Maas verwacht. De Integrale Verkenning Maas (IVM) is uitgevoerd met als doel de mogelijkheden in beeld te brengen voor het accommoderen van die hogere rivierafvoeren. Daarbij is geïnventariseerd welk ruimtebeslag er met deze maatregelen is gemoeid. In het najaar van 2006 formuleert het kabinet zijn reactie op deze verkenning.

ad. 4. Rampenbeheersingsstrategie Overstromingen Rijn en Maas (Noodoverloopgebieden)

Het systeem van de Nederlandse bedijkte grote rivieren is in 2015 uitgelegd op het veilig kunnen afvoeren van een afvoer die één maal per 1250 jaar voorkomt. De natuur is echter onvoorspelbaar en een extreme gebeurtenis blijft mogelijk. In een eerste kabinetsstandpunt over rampenbeheersing voor overstromingen (2003) zijn reserveringen gemaakt voor drie noodoverloopgebieden. Voor nadere besluitvorming bleek meer inzicht nodig in het technische en economisch rendement van noodoverloopgebieden, in vergelijking met andere opties voor rampenbeheersing zoals internationale afstemming, structurele normverhoging, organisatorische maatregelen en compartimentering. Het hierop ingezette onderzoek is in 2006 afgerond en zal de grondslag vormen voor een overkoepelende strategie voor de rampenbeheersing bij overstromingen in een tweede kabinetsstandpunt (najaar 2006). Tussentijds is gebleken dat noodoverloopgebieden voor de Rijn een gering rendement hebben en daarmee als reservering konden vervallen (tussenbesluit 2005). Bovendien komt de aanleg van compartimenteringsdijken heel kansrijk uit het onderzoek, mede in relatie tot bescherming en benutting van vitale infrastructuur; het kabinet heeft daarom in februari 2006 uit het FES€ 2 mln beschikbaar gesteld voor nadere uitwerking van deze optie (oplevering voorzien in 2008)

ad. 5. Natuurontwikkelingsschets Eems

De verwachting is dat de druk van economisch gerichte activiteiten op de morfologie van het Eems-estuarium, zoals scheepvaart, verdiepingen en schelpenwinning, in de toekomst verder zal toenemen. Dit zal waarschijnlijk met negatieve effecten op de natuur gepaard gaan. In het natuurontwikkelingsplan wordt een pakket van concrete, locatiespecifieke herstel en inrichtingsmaatregelen beschreven die bijdragen aan de doelen voor de Kaderrichtlijn Water.

ad. 6. Sluitregime Oosterscheldekering

Een verkenning naar het effect van het sluitregime van de Oosterscheldekering wordt in 2006 opgestart. Directe aanleiding is de het mogelijk tekort aan hoogte van de dijken achter de kering. Aanpassing van het sluitregime zou een alternatief kunnen zijn van dijkverbetering.

Planstudieprogramma waterkeren

ad. 7. Zwakke Schakels Kust

De bescherming tegen overstromingen vanuit de zee is geregeld in de Wet op de waterkering, waarin normen zijn opgenomen waaraan de zeeweringen moeten voldoen. Echter, naar aanleiding van signalen over een sterkere golfbelasting op de kust, is in 2003 door de waterschappen nogmaals gekeken naar de sterkte van de zeeweringen. De inzichten hebben geleid tot tijdelijke maatregelen zoals diverse zandsuppleties. Daarnaast is er gesignaleerd dat er op 10 locaties langs de kust zogenoemde zwakke schakels zijn, waarvoor binnen een periode van 20 jaar versterking van de zeewering nodig is. Op 8 van deze 10 locaties ligt tevens een opgave tot verbetering van de ruimtelijke kwaliteit, de zogenaamde prioritaire zwakke schakels.

Uitvoering zal plaatsvinden van 2007 t/m 2020. In totaal is voor het programma Zwakke Schakels kust een bedrag van € 742 mln. gereserveerd.

Bij de begrotingsbehandeling in december 2005 is toegezegd om de financiering voor de kosten voor de versterking van de zwakke schakels beschikbaar te stellen op het moment dat de provincie een uitvoeringsgereed plan heeft én de provincie kan aangeven dat zij de financiering voor de ruimtelijke kwaliteit heeft geregeld. Om hieraan tegemoet te komen zijn in deze begroting middelen (€ 177 mln.) vanuit latere jaren naar de periode 2008–2011 verschoven.

Planstudieprogramma waterbeheren

ad. 8. Natuurlijk Peilbeheer Veerse Meer

Het huidige tegennatuurlijke peilbeheer in het Veerse Meer brengt delen van het watersysteem uit evenwicht. Het peilbeheer is vrijwel volledig afgestemd op de afwateringsfunctie voor de landbouw in de winter en de recreatieve functie in het voorjaar en de zomer. Hierdoor komt de ecologische kwaliteit nauwelijks tot ontwikkeling en worden ook de recreatieve potenties nauwelijks benut. Een natuurlijker peilbeheer geeft de natuur de kans om een situatie te ontwikkelen die meer past bij een watersysteem met (beperkt) getij. Rijkswaterstaat en de provincie Zeeland voeren een planstudie/MER uit naar een meer natuurlijk peilbeheer. De planstudie is in 2006 gereed.

ad. 9. Ontwikkelingsschets 2010 Schelde-estuarium (ProSes)

In het Memorandum van Overeenstemming van 11 maart 2005 tussen de Nederlandse en Belgische regeringen is afgesproken dat V&W zich krachtig zal inspannen om de noodzakelijke wettelijke procedures voor de verdieping in 2007 af te ronden, zodat de gewenste vaardiepte in 2009 kan worden verwezenlijkt (TK 2004–2005, 26 980, nr. 21). De Startnotitie MER «Verruiming vaargeul Westerschelde» is in april voor inspraak ter visie gelegd. Mede op basis van de inspraakreacties zijn de richtlijnen MER opgesteld. De uitvoering van het MER kan thans ter hand worden genomen en de oplevering wordt begin 2007 verwacht. Intussen wordt gewerkt aan de ratificatie van de verdragen van Middelburg die op 21 december 2005 met het Vlaams Gewest zijn ondertekend. Doel hiervan was om de uitvoering van deze projecten veilig te stellen, en om de hechte samenwerking van de laatste jaren met het Vlaamse Gewest rond beleid en beheer ten aanzien van het estuarium te bestendigen. Het is de bedoeling deze verdragen in het najaar van 2006 ter ratificatie aan de Staten-Generaal aan te bieden.

ad. 10. Extra spuicapaciteit Afsluitdijk

In verband met de uitbreiding van de spuicapaciteit wordt een planstudie uitgevoerd. Met deze planstudie wordt de MER gemaakt op basis waarvan het dijkversterkingsplan conform de Wet op de waterkering wordt opgesteld. Nader onderzoek is vereist voor zowel de MER als ook ter voorbereiding van de realisatie. Verwacht wordt dat de planstudie naar de uitbreiding van de spuicapaciteit in de Afsluitdijk eind 2006 gereed is. De start van de realisatie is voorzien in 2008.

ad. 11. Volkerak-Zoommeer

Begin jaren ’90 werd in toenemende mate in de zomer blauwalgenbloei aangetroffen. Dit wordt veroorzaakt door een combinatie van hoge nutriëntenconcentraties en de lange verblijftijd van het water. De blauwalgenbloei leidt tot veel overlast voor verschillende gebruiksfuncties (oever- en verblijfsrecreatie, wonen, natuur, landbouwwater). Er zullen twee alternatieven onderzocht worden: zoet doorspoelen en zout doorspoelen (Motie Van Lith,TK 2004–2005, 29 800 XII, nr. 21). De planstudie is medio 2006 gereed.

