Budgettaire gevolgen van beleid,

1. Goed functionerende economie en markten

Toelichting op de verplichtingen

De verhoging van het verplichtingbudget met € 12,7 mln wordt met name veroorzaakt door de gunning van de bemiddelingsdienst voor doven en slechthorenden. De gunning betreft 6 jaar en om deze verplichting (€ 10,6 mln) in 2019 vast te kunnen leggen wordt het benodigde verplichtingbudget uit de jaren 2020 t/m 2024 naar voren gehaald op instrument Beleidsvoorbereiding en evaluaties Frequenties en Veiligheid.

Toelichting op de uitgaven

De verhoging van het kasbudget in 2019 met € 4,3 mln wordt met name veroorzaakt door de bijdrage aan Agentschap Telecom. Dit budget wordt verhoogd met € 2,7 mln voor de jaarlijkse opdrachten aan het agentschap (€ 1,5 mln structureel vanaf 2020). Verder wordt er vanwege de centralisatie van de budgetten voor de toezichts- en inspectietaken van het agentschap € 1,4 mln structureel overgeboekt van artikel 2 Bedrijvenbeleid: innovatie en duurzaam ondernemen naar artikel 1 Goed functionerende economie en markten.

Budgettaire gevolgen van beleid,

2. Bedrijvenbeleid: innovatie en duurzaam ondernemen

Toelichting op de verplichtingen

Toelichting op de uitgaven

Toelichting op de ontvangsten

De verhoging van het ontvangstbudget met € 11,3 mln is het gevolg van een verhoging van de raming van de octrooiontvangsten met € 4 mln, een terugontvangst van € 3,0 mln op het opdrachtpakket 2017 van RVO, een bijdrage van het Ministerie van Defensie en de provincie Noord-Brabant (samen € 3,3 mln) in het kader van een lening voor het realiseren van een logistieke oplossing voor de Europese distributie van reserve-onderdelen voor de F-35 in Woensdrecht en een verhoging van de ontvangsten met € 1 mln als gevolg van een terugbetaling van een lening door LIOF.

Toelichting op de begrotingsreserves

Voor de begrotingsreserves worden nu nog geen stortingen en onttrekkingen voorzien.

Begrotingsreserve Borgstelling MKB-kredieten (BMKB)

Begrotingsreserve Garantie Ondernemingsfinanciering (GO)

Begrotingsreserve Groeifaciliteit

Begrotingsreserve Garantie MKB-faciliteiten

Budgettaire gevolgen van beleid,

3. Toekomstfonds

Toelichting op de verplichtingen

De verhoging van het verplichtingbudget met € 89,1 mln bestaat voor € 99,3 mln aan budget dat niet in 2018 tot besteding is gekomen en in 2019 weer aan de begroting wordt toegevoegd. Conform de systematiek van het fonds worden niet benutte middelen in enig jaar weer toegevoegd aan de begroting van het daarop volgende jaar. Deze toevoeging betreft het budget voor onder meer het Innovatiekrediet, de Seed Capital regeling, Vroegefasefinanciering, Fundamenteel en toegepast onderzoek en Oncode Institute. Hiernaast wordt er onder meer een bijdrage verleend aan het Ministerie van OCW voor de onderzoeksinfrastructuur (– € 2,0 mln), is er een overboeking naar artikel 2 voor MKB!dee (– € 5,1 mln) in het kader van het MKB-actieplan en zijn de verplichtingen voor Vroegefasefinanciering met € 2,6 mln verlaagd omdat de verplichting aan NWO-TTW voor de uitvoering van de regeling voor het eerste halfjaar 2019 al in 2018 is aangegaan.

Toelichting op de uitgaven

De verhoging van het kasbudget met € 85,5 mln bestaat voor € 93,6 mln aan budget dat niet in 2018 tot besteding is gekomen en in 2019 weer aan de begroting wordt toegevoegd. Conform de systematiek van het Toekomstfonds worden niet benutte middelen in enig jaar toegevoegd aan de begroting van het daarop volgende jaar. Deze toevoeging betreft het budget voor onder meer het Co-investeringsvehicle met het EIF, het Innovatiekrediet, de Seed Capital regeling, Vroegefasefinanciering en Fundamenteel en toegepast onderzoek. Hiernaast wordt er onder meer een bijdrage verleend aan het Ministerie van OCW voor de onderzoeksinfrastructuur (– € 2,0 mln) en is er een overboeking naar artikel 2 voor MKB!dee (– € 4,7 mln) in het kader van het MKB-actieplan.

