In het kader van operatie Inzicht in Kwaliteit van het kabinet wordt het gebruikelijke overzicht met een planning van beleidsdoorlichtingen omgevormd tot een Strategische Evaluatie Agenda (SEA). 2021 betreft een overgangs- en leerjaar met de SEA waardoor de agenda een eerste uitwerking betreft en waarbij ook nog een enkele traditionele beleidsdoorlichting zal worden uitgevoerd. De overgang naar een SEA is nader toegelicht in de beleidsagenda, onderdeel ‘Strategische Evaluatieagenda en beleidsdoorlichtingen’.
In deze ‘Bijlage evaluatie- en overig onderzoek’ worden de beleidsthema’s in de SEA toegelicht en nader uitgewerkt met onderliggende sector-/instrumentevaluaties.
Aanvullend volgt een overzicht met de meerjarenplanning van overige evaluaties, waarbij RVO regulier meeloopt in de evaluaties van (subsidie)regelingen die RVO voor EZK uitvoert. In 2021 vindt tevens een agentschapsdoorlichting van RVO plaats.
Strategische Evaluatie Agenda (SEA)
De SEA is gericht op onderstaande beleidsthema’s die het merendeel van de EZK-begroting afdekken. Hierbij is met name ingegaan op onderdelen waar geen recente beleidsdoorlichting of ander integraal onderzoek is ingepland/uitgevoerd en waar behoefte is aan nader inzicht. Deels gaat het om het verbeteren van methoden van onderzoek en opzetten van monitors en deels om het verkrijgen van inzicht in effecten van belangrijke beleidsmaatregelen. In de evaluatiebijlage wordt toegelicht welke onderliggende evaluatieplanning hiermee samenhangt.
Thema/subthema | Type onderzoek | Afronding | Artikel | Toelichting |
|---|---|---|---|---|
Monitor Coronamaatregelen ter ondersteuning bedrijfsleven | Ex-durante | 2020 | 2 en 3 | Opzetten monitor om inzicht te krijgen in gebruikers van steunmaatregelen en een traject om de databronnen op microniveau van alle ondersteuningsmaatregelen voor bedrijven te koppelen aan het ABR van het CBS voor impact-analyses (B&I, RvO, CBS). Voor eerste resultaten: |
Deze data-infrastructuur biedt de basis voor een evaluatie van het noodpakket (verwacht in 2021), waarvan betrokken departementen (FIN, SZW en EZK) gebruik kunnen maken. | ||||
Expertcommissie evaluatiemethoden (Theeuwes 2.0) | Overig: Ontwikkeling evaluatie-aanpak | 2021 | 1/2/3/4 | Als vervolg op de aanbevelingen van de beleidsdoorlichting van het bedrijvenbeleid. Onderzoek staat in het teken van een doorontwikkeling en aanvulling van bestaande evaluatiepraktijk met evaluatieaanpakken die kunnen worden benut voor systeem- en transitie-evaluaties, zoals het missiegedreven innovatiebeleid (inclusief de bijdrage hieraan van de topsectoren) en het CO2-reductiebeleid. |
Toelichting Expertcommissie evaluatiemethoden: | ||||
In 2012 verscheen het eindrapport van de expertcommissie onder leiding van wijlen prof. Jules Theeuwes. De commissie, ingesteld op initiatief van het Ministerie van Economische Zaken, verzamelde Nederlandse evaluatie-experts en adviseerde het departement over de vraag op welke wijze en met welke concrete evaluatiemethoden de instrumenten van het Nederlandse innovatie- en bedrijvenbeleid het beste konden worden geëvalueerd.1 | ||||
De afgelopen 8 jaar zijn de aanbevelingen van de commissie Theeuwes de leidraad geweest bij alle evaluaties die bij EZK zijn uitgevoerd in het kader van het bedrijvenbeleid.2 | ||||
Onlangs verscheen een geactualiseerd overzicht van alle uitgevoerde evaluaties (2014-2019) als onderdeel van een integrale beleidsdoorlichting van het bedrijvenbeleid. De Theeuwes-aanpak heeft de evaluatiepraktijk bij EZK aanzienlijk vooruit geholpen, maar ook bleek, zoals de commissie zelf al had voorzien, dat de aanpak niet voor alle types van beleidsinterventies feitelijk toepasbaar is.3 | ||||