Projectoverzicht bij 11.05.01 Verkenningenprogramma hoofdwatersystemen

Projectoverzicht bij 11.05.02 Planstudieprogramma waterkeren

Legenda

pb projectbesluit

uo uitvoeringsopdracht (beschikking)

Projectoverzicht bij 11.05.03 Planstudieprogramma waterbeheer

Legenda

pb projectbesluit

uo uitvoeringsopdracht (beschikking)

12 Hoofdwegennet

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Op dit artikel worden de producten op het gebied van Rijkswegen verantwoord. Dit betreft de onderdelen verkeersmanagement, beheer en onderhoud, aanleg en verkenning en planstudie. De doelstellingen van het onderliggende beleid zijn terug te vinden in de begroting 2007 van het ministerie van Verkeer en Waterstaat (XII). Het infrastructuurfondsartikel hoofdwegen is gerelateerd aan de volgende beleidsartikelen:

• artikel 32: Bereiken van een optimale veiligheid in of als gevolg van mobiliteit;

• artikel 34: Betrouwbare netwerken en voorspelbare reistijd;

• artikel 36: Bewaken, waarborgen en verbeteren van kwaliteit leefomgeving.

Tabel budgettaire gevolgen van uitvoering

** De reservering in het FES voor de Noordvleugel (incl. Zuidas) en de enveloppe Nota Mobiliteit (2011–2020) kunnen op dit moment nog niet aan de begroting van VenW worden toegevoegd. Dit omdat formeel het vrijgeven, en daarmee de verwerking in de begroting, pas kan plaatsvinden als deze projecten voldoende zijn uitgewerkt en/of er besluitvorming over heeft plaatsgevonden.

12.01 Verkeersmanagement

Motivering

Met verkeersmanagement streeft VenW naar optimaal gebruik van en informatie over de beschikbare infrastructuur en draagt bij aan het bereiken van een voorspelbare en betrouwbare reistijd van deur tot deur.

Producten

Basispakket Verkeersmanagement

Bij het vormgeven van verkeersmanagement wordt onderscheid gemaakt in vijf maatregelcategorieën:

• voorlichting over Rijkswegen;

• reistijd- en route-informatie;

• maatregelen ter bevordering van gedisciplineerd en sociaal weggedrag;

• hulpverlening ten behoeve van doorstroming en informatievoorziening bij pech en ongevallen (incidentmanagement);

• verkeersgeleiding bij grote drukte.

Vanuit vijf regionale verkeerscentrales en een landelijke verkeerscentrale wordt een pro-actieve sturing voorgestaan. Het instrumentarium voor deze sturing van het verkeer wordt steeds verder verfijnd. Hierbij wordt, in lijn met de bevindingen van de commissie-Luteijn, gewerkt binnen bestuurlijk afgedekte samenwerkingsgebieden. De commissie Luteijn heeft de Minister van VenW geadviseerd een daadkrachtig mobiliteitsteam op te richten, dat bestaat uit wegbeheerders, openbaar vervoerbedrijven, bedrijfsleven en consumenten. Doelstelling is het gericht bestrijden van de files rondom verkeersknooppunten in een regio.

Het beleid is erop gericht om het Rijkswegennet in samenhang met het regionaal wegennet te besturen (gebiedsgericht verkeersmanagement). In nauw overleg met de regionale overheden worden maatregelpakketten ontwikkeld, die vanuit de regionale problematiek bezien als het meest effectief worden gezien.

De investeringen van de afgelopen jaren in het Dynamisch Verkeersmanagement (DVM) in combinatie met het actief reguleren van het verkeer hebben geleid tot een lagere groei van het aantal voertuigverliesuren. Het beleid is erop gericht de behaalde winst op het rijkswegennet te consolideren en verder te vergroten.

Er wordt momenteel gewerkt in een twintigtal samenwerkingsverbanden (grote en middelgrote stedelijke agglomeraties). Bij een aantal heeft dit reeds geleid tot maatregelpakketten. Voorbeelden hiervan zijn het KAN-gebied (Arnhem-Nijmegen), SIRE-gebied (regio Eindhoven), Haaglanden en Stadsgewest Rotterdam.

Servicepakket Verkeersmanagement

• Programma Filevermindering

In 2006 is het «Programma Filevermindering» gestart om de landelijke werkzaamheden en specifieke projecten op het gebied van filebestrijding te ondersteunen. Op dit artikel worden een aantal projecten uit de categorieën reguliere- en incidentele files uitgevoerd (zie ook bijlage 11 bij de begroting 2007 van VenW (XII), Programma Filevermindering).

Meetbare gegevens

Verkeersmanagement

Specificatie bedieningsareaal

12.02 Beheer en onderhoud

Motivering

Om het Rijkswegennet (en de onmiddellijke omgeving daarvan) in die staat te houden die noodzakelijk is voor het vervullen van de primaire functie (het faciliteren van vlot, veilig en comfortabel vervoer van personen en goederen onder de randvoorwaarde van een kwalitatief hoogwaardig milieu).

Producten

Het beheer en onderhoud van rijkswegen omvat maatregelen aan verhardingen, bruggen en viaducten, verkeers-voorzieningen, landschap en milieu en exploitatie.

Basispakket beheer en onderhoud

Een voorwaarde voor optimaal gebruik van het wegennet is betrouwbaarheid van de infrastructuur van wegen, bruggen, viaducten, tunnels, aquaducten, matrixborden, verkeerscentrales, verkeersvoorzieningen, het landschap en het milieu rond de Rijkswegen. Deze kan alleen worden gegarandeerd indien de infrastructuur preventief beheerd en onderhouden wordt. Dit in tegenstelling tot correctief onderhoud, waarbij de beheerder geconfronteerd wordt met functieverlies en de gebruiker ongewild voor onaangename verrassingen wordt geplaatst. Zowel preventief als correctief onderhoud valt onder het basispakket.

Naast het uitvoeren van beheer en onderhoud worden op dit artikel ook de voorbereidingskosten ten behoeve van beheer en onderhoud van Rijkswegen verantwoord. Dit behelst onder andere het opstellen van normen en richtlijnen, het voorbereiden van kaders waardoor de realisatie op een verantwoorde en efficiënte wijze kan plaatsvinden en het uitvoeren van audits. Door Rijkswaterstaat wordt regelmatig onderzocht hoe het beheer en onderhoud nog doelmatiger, efficiënter, veiliger of met minder hinder voor het verkeer kan worden uitgevoerd.

Om de met de uitvoeringsflexibiliteit beoogde efficiency te bereiken zal gebruik gemaakt worden van een palet aan prestatiebestekken en andere geïntegreerde contractvormen. Daarbij zullen verschillende soorten werkzaamheden worden gecombineerd in één integraal contract met één prijs.

