De uitgaven van gemeenten worden uit verschillende inkomstenbronnen bekostigd. Tabel 4.1.1. bevat een overzicht van de verschillende inkomstenbronnen van de gemeenten voor de periode 2009–2015. De cijfers tot en met 2013 zijn op basis van de jaarekeningen. De cijfers 2014 en 2015 zijn op basis van de begrotingen.
| 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rekening | Rekening | Rekening | Rekening | Rekening1 | Begroting | Begroting1 | |
| Gemeentefonds2 | 17.690 | 18.591 | 18.370 | 18.437 | 17.972 | 18.356 | 27.252 |
| Specifieke uitkeringen3 | 11.165 | 10.163 | 9.613 | 9.212 | 9.558 | 9.858 | 6.979 |
| OZB4 | 2.934 | 3.043 | 3.170 | 3.336 | 3.445 | 3.711 | 3.866 |
| Retributies en overige belastingen | 4.758 | 4.825 | 4.943 | 4.984 | 4.971 | 5.144 | 5.191 |
| Bouwgrondexploitatie | 7.878 | 7.171 | 6.992 | 6.242 | 5.562 | 4.541 | 3.997 |
| Onttrekkingen reserves | 9.214 | 10.563 | 9.162 | 9.070 | 8.127 | 3.448 | 4.027 |
| Overige middelen5 | 16.950 | 11.298 | 12.211 | 11.140 | 10.721 | 6.427 | 6.286 |
| Totaal | 70.588 | 65.656 | 64.460 | 62.420 | 60.356 | 51.485 | 57.597 |
Bron: CBS (Statline) met uitzondering van:
Gemeentefonds. Bron Ministerie van BZK: jaarrekeningcijfers conform slotwetten gemeentefonds en begrotingscijfers conform ontwerpbegrotingen gemeentefonds.
Specifieke uitkeringen. Bron jaarrekeningcijfers: CBS: informatie aangeleverd door gemeenten en gecorrigeerd door het CBS (Informatie voor Derden). Bron begrotingscijfers: Ministerie van BZK: Onderhoudsrapport Specifieke Uitkeringen 2014 en bijlage specifieke uitkeringen in de ontwerpbegroting 2015 van het Ministerie van BZK (met bewerking door het Ministerie van BZK).
De grootste inkomstenbron (47% in 2015) is – zeker sinds de decentralisaties in het sociale domein – het gemeentefonds. Het bedrag in tabel 4.1.1. betreft het totale verplichtingenbedrag voor het gemeentefonds en omvat de algemene uitkering, de integratie-uitkering sociaal domein (vanaf 2015), de overige integratie-uitkeringen en de decentralisatie-uitkeringen. Een beschrijving van de opbouw is te vinden in hoofdstuk 3 van de voorliggende ontwerpbegroting.
De in omvang op één na grootste inkomstenbron (12% in 2015) wordt gevormd door de specifieke uitkeringen. Het overgrote deel hiervan heeft betrekking op bijstandsuitkeringen. De daling ten opzichte van 2014 komt doordat een deel van de specifieke uitkeringen is opgegaan in het gemeentefonds als gevolg van de decentralisaties in het sociale domein. Op de specifieke uitkeringen wordt in paragraaf 4.2. dieper ingegaan.
Naast de uitkeringen van het Rijk hebben de gemeenten inkomsten uit de Onroerende Zaakbelasting (OZB), retributies en overige belastingen. Op deze opbrengsten uit lokale heffingen wordt in paragraaf 4.3. ingegaan.