Voor instrumentevaluaties (met één interventie, één gebruiker en één helder omschreven en meetbaar doel) is de aanpak een deugdelijke evaluatiestandaard en zijn -onder voorwaarden- kwantitatieve methoden toepasbaar. Echter, voor systeemevaluaties en transitievraagstukken ontbreekt echter een dergelijke «gouden» standaard en staat de methodeontwikkeling, ook internationaal, nog in de kinderschoenen. Met de evaluatie van de topsectorenaanpak is daarmee door EZK een begin gemaakt, maar er is behoefte aan de ontwikkeling van een nieuwe (internationale) evaluatiestandaard voor dit type van evaluaties.4 | ||||
De hierboven genoemde expert commissie wordt gevraagd: | ||||
* Een visie te ontwikkelen op de hierboven geschetste evaluatiepraktijk en -strategie van EZK. | ||||
* Een overzicht te bieden van de wetenschappelijk beschikbare evaluatiemethodieken voor uiteenlopende beleidsvraagstukken in het innovatiebeleid (actoren, netwerken, systemen, transities, publieke belangen). Het betreft hier zowel kwantitatieve als kwalitatieve onderzoeksmethoden (of een slimme combinatie daarvan) waarmee betrouwbaar de effectiviteit van beleid inzichtelijk kan worden gemaakt. Daarbij wordt gevraagd ook aandacht te besteden aan de rol van monitoring bij evaluatie en aan de legitimiteit van overheidsingrijpen (marktfalen, systeemfalen en transitiefalen). | ||||
* Advies te geven voor een concrete evaluatie-aanpak bij in ieder geval de volgende beleidsinterventies (voorlopige groslijst): | ||||
- Missiegedreven Topsectoren- en Innovatiebeleid; | ||||
- Transitieprogramma verduurzaming energie-intensieve industrie; | ||||
- Evaluatie van het CO2-reductiebeleid (Klimaatbeleid). | ||||
Missiegedreven Topsectoren- en Innovatiebeleid | Ex-durante | Eerste resultaten in 2021 | 2 | Betreft opzet monitoring en effectmeting. |
Toelichting Missiegedreven Topsectoren- en Innovatiebeleid: | ||||
De Monitoring en effectmeting (M&E) van het Missiegedreven Topsectoren- en Innovatiebeleid is in opbouw. Op deze wijze zullen eerste data verzameld worden. Dit kan later input vormen voor de evaluatie-aanpak die nog in de hiervoor genoemde expertcommissie nader uitgewerkt dient te worden. | ||||
Monitor Klimaatbeleid | Ex-durante | 2020 e.v. | 2 en 4 | Bij de Klimaatnota verschijnt in 2020 voor het eerst de Monitor Klimaatbeleid. Deze Monitor moet een objectief inzicht bieden, zowel kwalitatief als kwantitatief, in de voortgang van het beleid in het Klimaatplan (dat voor een belangrijk deel is bepaald door het Klimaatakkoord). |
SDE++ | Ex-post | 2023 | 4 | Bij de SDE++ staat het doel van 49 procent emissiereductie in 2030 en kosteneffectiviteit om dit doel te bereiken centraal. De SDE++ is het belangrijkste subsidie-instrument om dit klimaatdoel te halen. |
Beleidsdoorlichting Klimaatbeleid | Synthese | 2024 | 4 | De Klimaatwet bepaalt dat iedere vijf jaar een herijking van de opgave plaatsvindt. Deze opgavegerichte doorlichting is een syntheseonderzoek van meerdere instrumentenevaluaties van betrokken departementen. Het brengt de samenhang tussen de instrumentenevaluaties in beeld en zal antwoord geven op evaluatievragen op systeemniveau. Jaarlijks wordt bij de Klimaatnota gerapporteerd over de voortgang van voor het Klimaatbeleid relevante evaluaties. In 2021 zal binnen de Operatie Inzicht in Kwaliteit nader worden uitgewerkt op welke evaluatievragen de integrale evaluatie zich in 2024 zal richten. Hierover wordt de Tweede Kamer bij de Klimaatnota in 2021 geïnformeerd. |
Toelichting Integrale doorlichting Klimaatbeleid: | ||||
