Totaaloverzicht belangrijkste beleidsmatige mutaties t.o.v. vorig jaar
In deze paragraaf wordt op hoofdlijnen inzicht gegeven van de belangrijkste mutaties die zijn opgetreden tussen de begroting 2022 (incl. amendementen en Nota’s van Wijziging) en de begroting 2023.
Art. | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Stand ontwerpbegroting 2022 (inclusief NvW en amendementen) | 9.836.617 | 8.007.318 | 7.692.593 | 6.952.135 | 6.717.158 | ||
Belangrijkste mutaties | |||||||
NGF-projecten EZK | 1, 2 en 4 | 52.065 | 579.217 | 370.442 | 276.642 | 138.902 | |
Tegemoetkoming vaste lasten | 2 | 1.563.000 | 300.000 | ||||
Diverse mutaties coronasteun | 2 | 731.000 | 17.700 | ||||
Brexit Adjustment reserve | 2 | 187.800 | 62.200 | ||||
Dekking generale problematiek | 4 | ‒ 500.000 | |||||
SDE++ | 4 | 532.000 | 119.000 | ||||
Kasschuif binnen SDE+-budget | 4 | 67.792 | ‒ 262.656 | ‒ 188.676 | 50.081 | 149.953 | |
Waterstof transport | 4 | 840 | 234.160 | 100.000 | 100.000 | 100.000 | |
Vulmaatregelen gasopslagen | 4 | 625.000 | |||||
Lening EBN voor vullen Bergermeer | 4 | 2.300.000 | |||||
Klimaatfonds: Wind op Zee | 4 | 64.700 | 67.800 | 67.400 | 16.400 | ||
Klimaatfonds: ISDE regeling | 4 | 100.000 | |||||
Klimaatfonds: IPCEI waterstof | 4 | 145.000 | 290.000 | 625.000 | 395.000 | ||
Klimaatfonds: Maatschappelijke investeringssubsidie Warmtenetten | 4 | 130.000 | 70.000 | ||||
Uitvoeringskosten klimaat medeoverheden | 4 | 282.500 | 482.500 | 702.500 | 772.500 | ||
Herverkaveling Groningen | 5 | 1.520.608 | 831.919 | 778.271 | 760.737 | 758.580 | |
Raming schade en versterken | 5 | ‒ 339.708 | 190.488 | 315.379 | 255.141 | 119.836 | |
Vergoeding Norg akkoord | 5 | 8.530.500 | 2.613.600 | 943.800 | |||
Uitwerking Bestuurlijke afspraken | 5 | 68.250 | 189.975 | 151.185 | 72.480 | 10.000 | |
Kapitaalinjectie EBN | 5 | 0 | ‒ 397.264 | ‒ 387.880 | ‒ 317.930 | ‒ 317.530 | |
Duurzaam herstel | 5 | 10.000 | 125.000 | 125.000 | 90.000 | 0 | |
Nationaal Groeifonds | 6 | 1.572.633 | 2.602.163 | 2.584.862 | 2.592.876 | ||
Apparaatsmiddelen NCG | 40 | 132.380 | 133.227 | 127.208 | 113.348 | 101.905 | |
Overige mutaties | 498.610 | 409.803 | 259.375 | 219.816 | 154.335 | ||
Stand ontwerpbegroting 2023 | 25.191.754 | 15.954.520 | 13.799.160 | 12.552.212 | 11.828.915 | 11.228.882 |
Toelichting
NGF-projecten EZK
Bij de 1e suppletoire begroting 2022 vonden mutaties plaats voor vijf NGF-projecten. Voor de projecten QuantumDeltaNL en RegMedXB werden voorwaardelijke toekenningen omgezet in een definitieve toekenning. De reservering voor project Health-RI werd gedeeltelijk omgezet in een definitieve toekenning. Tot slot leverde de tweede ronde van het NGF nieuwe definitieve toekenningen op voor de projecten Groenvermogen II en Oncode-PACT. De bijbehorende budgetten zijn meerjarig overgeheveld van het Nationaal Groeifonds naar de EZK-begroting.
