Vooral door de economische groei ontvangt het Rijk in 2018 in totaal 13,3 miljard euro meer belasting- en premieontvangsten dan in 2017. Dit is te zien in tabel 4.2.1. De toename komt vrijwel volledig door de positieve endogene ontwikkeling van de belasting- en premieontvangsten. De endogene ontwikkeling is de ontwikkeling door niet-beleidsmatige ontwikkelingen, zoals economische ontwikkeling. De waarde van het bbp stijgt in 2018 met 4,8 procent2, en dat werkt ongeveer net zo sterk door in de belastinginkomsten. Beleidsmaatregelen leiden in totaal tot 0,4 miljard euro minder belasting- en premieontvangsten. Onderliggend is sprake van 1,0 miljard euro hogere zorgpremies. Onder andere het afschaffen van het pensioen eigen beheer3en de uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie inzake de fiscale eenheid (– 0,4 miljard euro) zorgen voor een neerwaartse beleidsmatige mutatie.
| 2017 | 2018 | 2019 | |
|---|---|---|---|
| Belastingen en premies volksverzekeringen op EMU-basis | 211,4 | 220,9 | 234,1 |
| waarvan belastingen op EMU-basis | 170,9 | 176,5 | 190,6 |
| waarvan premies volksverzekeringen op EMU-basis | 40,5 | 44,5 | 43,5 |
| Premies werknemersverzekeringen | 60,1 | 63,9 | 69,0 |
| Totaal | 271,51 | 284,8 | 303,1 |
| Jaar-op-jaarmutatie | 13,3 | 18,3 | |
| waarvan endogene groei | 13,7 | 13,3 | |
| waarvan beleidsmaatregelen | – 0,4 | 5,0 | |
| Endogene mutatie (in %) | 5,0% | 4,7% | |
| Waardeontwikkeling bbp (in %) | 4,8% | 5,2% |
In 2019 groeien de belasting- en premieontvangsten met 18,3 miljard euro, waarvan 5,0 miljard euro door beleid. De economische ontwikkeling leidt tot een endogene inkomstengroei van 13,3 miljard euro, 4,7 procent. Van de beleidsmatige toename van de ontvangsten is 1,7 miljard euro het gevolg van de hogere zorgpremies, door hogere zorguitgaven.4 De premies werknemersverzekeringen gaan als gevolg van beleid van vorige kabinetten met 0,5 miljard euro omhoog.5 Het effect van het beleid van dit kabinet is met 2,7 miljard euro opwaarts. Figuur 4.2.1 laat zien tegenover de opwaartse mutaties bij de btw, vpb en milieubelastingen uit het Regeerakkoord een forse neerwaartse mutatie bij de loonheffing staat. Daarnaast is sprake van een fors opwaarts effect bij de inkomensheffing en de dividendbelasting. Dat hangt samen met de maatregelen in box 2 van de inkomstenbelasting. Uit de augustusbesluitvorming voor de begroting van 2019 heeft vooral de beperking van rekeningcourantschulden voor DGA’s een fors opwaarts budgettair effect op deze belastingsoorten (1,8 miljard).6 Daarnaast wordt geanticipeerd op het stijgende tarief van box 2.
In de jaren na 2019 is de beleidsmatige mutatie van het kabinetsbeleid neerwaarts.
Figuur 4.2.1: beleidsmatige jaar-op-jaar mutatie belasting- en premieontvangsten op EMU-basis in miljarden euro’s.
