Base description which applies to whole site

nr. 2MEMORIE VAN TOELICHTING

INHOUDSOPGAVE blz.

A.ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL2
     
B.BEGROTINGSTOELICHTING3
     
1.Leeswijzer3
2.Het beleid3
 2.1Overzicht belangrijkste uitgaven- en ontvangstenmutaties3
 2.2De beleidsartikelen5
     
  Veiligheid5
  2:Politie5
  4:Partners in veiligheid6
  5:Nationale veiligheid8
  14:Toezicht en onderzoek openbare orde en veiligheid8
  15:Crisisbeheersing9
  16:Brandweer en GHOR10
     
  Bestuur en democratie11
  1:Grondwet en democratie11
  6: Functioneren openbaar bestuur11
     
  Publieke Dienstverlening en Openbare Sector12
  7:Innovatie- en informatiebeleid openbare sector12
  10:Arbeidszaken overheid14
  11:Kwaliteit Rijksdienst15
     
 2.3De niet-beleidsartikelen17
     
  12:Algemeen17
  13:Nominaal en onvoorzien19
  17:Vutfonds19
     
3.Baten-lastendiensten19

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 tot en met 4

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2009 wijzigingen aan te brengen in:

• de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties;

• de begrotingsstaat inzake de baten-lastendiensten van dit ministerie;

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,

G. ter Horst

De staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,

A. Th. B. Bijleveld-Schouten

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1. Leeswijzer

De eerste suppletore begroting geeft een beeld van de uitvoering van de begroting 2009 en van de budgettaire gevolgen van nieuwe beleidsplannen die het kabinet in het lopende jaar nog wil uitvoeren. De stand van de eerste suppletore begroting wordt vanaf de stand van de ontwerpbegroting 2009 opgebouwd door middel van de beleidsmatige en niet-beleidsmatige mutaties.

De belangrijkste uitgavenmutaties en/of mutaties groter dan € 5 miljoen worden separaat weergegeven in tabel 1 bij paragraaf 2, voorzien van een toelichting. Vervolgens zijn per beleidsartikel de tabellen budgettaire gevolgen van beleid opgenomen. Onder de tabellen worden alle mutaties toegelicht die groter zijn dan € 1 miljoen.

De technische wijzigingen betreffen onder andere niet-beleidsmatige verschuivingen binnen de begroting (reallocatie), bijdragen van en naar andere departementen (overboekingen) en gelijktijdige verhogingen of verlagingen van samenhangende uitgaven en ontvangsten (desalderingen). Deze worden toegelicht bij het beleidsartikel waar het geld is bijgekomen.

2. Het beleid

2.1 Overzicht belangrijkste uitgaven- en ontvangstenmutaties

Tabel 1: Opbouw verplichtingen-, uitgaven- en ontvangstenramingen vanaf de stand ontwerpbegroting (x € 1 000)

 Art. nr.Uitgaven 2009
Oorspronkelijk vastgestelde begroting 2009 6 584 302
   
Belangrijkste suppletore mutaties 367 570
Administratieve lastenverlichting7.25 400
VRD project E-Inspectie11.29 700
VRD Digitale werkomgeving Rijk11.935 000
Overige mutatiesdiv.317 470
Stand 1e suppletore begroting 2009 6 951 872

Toelichtingen

Administratieve lastenverlichting. Toevoeging middelen in het kader van Vernieuwing Rijksdienst aan het programma Administratieve Lastenverlichting. Dit betreft meerjarige financiering voor het programma.

VRD project E-Inspectie. Meerjarige doorwerking van de ter beschikking gestelde middelen ten behoeve van het project e-inspectie in het kader van de Projecten Vernieuwing Rijksdienst 1e tranche.

VRD Digitale werkomgeving Rijk. Meerjarige doorwerking van de ter beschikking gestelde middelen ten behoeve van het project in het kader van de Vernieuwing Rijksdienst 1e tranche.

Aanwending eindejaarsmarge begroting VII (x € 1 000)

ArtikelAanwending2009
1.2Staatscommissie grondwet700
2.4BES-eilanden1 700
4.2Prostitutie registratiesysteem1 000
5.1Huisvesting Zoetermeer8 600
7.4Modernisering GBA5 700
10.7SCP onderzoek300
10.8Veilige publieke taak3 000
11.2Project verzilvering1 000
12.1EJM251
16.2convenanten veiligheidsregio’s2 500
16.3BES-eilanden2 100
 Totaal2 6851

Toelichtingen

Artikel 2.4. en 16.3. BES-eilanden

Voor het op korte termijn verbeteren van het functioneren en de doorontwikkeling van de politie van Bonaire, Sint Eustatius en Saba dient de zichtbaarheid van de politie op de drie eilanden sterk te worden verbeterd, door onder andere een wijk/buurt/bario-gerichte aanpak. Voor de drie eilanden worden drie teams gevormd: team Bonaire, team Sint Eustatius en team Saba. Daarnaast dient een gezamenlijke recherche-eenheid te worden geformeerd, een gemeenschappelijke meldkamer en een stafbureau. Met betrekking tot het onderdeel brandweerzorg en rampenbestrijding gaat het om een meerjarig plan voor het verbeteren van de uitvoering van de brandweerzorg, de rampenbestrijding en de crisisbeheersing. Mede op basis van een rapport van het ministerie van V&W, over de noodzakelijke verbetering van de luchthavens, is zicht gekregen op de consequenties voor de brandweerzorg en de rampenbestrijding. Dit heeft geresulteerd in een tweetal concrete plannen, te weten het Beleidsplan Vakbekwaamheid BES-brandweer (BVBb) en het Brandweerorganisatieplan BES (BopB). De met deze plannen samenhangende uitgaven hebben een incidenteel karakter.

Artikel 4.2. Prostitutie registratiesysteem

In het Wetsvoorstel Regulering Prostitutie wordt aangekondigd dat er twee landelijke registers dienen te komen: een register waarin de vergunningen tot het exploiteren van een escortbedrijf zijn ingeschreven en een register waarin gegevens van zelfstandig werkende prostituees worden ingeschreven. Het Rijk zal de ontwikkelkosten en invoering van deze systemen voor haar rekening nemen.

Artikel 5.1. Huisvesting Zoetermeer

De gebruiksvergoeding voor het pand in Zoetermeer is hoger dan oorspronkelijk geraamd.