Vanuit het budget voor de Seed Capital regeling, Vroegefasefinanciering en Fundamenteel en toegepast onderzoek is in totaal € 2 mln toegevoegd aan de bijdrage RVO voor het uitvoeren van deze regelingen. Het budget voor NL-Californië Duurzaam E-mobility fund is toegevoegd aan de Seed Capital regeling.

Toelichting ijklijn gasbaten

Het Toekomstfonds wordt mede gevoed met eventuele meevallers uit de aardgasbaten. Er is sprake van meevallers wanneer de gerealiseerde aardgasbaten in een bepaald jaar hoger zijn dan de aardgasbaten zoals die voor dat betreffende jaar geraamd zijn in de Miljoenennota 2015. Deze raming wordt herijkt als er beleidsmatige aanpassingen van de gasproductie plaatsvinden (Kamerstuk 34 000 XIII, nr. 5).

De relevante ijklijn die van invloed is voor de bepaling van de voeding van het Toekomstfonds is vastgelegd en toegelicht in de EZK-begroting 2019 (p. 78 en 79).

Het kabinet heeft in februari 2019 besloten tot versnelde afbouw van de gaswinning in Groningen. De versnelling van het basispad wordt met name veroorzaakt door de geplande extra inkoop van stikstof door GTS en de versnelde afbouw van de export naar Duitsland.

Naar aanleiding van de bovengenoemde wijziging bij Voorjaarsnota 2019 is er sprake van meevallers voor het Toekomstfonds wanneer de gerealiseerde gasbaten in een bepaald jaar hoger zijn dan de gasbaten zoals in onderstaande tabel is opgenomen (stand actuele ijklijn aardgasbaten Voorjaarsnota 2019).

Deze actuele ijklijn wijkt af van de raming van de aardgasbaten op beleidsartikel 5 omdat voor het Toekomstfonds alleen de beleidsmatige aanpassingen van de gasproductie van toepassing zijn. Bij het vaststellen van de gasbatenraming op beleidsartikel 5 spelen onder andere de beursprijs van TTF-gas, de euro/dollar koers en de olieprijs een rol. Deze blijven bij de berekening van de ijklijn voor het Toekomstfonds buiten beschouwing.

Budgettaire gevolgen van beleid,

4. Een doelmatige energievoorziening en beperking van de klimaatverandering

Toelichting op de verplichtingen

Voor een toelichting op de verplichtingen wordt verwezen naar de toelichting op de uitgaven. De verlaging van de garantieverplichtingen heeft vooral betrekking op lagere verwachte storting van provisies die in 2019 worden ontvangen op basis van de garantieregeling geothermie.

Toelichting op de uitgaven

Tenderregeling energie-innovatie

Vanuit het budget voor de Tenderregeling Energie-Innovatie (TSE), waar de Klimaatenveloppemiddelen aan zijn toegevoegd, wordt per saldo € 12,1 mln overgeheveld naar het budget voor de Demonstratieregeling Energie-Innovatie (DEI). Daarnaast wordt uit de klimaatenveloppemiddelen € 1 mln overgeheveld naar artikel 2 Bedrijvenbeleid: innovatie en duurzaam ondernemen voor de pilot en demoregeling CO₂-reductie Industrie.

Demonstratieregeling Energie-Innovatie (DEI)

Zie de toelichting bij de Tenderregeling Energie-Innovatie. Naast de daar genoemde € 12,1 mln die naar de DEI is overgeheveld wordt voor een aantal aparte tenders binnen de DEI budget overgeheveld vanuit artikel 2 (€ 9,6 mln) en vanuit de begroting van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (€ 10,5 mln).