Servicepakket Beheer en Onderhoud

• Plan van aanpak Beheer en Onderhoud

De ontwikkeling van de budgetten voor beheer en onderhoud heeft in het verleden geen gelijke tred gehouden met de areaaluitbreidingen, het toegenomen gebruik van elektronica, de aangescherpte eisen en de extra slijtage die het gevolg is van het intensiever gebruik. Dit heeft geleid tot een geleidelijke overgang van preventief naar correctief onderhoud en daarmee onderhoudsachterstanden. Derhalve is besloten tot een impuls aan Beheer en Onderhoud Rijkswegen (beschreven in het «Plan van Aanpak Beheer & Onderhoud», gevoegd bij de begroting 2004). Met de impuls beheer en onderhoud worden de meest urgente onderhouds-achterstanden aangepakt.

Om verkeersoverlast zo veel mogelijk tot een minimum te beperken, worden deze werkzaamheden goed afgestemd, zowel onderling als met de werkzaamheden die voortkomen uit het aanleg- en fileplan, het ZSM-programma alsmede de werkzaamheden van andere wegbeheerders.

Het in 2007 vanuit de impuls beschikbare budget wordt ingezet voor de vervanging van 556 km asfalt. Samen met de produktie over de jaren 2004 tot en met 2006 wordt hiermee de toegezegde vervanging van 1300 km asfalt gerealiseerd.

• Servicepakket Meer Vlot

Het servicepakket «Meer Vlot» beoogt een aantal kleinschalige verbeteringen voor het goederenvervoer te realiseren. Daarbij wordt gedacht aan zaken als uitbreiding van de parkeervoorzieningen voor vrachtauto’s en aanpassing van verkeerslichten voor de doorstroming van het vrachtverkeer.

• Servicepakket Meer Veilig

Het Kabinet heeft besloten tot een impuls verkeersveiligheid voor de niet-autosnelwegen die in beheer zijn bij het Rijk. Bovenop de reedsbeschikbare € 3,4 mln/jaar, wordt in de periode tot en met 2010 in totaliteit € 88 mln extra geïnvesteerd in enerzijds het versneld realiseren van essentiële herkenbaarheidskenmerken en anderzijds in een aantal kosten-effectieve verkeersveiligheidsmaatregelen, zoals het aanbrengen van bermverharding of het ombouwen van een kruispunt tot rotonde.

• Servicepakket Meer Kwaliteit Leefomgeving

Binnen dit servicepakket worden bijdragen geleverd aan het meerjarenprogramma ontsnippering. Een voorbeeld van een ontsnipperingsproject is het plaatsen van een ecoduct of een dassentunnel dat twee gescheiden natuurgebieden met elkaar verbindt.

De ontsnipperingswerken worden uitgevoerd in samenspraak met alle betrokkenen. Hiermee ontstaat een realistisch, uitvoerbaar ontsnipperingsprogramma dat aansluit op en is afgestemd met de ontsnipperingsmaatregelen van andere overheden.

• Programma Filevermindering

In 2006 is het «Programma Filevermindering» gestart om de landelijke werkzaamheden en specifieke projecten op het gebied van filebestrijding te ondersteunen. Op dit artikel worden een aantal projecten uit de categorieën reguliere- en incidentele files uitgevoerd (zie ook bijlage 11 bij de begroting 2007 van VenW (XII), Programma Filevermindering).

Meetbare gegevens

Beheer en onderhoud Rijkswegen

Basispakket Beheer en onderhoud

Specificatie areaal rijkswegen

Voor het jaar 2007 gelden de volgende prestatieafspraken:

Servicepakket Beheer en onderhoud

De bekostiging van het servicepakket is hieronder weergegeven.

12.03 Aanleg, benutting en planstudie na tracébesluit

Motivering

Door middel van voorbereiding en uitvoering van infrastructuurprojecten wordt bereikt dat de noodzakelijke capaciteit beschikbaar is en komt om, rekeninghoudend met de aspecten veiligheid en leefomgeving, een betrouwbaar netwerk te realiseren met voorspelbare reistijden.

Producten

Realisatieprogramma hoofdwegennet

Herijking aanbestedingsresultaten

De herijking van het aanbestedingsresultaat over de periode 2005 tot en met 2010 leidt tot een additioneel resultaat van ca. € 79 mln op het realisatieprogramma hoofdwegen. Dit is in voorliggende begroting verwerkt op de projecten rw2 Rondweg Den Bosch, rw2 Tangent Eindhoven en rw31 Zurich Harlingen.

Netwerkanalyses

In de Nota Mobiliteit is vastgelegd dat voor de belangrijkste stedelijke gebieden regionale netwerkanalyses worden gemaakt. Die moeten inzicht bieden in de beste manieren om bestaande en toekomstige knelpunten in de verbindingen van deur-tot-deur op te heffen, met gebruik van verschillende vervoerwijzen en door een betere samenhang tussen lokale, regionale en nationale infrastructuur waarbij de inzet is de toegang tot de steden te verbeteren.

In augustus 2006 zijn de (concept)rapportages van de netwerkanalyses opgeleverd. Deze zijn uitgevoerd in de Noord- en Zuidvleugel van de Randstad, Utrecht, Groningen–Assen, Leeuwarden en omgeving, Twente, Arnhem–Nijmegen, Noord Overijssel (inclusief Zwolle–Kampen), stedendriehoek Apeldoorn–Deventer–Zutphen, Brabantstad en Zuid-Limburg.

De resultaten komen gelijk met deze begroting beschikbaar. In het najaar 2006 overleggen Rijk en regio over de voorgestelde maatregelenpakketten voor de korte en langere termijn.

Benutting hoofdwegennet

• Programma Filevermindering

In 2006 is het ’Programma Filevermindering’ gestart om de landelijke werkzaamheden en specifieke projecten op het gebied van filebestrijding te ondersteunen. Op dit artikel worden met name projecten uit de categorieën reguliere- en incidentele files uitgevoerd (zie ook bijlage 11 bij de begroting 2007 van VenW (XII), Programma Filevermindering).

• DVM

In 2007 wil VenW ook een start maken met een investeringsprogramma voor meer dynamisch verkeersmanagement. Hiermee kunnen verkeersstromen afhankelijk van de drukte gerichter worden gestuurd met als doel optimale benutting van de beschikbare infrastructuur. Dat programma wordt nu ontwikkeld en op uitvoerbaarheid doorgerekend en zal naar verwachting een grote bijdrage kunnen leveren aan de afname van het aantal voertuigverliesuren. Bij dit investeringsprogramma houdt VenW ook rekening met de mogelijkheden van dynamische snelheden.

Fileplan ZSM

Het programma fileplan ZSM (zichtbaar, slim en meetbaar) omvat een aantal maatregelen die de doorstroming verbeteren. Verkeersveiligheid is hierbij een belangrijke randvoorwaarde. Hieronder vallen enerzijds maatregelen ter beperking van structurele files (plus-, spits- en bufferstroken, aanpassingen in knooppunten, reguliere weguitbreidingen en toeritdoseerinstallaties) en anderzijds maatregelen ter bestrijding van incidentele files, zoals de DRIP’s (dynamische route informatie panelen), verbetering van netwerkmanagement.