Artikel 7.4. Modernisering Gemeentelijke Basisadministratie (mGBA)

Deze bijdrage maakt onderdeel uit van het financieringsarrangement modernisering gemeentelijke Basisadministratie/Online Raadpleegbare Reisdocumentenadministratie (ORRA).

Artikel 10.8. Veilige publieke taak

Voor het Programma Veilige Publieke Taak is een extra bijdrage nodig voor de bestaande stimuleringsregeling en de doorloop van de communicatiecampagne.

Artikel 11.2. Project verzilvering

Het project verzilvering gaat om ervaren managers die worden ingezet voor bijzondere opdrachten waarin ervaring op maat wordt ingebracht.

In het kader van de Vernieuwing Rijksdienst zijn in 2008 financiële middelen beschikbaar gekomen voor het project Verzilvering die in 2009 zullen worden uitgegeven. Doel van het project is om optimaler gebruik te maken van e kennis en kunde van ABD-leden van 57 jaar en ouder.

Artikel 16.2. Convenanten veiligheidsregio’s

In het kader van invoering veiligheidsregio’s zullen extra middelen besteed worden aan budgettaire knelpunten die samenhangen met de invoering.

2.2 De beleidsartikelen

Thema Veiligheid

Beleidsartikel 2. Politie

Budgettaire gevolgen van beleid (x € 1 000)

 2. PolitieStand ontwerp begroting 2009Mutaties NvW en amendentenMutaties 1e supple-tore begrotingStand 1e suppletore begrotingMutatie 20010Mutatie 2011Mutatie 2012Mutatie 2013
  (1)(2)(3)(4)=(1+2+3)    
Verplichtingen5 060 518– 763 3425 063 784307307307307
Waarvan garantieverplichtingen950 875       
          
 Uitgaven:4 744 138– 763 3424 747 404307307307307
1Apparaat11 553 011 5530000
          
 Programma-uitgaven4 732 585– 763 3424 735 85130 7307307307
 waarvan juridisch verplicht4 608 150       
          
2Politie op regionaal niveau3 788 3180– 2123 788 106– 212– 212– 212– 212
*Bijdragen baten-lastendienst LFR2 700       
aPolitietaken asiel (naar Justitie)  – 212 – 212– 212– 212– 212
          
3Politie op bovenregionaal en landelijk niveau618 8340519619 353519519519519
*Bijdragen baten-lastendienst KLPD513 800       
aLandelijke Faciliteit Ondersteuning Ontmantelen (LFO) (van Justitie)  519 519519519519
          
4Prestatievermogen van de politie64 599– 763 03567 5580000
aBureau Veiligheidsmonitor (van Justitie)  335 0000
bVerbeterplan politie BES-eilanden (van Koninkrijksrelaties)  1 000 0000
cBES-eilanden (EJM)  1 700 0000
          
5Adequaat niveau van politiepersoneel260 83400260 8340000
          
6Geneeskundige verzorging politie00000000
          
Ontvangsten3 2150– 2 715500– 2 715– 2 71500
aCorrectie ontvangstenraming  – 2 715 – 2 7152 715  

Uitgaven

Artikelonderdeel 2.4.

b. Verbeterplan politie BES-eilanden. In het staatkundig proces van de Nederlandse Antillen krijgen Bonaire, Sint Eustatius en Saba de status van openbaar lichaam binnen het Nederlandse staatsbestel. Het kabinet heeft in de begroting 2009 extra budget uitgetrokken voor verbeteringen op gebied van op Bonaire, St. Eustatius en Saba (zie begrotingshoofdstuk IV 2009, verdiepingshoofdstuk artikel 2.3). Op grond van het opgestelde activiteitenplan wordt budget overgeheveld voor BZK/Veiligheid.

c. BES-eilanden. Zie de toelichting onder paragraaf 2.1 aanwending eindejaarsmarge.

Ontvangsten

a. Correctie ontvangstenraming. Betreft een neerwaartse bijstelling van de ontvangstenraming. In de periode 2001–2006 werd met de regiokorpsen de bijdragen voor asiel verrekend. Dit leidde tot een terugbetaling van de regiokorpsen aan BZK. Sinds 2006 is deze systematiek gewijzigd, maar is de ontvangstenraming niet daarop aangepast.

Beleidsartikel 4. Partners in veiligheid

Budgettaire gevolgen van beleid (x € 1 000)

 4. Partners in veiligheidStand ontwerp begroting 2009Mutaties NvW en amendentenMutaties 1e supple-tore begrotingStand 1e suppletore begrotingMutatie 20010Mutatie 2011Mutatie 2012Mutatie 2013
  (1) (2)(3)=(1+2)    
Verplichtingen105 112– 81375105 4069471 2662 0152 215
          
 Uitgaven:137 102– 81375137 3969471 2662 0152 215
1Apparaat8 693– 6408 6290000
          
 Programma-uitgaven128 409– 17375128 7679471 2662 0152 215
 Waarvan juridisch verplicht94 306       
          
2Veiligheidsbeleid op nationaal niveau48 894– 17– 57248 305– 255– 6400
*Bijdrage baten-lastendienst LFR900       
aProstitutie registratiesysteem (EJM)  1 000 0000
bUitkering Polarisatie en radicalisering (naar GF)  – 1 272 – 255– 6400
cgezinsmanagers Gouda  – 300     
          
3ICT-infrastructuur73 88205 79279 6746 2876 4157 1007 300
aBijdrage C2000  10 400 0000
bPilot controlestraat Schiphol (naar Justitie)  – 632 200000
cFES maatschappelijke sectoren ICT  494 296000
dOnderzoek douanelab (naar financiën)  – 480 – 224000
eGebruik brandweer C2000 (van GF)  7 300 7 3007 3007 3007 300
fProject gezichtsvergelijking (naar Justitie)  – 225 – 240– 240– 2000
gProject opsporing NFI (naar Justitie)  – 525 – 475– 47500
hNWO centrale kenniseenheid (naar art. 12.4)  – 340 – 170– 17000
iOnderhoud C2000 (naar art. 7.4)  – 10 200     
          
6Veiligheidsbeleid op internationaal niveau5 6330– 4 845788– 5 085– 5 085– 5 085– 5 085
a.Internationale samenwerking (naar art. 12.1)  – 4 845 – 5 085– 5 085– 5 085– 5 085
          
Ontvangsten4130494907296000
aFES Maatschappelijke sectoren ICT  494 296   

Uitgaven

Artikelonderdeel 4.2.

a. Prostitutie registratiesysteem. Zie de toelichting onder paragraaf 2.1 aanwending eindejaarsmarge.

b. Uitkering polarisatie en radicalisering.Overboeking naar de begroting van het Gemeentefonds. Het betreft hier de bijdragen aan gemeenten in het kader van de uitvoering van het actieplan polarisatie en radicalisering.