De Monitoring & Evaluatie van het Klimaatbeleid loopt mee als pilot in de operatie Inzicht in Kwaliteit om het Rijksbrede belang te benadrukken, én een buitenboordmotor te hebben die nodig is om de komende jaren te komen tot een lerende evaluatiestructuur die beleid voorziet van resultaten op het moment dat de vaste momenten in de beleidscyclus (Klimaatwet, INEK) daarom vragen. | ||||
In het Klimaatplan is opgenomen dat het kabinet een evaluatieplan voor het klimaatbeleid ontwikkelt. De (opbouw van de) monitor en de beleidstheorie daarachter, vormen de basis voor de integrale evaluatie. De evaluatie is een synthese onderzoek en zal samenhang brengen in de evaluaties van instrumenten die in het klimaatbeleid een rol spelen en uitgevoerd worden door de verschillende departementen en daarnaast antwoord geven op evaluatievragen op systeemniveau. Beoogd is dat voorafgaand aan het nieuwe Klimaatplan in 2024 een inhoudelijke doorlichting van het Klimaatbeleid kan plaatsvinden, waarbij maximaal gebruik wordt gemaakt van afzonderlijke evaluaties in voorafgaande jaren. Reeds geplande relevante evaluaties in sectoren Gebouwde Omgeving, Landbouw & Landgebruik en Mobiliteit zijn weergegeven op de SEA’s/evaluatieplanningen van respectievelijk BZK, LNV en IenW. De relevante evaluaties op de begroting van EZK zijn: | ||||
Instrumentevaluaties sector Elektriciteit en Industrie: | ||||
- Fiscale regelingen Energiebelasting | Ex-post | 2021 | 4 | In samenwerking met FIN; FIN heeft het voortouw. |
- Evaluatie SDE+ | Ex-post | 2021 | 4 | |
- Evaluatie TSE-Mooi/DEI+/HER | Ex-post | 2022 | 4 | |
- Evaluatie Energie Investeringsaftrek (EIA) | Ex-post | 2023 | 4 | In samenwerking met FIN; EZK heeft het voortouw. |
- Evaluatie SDE++ | Ex-post | 2023 | 4 | |
- Investeringssubsidie Duurzame Energie (ISDE) | Ex-post | 2026 | 4 | |
- Sectorevaluatie CO2-reductieaanpak energie-intensieve Industrie | Ex-ante | 2021 | 2 en 4 | Hierbij wordt aangesloten bij een door de OECD uit te voeren onderzoek in 2020 / 21 voor EZK en DG Reform van de Europese Commissie naar het Nederlandse CO2- reductiebeleid voor de Nederlandse industrie (informele ex-ante beleidsdoorlichting). |
- Evaluatie minimumprijs elektriciteitssector5 | Ex-post | n.t.b. | 4 | In samenwerking met FIN; EZK heeft het voortouw. |
- Evaluatie nationale CO2-heffing industrie6 | Ex-post | 2024 | 2 en 4 | In samenwerking met FIN; EZK heeft het voortouw. |
Evaluaties van herziening in regelgevend kader (o.a. Energiewet en Warmtewet) | Synthese | 2027 | 4 | Betreft synthese van evaluaties van gewijzigde Elektriciteit- en gaswet en Warmtewet. |
Toelichting Evaluaties herziening regelgevend kader: | ||||
Voor de zomer van 2020 zal de nieuwe Energiewet (wetsvoorstel tot wijziging van de Elektriciteit en Gaswet) ter consultatie worden voorgelegd. Deze wet zal naar alle waarschijnlijkheid vijf jaar na inwerkingtreding (ca. 2022) geëvalueerd worden. Dit zal waarschijnlijk in 2027 gebeuren. Ook de wijziging van de Warmtewet (Warmtewet 2.0) zal op zijn vroegst op 1 januari 2022 in werking treden. Deze wet zal net als de Energiewet naar alle waarschijnlijkheid vijf jaar na inwerkingtreding geëvalueerd worden, dus op zijn vroegst in 2027. | ||||
Evaluatie Energiewet | Ex-post | 2027 | 4 | |
Evaluatie Warmtewet | Ex-post | 2027 | 4 | |
Studiegroep Invulling Klimaatopgave Green Deal | Ex-ante/Ex-durante | 2020 | 4 | Ambtelijke studiegroep die vanuit een brede blik analyseert wat de gevolgen van een aangescherpte Europese reductiedoelstelling is voor 2030 en wat vanuit Nederland mogelijke strategieën zijn om hier invulling aan te geven. |
In aansluiting op voorgaande beleidsthema’s zijn ook de volgende Interdepartementale Beleidsonderzoeken (IBO’s) van belang:
• IBO Financiering Energietransitie: start najaar 2020 (gericht op betaalbaarheid).