• ZSM Fase I

Het programma ZSM Fase I bestaat uit Spoedwetprojecten en projecten die onder de tracéwet worden uitgevoerd in de periode 2003 t/m 2010, inclusief flankerende maatregelen die de structurele inbedding van de resultaten van de Spoedwet Wegverbreding en het totale programma Fileplan ZSM moeten verankeren. Het gaat daarbij zowel om maatregelen die de snelle besluitvorming over infrastructuurprojecten bevorderen (uniformiteit, transparantie en eenduidigheid van de beslisdocumenten) als om verkeersmaatregelen die de daadwerkelijke doorstroming bevorderen en de ergernissen van weggebruikers beperken.

• ZSM Fase II

Met het ZSM Fase II-pakket is een vervolg op ZSM Fase I-pakket gekomen. De spoedwet wegverbreding maakt het mogelijk om op korte termijn een aantal belangrijke knelpunten aan te pakken om vervolgens met de projecten van het programma ZSM fase II die de (langere besluitvormingsweg van de) tracéwet volgen een samenhangend pakket van maatregelen te realiseren. Bij de keuze van de projecten is de filetop 50 uitgangspunt geweest. Voor de tweede fase van het programma ZSM (tracéwetprocedure) zullen diverse projecten uitgevoerd worden. De capaciteit van de betreffende wegen zal hiermee verder toenemen en de betrouwbaarheid van het netwet zal voor de automobilist verder stijgen.

• Overige realisatieprojecten

De volgende projecten zijn opengesteld en niet meer specifiek opgenomen in de realisatietabel:

– Rw2 Oudenrijn–Everdingen;

– Rw15 aansluiting Vondelingeplaat;

– Rw15 Europaweg.

De volgende projecten zijn nieuw opgenomen in het realisatieprogramma en doorgestroomd vanuit planstudieprogramma na tracébesluit:

– Rw7 Rondweg Sneek.

Voor dit project is alleen nog de rijksbijdrage opgenomen, omdat met de provincie Friesland is afgesproken dat de provincie het project uitvoert.

– Rw4 Dinteloord–Bergen op Zoom, omlegging Halsteren

– Rw7 Zuidelijke Ringweg Groningen.

– Rw31 Zurich–Harlingen.

– Rw35 Zwolle–Almelo.

Verder zijn er de volgende belangrijke mutaties in de realisatietabel:

– Rw2 Holendrecht–Oudenrijn

Dit betreft de realisatie van 2*4 rijstroken. Het budget is verhoogd met € 9 mln agentschapsbijdrage RWS en met € 107 mln wegens uitbreiding van het project. Daarnaast zal de uitbreiding naar 2*5 rijstroken technisch worden geïntegreerd. Dit project is nu opgenomen als planstudie.

– Maatregelenpakket Limburg

Voor het maatregelenpakket Limburg wordt € 8 mln extra vrijgemaakt uit het fileplan ZSM.

– Rw73/74 Venlo–Maasbracht

Op dit project wordt voorshands een budgetverlaging van € 123 mln doorgevoerd als gevolg van meevallende aanbestedingen. Deze vrijval wordt ingezet voor de bestuurlijke toezegging van A2 Passage Maastricht. Naar aanleiding van de bestuurlijke overleggen, zal hierover definitieve besluitvorming plaatsvinden.

– Rw33 Assen–Zuidbroek. Project is verschoven naar planstudie voor TB (betreft budget motie Hofstra ad € 50 mln);

– Knooppunt Joure, rijksbijdrage van 10 mln aan fly over.

– Rw35 Zwolle–Almelo. De projectkosten zijn verhoogd met € 13 mln (als garantstelling) voor het spoortunneldak en veiligheidsvoorzieningen van weg- en spoortunnel. Compensatie komt uit het project Rw2 Oudenrijn–Deil.

Planstudieprogramma na tracébesluit

• Rw34 Omleiding Ommen

Het project Rw34 Omleiding Ommen is als afzonderlijk project opgenomen en maakt geen deel meer uit van Rw35 Zwolle–Almelo. In het taakstellend budget is rekening gehouden met € 18 mln uit het gecombineerde budget met Rw35 Zwolle–Almelo, € 14 mln uit ZSM en€ 14 mln uit regionale bijdragen.

Projectoverzicht behorende bij 12.03.01: Realisatieprogramma hoofdwegennet

* Nieuw in realisatie.

¹ Project Trans Europese Netwerk (TEN) zoals afgegeven in Beschikking nr. 1692/96/EG van het Europees Parlement en de Raad van 23 juli 1996.

² Betreft invulling van hetamendement Van Hijum (29 800 A, nr. 8) à € 60 mln en € 5 mln BLD-bijdrage: aanleg spitsstrook A2 St.Joost-Urmond en aanpassing aansluiting Nuth op A76; verhoging met € 8 mln uit ZSM-Fileplan.

³ Dit is inclusief de maatregelen die uit de netwerkanalyses naar voren komen én inclusief de middelen voor het Programma Filevermindering die t.l.v. het realisatieprogramma worden uitgevoerd.

⁴ Betreft onderdeel vanamendement Hofstra (29 800 A, nr. 19) t.w. «Verkeersveiligheid Infrastructuurpakket Hoofdwegennet (€ 10 mln). Het projectonderdeel rw33 Assen-Zuidbroek ad € 50 mln is verschoven naar Planstudie voor TB.

¹ Financiering 286 mln uit FES-budget Noordvleugel.

² Vervangt De Hoek–Prins Clausplein waarbij De Hoek–Leiden vervalt.

³ Project in het kader van Bereikbaarheidsoffensief Randstad.

⁴ Project volgt geen Tracèwetprocedure.

⁶ Tracèbesluit is gesplitst in Oudenrijn-Everdingen en Everdingen-Deil.

⁷ Betreft ingetrokken deel van het tracèbesluit bij Leiden en Leiderdorp.

⁸ Exclusief het aan HSL-zuid overgedragen deel van de uitvoering van het gebundelde gedeelte van de verbreding van rw 4.

⁹ Rw 34 Ommen is zelfstandig opgenomen.

¹⁰ Taakstellend budget betreft gedeelte Ewijk–Valburg. Valburg–Grijsoord is ZSM II.

¹¹ Spoedwet Wegverbreding (ZSM1).

¹² Betreft aangepaste planstudie A1 Eemnes–Barneveld.

¹³ Hierin is opgenomen rw9 Badhoevedorp–Holendrecht en rw6/9 Toltunnel.

¹⁴ Budget van € 471 mln voor onder andere benuttingsprojecetn A1/A6/A9 CRAAG, A9 Velsen–Badhoevedorp en A7 Zaanstad–Purmerend.

¹⁵ ZSM II

¹⁶ ZSM II, uit amendement Van Hijum 8 is € 50 mln beschikbaar en uit amendement Hermans € 60 mln.

¹⁷ Financiering via kasschuif VERA.

¹⁸ Openstelling 2x5 in 2010.