Artikelonderdeel 4.3.

a. en e. Bijdrage exploitatie C2000. Het betreft hier het totaal van de bijdragen voor 2009 in de centrale exploitatiekosten C2000 van de Koninklijke Marechaussee (Ministerie van Defensie) en de ambulancediensten (Ministerie van VWS) en de bijdrage van gemeenten voor het gebruik van C2000 door de brandweerkorpsen.

i. Onderhoud C2000. In verband met de verwachte lagere uitgaven voor het onderhoud van C2000 wordt een bedrag overgeheveld naar artikel 7.4 voor de ontwikkeling van aanvraagstations voor reisdocumenten.

Artikelonderdeel 4.6.

a. Internationale samenwerking. Overheveling naar artikel 12.1 in verband met centralisatie internationale activiteiten bij Dienst Concernstaf en Bedrijfsvoering.

Beleidsartikel 5. Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst

Budgettaire gevolgen van beleid (x € 1 000)

 5. Algemene Inlichtingen- en VeiligheidsdienstStand ontwerp begroting 2009Mutaties NvW en amendentenMutaties 1e supple-tore begrotingStand 1e suppletore begrotingMutatie 20010Mutatie 2011Mutatie 2012Mutatie 2013
  (1) (2)(3)=(1+2)    
Verplichtingen169 026011 486180 5123 0862 4712 4712 471
          
 Uitgaven:169 026011 486180 5123 0862 4712 4712 471
1Apparaat164 85208 986173 838586– 29– 29– 29
aFES BEA  300 600000
bKwetsbaarheidsanalyse spionage (van art. 15.3)  100 0000
cHuisvesting Zoetermeer (EJM)  8 600 0000
dUitzending ambtenaren EU (naar art. 12.1)  – 29 – 29– 29– 29– 29
eFES Toponderzoek VIA  15 15   
          
2Geheime uitgaven4 17402 5006 6742 5002 5002 5002 500
aAanvulling geheime begroting  2 500 2 5002 5002 5002 500
          
Ontvangsten3910315706615000
aFES BEA  300 600   
bFESToponderzoek VIA  15 15   

Uitgaven

Artikelonderdeel 5.1.

c. Huisvesting Zoetermeer. Zie voor een toelichting onder paragraaf 2.1 aanwending eindejaarsmarge.

Artikelonderdeel 5.2.

a. Aanvulling geheime begroting. Gezien de aard van de uitgaven kan over deze aanvulling in het openbaar geen mededeling gedaan worden.

Beleidsartikel 14. Toezicht en onderzoek openbare orde en veiligheid

Budgettaire gevolgen van beleid (x € 1 000)

 14. Toezicht en onderzoek openbare orde en veiligheidStand ontwerp begroting 2009Mutaties NvW en amendentenMutaties 1e supple-tore begrotingStand 1e suppletore begrotingMutatie 20010Mutatie 2011Mutatie 2012Mutatie 2013
  (1) (2)(3)=(1+2)    
Verplichtingen15 112– 15– 1815 0790000
          
 Uitgaven:15 112– 15– 1815 0790000
          
1Inspectie Openbare Orde en Veiligheid (IOOV)4 731– 15– 184 6980000
abijdrage IOOV aan de Inspectieraad  – 18      
2Onderzoeksraad voor veiligheid (Ovv)10 3810010 3810000
          
Ontvangsten00000000

Beleidsartikel 15. Crisisbeheersing

Budgettaire gevolgen van beleid (x € 1 000)

 15. CrisisbeheersingStand ontwerp begroting 2009Mutaties NvW en amendentenMutaties 1e supple-tore begrotingStand 1e suppletore begrotingMutatie 20010Mutatie 2011Mutatie 2012Mutatie 2013
  (1) (2)(3)=(1+2)    
Verplichtingen31 158– 99– 4 86126 198– 4 761– 5 651– 5 651– 5 651
          
 Uitgaven:32 522– 99– 4 86127 562– 4 761– 5 651– 5 651– 5 651
1Apparaat8 026 08 0260000
          
 Programma uitgaven24 496– 99– 4 86119 536– 4 761– 5 651– 5 651– 5 651
 waarvan juridisch verplicht19 255       
          
2Nationale veiligheid/BVI4 308– 998905 099890000
aFES NAVI  890 890   
          
3Functioneren crisisbeheersingsorganisatie11 9980– 5 7516 247– 5 651– 5 651– 5 651– 5 651
*Bijdrage baten-lastendienst LFR700       
aKwetsbaarheidsanalyse spionage (naar art. 5.1)  – 100 0000
bOverdracht PD (naar art. 16)  – 5 651 – 5 651– 5 651– 5 651– 5 651
          
4Aansturen crisisbeheersing6 372006 3720000
          
5Crisiscommunicatie1 818001 8180000
          
Ontvangsten70008901 590890000
aFES NAVI  890 890   

Uitgaven

Artikelonderdeel 15.3.

b. Overdracht Preparatie Decentraal. In verband met de interne reorganisatie zijn de taken op het gebied van de Preparatie Decentraal (PD) overgeheveld van artikel 15.2 naar artikel 16.