• IBO Ruimtelijke Ordening: start najaar 2020 (gericht op interactie tussen energiebeleid en het ruimtelijk domein).
Meerjarenplanning van overige geplande evaluaties per artikel
Soort onderzoek | Titel/onderwerp | Start | Afronding | Vindplaats |
|---|---|---|---|---|
1. Ex-post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid | ||||
1a. Beleidsdoorlichtingen | ||||
Goed functionerende economie en markten | 2020 | 2021 | ||
1b. Ander ex-post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid | ||||
Evaluatie van de aangewezen instanties metrologiewet | 2024 | 2024 | ||
Evaluatie van de instellingen onder de waarborgwet | 2022 | 2022 | ||
Raad voor Accreditatie | 2020 | 2020 | ||
Autoriteit Consument en Markt (ACM) | 2019 | 2020 | ||
Cyberweerbaarheid | 2020 | 2020 | ||
Bijdrage Nederlands Normalisatie Instituut (NEN) | 2022 | 2022 | ||
De doelmatigheid en doeltreffendheid van het functioneren van het CBS | 2021 | 2021 | ||
Adviesgroep Gids Proportionaliteit | 2019 | 2020 | ||
2. Ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid | ||||
2a. MKBA's | ||||
2b. Ander ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid | ||||
3. Overig onderzoek | ||||
Agentschap Telecom | 2019 | 2020 | De doorlichting is gestart. Verwachte oplevering in 2020. | |
Soort onderzoek | Titel/onderwerp | Start | Afronding | Vindplaats |
|---|---|---|---|---|
1. Ex-post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid | ||||
1a. Beleidsdoorlichtingen | ||||
Doorlichting artikel 21 | 2019 | 2020 | Kamerstuk 32 359, nr. 4 – bijlage Innovatieve Samenleving | |
1b. Ander ex-post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid | ||||
Eureka / Eurostars / JTI’s | 2019 | 2020 | Kamerstuk 21501-07-1711 | |
Ruimtevaart | 2022 | 2023 | ||
Intellectueel Eigendomsbeleid | 2022 | 2023 | ||
BMKB | 2021 | 2021 | ||
Garantiefaciliteit Ondernemersfinanciering | 2020 | 2020 | Is uitgesteld naar 2020. | |
Groene Groei | 2019 | 2020 | Kamerstuk 33 043, nr. 103 | |
Toerisme / NBTC | 2024 | 2024 | ||
WBSO | 2023 | 2024 | ||
Evaluatie NFIA | 2019 | 2020 | Kamerstuk 32 637, nr. 415 | |
Fiscale regelingen gericht op bedrijfsopvolging | 2020 | 2021 | ||
Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen | 2021 | 2021 | ||
Regeldruk | 2021 | 2021 | ||
PPS-toeslag (voorheen TKI-toeslag) | 2021 | 2021 | ||
Innovatieprestatiecontracten (IPC) | 2021 | 2021 | ||
NWO-TTW | 2020 | 2020 | ||
Fiscale regelingen startups | 2020 | 2021 | ||
Evaluatie MIT | 2021 | 2022 | ||
Toegepast onderzoek; TO2-instellingen (TNO, Deltares, Marin, NLR, ECN, Wageningen Research) | 2020 | 2021 | ||
Evaluatie subsidieregeling Instituten voor toegepast onderzoek (TO2-regeling) | 2022 | 2022 | ||
Microkredieten | 2020 | 2021 | ||
Ondernemerspleinen / KVK | 2022 | 2023 | ||
Digitale agenda / ICT-beleid | 2022 | 2022 | ||
Evaluatie Rijkscofinanciering EFRO/Interreg (2014-2020) | 2023 | 2024 | ||
Fiscale ondernemerschapsregelingen | 2021 | 2022 | ||
Innovatiebox | 2023 | 2023 | ||
Groeifaciliteit | 2023 | 2023 | ||
2. Ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid | ||||
2a. MKBA's | ||||
2b. Ander ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid | ||||