Legenda

tn trajectnota of projectnota

tb/pb tracébesluit/projectbesluit

wab wegaanpassingsbesluit

pr procedures rond

12.04 Geïntegreerde contractvormen

Motivering

Door middel van uitvoering van deze infraprojecten waarbij sprake is van Publiek-Private financiering wordt bereikt dat de noodzakelijke capaciteit beschikbaar is om, rekening houdend met de aspecten veiligheid en leefomgeving, een betrouwbaar netwerk te realiseren met voorspelbare reistijden.

Producten

Het gaat om de realisatie van een viertal projecten bij de landsdelen West en Zuid:

• exploitatiebudget Westerscheldetunnel: dit betreft de bijdrage voor de exploitatie van deze tunnel;

• tunnel de Noord en de Wijkertunnel: dit betreffen aflossingsverplichtingen voor Tunnel de Noord en de Wijkertunnel;

• de A59, waarbij het bedragen betreft van een beschikbaarheidsvergoeding in het kader van het PPS project Rosmalen–Geffen;

• de N11, waarbij het betalingen van VenW in het kader van het PPS-project Alphen a/d Rijn–Bodegraven betreft.

Projectoverzicht behorende bij 12.04 Geïntegreerde contractvormen hoofdwegennet

12.05 Verkenning en planstudie voor tracébesluit

Motivering

Om een probleem of een initiatief met een maatschappelijke meerwaarde te verkennen en daarna, indien nodig, uit alternatieven de beste oplossing voor het probleem te zoeken en voor te bereiden voor de uitvoering (planstudie voor tracébesluit).

Producten

Verkenningen

Bij dit onderdeel gaat het om de uitvoering van verkenningen volgens de spelregels van het MIT-spelregelkader.

Wijzigingen in de verkenningentabel:

Afronding in 2006:

• Aansluiting A15 (Ressen);

• A12 (Zevenaar)Gebiedsgerichte verkenning Utrecht (netwerkanalyse).

Planstudieprogramma vóór tracébesluit

A2 Passage Maastricht

Voor dit project is bestuurlijk afgesproken dat in verband met de afspraken over de Tunneltraverse bij Maastricht het Rijk haar bijdrage zal verhogen met € 202 mln.

De rijksbijdrage wordt gemaximeerd op € 502 mln. De dekking komt naast de aanbestedingsmeevaller Rw73 uit het project A2 Maasbracht–Geleen.

2e Coentunnel

De wijziging bij dit project betreft de toevoeging van vluchtstroken aan de scope van dit project. Hierdoor neem taakstellend budget toe tot € 1 210 mln. Het project zal uiteindelijk worden uitgevoerd als geïntegreerde contractvorm.

N18 Varsseveld Ede

Voor de N18 wordt een extra bijdrage van € 73 mln door het Rijk verstrekt om daarmee een realisatie van een toekomstvaste en duurzaam veilige stroomweg te realiseren. De rijksbijdrage komt daarmee op € 128 mln.

Rw4 Delft Schiedam

Op 23 juni 2006 is het IODS-convenant ondertekend. Hierin is een concrete inpassingsvariant van de A4 beschreven en de hieraan gekoppelde gebiedsgerichte kwaliteitsprojecten in het landelijk en stedelijk gebied. Als gevolg van de bestuurlijke onderhandelingen is de Rijksbijdrage van dit project verhoogd met € 70 mln tot € 581 mln. Het totale budget voor dit project wordt € 641 mln, omdat de Provincie Zuid-Holland en de stadsregio Rotterdam elk € 25 mln en het stadsgewest Haaglanden € 10 mln bijdragen.

Rw4 Den Haag–Leiden

De scope van het project De Hoek-Prins Clausplein is aangepast. Resultaat van het bestuurlijk overleg is dat dit project wordt geknipt in tweedelen Den Haag–Leiden en Leiden–De Hoek, waarbij voor het deel Den Haag–Leiden door het Rijk een verkorte procedure wordt opgestart op basis van de nieuwe Tracéwet resulterend in een ontwerp tracébesluit. Voor het deel Leiden–De Hoek werken regio en Rijk samen aan een verkennende studie naar een parallelbanenstructuur, mede gezien de actuele ruimtelijke en infrastructurele ontwikkelingen in dit deel van de regio en het belang voor de landzijdige bereikbaarheid van Schiphol.

Rw4 Dinteloord–Bergen op Zoom, exclusief Omlegging Halsteren

Naar aanleiding van het bestuurlijk overleg over de kostenverdeling wordt de rijksbijdrage verhoogd met € 15 mln.

Projectoverzicht behorende bij 12.05.02 Verkenning en planstudie voor tracébesluit

De planstudies voor tracébesluit zijn opgenomen onder 12.03.

Projectoverzicht behorende bij 12.05.01 Verkenningen

Hieronder worden verkenningen gepresenteerd die mogelijk tot realisatie van een infrastructureel project zullen leiden in de periode 2015–2020. Voor de periode 2015–2020 is een overzicht met potentiële knelpunten beschikbaar (mede op basis van de Nota Mobiliteit), die mogelijk op termijn tot een infrastructurele oplossing komen. Voor deze potentiële knelpunten wordt het reguliere MIT-proces (verkenning, planstudie, realisatie) doorlopen. Per knelpunt zal eerst – via een nieuwe MIT-verkenning, een bestaande planstudie waarvan de scope wordt gewijzigd of een netwerkanalyse – de nut en noodzaak van een infrastructurele oplossing worden bekeken. Vervolgens worden voor die periode prioriteiten bepaald en zal een concrete programmering worden gemaakt, die past binnen de financiële randvoorwaarden. Daar waar ten opzichte van deze algemene toelichting aanvullende dan wel andere afspraken aan de orde zijn wordt dit toegelicht.

13 Spoorwegen

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Op dit artikel worden de producten op het gebied van Spoorwegen verantwoord.

Het productartikel Spoorwegen is gerelateerd aan de beleidsdoelstellingen en beleidsinstrumenten zoals beschreven in de begroting 2006 van VenW (XII) bij beleidsartikelen:

• artikel 32: Bereiken van een optimale veiligheid in of als gevolg van mobiliteit;

• artikel 34: Betrouwbare netwerken en voorspelbare reistijd;

• artikel 36: Bewaken, waarborgen en verbeteren van kwaliteit leefomgeving.

Tabel budgettaire gevolgen van de uitvoering

13.01 Spoorverkeersleiding

Motivering

VenW is verantwoordelijk voor het betrouwbaar kunnen vervoeren van grote aantallen mensen in de spits van, naar en binnen stedelijke netwerken en het bijdragen aan de bereikbaarheid van alle landsdelen per spoor.

Producten

De verkeersleiding stuurt het treinverkeer en levert actuele reisinformatie. De verkeersleiding is ook verantwoordelijk voor het afhandelen van calamiteiten en het zo snel mogelijk herstellen van het treinverkeer.

13.02 Onderhoud en vervanging

Motivering

VenW is verantwoordelijk voor beheer en onderhoud van de hoofdspoorweginfrastructuur. Het bestaande spoornet vertegenwoordigt een groot maatschappelijk geïnvesteerd kapitaal. Instandhouding van dit goed is de eerste prioriteit. Onderhoud en vervanging zijn noodzakelijk om de kwaliteit van het spoor te verbeteren.