Beleidsartikel 16. Brandweer en GHOR

Budgettaire gevolgen van beleid (x € 1 000)

 16. Brandweer en GHORStand ontwerp begroting 2009Mutaties NvW en amendentenMutaties 1e supple-tore begrotingStand 1e suppletore begrotingMutatie 20010Mutatie 2011Mutatie 2012Mutatie 2013
  (1) (2)(3)=(1+2)    
Verplichtingen161 737– 63910 218171 3165 5535 5535 5535 553
          
 Uitgaven:161 764– 63910 218171 3435 5535 5535 5535 553
1Apparaat3 036 – 982 938– 98– 98– 98– 98
aUitzending ambtenaren EU (naar art. 12.1)  – 98 – 98– 98– 98– 98
          
 Programma-uitgaven158 728– 63910 316168 4055 6515 6515 6515 651
 Waarvan juridisch verplicht118 874       
          
2Bestuurlijke organisatie124 421– 6395 015128 7971 4651 4651 4651 465
aOverdracht PD (van art. 15.3)  1 465 1 4651 4651 4651 465
bCBRN steunpuntregio’s (van art. 16.4)  1 050 0000
cConvenanten veiligheidsregio’s (EJM)  2 500 0000
          
3Taken5 20702 8758 082710710710710
aBES-eilanden (EJM)  2 100 0000
bOverdracht PD (van art. 15.3)  710 710710710710
cWebsite brandveiligheid (van VROM)  65 0000
          
4Kwaliteit29 10002 42631 5263 4763 4763 4763 476
*Bijdragen baten-lastendienst LFR16 100       
aOverdracht PD (van art. 15.3)  3 476 3 4763 4763 4763 476
bCBRN steunpuntregio’s (naar art. 16.2)  – 1 050 0000
          
Ontvangsten250002500000

Uitgaven

Artikelonderdeel 16.2.

a. Overdracht PD. Zie voor een toelichting onder artikel 15.3.b.

b. CBRN steunpuntregio’s. Budgetoverheveling van artikel 16.4 naar artikel 16.2.

  In de novembercirculaire 2008 is voor 2009 het budget voor CBRN (het budget ter voorkoming van een terroristische aanslag met chemische, biologische, radiologische of nucleaire middelen) opgenomen als een afzonderlijke bijdrage onder de BDUR-bijdragen (Besluit doeluitkering bestrijding van rampen en zware ongevallen). Vanaf het begrotingsjaar 2010 is deze CBRN financiering een structureel onderdeel van de BDUR-regeling in relatie tot de substantiële verhoging van de BDUR

c. Convenanten veiligheidsregio’s. Zie voor een toelichting onder paragraaf 2.1 aanwending eindejaarsmarge.

Artikelonderdeel 16.3.

a. BES-eilanden. Zie voor een toelichting onder paragraaf 2.1 aanwending eindejaarsmarge.

b. Overdracht PD. Zie toelichting bij artikelonderdeel 15.3.b.

Artikelonderdeel 16.4.

a. Overdracht PD. Zie toelichting bij artikelonderdeel 15.3.b.

b. CBRN steunpuntregio’s. Zie toelichting bij artikelonderdeel 16.2. Mutatie b.

Thema Bestuur en Democratie

Beleidsartikel 1. Grondwet en democratie

Budgettaire gevolgen van beleid (x € 1 000)

 1. Grondwet en democratieStand ontwerp begroting 2009Mutaties NvW en amendentenMutaties 1e supple-tore begrotingStand 1e suppletore begrotingMutatie 20010Mutatie 2011Mutatie 2012Mutatie 2013
  (1)(2)(3)(4)=(1+2+3)    
Verplichtingen12 2824931 23714 012267400500500
          
 Uitgaven:12 2824931 23714 012267400500500
1Apparaat4 353 2574 6100000
aKader CZW (van art. 12.1)  137 0000
bDetachering Brussel (van art. 12.1)  90 0000
cStroomlijnen beleidsinformatie IBI (van art. 6.2)  30 0000
          
 Programma-uitgaven7 9294939809 402267400500500
 Waarvan juridisch verplicht6 290       
          
2Programma5 8875009807 367267400500500
aGood governance (van art. 10.8)  175 0000
bAmendement Heijnen (naar art. 6.4)  – 500 0000
cAnti discriminatie voorlichting (van WWI)  250 0000
dHerverdeling budget OBD en PKB (van art. 6.2)  36 0000
eHuis voor de democratie (van art. 12.1)  200 267400500500
fLokale proeftuinen burgerparticipatie (van art. 6.2)  119 0000
gStaatscommissie grondwet (EJM)  700 0000
          
3Kiesraad2 042– 702 0350000
          
Ontvangsten0 000000

Beleidsartikel 6. Functioneren Openbaar Bestuur

Budgettaire gevolgen van beleid (x € 1 000)

 6. Functioneren Openbaar BestuurStand ontwerp begroting 2009Mutaties NvW en amendentenMutaties 1e supple-tore begrotingStand 1e suppletore begrotingMutatie 20010Mutatie 2011Mutatie 2012Mutatie 2013
  (1)(2)(3)(4)=(1+2+3)    
Verplichtingen42 401– 6141 11042 897– 119– 119– 119– 119
          
 Uitgaven:42 177– 6141 11042 673– 119– 119– 119– 119
1Apparaat10 0460– 799 967– 79– 79– 79– 79
aUitzending ambtenaren EU (naar art. 12.1)  – 79 – 79– 79– 79– 79
          
Programma-uitgaven32 131– 6141 18932 706– 40– 40– 40– 40
 Waarvan juridisch verplicht28 651       
          
2Inrichting en werking openbaar bestuur6 516– 9117296 3340000
aReallocatie DRI (van art. 7.2)  585 0000
bReallocatie OBD (van art. 7.2)  129 0000
cReallocatie van DRI (van art. 7.2)  175 0000
dNICIS-EUKN  25 0000
eStroomlijnen beleidsinformatie IBI (naar art. 1.1)  – 30 0000
fHerverdeling budget OBD en PKB (naar art. 1.2)  – 36 0000
gLokale proeftuinen burgerparticipatie (naar art. 1.2)  – 119 0000
          
3Rechtspositie en arbeidsvoorwaardenbeleid politieke ambtsdragers10 1330– 4010 093– 40– 40– 40– 40
aBijdrage APPA (naar SZW)  – 40 – 40– 40– 4040
          
4Faciliteren politieke partijen15 48229750016 2790000
aAmendement Heijnen (van art. 1.2)  500     
          
Ontvangsten193 777025193 8020000
aNICIS-EUKN  25     

Thema Publieke Dienstverlening en Openbare Sector

7. Innovatie- en informatiebeleid Openbare Sector

Budgettaire gevolgen van beleid (x € 1 000)

 7. Innovatie- en informatiebeleid Openbare SectorStand ontwerp begroting 2009Mutaties NvW en amendentenMutaties 1e supple-tore begrotingStand 1e suppletore begrotingMutatie 20010Mutatie 2011Mutatie 2012Mutatie 2013
  (1) (2)(3)=(1+2)    
Verplichtingen123 639– 2125 815149 43318 86313 0771 485– 24 118
          
