De overheid biedt financiële ondersteuning aan werkende ouders voor kinderopvang en bevordert de kwaliteit van kinderopvang.

De overheid hecht aan goede en financieel toegankelijke kinderopvang, zodat ouders arbeid en zorg kunnen combineren en kinderen goed toegerust zijn op het primair onderwijs. Voor de bevordering van de arbeidsparticipatie is het belangrijk dat ouders van jonge kinderen actief blijven op de arbeidsmarkt. Bovendien zorgt goede kinderopvang er ook voor dat kinderen worden gestimuleerd in hun ontwikkeling.

Om de kwaliteit van kinderopvang te bevorderen heeft de overheid in de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen (Wko) vastgesteld aan welke eisen de kinderopvangvoorzieningen moeten voldoen. De GGD houdt hier toezicht op. Daarnaast steunt de Minister via subsidies projecten ter verbetering van de kwaliteit van kinderopvang. Dit om ervoor te zorgen dat ouders hun kind naar een kinderopvangvoorziening kunnen sturen die van goede kwaliteit is. De kinderopvangondernemers zijn verantwoordelijk voor het goed functioneren van de kinderopvang. Gastouderbureaus en gastouders zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van gastouderopvang. Ouders hebben een eigen verantwoordelijkheid bij de keuze voor een kinderopvangvoorziening en kunnen hun invloed onder andere via de oudercommissies uitoefenen.

De Minister regisseert met wet- en regelgeving het stelsel, financiert met de kinderopvangtoeslag (KOT) het gebruik van kinderopvang en stimuleert met subsidies de bevordering van de kwaliteit van kinderopvang. Hij is in deze rollen verantwoordelijk voor:

• • De vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel van wet- en regelgeving;

• • Het vaststellen van de hoogte van de kinderopvangtoeslag en de voorwaarden waaronder deze wordt toegekend;

• • Het ter beschikking stellen van middelen aan gemeenten via het Gemeentefonds ter financiering van toezicht en handhaving op de kinderopvang en het peuterspeelzaalwerk;

• • Het borgen van de kwaliteit van toezicht en handhaving;

• • Het bevorderen van de kwaliteit van de kinderopvang en het peuterspeelzaalwerk.

De Minister van Financiën is verantwoordelijk voor de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering van de KOT door de Belastingdienst.

DUO uitvoerder personenregister

Op basis van de uitkomst van de heroriëntatie heeft de Minister besloten om DUO aan te wijzen als uitvoerder voor de realisatie en invoering van het personenregister (een register waarin alle werknemers, vrijwilligers, zelfstandigen, uitzendkrachten, stagiaires in de kinderopvang en personen die structureel aanwezig zijn op de opvanglocatie, worden geregistreerd). Op dit moment is de verwachting dat de invoering van het personenregister in het eerste kwartaal van 2018 zal plaatsvinden. De definitieve datum zal later dit jaar bekend worden gemaakt (Tweede Kamer, 2016–2017, 31 322, nr. 325).

Financiering werkende ouders geharmoniseerd

Vanaf 2018 zijn de verschillen tussen peuterspeelzalen en kinderdagverblijven weggenomen. De financieringsstructuur van peuterspeelzalen is voor werkende ouders vanaf 2018 gelijk getrokken aan die van de dagopvang.

Wetsvoorstel Innovatie en Kwaliteit kinderopvang

Op 1 januari 2018 wordt het wetsvoorstel Innovatie en Kwaliteit kinderopvang ingevoerd. Daarmee wordt een kwaliteitsverbetering gerealiseerd en de ontwikkeling van het kind meer centraal gesteld. Een aantal nieuwe eisen zal per 1 januari 2019 worden ingevoerd zoals de aanpassing van de beroepskracht-kindratio voor baby’s en buitenschoolse opvang (bso) en de pedagogisch beleidsmedewerker. De maatregelen die per 1 januari 2018 ingaan, leiden tot ruim 1% hogere maximumuurprijzen in de dagopvang en de bso (Tweede Kamer, 2016–2017, 31 322, nr 338). De uitgaven aan kinderopvangtoeslag worden als gevolg van deze maatregelen met circa € 20 miljoen structureel verhoogd.

Wetsvoorstel directe financiering KO

Het kabinet heeft een wetsvoorstel in voorbereiding om de financiering van de kinderopvang te wijzigen naar een systematiek van directe financiering (Tweede Kamer, 2015–2016, 31 322, nr. 310). Middels dit voorstel zou deze financieringssystematiek in de plaats komen van de huidige kinderopvangtoeslag. De geldstromen van en naar ouders worden hiermee beperkt, wat de risico’s van onverwachte nabetalingen en terugvorderingen verkleint. In aanloop naar de indiening en behandeling van het wetsvoorstel bij de Tweede Kamer vinden investeringen plaats waarvoor in de begroting van 2018 middelen zijn gereserveerd.

Inkomensoverdrachten:

De inkomensoverdrachten zijn gebaseerd op wet- en regelgeving en daarom voor 100% juridisch verplicht. Het betreft uitkeringslasten kinderopvangtoeslag.

Subsidies:

De subsidies zijn voor 91% juridisch verplicht. Het gaat daarbij hoofdzakelijk om subsidies gericht op de bevordering van de kwaliteit van kinderopvang, op toezicht en handhaving in de gastouderopvang, op de harmonisatie van kwaliteitseisen in kinderopvang en peuterspeelzalen en op de versterking van de positie van ouders in het klachtrecht.

Opdrachten:

De opdrachten zijn voor 62% juridisch verplicht. De juridisch verplichte uitgaven betreffen onder andere kosten voor toezicht, onderzoek, gegevenslevering en projecten. Het niet-juridisch verplichte deel betreft vooral de kosten in het kader van Continue Screening, toezicht 2018, het project «een betere basis voor peuters» en onderzoek.