Op diverse terreinen worden de door de werkgroep ProRail van de vaste commissie Verkeer en Waterstaat genoemde blokkades weggenomen en prestatieprikkels ontwikkeld.

• Zo maakt ProRail grote vorderingen met het invoeren van nieuwe output proces contracten (in 31 van de 38 contractgebieden per eind 2005).

• De relatie tussen output en bekostiging wordt gelegd in het project financieringssystematiek, een cruciaal onderdeel van het traject naar outputsturing.

• Innovatieve maatregelen worden doorgevoerd zoals bijvoorbeeld videoschouw en het ontwikkelen van een bonus-malus regime voor stille treinen.

• VenW onderzoekt methoden om het instrument van benchmarken effectiever toe te kunnen passen.

• ProRail betrekt decentale overheden actiever bij de totstandkoming van het beheerplan en voert bovendien professioneel relatiemanagement voor gemeenten en provincies in.

Producten

Het betreft hier vervangingen, de beheer- en onderhoudskosten van de in uitvoering zijnde of gerealiseerde aanlegprojecten en de effecten van groei.

Bij de vaststelling van de rijksbijdrage voor het onderhoud spoor wordt rekening gehouden met de inkomsten van de gebruiksvergoeding. De door ProRail BV te ontvangen gebruiksvergoeding wordt in mindering gebracht op de door het Rijk te subsidiëren uitgaven.

Ten aanzien van goederenvervoer is een kortingsregeling afgesproken voor de stijging van de gebruiksvergoedings-tarieven. De hiermee gepaard gaande kosten ad € 25 mln worden gefinancierd uit de vrijvallende middelen op het project Betuweroute (gemeld in de 18e VGR BR).

Het budget voor de 2e fase van het Herstelplan is overgeboekt vanuit het realisatieprogramma personenvervoer naar Grote Onderhoudsprojecten (zie toelichting bij 13.03.01).

De in het budget verwerkte geparkeerde aanbestedingsmeevaller wordt daarmee ook verplaatst. De realisatie van deze geparkeerde aanbestedingsmeevaller moet volgens bestaande afspraken worden gerealiseerd op het Realisatieprogramma personenvervoer.

In het onderhoudsbudget wordt een onderscheid gemaakt tussen:

• regulier onderhoud;

• grote onderhoudsprojecten;

• rentelasten;

• exploitatie Betuweroute.

13.03 Aanleg Spoorwegen

Motivering

Hier worden alle uitgaven begroot die noodzakelijk zijn voor:

• de uitvoering van nieuwbouwprojecten spoor;

• de voorbereiding van de uitvoering van deze projecten.

Producten

Realisatie programma aanleg personenvervoer

Nieuwe AK systematiek

Bij de huidige AK-systematiek worden in de voorbereiding en realisatiefase van MIT-aanlegprojecten door ProRail kosten gemaakt voor voorbereiding, administratie en toezicht (VAT). Vergoeding van de kosten vindt plaats middels een opslagpercentage op de bouwkosten (de AK-systematiek). Daadwerkelijke uitkering van deze vergoeding vindt plaats in de realisatiefase, zodra de bouwkosten worden gedeclareerd.

Samen met ProRail wordt een nieuwe systematiek onderzocht. De verwachting is dat in de begroting 2008 deze nieuwe systematiek kan worden verwerkt.

De nu in de tabel Budgettaire gevolgen van uitvoering opgenomen AK kosten, gerelateerd aan aanlegprojecten, zijn gebaseerde op de huidige systematiek. Deze opslag (AK) dient ter dekking van de kosten van projectmanagement, engineering, administratie en toezicht. De apparaatskosten van ProRail gerelateerd aan aanlegprojecten worden via deze opslag betaald. De reeks is indicatief en gebaseerd op de gemiddelde opslag voor algemene kosten van 18,5% van de investeringskosten exclusief BTW. Het percentage apparaatskosten is daarbij ongeveer 3,5% van de investeringskosten.

Aanbestedingsresultaten

ProRail heeft in 2005 aangegeven een bedrag van € 200 mln aan aanbestedingsresultaat aanleg spoor te verwachten in de periode 2005–2012. In het MIT 2006 is hiervan reeds € 20 mln op diverse projectbudgetten gerealiseerd en in mindering gebracht. In het nu voorliggende MIT 2007 zijn de projectbudgetten van Woerden–Harmelen, Vleuten–Geldermalsen, Amsterdam CS spoor 10/15, Den Haag emplacement, Amsterdam Zuid (2e eilandperron) en Nootdorpboog met totaal € 34 mln verlaagd. Het restant is vooralsnog technisch verwerkt op het project 2e fase Betrouwbaar Benutten Capaciteitsknelpunten.

Geluid (emplacementen en innovatieve ontwikkelingen)

De verlaging van het budget wordt veroorzaakt door overboekingen van IPG gelden naar artikel 13.03.02 «Realisatieprogramma goederenvervoer» voor proeven en pilots met kunststof remblokken en prefab raildempers.

Kleine projecten

Vanwege de functionele samenhang en de te besparen kosten bij gezamenlijke uitvoering is het project Hilversum capaciteitsverruiming uit het Regionetpakket gehaald en toegevoegd aan het project Hilversum opheffen Larenseweg welke onderdeel uitmaakt van de MIT post Kleine Projecten.

2e fase betrouwbaar benutten

De voor de 2e fase van het Herstelplan benodigde middelen worden overgeboekt vanuit realisatie personenvervoer naar het Onderhoud en Vervanging. Reden is dat de verschillende onderdelen van het Herstelplan (vervangingen, oplossen capaciteitsknelpunten, kleine projecten) vallen onder de definitie van Beheer en Instandhouding.

In lijn met de motie Van Hijum zal € 105 mln binnen het programma worden bestemd voor capaciteitsknelpunten in Brabant en de Randstad.

Intensivering spoor in steden

Op het gebied van ondermeer geluid en veiligheid bestaan knelpunten in de steden. Het geld dat daarvoor beschikbaar is (€ 300 mln) wordt eind 2006 verdeeld. Bij de verdeling van dit bedrag zijn naast bereikbaarheid ook ruimtelijke kwaliteit, veiligheid en leefbaarheid belangrijke criteria. Bij brief van 5 juli 2006 (kenmerk DGP/SPO/U.06011716) is de Tweede Kamer geïnformeerd over de stand van zaken met betrekking tot de regeling eenmalige uitkering spoorse doorsnijdingen.

Emplacement Den Haag CS perronsporen 11 en 12

De perronsporen 11 en 12 op emplacement Den Haag CS zijn tijdelijk aan RandstadRail in gebruik gegeven.

De aanlanding van RandstadRail op deze perronsporen wordt uiterlijk december 2007 beëindigd. Nadat de ondergrondse aanlanding is gerealiseerd ter plaatse van de perronsporen 11 en 12 worden deze teruggelegd ten behoeve van de zware rail en aangesloten op het emplacement Den Haag.