 Uitgaven:123 807– 2125 815149 60118 86313 0771 485– 24 118
1Apparaat4 455 04 4550000
          
 Programma-uitgaven119 352– 2125 815145 14618 86313 0771 485– 24 118
 Waarvan juridisch verplicht47 972       
          
2Verbeteren ICT-voorzieningen34 366– 21– 6 55427 7915 3005 30000
*Bijdrage baten-lastendiensten BPR3 267       
aReallocatie DRI (naar art. 6.2)  – 175 0000
bAdministratieve lastenverlichting  5 400 5 3005 30000
cTerugboeking GBO naar DRI (naar art. 7.3)  – 3 000 0000
dReallocatie OBD (naar art. 6.2)  – 129 0000
eReallocatie DRI (naar art. 7.4)  – 8 018 0000
fReallocatie GBA (naar art. 7.4)  – 632 0000
          
3Instandhouden en optimaliseren ICT-voorzieningen51 87203 10454 976113127135132
aCorrectie meerjaren reeks (van art. 11.9)  104 113127135132
bTerugboeking GBO naar DRI (van art. 7.2)  3 000 0000
          
4Reisdocumenten en GBA-stelsel33 114029 26562 37913 4507 6501 350– 24 250
*Bijdrage baten-lastendiensten BPR20 421       
aOnderhoud C2000 (van art. 4.3)  10 200 0000
bDRI reallocatie (van art. 7.2)  7 433 0000
cReallocatie GBA (van art. 7.2)  632 0000
dModernisering GBA (EJM)  5 700     
eFinanciering MGBA/ORRA (van GF)  4 800 12 7006 900600– 25 000
fBureau verstigingsregistratie Den Haag  500 750750750750
          
Ontvangsten00000000

Uitgaven

Artikelonderdeel 7.2.

b. Administratieve lastenverlichting. Zie voor een toelichting onder paragraaf 2.1. Overzicht belangrijkste uitgaven- en ontvangstenmutaties.

c. Doorontwikkeling Digi-D.

  Betreft een overheveling van budget binnen artikel 7 bestemd voor de doorontwikkeling van Digi-D.

e. Reallocatie Dienstverlening, regeldruk en Informatiebeleid (DRI).

  Budgetoverheveling binnen artikel 7 ter medefinanciering van diverse programma’s van de Directie DRI.

Artikelonderdeel 7.3.

b. Doorontwikkeling Digi-D.

  Betreft een overheveling van budget binnen artikel 7 bestemd voor de doorontwikkeling van Digi-D.

Artikelonderdeel 7.4.

a. Onderhoud C2000

  De aanbesteding van de aanvraagstations voor reisdocumenten vindt alsnog in 2009 plaats (in 2008 uitgesteld als gevolg van een rechterlijke uitspraak. Er wordt een bedrag overgeheveld van artikel 4.3.

b. Reallocatie Dienstverlening, regeldruk en Informatiebeleid (DRI).

  Zie toelichting bij artikelonderdeel 7.2.e.

d. Modernisering GBA. Zie voor een toelichting onder paragraaf 2.1 aanwending eindejaarsmarge.

e. Financiering mGBA/ORRA. Het betreft een overboeking van het Gemeentefonds. Deze bijdrage maakt onderdeel uit van het financieringsarrangement modernisering gemeentelijke Basisadministratie/Online Raadpleegbare Reisdocumentenadministratie (ORRA).

Beleidsartikel 10. Arbeidszaken Overheid

Budgettaire gevolgen van beleid (x € 1 000)

 10. Arbeidszaken OverheidStand ontwerp begroting 2009Mutaties NvW en amendentenMutaties 1e supple-tore begrotingStand 1e suppletore begrotingMutatie 20010Mutatie 2011Mutatie 2012Mutatie 2013
  (1) (2)(3)=(1+2)    
Verplichtingen87 409– 511 55288 910– 1 653– 1 667– 1 642– 1 651
          
 Uitgaven:87 409– 511 55288 910– 1 653– 1 667– 1 642– 1 651
1Apparaat5 119 8525 971847833858849
aCorrectie meerjarige reeks (van art. 11.1)  852 847833858849
          
 Programma-uitgaven82 290– 5170082 939– 2 500– 2 500– 2 500– 2 500
 Waarvan juridisch verplicht76 368       
          
5Uitkeringsregelingen67 5790– 2 50065 079– 2 500– 2 500– 2 500– 2 500
aSAIP  – 2 500 – 2 500– 2 500– 2 500– 2 500
          
7Vergroten aantrekkelijkheid van de overheid als werkgever8 580– 513008 8290000
aSCP onderzoek (EJM)  300     
          
8Verbeteren kwaliteit dienstverlening6 13102 9009 0310000
aVeilige Publieke Taak (EJM)  3 000 0000
bGood governance (naar art. 1.2)  – 175 0000
cBijdrage veilige publieke taak (van V&W)  75     
          
9Verbeteren kwaliteit bedrijfsvoering00000000
          
          
Ontvangsten820008200000

Uitgaven

Artikelonderdeel 10.8.

a. Veilige publieke taak. Zie voor een toelichting onder paragraaf 2.1 aanwending eindejaarsmarge.

Beleidsartikel 11. Kwaliteit Rijksdienst

Budgettaire gevolgen van beleid (x € 1 000)

 11. Kwaliteit RijksdienstStand ontwerp begroting 2009Mutaties NvW en amendentenMutaties 1e supple-tore begrotingStand 1e suppletore begrotingMutatie 20010Mutatie 2011Mutatie 2012Mutatie 2013
  (1) (2)(3)=(1+2)    
Verplichtingen66 154– 16668 328134 31635 72820 9932 0882 300
 Waarvan garantieverplichtingen478       
          
 Uitgaven:66 154– 16668 328134 31635 72820 9932 0882 300
1Apparaat16 101– 14– 1 96914 118– 870– 856– 881872
aUizending ambtenaren EU (naar art. 12.1)  – 23 – 23– 23– 23– 23
bHerschikking ivm OPR nieuwe directie (van art. 11.11)  258      
cCorrectie meerjarige reeks (naar art. 10.1)  – 852 – 847– 833– 858– 849
dUitplaatsing EC/AMC (naar art. 11.6)  – 1 120     
eCategoriemanagement  – 232     
          
