Tabel 9.3.1 geeft inzicht in het budgettaire belang van fiscale regelingen van 2014 tot en met 2019. De laatste kolom geeft de gemiddelde jaarlijkse procentuele groei weer tussen 2014 en 2019. De groei kan zowel het gevolg zijn van beleidsmaatregelen als van endogene ontwikkelingen. Endogene ontwikkelingen zijn de ontwikkelingen die niet het gevolg zijn van beleid, maar van andere factoren die het gebruik van een regeling beïnvloeden, zoals de economische ontwikkeling.
| 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | Gemiddeld % groei '14–'192 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Persoonsgebonden aftrek | |||||||
| Aftrek voor scholingsuitgaven (studiekosten) | 237 | 216 | 218 | 212 | 225 | 222 | – 1,3% |
| Giftenaftrek inkomstenbelasting | 339 | 346 | 358 | 366 | 375 | 367 | 1,6% |
| Aftrek specifieke zorgkosten | 284 | 265 | 269 | 269 | 269 | 254 | – 2,2% |
| Aftrek uitgaven monumentenpanden | 58 | 57 | 66 | 53 | 67 | 0 | n.v.t. |
| Onderhoudsverplichtingen aftrek | 338 | 338 | 319 | 319 | 319 | 311 | – 1,6% |
| Belaste ontvangen alimentatie | – 198 | – 198 | – 197 | – 197 | – 197 | – 189 | – 1,0% |
| Inkomensvoorzieningen | |||||||
| Pensioen niet-belaste premie | 19.742 | 17.579 | 17.290 | 18.897 | 19.780 | 20.467 | 0,7% |
| Pensioen belaste uitkering | – 12.269 | – 12.262 | – 12.399 | – 12.759 | – 13.024 | – 12.643 | 0,6% |
| Pensioen vrijstelling box 3 | 5.961 | 7.195 | 7.124 | 7.235 | 7.193 | 7.340 | 4,2% |
| Lijfrente premieaftrek | 536 | 507 | 500 | 546 | 572 | 593 | 2,0% |
| Lijfrente belaste uitkering | – 346 | – 368 | – 370 | – 381 | – 389 | – 378 | 1,7% |
| Lijfrente vrijstelling box 3 | 168 | 216 | 213 | 216 | 215 | 219 | 5,4% |
| FOR aftrek | 165 | 157 | 164 | 169 | 170 | 168 | 0,4% |
| FOR belaste afneming | – 111 | – 99 | – 99 | – 99 | – 99 | – 95 | – 3,0% |
| Arbeidsongeschiktheidsverzekering premieaftrek | 523 | 515 | 507 | 523 | 544 | 554 | 1,2% |
| Arbeidsongeschiktheidsverzekering belaste uitkering | – 415 | – 410 | – 397 | – 412 | – 428 | – 426 | 0,5% |
| Reisaftrek OV | 10 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | – 2,9% |
| Middelingsregeling3 | 89 | 90 | 84 | 89 | 89 | 89 | 0,0% |
| (Eigen) woning | |||||||
| Hypotheekrenteaftrek | 13.492 | 13.207 | 12.549 | 11.244 | 10.269 | 9.806 | – 6,2% |
| Aftrek financieringskosten eigen woning | 139 | 224 | 212 | 238 | 219 | 193 | 6,8% |
| Aftrek periodieke betalingen erfpacht, opstal en beklemming | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 31 | 2,5% |
| Aftrek rente en kosten van geldleningen over restschuld vervreemde eigen woning | 23 | 25 | 27 | 29 | 30 | 30 | 5,5% |
| Eigenwoningforfait | – 2.946 | – 3.069 | – 3.125 | – 3.257 | – 3.258 | – 3.366 | 2,7% |
| Aftrek wegens geen of geringe eigenwoningschuld | 513 | 529 | 563 | 604 | 621 | 626 | 4,1% |
| Schenk- en erfbelasting Eenmalige vrijstelling eigen woning | 783 | 33 | 37 | 190 | 190 | 190 | – 24,7% |
| OVB Verlaagd tarief woning | 1.723 | 1.949 | 2.521 | 3.000 | 3.075 | 3.241 | 13,5% |
| Verlaging lastendruk op inkomsten uit vermogen | |||||||
| Vermindering verhuurderheffing3 | 2 | 28 | 16 | 45 | 69 | 193 | 149,4% |
| Kamerverhuurvrijstelling | 10 | 10 | 10 | 10 | 10 | 10 | 0,0% |
| Vrijstelling rechten op bepaalde kapitaalsuitkeringen, waaronder KEW, box 3 | 896 | 946 | 978 | 979 | 971 | 955 | 1,3% |
| Vrijstelling rechten op kapitaalsuitkering bij overlijden box 3 | 25 | 25 | 26 | 27 | 28 | 30 | 3,9% |
| Vrijstelling groen beleggen box 3 | 50 | 47 | 46 | 44 | 39 | 37 | – 5,9% |
| Heffingskorting groen beleggen box 3 | 31 | 29 | 28 | 27 | 26 | 25 | – 4,5% |
| Heffingvrij vermogen box 3 | 1.410 | 1.456 | 1.594 | 1.155 | 919 | 900 | – 8,6% |
| Fiscale faciliteiten Natuurschoonwet | 33 | 35 | 35 | 37 | 37 | 38 | 3,0% |