AKI-plan en veiligheidsknelpunten:

Benuttingsmaatregel aansluiting Moordrecht (ZSM 2).

VenW werkt aan een slimmer gebruik van het spoorwegennet. In dat kader stelt het kabinet in de periode tot en met 2010 € 20 miljoen uit de FES-impuls 2006 beschikbaar voor de aanleg van een ongelijkvloerse kruising voor het spoor bij de A 20, als onderdeel van het Knooppunt Gouwe, waardoor er tijdwinst is te behalen voor het autoverkeer.

Deze spoorwegovergang is per uur 15 tot 20 minuten gesloten. In 2020 zullen naar verwachting 36 000 motorvoertuigen de spoorlijn kruisen. De belangrijkste bate is tijdwinst voor het wegverkeer.

Regionet

Zie de toelichting bij Kleine projecten.

Arnhem 4e perron

Het projectbudget is verlaagd met € 4,9 mln. Deze gelden zijn toegevoegd aan het projectbudget NSP Arnhem. Binnen dit projectbudget is een beschikking afgegeven van € 6,7 mln voor tijdelijke voorzieningen Arnhem (een tijdelijk station en een tijdelijke passerelle).

NSP Arnhem

Projectbudget is opgehoogd met € 4,9 mln. Zie toelichting onder Arnhem 4e perron.

Afdekking risico’s spoorprogramma

In de 19e Voortgangsrapportage HSL is gemeld dat uit de risicoreservering € 29 mln vrijvalt als gevolg van een gewijzigd risicoprofiel. Deze middelen zijn binnen spoor ingezet voor met name de noodzakelijke vergoeding voor exploitatie en onderhoud HSL in verband met areaaluitbreiding.

Realisatieprogramma aanleg goederenvervoer

Aslastenprogramma

Het aslastenprogramma wordt ook in 2006 voortgezet. Het strekt ertoe dat huidige snelheidsbeperkingen in verband met lokaal beperkte draagkracht van de spoorbaan en met name van kunstwerken in bestaande spoorwegen komen te vervallen. Dat leidt tot een grotere capaciteit van de spoorinfrastructuur, ten gunste van zowel reizigers- als goederenvervoer. In het voorjaar van 2003 is begonnen met de werkzaamheden op de trajecten Arnhem–Deventer en Amsterdam–Amersfoort–Deventer–Oldenzaal. In 2007 wordt met de uitvoering van het traject ten noorden van Zwolle begonnen.

PAGE (plan van aanpak goederen emplacementen)

De uitvoering van het PAGE project is in 2002 van start gegaan. Voor elf locaties werden maatregelenplannen opgesteld en – indien de veiligheidsanalyses dit na een actuele inventarisatie nog steeds vergden – ook uitgevoerd. Uitvoering loopt door tot 2007. De eerste concrete maatregelen zijn uitgevoerd (emplacementen Venlo en Rotterdam IJsselmonde). Maatregelen op emplacementen Almelo en Sittard zijn in uitvoering. Van de andere emplacementen is alleen nog Sas van Gent in onderzoek, de overige zijn zonder PAGE-financiering binnen de externe veiligheidsnormen gekomen.

Stamlijn Noordwesthoek Maasvlakte

Dit project betreft de aansluiting van de Noordwesthoek van de Maasvlakte op het spoorwegnet. De realisatie van deze verbinding is van groot belang voor zowel de ontwikkeling van het goederenvervoer per spoor als voor de positie van de Rotterdamse haven. In dit gebied zullen zich diverse bedrijven vestigen die aangegeven hebben een deel van hun vervoer via het spoor te willen afwikkelen. Inmiddels is de eerste fase van dit project, de spoorverbinding met de nieuwe chemieterminal, voltooid en is deze spoorverbinding in gebruik genomen. De tweede fase betreft de verbinding met de Euromaxterminal. In 2006 wordt met de aanleg van dit traject begonnen. Deze moet in 2007 zijn gerealiseerd.

Sloelijn

De Sloelijn is de spoorverbinding voor goederenvervoer die het havengebied van Vlissingen-Oost (het Sloegebied) verbindt met de spoorlijn Vlissingen–Roosendaal. De bestaande Sloelijn, niet-geëlektrificeerd, voldoet niet aan huidige milieueisen (onder andere geluid) en heeft een te beperkte capaciteit. In 1998 is een Tracéwetprocedure gestart, het tracébesluit is begin 2004 genomen. Het tracébesluit is in 2005 onherroepelijk geworden. In 2006 is ook een maatregelenpakket voor geluidsbeperkende maatregelen vastgesteld voor de Zeeuwse lijn.

Geluidspilots spoorgoederenvervoer (voorheen Fluistertrein)

Door het uitvoeren van een aantal pilots bronbeleid op het gebied van geluidhinder wordt praktijkervaring opgedaan, een signaal afgegeven en een doorbraak op het gebied van bronbeleid geforceerd. De oplossing bestaat uit het vervangen van de metalen remblokken van goederenwagens door blokken van kunststof. Er worden proeven uitgevoerd met twee typen kunststofremblokken namelijk: K-blokken en LL-blokken.

Met deze pilots worden zowel de geluidsreducerende effecten gemeten alsmede de LCC (Life Cycle Costs) bepaald. De doelstelling van deze pilot is het doorontwikkelen van de geluidsmatregel raildemper en het verder stimuleren van de toepassing ervan door de raildemper kosteneffectiever te maken.

Een andere vorm van bronbeleid is de prefab raildemper. De doelstelling van deze pilot is het doorontwikkelen van de geluidsmaatregel raildemper en het verder stimuleren van de toepassing ervan door de raildemper kosteneffectiever te maken.

Tenslotte zijn binnen het aanlegprogramma spoorwegen de volgende mutaties te onderkennen:

• Geluidspilots spoorgoederenvervoer: De budgetverhoging van € 4,7 mln naar € 11,7 mln wordt veroorzaakt doordat het aantal pilots is uitgebreid met een pilot prefab raildempers en een drietal pilots met kunststofremblokken (LL-blokken).

Rente en aflossing leenfaciliteit versnelde aanleg

Door een leenfaciliteit aan de Nederlandse Spoorwegen is in de periode van 1991 tot en met 1993 een versnelde realisatie van spoorweginfrastructuur ten behoeve van personenvervoer mogelijk gemaakt. Aanvankelijk bedroeg de leenfaciliteit € 272 mln, maar uiteindelijk heeft de NS € 245 mln voorgefinancierd. De rente- en aflossingsverplichting komt vanaf 1994 ten laste van de begroting van het infrastructuurfonds en bedraagt jaarlijks € 26 mln t/m 2008. Oorspronkelijke looptijd was t/m 2008 maar als gevolg van een versnelde aflossing in 2005 is de looptijd ingekort naar 2006.

Projectoverzicht bij 13.03.01 Spoorwegen personenvervoer; realisatie

* Nieuw in realisatie.

¹ Inclusief de toegevoegde middelen ad € 60 mln. i.h.k.v. Strategisch Akkoord 2002.

² Het betreft: knelpunt Baarn en Hilversum Larenseweg. Resterende middelen worden gereserveerd voor kleine projecten in de Noordvleugel.