SDE+

Ten behoeve van de hogere kosten die met de uitvoering van de SDE+ gepaard gaan door de toename in het aantal verstrekte subsidies is € 2,6 mln budget overgeheveld naar het RVO-uitvoeringsbudget. Daarnaast is € 1,8 mln overgeheveld naar de begroting van Infrastructuur en Waterstaat als bijdrage in de kosten die Rijkswaterstaat moet maken voor de aanleg van een extra radartoren bij Wemeldinge (Zeeland) die noodzakelijk is omdat de aanleg van windmolenparken in Zeeland leidt tot een verminderde radardekking.

ETS

Het in 2018 niet-gebruikte budget (€ 3,1 mln) is toegevoegd aan het budget 2019. Vanwege de voorziene benutting van de ETS-middelen is tevens een kasschuif doorgevoerd. Het budget 2019 wordt daartoe verlaagd met € 14,1 mln door een kasschuif naar het jaar 2021, omdat in dat jaar hogere ETS-uitgaven worden verwacht.

RVO

Om het tekort op de uitvoeringskosten van RVO te dekken is in totaal € 20,3 mln budget toegevoegd aan het budget hiervoor. Naast het tekort op de uitvoering van de lopende regelingen gaat het dan om uitvoeringskosten die gemoeid zijn met de besteding van de Klimaatenveloppemiddelen (ook van de middelen die overgekomen zijn van respectievelijk het Ministerie van BZK, artikel 2 en het nieuwe Expertisecentrum Warmte), uitvoeringskosten van de Tenderregeling Energie-Innovatie (TSE), de Subsidieregeling Duurzame Scheepsbouw (SDS), de Hernieuwbare Energie Regeling (HER), de Renewable Energy Directive (RED) en het Extractive Industries Transparency Initiative (EITI), alsmede om additionele uitvoeringskosten voor de SDE+-regeling en de ondersteuning RCR-projecten.

Toelichting op de ontvangsten

ETS-ontvangsten

Ten opzichte van eerdere ramingen is de verwachte gemiddelde prijs van ETS-rechten in 2019 sterk gestegen (van € 16,32 naar € 20,41 per ETS-recht). Hierdoor is ten opzichte van de eerdere ramingen een meevaller voorzien.

Diverse ontvangsten

De verhoging van de ontvangstentaakstelling voor «diverse ontvangsten» (€ 7,9 mln) hangt samen met een verhoging van de verwachte onttrekking aan de reserve aardwarmte (€ 3,5 mln), een terugontvangst van RVO van te veel betaalde uitvoeringskosten 2018 (€ 1,8 mln) en een extra verwachte terugbetaling van in het verleden verstrekte subsidievoorschotten (€ 6,7 mln). Hiertegenover staan lagere ontvangsten van provisies op basis van de garantieregeling aardwarmte (€ 3,4 mln) en lagere ontvangsten van aan initiatiefnemers van energieprojecten doorberekende planschade-uitkeringen (€ 0,7 mln).

Toelichting op de begrotingsreserves

Begrotingsreserve Duurzame energie

De begrotingsreserve voor duurzame energie is bestemd voor onbesteed gebleven middelen als gevolg van vertraging bij of het niet doorgaan van projecten waaraan subsidie is toegekend op basis van de MEP, de SDE, de SDE+, de HER of de ISDE. Via de reserve blijven deze middelen ook in de toekomst beschikbaar voor het stimuleren van hernieuwbare energieproductie. In 2019 zal naar verwachting zo’n € 180 mln onbenutte (kas)middelen in de begrotingsreserve gestort worden. De verwachte onttrekking van € 78 mln betreft de tranche 2019 van de tijdelijke onttrekking aan de begrotingsreserve die bij de behandeling van de Voorjaarsnota 2015 aan de orde is geweest (zie hiervoor onder meer het antwoord op vraag 5 en 6 in Kamerstuk 34 210 XIII, nr. 4, blz. 5 – 7).

Begrotingsreserve Aardwarmte

De begrotingsreserve voor de garantieregeling Aardwarmte is bedoeld om het budget voor het mogelijk uitbetalen van verliesdeclaraties meerjarig in te kunnen zetten en een eventuele mismatch in de tijd tussen inkomsten (premies) en uitgaven (verliesdeclaraties) op te vangen. Om gebruik te kunnen maken van de garantieregeling Aardwarmte betalen marktpartijen een kostendekkende premie aan de uitvoerder van de regeling (RVO.nl) die wordt gestort in de begrotingsreserve. De uit te betalen verliesdeclaraties worden onttrokken aan de reserve.