In deze ontwerpbegroting zijn daarnaast nog omzettingen verwerkt voor drie NGF-projecten uit de tweede ronde: voor de EZK-projecten Circulaire Plastics (voorheen Duurzame MaterialenNL), NXTGEN HIGHTECH en Nieuwe Warmte Nu! werden voorwaardelijke toekenningen omgezet in definitieve toekenningen. De bijbehorende budgetten zijn meerjarig overgeheveld van het Nationaal Groeifonds naar de EZK-begroting.
Tegemoetkoming vaste lasten
Het budget voor de Tegemoetkoming vaste lasten (TVL) is in 2022 per saldo met € 1,6 mld verhoogd in verband met nieuwe openstellingen van de TVL in 2022. In 2023 is het budget met € 0,3 mld verhoogd ten behoeve van vaststellingen van TVL-subsidie en nabetalingen in verband met bezwaar en beroep.
Diverse mutaties coronasteun
In 2022 is het budget voor diverse steunmaatregelen in verband met de coronacrisis (naast de TVL) verhoogd met € 731 mln. Dit betreft € 645 mln voor garantieregelingen voor de evenementensector (TRSEC en ATE), € 59 mln voor uitvoeringskosten van RVO, € 23 mln voor Qredits en € 4 mln voor bedrijfssteun in de reissector. In 2023 is € 17,7 mln beschikbaar gesteld voor uitvoeringskosten van RVO.
Brexit Adjustment reserve
De EU heeft geld beschikbaar gesteld om organisaties die op een negatieve manier geraakt zijn door Brexit te ondersteunen. Dit budget betreft het deel van de Brexit Adjustment Reserve dat bestemd is voor de bedrijfslevenregeling. Hiervoor is in 2022 (€ 188 mln) en 2023 (€ 62 mln) budget beschikbaar.
Dekking generale problematiek
Door het intrekken van de productiebeperking bij kolencentrales ontstaat er ruimte binnen de SDE+(+). Binnen deze ruimte wordt € 500 mln ingezet ter dekking van de generale problematiek van de rijksbegroting.
SDE++
Aan het SDE++-budget 2022 is vanuit de reserve duurzame energie en klimaattransitie € 532 mln toegevoegd, met name ter financiering van de kolenmaatregelen in 2022. Deze € 532 mln maakt deel uit van de totale onttrekking en toevoeging aan het SDE++-budget van € 1.572 mln waartoe het nieuwe kabinet heeft besloten (Startnota kabinet Rutte-IV, pag. 46). De overige € 1.040 mln is toegevoegd aan het SDE++-budget in de jaren 2026 en verder.
Kasschuif binnen SDE+-budget
Als gevolg van de gestegen energieprijzen is de verwachte uitputting van het SDE+- budget in de jaren 2023 en 2024 lager dan oorspronkelijk geraamd. Het overschot wordt voor een klein deel naar 2022 geschoven ter financiering van de kolenmaatregelen en voor het grootste deel naar de jaren 2025 en verder ter dekking van de verwachte tekorten in die jaren.
Waterstof transport
In 2022 is meerjarig budget overgeheveld van de Aanvullende Post bij het Ministerie van Financiën naar de begroting van het Ministerie van EZK voor investeringen in transport van waterstof (de «waterstof-backbone»).
Vulmaatregelen gasopslagen
In de 6e incidentele suppletoire begroting (ISB) heeft de Tweede Kamer goedkeuring gegeven voor het aangaan van verplichtingen en doen van uitgaven voor de Vulmaatregel gasopslag, zoals voorgesteld in de Kamerbrief Onafhankelijkheid van Russische olie, kolen en gas met behoud leveringszekerheid van 22 april 2022 (Kamerstuk 29 023, nr. 302).
Lening EBN voor vullen Bergermeer
Voor het gas waarmee gasopslag Bergermeer verder gevuld wordt, ontvangt het staatsbedrijf in 2022 een lening ter hoogte van € 2,3 mld
Klimaatfonds: Wind op zee
Om een verantwoorde inpassing van de windparken en de bijbehorende infrastructuur van het net op zee mogelijk te maken, heeft het kabinet bij het aanwijzen van de nieuwe windenergiegebieden in het Programma Noordzee 2022-2027 besloten tot een maatregelenpakket en daarvoor in totaal € 1,69 mld gereserveerd uit het Klimaatfonds. Hiervan is € 260 mln toegevoegd aan de EZK-begroting in de jaren 2023 tot en met 2030.