³ Ten laste van het programma is een beschikking afgegeven voor de stations Tilburg Reeshof, Almere Oostvaarders, Arnhem Zuid en Ypenburg Haaglanden en Helmond Brandevoort. Uit een analyse van ProRail is gebleken dat tot 2010 daarnaast in ieder geval de door de regio’s beoogde nieuwe stations Groningen Europapark, Sassenheim en Schiedam Kethel in aanmerking komen voor een rijksbijdrage uit het programma mits voldaan wordt aan de door het Rijk gestelde voorwaarden. Omstreeks 2010 zal een nadere prioritering plaatsvinden voor de periode na 2010.

⁴ Opgenomen is het programma tot en met 2010 alsmede de middelen vanuit NaNOV voor verdiepte ligging spoor bij Almelo. Eveneens is opgenomen de aanleg van een ongelijkvloerse kruising voor het spoor op de spoorlijn Gouda–Rotterdam (Moordrecht) die is gefinancierd uit het FES.

⁵ Dit project bestaat uit 3 delen; Rotterdam Zuid – Dordrecht deel NS-R; Trajectdeel Barendrecht; en Wisselcomplex Kijfhoek.

⁶ Inclusief de halten Vathorst, def. Halte Leidsche Rijn west en Leidsche Rijn Centrum. Door de regio is voorfinanciering aangeboden.

⁷ Voorheen HSL-Oost (Utrecht-Arnhem-Duitse grens).

⁸ Deze programma’s zijn overgeheveld naar artikel 13.02 (beheer en onderhoud).

Projectoverzicht bij 13.03.02 Spoorwegen goederenvervoer; realisatie

¹ Project gefinancierd uit milieudrukgelden.

13.04 Geïntegreerde contractvormen/PPS

Motivering

Het terugbetalen van de kapitaallasten met betrekking tot de voorfinanciering voor de aanleg van de bovenbouw van de HSL–Zuid.

Producten

Het kabinet heeft in januari 1999 ingestemd met het model voor privatisering van de HSL-Zuid. De publiekprivate samenwerking komt bij de onderdelen Infraprovider, vervoer en stations elk op afzonderlijke wijze tot stand. Eind 2001 zijn de contracten met de Infraprovider en de Vervoerder getekend. Vanaf augustus 2004 is de Infraprovider begonnen met het werk aan de bovenbouw. Voor de onderbouw geldt dat de HSL-Zuid onderdelen gefaseerd worden opgeleverd voor de start van de werkzaamheden van de Infraprovider. Op het zuidelijke deel was de eerste oplevering augustus 2004. De laatste oplevering in het noordelijke deel was december 2005.

Projectoverzicht bij 13.04 Geïntegreerde contractvormen spoor

13.05 Verkenningen en planstudies

Motivering

Op dit artikelonderdeel worden uitgaven geraamd van door ProRail BV uit te voeren:

• planstudies en de voor de planstudieprojecten gereserveerde middelen;

• activiteiten op het gebied van capaciteitsmanagement en capaciteitsstudies.

Producten

Planstudie spoor personen

Onderstaande projecten zijn overgegaan van planstudie- naar realisatiefase:

• Rijswijk–Schiedam incl. spoorcorridor Delft.

NSP Zuidas: Amsterdam Zuid/WTC/4 sporig + keerspoor

Uit de Robuustheidstoets van ProRail is gebleken dat bij de toegezegde aanlanding van HSA treinen (max. 4 shuttles) een volledige 4-sporige oostflank nodig is. De kosten hiervan bedragen € 17,8 mln. Het projectbudget is met dit bedrag opgehoogd.

Daarnaast is € 6,3 mln toegevoegd als bijdrage voor de overdracht van risico’s aan de Zuidas-DOK-onderneming.

OV SAAL

Om de knelpunten die zich op korte, middellange en lange termijn aandienen in de Noordvleugel het hoofd te kunnen bieden en ontsluiting van nieuwe woon- en werkgebieden te realiseren wordt een planstudie openbaar vervoer op de corridor Schiphol–Amsterdam–Almere–Lelystad (afgekort planstudie OV SAAL) opgestart. In een eerste fase, die loopt tot begin 2007, worden kansrijke alternatieven geïdentificeerd; deze worden in een tweede fase verder uitgewerkt, waarvoor indien nodig een tracé/m.e.r.-procedure wordt gevolgd.

Planstudie spoor goederen

Aslasten cluster III

Op basis van herprioritering binnen het spoorgoederenprogramma is de start van de uitvoering van cluster III verschoven naar 2007. Door de eerdere uitvoering van het derde cluster zijn de kosten nauwkeuriger te ramen, waardoor het budget kan worden bijgesteld van € 46 mln naar€ 30 mln.

Roosendaal–Antwerpen (VERA)

De voor VERA gereserveerde financiële middelen zijn in het kader van de besluitvorming over de verdieping van de Westerschelde verder naar achteren geschoven (2014–2020). De realisatie van VERA is onzeker. Werkzaamheden aan het OntwerpTracéBesluit liggen al enige tijd stil. Realisatie op basis van de huidige informatie (Trajectnota) wordt, naar mate de tijd vordert, steeds moeilijker.

IJzeren Rijn

Spoorgoederenverbinding Antwerpen–Ruhrgebied (IJzeren Rijn). Op 24 mei 2005 heeft het Permanente Hof van Arbitrage uitspraak gedaan in het geschil tussen België en Nederland inzake de kostenverdeling van de modernisering van het Nederlandse gedeelte van de IJzeren Rijn. Sindsdien is het overleg tussen beide landen hervat, op basis van en ter uitwerking van de arbitrage-uitspraak.

Verkenning optimalisering goederencorridor Rotterdam–Genua

De 4 landen Nederland, Duitsland, Zwitserland en Italië hebben gezamenlijk een projectplan opgesteld om de corridor Rotterdam–Genua in 2012 zo interoperabel mogelijk en daarmee zo aantrekkelijk mogelijk voor de Europese spoorvervoerders te hebben. Voor een optimaal gebruik van de corridor is het wenselijk dat de Rotterdamse haven anno 2012 toegankelijk wordt voor verschillende soorten elektrische locomotieven met slechts 1 beveiligingssysteem aan boord en op het Nederlandse deel van de corridorinfrastructuur de nationale systemen dienen te worden vervangen door of gecombineerd met de Europese systemen.

Een internationale projectgroep van deskundigen van de 4 inframanagers gaat in de zomer van 2006 uitvoering geven aan het projectplan.

Eind 2006 wordt het nationale ERTMS implementatieplan van ProRail verwacht. Dit implementatieplan bevat de aanlegstrategie van ERMTS op het Nederlandse spoorwegnetwerk. Besluitvorming over ERMTS op deze corridor is mede afhankelijk van de prioriteiten die in het nationale ERTMS implementatieplan gesteld zullen worden.

Projectoverzicht bij 13.05.01 Spoorwegen personenvervoer: planstudie

* Nieuw in planstudie

¹ Inclusief € 100 mln FES-bijdrage.

² Bedragen zijn exclusief (eventuele) BTW

Projectoverzicht bij 13.05.02 Spoorwegen goederenvervoer: planstudie