 Programma-uitgaven50 053– 15270 297120 19836 59821 8492 9693 172
 Waarvan juridisch verplicht37 823       
          
2Profesioneel topmanagement17 09902 39319 4925937939931 193
aProject verzilvering (EJM)  1 000     
bUitzending ambtenaren EU (naar art. 12.1)  – 7 – 7– 7– 7– 7
cABD-interim  1 000     
dLidmaatschap TMG-consult/verzilvering  400 6008001 0001 200
          
5Garantieregelingen00000000
          
6Goed functionerend personeel13 280– 171 12014 3830000
aUitplaatsing EC/AMC (van art. 11.1)  1 120     
          
7Goed functionerende organisatie6 170– 11013 78119 8418 2573 42200
aBijdrage inspectieraad (van diverse departementen)  1 193      
bVRD project casusadoptie  600 60035000
cVRD project e-inspectie  9 700 6 6002 00000
dVRD project benchmark beleid  1 157 1 0571 07200
eInspectieraad bijdrage telecom  1 131 0000
          
8Goed functionerende informatie voorziening en HRM-functie00000000
*Bijdrage baten-lasteniensten P-Direkt         
          
9Kwaliteit informatievoorziening Rijk11 657– 148 10059 75625 63715 523– 135– 132
*Bijdrage baten-lastendienst CAS4 831       
aBijdrage ICBR (van diverse departementen)  7 454      
bVRD CIO-functie  1 950 1 9501 95000
cVRD digitale werkomgeving Rijk  35 000 20 00010 00000
dVRD interne reorganisatie  3 100 3 1003 00000
eVRD project gateway  700 70070000
fCorrectie meerjarenreeks (naar art. 7.3)  – 104 – 113– 127– 135– 132
          
10Bevorderen kwaliteit HRM-functie339– 2403150000
          
11Inkoop, facilitaire zaken en huisvestingsbeleid Rijk1 508 4 9036 4112 1112 1112 1112 111
aBijdrage ICBR (van diverse departementen)  2 050 0000
bHerschikking ivm OPR nieuwe directie (naar art. 11.1)  258 0000
cDomein facilitair  164 164164164164
dOverdracht RIR (van EZ)  1 947 1 9471 9471 9471 947
eDomein huisvesting RGD  1 000 0000
          
Ontvangsten26703 3063 5730000
aInspectieraad bijdrage telecom  1 131 0000
bDomein huisvesting RGD  1 000 0000
cBijdrage inspectieraad  175 0000
dABD Interim  1 000     

Uitgaven

Artikelonderdeel 11.1.

d. Uitplaatsing Expertisecentra (EC) AMC

  Budgetoverheveling binnen artikel 11. Het betreft een herschikking ten gevolge van de uitplaatsing van het Expertisecentra (EC) AMC naar de Werkmaatschappij.

Artikelonderdeel 11.2.

a. Project verzilvering

  Zie voor een toelichting onder paragraaf 2.1 aanwending eindejaarsmarge.

c. ABD-interim. Zie voor een toelichting bij ontvangsten d.

Artikelonderdeel 11.6.

a. Uitplaatsing Expertisecentra (EC) AMC. Zie voor toelichting artikelonderdeel 11.1.e.

Artikelonderdeel 11.7.

a. Bijdrage Inspectieraad.

  Bijdrage van diverse departementen aan de Inspectieraad.

c. VRD project e-inspectie. Zie voor een toelichting onder paragraaf 2.1. Overzicht belangrijkste uitgaven- en ontvangstenmutaties.

d. VRD project benchmark beleid. Meerjarige doorwerking van de ter beschikking gestelde middelen ten behoeve van het project benchmark beleid in het kader van de Projecten Vernieuwing Rijksdienst 1e tranche.

e. inspectieraad bijdrage telecom. De bijdrage van verschillende baten lasten diensten aan de activiteiten van de Inspectieraad in 2009.

Artikelonderdeel 11.9.

a. Bijdrage ICBR. Bijdrage van diverse departementen aan de activiteiten van de Interdepartementale Commissie Bedrijfsvoering Rijksdienst (ICBR).

b. VRD CIO-functie. Meerjarige doorwerking van de ter beschikking gestelde middelen ten behoeve van het project CIO-functie (Chief Information Officer) in het kader van de Vernieuwing Rijksdienst 1e tranche.

c. VRD digitale werkomgeving Rijk. Zie voor een toelichting onder paragraaf 2.1. Overzicht belangrijkste uitgaven- en ontvangstenmutaties.

d. VRD interne reorganisatie. Meerjarige doorwerking van de ter beschikking gestelde middelen ten behoeve van het project vorming Directoraat-generaal Organisatie en Bedrijfsvoering Rijk (DGOBR), in het kader van de projecten Vernieuwing Rijksdienst 1e tranche.

Artikelonderdeel 11.11.

a. Bijdrage ICBR

  Bijdrage aan de activiteiten van de Interdepartementale Commissie Bedrijfsvoering Rijksdienst (ICBR)

d. Overdracht RIR

  Overdracht Regiebureau Inkoop Rijksdienst (RIR)

e. Domein huisvesting RGD

  Domein huisvesting Rijksgebouwendienst (RGD)

Ontvangsten

a. Inspectieraad bijdrage telecom. Zie toelichting bij uitgaven artikel 11.7.e.

b. Domein huisvesting Rijksgebouwendienst (RGD)

d. ABD-interim. ABD genereert met haar activiteiten ontvangsten van circa € 1,0 mln. Om deze ontvangsten ook te kunnen aanwenden door de ABD-begroting is het budget met € 1,0 mln opgehoogd.