Begrotingsreserve ECN verstrekte leningen

De middelen in de begrotingsreserve risicopremie ECN/NRG zullen worden aangesproken als ECN – al dan niet tijdelijk – (gedeeltelijk) niet kan voldoen aan de terugbetalingsverplichtingen volgens de afgesloten leningsovereenkomst.

Begrotingsreserve Maatregelen voor CO₂-reductie

Budgettaire gevolgen van beleid,

5. Een veilig Groningen met perspectief

Toelichting op de verplichtingen

Voor een toelichting op de verplichtingen wordt verwezen naar de toelichting op de uitgaven.

Toelichting op de uitgaven

Subsidies

De niet benutte middelen in 2018 voor verduurzamingsopgave uit aardgasbaten (€ 16,3 mln) en instrumentarium woningmarkt (€ 3,8 mln) zijn aan het budget van 2019 toegevoegd. Daarnaast is € 12,2 mln budget voor verduurzamingsopgave uit aardgasbaten van 2019 doorgeschoven naar de jaren 2020, 2021 en 2022. Dit zijn de uitgaven voor de waardevermeerderingsregeling (maximaal € 4.000 subsidie bij € 1.000 schade). De nieuwe reeks geeft de inschatting weer van het gebruik van dit subsidie instrument in relatie tot het aantal verwachte schademeldingen.

Voor het Nationaal Programma Groningen wordt € 44,4 mln opgevraagd van de middelen die hiervoor op de Aanvullende Post staan gereserveerd. Deze middelen zijn bestemd voor projecten voor het Nationaal Programma Groningen.

Op het artikel verduurzamingsopgave overig staan de middelen die bedoeld zijn voor het verduurzamen van woningen tot maximaal € 7.000 wanneer deze worden versterkt. Voorzien is dat de versterking in 2019 wordt versneld. De in 2018 niet benutte € 6,4 mln is daarom toegevoegd aan het budget.

Opdrachten

De niet benutte middelen in 2018 voor onderzoek (€ 4,9 mln) en het werkbudget NCG (€ 3 mln) zijn aan het budget van 2019 toegevoegd.

Bijdrage Baten-Lastendiensten

De hogere bijdrage aan RVO.nl wordt veroorzaakt door hogere uitvoeringskosten van de schadeafhandeling (€ 53 mln), als gevolg van het grote aantal schadeafhandelingen dat voor 2019 gepland staat. Deze uitvoeringskosten worden gedeclareerd bij de NAM. Aan de andere kant wordt het teveel betaalde voorschot voor de afhandeling van het schadeproces Groningen in 2018 in mindering gebracht op de opdracht van 2019.

Toelichting op de ontvangsten

De bijdrage van de NAM voor uitvoeringskosten van de schadeafhandeling neemt in 2019 met € 66 mln toe. RVO.nl voert de schadeafhandeling uit. EZK is opdrachtgever voor RVO.nl en declareert de hogere uitvoeringskosten van € 53 mln bij de NAM. Daarnaast betaalt de NAM in 2019 nog € 13 mln voor de uitvoeringskosten over het 4^e kwartaal 2018.

In 2019 wordt nog € 5,3 mln van de NAM ontvangen voor de schadebetalingen over het 4^e kwartaal 2018.

Aardgasbaten

De aardgasbaten worden bijgesteld op basis van de huidige (meerjarige) prijsverwachting. Daarnaast heeft de MR 8 februari 2019 besloten tot versnelde afbouw van de gaswinning in Groningen. De versnelling van het basispad wordt met name veroorzaakt door de geplande extra inkoop van stikstof door GTS en de versnelde afbouw van de export naar Duitsland. Vanaf 2022 komt de gaswinning onder het door Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) geadviseerde niveau van 12 mld Nm3, door de ingebruikname van de stikstofinstallatie in Zuidbroek. Dit versnelde volumebesluit wordt nu ook verwerkt in de raming van de aardgasbaten. Tot en met 2018 werden de gasbaten afgerond op € 50 mln. Omdat de gasbaten echter steeds verder afnemen, worden deze voortaan op € 10 mln afgerond.