3. Overig onderzoek | ||||
Agentschapsdoorlichting RVO2 | 2020 | 2021 | ||
Evaluatie Missiegedreven Topsectoren- en Innovatiebeleid | 2022 | 2023 | ||
SBIR | 2023 | 2024 | ||
Soort onderzoek | Titel/onderwerp | Start | Afronding | Vindplaats |
|---|---|---|---|---|
1. Ex-post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid | ||||
1a. Beleidsdoorlichtingen | ||||
Doorlichting artikel 31 | 2019 | 2020 | Kamerstuk 32 359, nr. 4 – bijlage Innovatieve Samenleving | |
1b. Ander ex-post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid | ||||
Fundamenteel en toegepast onderzoek | 2021 | 2021 | ||
Innovatiekrediet | 2023 | 2023 | ||
Seed Capital regeling | 2023 | 2023 | ||
Dutch Venture Initiative | 2023 | 2023 | ||
Vroege Fase Financiering | 2023 | 2023 | ||
2. Ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid | ||||
2a. MKBA's | ||||
2b. Ander ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid | ||||
3. Overig onderzoek | ||||
Soort onderzoek | Titel/onderwerp | Start | Afronding | Vindplaats |
|---|---|---|---|---|
1. Ex-post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid | ||||
1a. Beleidsdoorlichtingen | ||||
Beleidsdoorlichting Klimaatbeleid1 | 2023 | 2024 | zie SEA | |
1b. Ander ex-post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid | ||||
Subsidieregeling energiebesparing en duurzame energie sportaccommodaties (EDS) | 2020 | 2020 | ||
Evaluatie N-1 (Besluit uitvalsituaties hoogspanningsnet) | 2022 | 2022 | ||
Evaluatie totstandkoming toetsing Investeringsplannen landelijke netbeheerders | 2021 | 2022 | ||
2. Ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid | ||||
2a. MKBA's | ||||
2b. Ander ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid | ||||
3. Overig onderzoek | ||||
Derde structuurschema Elektriciteitsvoorziening (SEV III) | 2017 | 2020 | Kamerstuk 31 239, nr. 317 | |
Tussenevaluatie Regeling Duurzame Scheepsbouw | 2023 | 2023 | ||
Evaluatie Besluit experiment afwijken van de Elektriciteitswet 1998 voor decentrale opwekking van duurzame elektriciteit | 2019 | 2020 | ||
Voortzetting gaswinning uit kleine velden op zee en op land | 2020 | 2020 | ||
Soort onderzoek | Titel/onderwerp | Start | Afronding | Vindplaats |
|---|---|---|---|---|
1. Ex-post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid | ||||
1a. Beleidsdoorlichtingen | ||||
Artikel 51 | n.v.t. | |||
1b. Ander ex-post onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid | ||||
Waardevermeerderingsregeling i.c.m. schademeldingen | 2022 | 2022 | Regeling loopt nog; evaluatie doorschuiven naar 2022. | |
Evaluatie Tijdelijke wet Groningen (inclusief Instituut Mijnbouwschade Groningen) | 2022 | 2022 | ||
Evaluatie scholenprogramma | n.v.t. | Oktober 2019 overgeheveld naar BZK (uitvoering loopt nog). | ||
Regeling energiebesparing woningen bouwkundig versterkingsprogramma Groningenveld | n.v.t. | Oktober 2019 overgeheveld naar BZK (uitvoering net gestart). | ||
2. Ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid | ||||
2a. MKBA's | ||||
2b. Ander ex-ante onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid | ||||
3. Overig onderzoek | ||||