2.3 Niet-beleidsartikelen

12. Algemeen

Budgettaire gevolgen van beleid (x € 1 000)

 12. AlgemeenStand ontwerp begroting 2009Mutaties NvW en amendentenMutaties 1e supple-tore begrotingStand 1e suppletore begrotingMutatie 20010Mutatie 2011Mutatie 2012Mutatie 2013
  (1)(2)(3)(4)=(1+2+3)    
 Verplichtingen95 554– 46124 791119 8848 8357 0325 0325 032
          
 Uitgaven95 554– 46124 791119 8848 8357 0325 0325 032
1Apparaat77 348– 46124 451101 3388 6657 0325 0325 032
aSalarisadministratie (van AZ)  50     
bDienstverlening werkmaatschappij en P-direkt  11 000      
cVRD innovatieimpulsen  4 900 3 4001 90000
dDienstverleningsafspraken P&O  220 0000
eDienstverlening bedrijfsvoering  1 637 0000
fDienstverlening C&I  381 0000
gDetachering Brussel (naar art. 1.1)  – 90 0000
hKader CZW (naar art. 1.1)  – 137 0000
iHuis voor de democratie (naar art. 1.2)  – 200 – 267– 400– 500– 500
jInternationale samenwerking (van art. 4.6)  4 845 5 0855 0855 0855 085
kUitzending ambtenaren EU (van diverse artikelen)  236 236236236236
lSociaal flankerend beleid  1 170 0000
mBijdrage SDU contract  – 32 0000
nEJM  251      
oHGIS  220 211211211211
          
2Bijdrage functionele kosten Koninklijk Huis11 0980011 0980000
          
3Verzameluitkering00000000
          
4Centrale kennisfunctie7 10803407 44817017000
aNWO centrale kenniseenheid (van art. 4.3)  340 17017000
          
 Ontvangsten0013 23813 2380000
aDienstverlening werkmaatschappij en P-direkt  11 000 0000
bDienstverleningsafspraken P&O  220 0000
cDienstverlening C&I  381 0000
dDienstverlening bedrijfsvoering  1 637 0000

Uitgaven

Artikelonderdeel 12.1.

b. Dienstverlening Werkmaatschappij en P-direkt

  Dienstverlening aan de werkmaatschappij en P-direkt.

c. VRD innovatie-impulsen

  Betreft een serie innovatieve initiatieven, projecten en onderzoeken in het kader van de vernieuwing rijksdienst. Kenmerk van deze projecten en onderzoeken is dat ze veelal multidepartementaal zijn opgezet, budgettair een klein beslag hebben, maar een grote voorbeeldwerking kunnen hebben.

e. Dienstverlening bedrijfsvoering

  Intern geleverde producten en diensten, waarvan een gedeelte conform gemaakte dienstverleningsafspraken.

j. Internationale samenwerking

  Zie voor een toelichting onder artikel 4.6 onderhoud C2000.

l. Sociaal flankerend beleid

  Betreft de aan het ministerie van BZK toegekende reeks voor Sociaal Flankerend Beleid.

Ontvangsten

a. Dienstverlening Werkmaatschappij en P-direkt. Zie de toelichting bij artikelonderdeel 12.1.b.

d. Dienstverlening bedrijfsvoering. Zie de toelichting bij artikelonderdeel 12.1.e

13. Nominaal en onvoorzien

Budgettaire gevolgen van beleid (x € 1 000)

 13. Nominaal en onvoorzienStand ontwerp begroting 2009Mutaties NvW en amendentenMutaties 1e supple-tore begrotingStand 1e suppletore begrotingMutatie 20010Mutatie 2011Mutatie 2012Mutatie 2013
  (1) (2)(3)=(1+2)    
 Verplichtingen– 1 0150224 195223 180221 430221 544221 790220 564
          
 Uitgaven– 1 0150224 195223 180221 430221 5442 21 790220 564
1Loonbijstelling0 195 808195 808193 441193 383193 744192 752
aLoonbijstelling  195 808 193 441193 383193 744192 752
          
2Prijsbijstelling0028 38728 38727 98928 16128 04627 812
aPrijsbijstelling  28 387 27 98928 16128 04627 812
          
3Onvoorzien– 1 01500– 1 0150000
aEindejaarsmarge  26 851     
bVerdeling eindejaarsmarge  – 26 851     
          
Ontvangsten00000000 

17. VUT fonds

Budgettaire gevolgen van beleid (x € 1 000)

 17 VutfondsStand ontwerp begroting 2009Mutaties NvW en amendentenMutaties 1e supple-tore begrotingStand 1e suppletore begrotingMutatie 20010Mutatie 2011Mutatie 2012Mutatie 2013
  (1) (2)(3)=(1+2)    
 Verplichtingen00000000
          
 Uitgaven900 00000900 0000000
1VUT-fonds900 0000      
          
 Ontvangsten38 2400– 2 54635 6940000
aOntvangsten Vutfonds  – 2 546 0000

Ontvangsten

a. ontvangsten VUT-fonds. In verband met de goedkeuring van de BZK begroting door de Eerst Kamer in maart 2008, is de lening aan het VUT-Fonds in 2008 op een latere datum ter beschikking gesteld aan het VUT-Fonds dan aanvankelijk was geraamd. Hierdoor wordt de door het Vutfonds in 2009 te betalen rente lager en is het ontvangsten bedrag (rente) aangepast.

3. Baten-lastendiensten Werkmaatschappij

Algemeen

De Werkmaatschappij is een baten-lastendienst onder het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en per 1 januari 2008 officieel ingesteld. Per die datum bestaat deze organisatie uit een Houdster en 12 bedrijfseenheden. In 2008 zijn voorbereidingen getroffen zodat per 1 januari 2009 6 nieuwe bedrijfseenheden zijn toegetreden, te weten:

– de eenheid Benchmark beleid en bedrijfsvoering Rijk (BBR)

– het expertisecentrum mobiliteit (EC-MOB)

– de eenheid Digitale werkplek Rijk (DWR)

– de eenheid Strategische Beheerorganisatie (SBO)

– de Rijksbeveiligingsorganisatie (RBO)

– de eenheid Facilitaire Samenwerking (FASAM)

De in totaal 18 bedrijfseenheden van De Werkmaatschappij leveren een breed scala aan producten en diensten op het terrein van de bedrijfsvoering aan onderdelen van de rijksoverheid. Bijvoorbeeld HRM diensten zoals arbeidsmarktcommunicatie of bedrijfsmaatschappelijk werk, grafische en ICT-dienstverlening het bieden van coaching, arbeidsjuridische ondersteuning en post- en koeriersdiensten.