Bijdrage aan agentschappen:

De bijdrage aan agentschappen is nog niet juridisch verplicht maar wel bestuurlijk gebonden. Het betreft middelen voor de voorbereidende werkzaamheden in het kader van project Directe Financiering en voor de ICT-voorbereiding en -ontwikkeling van het Personenregister ten behoeve van Continue Screening in de kinderopvang.

A. Inkomensoverdrachten

Kinderopvangtoeslag (KOT)

Ouders die betaalde arbeid verrichten en ouders die tot een doelgroep behoren zoals omschreven in de Wko, ontvangen een inkomensafhankelijke bijdrage in de kosten van kinderopvang: de kinderopvangtoeslag. Hierbij geldt de voorwaarde dat zij hun kinderen naar een kinderopvanginstelling of gastouder brengen die voldoet aan de eisen van de Wko en daarom geregistreerd is in het Landelijk Register Kinderopvang en Peuterspeelzalen (LRKP). De KOT wordt uitgevoerd door de Belastingdienst/Toeslagen. DUO verzorgt de inschrijving in het register buitenlandse kinderopvang en de SVB is verantwoordelijk voor de uitbetaling van de aanvulling op de KOT in het buitenland.

Wie komt er voor in aanmerking?

• • Ouders die arbeid en zorg voor kinderen combineren en beide werken (werknemers en zelfstandigen);

• • Alleenstaande ouders die arbeid en zorg voor kinderen combineren (werknemers en zelfstandigen);

• • Doelgroepouders, bijvoorbeeld ouders die studeren of deelnemen aan een traject om weer aan het werk te komen.

Hoe hoog is de kinderopvangtoeslag?

De hoogte van de kinderopvangtoeslag is van een aantal aspecten afhankelijk:

• • Hoogte van het verzamelinkomen;

• • Hoogte van de werkelijk betaalde uurprijs;

• • Het kind waar de opvang betrekking op heeft: voor het eerste kind geldt een andere toeslag dan voor tweede en volgende kinderen;

• • De opvangsoort: dagopvang, buitenschoolse opvang en gastouderopvang kennen een verschillend maximumuurtarief waarvoor ouders een toeslag kunnen ontvangen;

• • Het aantal gewerkte uren door de ouder die de minste uren per jaar werkt dan wel de periode waarin een traject naar werk gevolgd wordt;

• • Het aantal uren dat gebruik wordt gemaakt van een kinderopvangvoorziening.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitgaven voor kinderopvangtoeslag nemen in 2018 en 2019 nog toe door ingroei van gedragseffecten als gevolg van de intensiveringen van 2016 en 2017. Daarnaast is er een toename van het gebruik van kinderopvangtoeslag door demografie en conjunctuurverbetering. Met ingang van 2018 treedt ook de harmonisatie van peuterspeelzalen en kinderopvang in werking waardoor peuters op peuterspeelzalen gebruik kunnen gaan maken van kinderopvangtoeslag (mits hun ouders tot een van de doelgroepen van kinderopvangtoeslag behoren). Ook hierdoor stijgen de uitgaven aan kinderopvangtoeslag.

Beleidsrelevante kerncijfers

Het aantal kinderen neemt vooral in 2017 fors toe door het extra gebruik van kinderopvang als gevolg van de intensiveringen in de kinderopvangtoeslag en de conjunctuurverbetering. Het aantal uren per kind stabiliseert in 2017 en neemt in 2018 naar verwachting licht toe.

De toename van het aantal kinderen in 2017 is relatief het sterkst bij de hoogste inkomens. Dit komt doordat kinderopvang vooral voor de hoogste inkomens in 2017 goedkoper is geworden: de vaste voet in de kinderopvangtoeslagtabel is verhoogd van 23,8% naar 33,3%. De maximumuurprijzen en de gemiddelde tarieven nemen in 2017 en 2018 toe door de reguliere indexeringen. In 2017 komt daar een indexatie van 2,5%-punt bij die in 2012 achterwege is gebleven. In 2018 zijn in het kader van de Wet Innovatie en Kwaliteit in de kinderopvang de uurprijzen in de dagopvang en buitenschoolse opvang met ruim 1% extra verhoogd om de beoogde kwaliteitsverbetering te bekostigen.

B. Subsidies

Voor 2018 is er € 5,1 miljoen beschikbaar voor subsidies, dit betreft onder andere uitgaven aan:

• • De bevordering van de kwaliteit van kinderopvang door middel van een subsidie voor de subsidieregeling Versterking Taal- en Interactievaardigheden Beroepskrachten en Gastouders in de Kinderopvang;

• • Een bijdrage aan Bureau Kwaliteit Kinderopvang;

• • Toezicht en handhaving door middel van een bijdrage aan de Stichting Geschillencommissie in het kader van de versterking van de positie van ouders;

• • Een bijdrage aan het Expertisecentrum toezicht en handhaving kinderopvang van de VNG dat gemeenten ondersteunt bij het versterken en verbeteren van toezicht en handhaving in de kinderopvang;

• • De harmonisatie van kwaliteitseisen in kinderopvang en peuterspeelzalen via een bijdrage aan de Brancheorganisatie Kinderopvang voor een project over permanente educatie.

C. Opdrachten

Voor 2018 is er € 1,5 miljoen beschikbaar voor opdrachten. Het opdrachtenbudget wordt onder andere gebruikt ten behoeve van uitgaven voor de ontwikkeling van beleidsinstrumenten en daarnaast voor de de financiering van huidig toezicht, voor het project Innovatie en Kwaliteit in de Kinderopvang, voor het project «een betere basis voor peuters» en voor diverse onderzoeken.

D. Bijdrage aan agentschappen

E. Ontvangsten