Klimaatfonds: ISDE-regeling
Om een extra impuls te geven aan isolatiemaatregelen in de gebouwde omgeving, wordt vanuit het Klimaatfonds € 100 mln toegevoegd aan het ISDE-budget 2023.
Klimaatfonds: IPCEI Waterstof
Met de 7e incidentele suppletoire begroting (ISB) is voor de jaren 2023 tot en met 2027 in totaal € 1.385 mln vanuit het Klimaatfonds toegevoegd aan de EZK-begroting ten behoeve van de 2e en 3e golf van IPCEI-projecten (Important Projects of Common European Interest). Voor de 4e golf van IPCEI-projecten wordt additioneel € 199 mln vanuit het Klimaatfonds toegevoegd.
Klimaatfonds: Maatschappelijke Investeringssubsidie Warmtenetten
Vanuit het Klimaatfonds wordt € 200 mln beschikbaar gesteld voor de Maatschappelijke Investeringssubsidie Warmtenetten (MIW), waarmee het Ministerie van EZK beoogt de aanleg van warmtenetten in de gebouwde omgeving te stimuleren.
Uitvoeringskosten klimaat medeoverheden
Om gemeenten en provincies in staat te stellen de komende jaren extra arbeidskrachten aan te trekken om het Nederlandse klimaat- en energiebeleid uit te kunnen voeren, is in het coalitieakkoord in totaal € 5,6 mld uitgetrokken voor de jaren 2023 tot en met 2030.
Herverkaveling Groningen
Bij het aantreden van het kabinet is besloten om de uitgaven en ontvangsten voor de schadeafhandeling en versterkingsoperatie in Groningen onder te brengen op één begroting. De middelen die voor de versterkingsoperatie op de BZK-begroting stonden zijn overgeheveld naar EZK.
Raming schade en versterken
De ramingen voor schade en versterken zijn in het voorjaar van 2022 geactualiseerd. De mutaties die daaruit voortvloeien zijn bij Voorjaarsnota 2022 verwerkt.
Vergoeding Norg akkoord
Conform de afspraken in het Norg akkoord betaalt de Staat een vergoeding aan NAM. De berekeningswijze van de vergoeding is vastgesteld in arbitrage, de hoogte van de vergoeding is afhankelijk van de gasprijs. Over de vergoeding moet btw worden betaald (Kamerstuk 33 529, nr. 997).
Uitwerking bestuurlijke afspraken
In het kader van de bestuurlijke afspraken uit 2020 waren middelen gereserveerd op de Aanvullende Post van het ministerie van Financiën. De middelen die nog op de Aanvullende Post resteerden zijn bij Voorjaarsnota overgeheveld naar de EZK-begroting.
Kapitaalinjectie EBN
De geraamde kapitaalinjectie van EBN is bij Voorjaarsnota geactualiseerd naar aanleiding van de aangepaste ramingen voor schade en versterken. Daarnaast is in de actualisatie rekening gehouden met de ruimte die EBN heeft om deze kosten uit het lopende resultaat te dekken, als gevolg van de huidige marktomstandigheden.
Duurzaam herstel
Duurzaam schadeherstel van fundamenten zal deel gaan uitmaken van de versterkings- en hersteloperatie (Kamerstuk 33 529, nr. 948). Met de inwerkingtreding van de Tijdelijke wet Groningen (onderdeel versterken) krijgt het IMG de wettelijke bevoegdheid om deze schade duurzaam te herstellen.
Nationaal Groeifonds
Voor het Nationaal Groeifonds is in 2023 een budget van € 1,6 mld opgenomen, voor de periode 2024-2026 € 2,6 mld per jaar en tot slot 2,5 mld voor 2027. Het Nationaal Groeifonds wordt ‘gevoed’ vanuit artikel 6 van de EZK-begroting. Deze kasbudgetten zijn ten eerste bestemd voor de geraamde uitgaven voor de Subsidieregeling Nationaal Groeifonds (de ‘subsidieroute’) en ten tweede voor de geraamde uitgaven voor voorwaardelijke toekenningen via de departementale route.