Naast de producten en diensten die door de bedrijfseenheden van De Werkmaatschappij voor de onderdelen van de rijksoverheid worden geleverd heeft De Werkmaatschappij een aanvullende taak. De Werkmaatschappij helpt aangesloten organisaties bij het implementeren en optimaal benutten van bedrijfsprocessen ensystemen. Daarbij wordt zoveel mogelijk ingezet op standaardisatie, ketenintegratie en efficiencywinst. Naast de centrale inkoop van diensten biedt De Werkmaatschappij ondersteuning op het gebied van strategie, management, onderzoek, ontwikkeling en begeleiding naar een baten-lastenorganisatie.

Exploitatie

Mutaties vanwege nieuwe toetreders per 1 januari 2009

Conform de toezegging gedaan aan de Tweede Kamer in de voorhangbrief met kenmerk TK, vergaderjaar 2007–2008, 31 306, nr. 1 worden bij eerste suppletore begroting de nieuw toegetreden bedrijfseenheden tot de Werkmaatschappij per 1 januari 2009 verwerkt. De toetreding van 6 nieuwe eenheden per 1 januari 2009 leidt tot een verhoging van zowel de begrote baten met circa € 68,5 mln en lasten met circa € 67 mln.

Mutaties vanwege bijstelling van begrote baten en lasten bestaande eenheden

Vanwege verschillen in inzicht en groepering ten tijde van het opmaken van de begroting 2008 en de jaarrekening 2008 zijn onderstaande aanpassingen in de begrote baten en lasten over 2009 verwerkt:

1. In de ontwerpbegroting 2009 zijn bij de bedrijfseenheden Houdstermaatschappij, Flexchange en AMC de doorberekeningen van kosten van derden vermeerderd met de fee aan afnemers als baten opgenomen. In de jaarrekening 2008 is echter bij deze bedrijfseenheden als omzet de fee verantwoord welke is gebaseerd op de door de eigenaar goedgekeurde tarieven. De gewijzigde omzetverantwoording leidt tot een verlaging van de begrote baten en de lasten 2009 van circa € 123 mln.

2. Het verschuiven van de inhuur ten behoeve productie (personeel) in de begroting 2009 van de materiele kosten naar personele kosten. Deze budgettair neutrale verschuiving resulteert in een verhoging van de begrote personele kosten en een verlaging van de begrote materiële kosten,

3. Het verschuiven van de overige personele kosten in de begroting onder de materiele kosten en in de realisatie onder de personele kosten. Ook hier is sprake van een budgettair neutrale verschuiving resulterend in een verhoging van de begrote personele kosten en een verlaging van de begrote materiële kosten.

Exploitatieoverzicht (x € 1000)

WerkmaatschappijOorspronkelijk vastgestelde begrotingMutaties (+ of – ) 1e suppletore begrotingTotaal geraamd
Baten   
Opbrengst moederdepartement23 04611 60234 648
Opbrengst overige departementen140 509– 74 02466 485
Opbrengst derden4 1481 8135 961
Rentebaten30180210
Bijzondere baten/ exploitatiebijdrage4705 1295 599
Totaal baten168 203– 55 300112 903
    
Lasten   
Apparaatskosten166 305– 59 029107 276
– personele kosten25 55941 84067 399
– materiele kosten140 746– 100 86839 878
Rentelasten191195386
Afschrijvingskosten580– 236344
– materiaal580– 236344
– Immateriaal000
Overige lasten02 7002 700
– dotaties voorzieningen000
– bijzondere lasten02 7002 700
Totaal lasten167 076– 56 369110 707
    
Saldo van baten en lasten1 1271 0692 196

Kasstroomoverzicht (x € 1000)

 Werkmaatschappij(1)(2)(3)=(1)+(2)
 OmschrijvingOorspronkelijk vastgestelde begrotingMutaties (+ of –) 1e suppletore begrotingStand 1e suppletore begroting
1Rekening-courant RHB 1 januari– 1841840
2Totale operationele kasstroom641– 115526
3aTotaal investeringen (-/-)0– 233– 233
3bTotaal boekwaarde desinvesteringen (+)000
3Totaal investeringkasstroom0– 233– 233
4aEenmalige uitkering aan moederdepartement (-/-)000
4bEenmalige storting door het moederdepartement(+)000
4cAflossingen op leningen (-/-)– 516510– 6
4dBeroep op leenfaciliteit (+)0200200
4Totaal financieringskasstroom– 516710194
5Rekening-courant RHB 31 december– 59546487

Doelmatigheid

Werkmaatschappij indicatoren

 begroting 2009Stand 1e suppletore begroting
Klanttevredenheid departementen7,16,4
Medewerkertevredenheid7,17,1
% fte overhead *)19%19%
% fte primaire proces (obv 2 jaarlijkse benchmark)81%81%
Omzet (in €)168 203112 903
Gemiddeld aantal fte **)398597
Omzet per fte in €422 621189 117

*) overhead inclusief verkoop

**) fte inclusief tijdelijk IF/detachering

Indicatoren per Bedrijfseenheid

  Jaarplan 2009
Fasam% fte primaire processen71,9%
 omzet per fte€ 217 562
DWRAandeel declarabele uren uitgedrukt in totaal werkbare uren74,6%
 Verhouding Managementkosten vs. totale personeelskosten8,9%
SBOOntwikkeling declarabiliteit uitgedrukt in integrale kostprijs (€ )117,6
 Aandeel declarabele uren uitgedrukt in totaal werkbare uren34,8%
BBROntwikkeling gemiddelde Kps/decl.uur (in € )137,20
 Aandeel declarabele uren uitgedrukt in totaal werkbare uren54,9%
RBOOntwikkeling gemiddelde Kps/decl.uur rijksbeveiligers (in € )51,6
MORealiseren gemiddelde kostprijs per afdeling€ 89,45 dienstverlening € 109,62 Regio’s € 136,28 P&P
 Ontwikkeling declarabiliteit personeel, uitgedrukt in gem. aantal directe uren per declarabele fte1 200

Toelichting generieke indicatoren

De klanttevredenheid van de departementen voor 2009 is gebaseerd op een meting die eind 2008 is uitgevoerd en geeft daarmee een meer realistisch beeld dan het streefcijfer dat in de begroting 2009 is opgenomen.

Het grote verschil in omzet en gemiddelde omzet per fte is het gevolg van de bij het exploitatieoverzicht vermelde aanpassingen. Vanwege verschillen in inzicht en groepering ten tijde van het opmaken van de begroting 2008 en de jaarrekening 2008 zijn onderstaande aanpassingen in de begrote baten en lasten verwerkt.

Licence