Apparaatsmiddelen NCG
Vanuit BZK is er in 2022 € 110,4 mln toegevoegd aan de apparaatsmiddelen in het kader van de herverkaveling van de Nationaal Coördinator Groningen. Daarnaast is er in 2022 € 22 mln toegevoegd aan de middelen in het kader van de bijstelling van de uitgavenraming voor de uitvoeringskosten van de versterkingsoperatie Groningen.
Art. | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Stand ontwerpbegroting 2022 (inclusief NvW en amendementen) | 5.559.237 | 5.188.422 | 5.086.416 | 4.946.357 | 4.339.455 | ||
Belangrijkste mutaties | |||||||
Tegemoetkoming Vaste Lasten | 2 | ‒ 350.000 | 200.000 | ||||
Brexit Adjustment Reserve | 2 | 485.000 | 215.000 | 186.000 | |||
Onttrekking reserve Duurzame Energie | 4 | 1.572.000 | |||||
Opbrengst heffing ODE | 4 | 214.000 | ‒ 2.613.300 | ‒ 3.057.000 | ‒ 3.198.000 | ‒ 2.983.000 | |
ETS-ontvangsten | 4 | 400.000 | 540.000 | 430.000 | 370.000 | 1.110.000 | |
Heffing leveringszekerheid | 4 | 157.750 | 158.500 | 158.500 | |||
Terugbetaling lening EBN Bergermeer | 4 | 2.300.000 | |||||
Herverkaveling Groningen | 5 | 490.000 | 661.000 | 661.000 | 661.000 | 661.000 | |
Dividenduitkering EBN | 5 | 2.586.000 | 5.074.500 | 3.285.500 | 1.264.000 | 450.000 | |
Mijnbouwwet | 5 | 3.670.000 | 5.361.000 | 1.804.000 | 202.000 | ‒ | |
Raming schade en versterken | 5 | ‒ 78.221 | 80.094 | 291.446 | 276.040 | 163.685 | |
Eindejaarsmarge Groningen | 5 | 1.160.096 | |||||
Apparaatsmiddelen NCG | 40 | 130.875 | 112.254 | 108.298 | 102.698 | 94.033 | |
Overige mutaties | 85.726 | ‒ 54.045 | ‒ 53.025 | ‒ 53.023 | ‒ 57.831 | ||
Stand ontwerpbegroting 2023 | 15.924.713 | 17.064.925 | 8.714.385 | 4.915.572 | 3.935.842 | 3.775.902 |
Toelichting
Tegemoetkoming Vaste Lasten
De ontvangsten voor de TVL houden met name verband met terugvorderingen in geval de omzetderving lager is dan door de aanvrager geraamd en in geval van geconstateerd misbruik. De mutaties in 2022 en 2023 hangen samen met de actualisatie van ramingen.
Brexit Adjustment Reserve
De EU heeft geld beschikbaar gesteld om organisaties die op een negatieve manier geraakt zijn door Brexit te ondersteunen. Het betreft in totaal € 886 mln waarvan € 485 mln in 2022. EZK is als Management Autoriteit verantwoordelijk voor het beheer en financiële verantwoording van de regeling aan de EU en ontvangt daardoor het volledige budget. Voor de bedrijfslevenregeling van de BAR die EZK uitvoert is in 2022 (€ 188 mln) en 2023 (€ 62 mln) budget beschikbaar. De overige onderdelen vallen onder de ministeries LNV en Financiën.
Onttrekking begrotingsreserve duurzame energie en klimaattransitie
Aan de begrotingsreserve is op basis van wat in de Startnota van het nieuwe kabinet is afgesproken bij Voorjaarsnota 2022 € 1.572 mln extra onttrokken, deels om de tekorten op de uitfinanciering van de lopende SDE+(+)-subsidies vanaf 2026 te dekken en deels om middelen te reserveren voor de (op dat moment voorgenomen) productiebeperking in kolencentrales, als onderdeel van het Urgenda-maatregelenpakket.
Opbrengst heffing ODE
In recente jaren zijn de ODE-ontvangsten hoger uitgevallen dan oorspronkelijk begroot. Dit komt doordat de verhoging van de belastingvermindering alleen ten laste van de Energiebelasting (EB) is gebracht en niet (ook) ten laste van de ODE. Daarom zijn de huidige (netto) ontvangsten in 2022 met € 214 mln opgehoogd naar de daadwerkelijk verwachte (bruto) ontvangsten. Omdat het kabinet besloten heeft de ODE met ingang van 2023 af te schaffen en te incorporeren in de OB, zijn de ODE-ontvangstenreeksen vanaf 2023 verlaagd naar de ontvangsten die nog op basis van de aanslagen over 2022 verwacht worden.
ETS-ontvangsten
Door de gestegen prijzen voor emissierechten wordt de raming van de ETS-ontvangsten verhoogd.
Heffing leveringszekerheid
Gegeven het open en grensoverschrijdende karakter van de Europese gasmarkt dragen de Nederlandse gasopslagen en het vullen ervan bij aan de leveringszekerheid van de gehele Europese Unie en met name de ons omringende landen. Uitgangspunt is dat de kosten die met hiervoor genoemde maatregelen gemoeid zijn via een heffing worden gedragen door zowel de gebruikers in Nederland als daarbuiten: een heffing op het gebruik van het gastransportnet. Met de 6e en 8e ISB is daarom een aparte ontvangstenreeks hiervoor aan de EZK-begroting toegevoegd.
Terugbetaling lening EBN Bergermeer
EBN betaalt de in 2022 ontvangen lening van € 2,3 mld voor het verder vullen van de gasopslag in Bergermeer in 2023 in zijn geheel terug.
Herverkaveling Groningen
Bij het aantreden van het kabinet is besloten om de uitgaven en ontvangsten voor de schadeafhandeling en versterkingsoperatie in Groningen onder te brengen op één begroting. De middelen die voor de versterkingsoperatie op de BZK-begroting stonden zijn overgeheveld naar EZK. De uitgaven die in rekening worden gebracht bij NAM leiden tot ontvangsten op de EZK-begroting.
Dividenduitkering EBN
Als gevolg van de hoge gasprijs verwacht EBN een hoger positief resultaat en daarmee een hogere dividenduitkering. Ook de vergoeding uit het Norg akkoord leidt tot een hogere dividenduitkering van EBN.
Mijnbouwwet
Als gevolg van de hoge gasprijs en vanwege de vergoeding uit het Norg akkoord zijn er extra opbrengsten onder de Mijnbouwwet. Door verhoging van de cijns in 2023 en 2024 kunnen extra ontvangsten ter hoogte van € 2.787 mln worden gerealiseerd, verspreid over de jaren 2023 tot en met 2025.
Raming schade en versterken
De ramingen voor schade en versterken zijn in het voorjaar 2022 geactualiseerd. De mutaties die daaruit voortvloeien zijn bij Voorjaarsnota verwerkt. Omdat de uitgaven bij NAM in rekening worden gebracht, leidt de actualisatie ook tot aanpassing van de geraamde ontvangsten.
Eindejaarsmarge Groningen
Een deel van de ontvangsten van de NAM die samenhangen met de uitgaven van het IMG en de NCG zijn in 2021 uitgesteld. De ontvangsten die worden verwacht in 2022 worden nu geboekt op de EZK-begroting. Hiermee vult EZK de negatieve eindejaarsmarge van vorig jaar in.
Apparaatsmiddelen NCG
Vanuit BZK is er in 2022 € 70 mln en vanaf 2023 € 90 mln toegevoegd aan de apparaatsmiddelen in het kader van de herverkaveling van de Nationaal Coördinator Groningen. Daarnaast is er in 2022 € 60,9 mln (2023 € 22,2 mln, 2024 € 18,2 mln, 2025 € 12,7 mln en 2026 € 4,0 mln) toegevoegd aan de middelen in het kader van de bijstelling van de ontvangstenraming voor de uitvoeringskosten van de versterkingsoperatie Groningen.