| Verlaging lastendruk in de winstsfeer | |||||||
| Zelfstandigenaftrek4 | 1.660 | 1.645 | 1.694 | 1.737 | 1.780 | 1.747 | 1,0% |
| Extra zelfstandigenaftrek starters4 | 106 | 95 | 102 | 107 | 112 | 112 | 1,2% |
| Meewerkaftrek | 8 | 8 | 8 | 8 | 8 | 8 | – 0,2% |
| Stakingsaftrek | 15 | 14 | 14 | 14 | 14 | 13 | – 2,1% |
| Aftrek speur- en ontwikkelingswerk | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | – 0,9% |
| Willekeurige afschrijving starters | 8 | 8 | 8 | 8 | 8 | 8 | – 0,8% |
| Doorschuiving stakingswinst | 232 | 245 | 250 | 262 | 273 | 276 | 3,5% |
| Doorschuifregelingen inkomen uit aanmerkelijk belang box 2 | 96 | 98 | 100 | 102 | 104 | 106 | 2,1% |
| Mkb-winstvrijstelling | 1.520 | 1.545 | 1.684 | 1.768 | 1.857 | 1.894 | 4,5% |
| Terbeschikkingstellingsvrijstelling | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 | – 0,4% |
| Innovatiebox | 1.081 | 1.264 | 1.368 | 1.554 | 1.502 | 1.562 | 7,6% |
| Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek | 359 | 338 | 348 | 364 | 381 | 379 | 1,1% |
| Energie-investeringsaftrek (EIA) | 124 | 107 | 144 | 135 | 147 | 147 | 3,5% |
| Milieu-investeringsaftrek (MIA) | 58 | 102 | 108 | 114 | 99 | 107 | 13,0% |
| VAMIL | 25 | 30 | 20 | 27 | 40 | 32 | 5,1% |
| Tonnageregeling winst uit zeescheepvaart | 120 | 120 | 120 | 120 | 120 | 116 | – 0,7% |
| Landbouwvrijstelling in de winstsfeer | 1.109 | 1.596 | 1.533 | 1.471 | 1.409 | 1.347 | 4,0% |
| Bosbouwvrijstelling | 5 | 3 | 2 | 2 | 2 | 2 | – 16,1% |
| Vrijstelling vergoeding bos- en natuurbeheer | 6 | 6 | 7 | 7 | 11 | 11 | 11,4% |
| OVB Vrijstelling cultuurgrond | 104 | 110 | 114 | 118 | 123 | 128 | 4,2% |
| OVB Vrijstelling bedrijfsoverdracht in familiesfeer | 16 | 16 | 16 | 16 | 16 | 16 | 0,9% |
| Schenk- en erfbelasting Bedrijfsopvolgingsfaciliteit | 406 | 379 | 430 | 430 | 430 | 430 | 1,2% |
| Schenk- en erfbelasting Faciliteiten ANBI’s | 199 | 203 | 207 | 211 | 215 | 219 | 2,0% |
| Giftenaftrek vennootschapsbelasting | 5 | 6 | 6 | 6 | 7 | 7 | 4,6% |
| RDA (m.i.v. 2016 geïntegreerd in WBSO) | 232 | 154 | – | – | – | – | n.v.t. |
| Loonbelasting | |||||||
| Afdrachtvermindering speur- en ontwikkelingswerk WBSO | 780 | 769 | 1.208 | 1.182 | 1.163 | 1.205 | 9,1% |
| Verlaagd gebruikelijk loon voor dga’s van startups | – | – | – | 25 | 25 | 25 | – 0,8% |
| 30%-regeling | 699 | 806 | 850 | 968 | 1.045 | 742 | 1,2% |
| Afdrachtvermindering zeevaart | 113 | 113 | 112 | 111 | 111 | 111 | – 0,4% |
| Vrijstelling uitkering wegens 25- of 40-jarig dienstverband | 110 | 114 | 115 | 118 | 122 | 122 | 2,0% |
| Heffingskortingen | |||||||
| Algemene heffingskorting | 21.695 | 22.426 | 19.707 | 19.765 | 19.818 | 21.612 | – 0,1% |
| Arbeidskorting | 11.718 | 12.934 | 17.229 | 18.328 | 18.836 | 18.490 | 9,6% |
| Inkomensafhankelijke combinatiekorting | 1.582 | 1.613 | 1.953 | 2.001 | 2.058 | 1.778 | 2,4% |
| Jonggehandicaptenkorting | 173 | 179 | 178 | 178 | 178 | 180 | 0,8% |
| Alleenstaande ouderenkorting | 508 | 521 | 517 | 509 | 480 | 456 | – 2,2% |
| Ouderenkorting | 2.421 | 2.471 | 2.735 | 2.953 | 3.231 | 3.704 | 8,9% |
| Energiebelasting | |||||||
| Verlaagd tarief glastuinbouw | 83 | 106 | 126 | 127 | 136 | 161 | 14,1% |
| Teruggaaf kerkgebouwen en non-profit | 31 | 26 | 25 | 29 | 23 | 22 | – 6,7% |
| Teruggaaf energie-intensieve industrie | 3 | 5 | 5 | 6 | 7 | 8 | 21,6% |
| Verlaagd tarief lokaal opgewekte duurzame energie | 0 | 0 | 0 | 1 | 2 | 3 | n.v.t. |
| Salderingsregeling | 66 | 83 | 100 | 140 | 199 | 250 | 30,5% |
| Vrijstellingen voor energie-intensieve processen | 63 | 73 | 82 | 83 | 89 | 98 | 9,3% |
| Belastingvermindering per aansluiting | 2.449 | 2.471 | 2.493 | 2.441 | 2.460 | 2.070 | – 3,3% |
| Omzetbelasting | |||||||
| Verlaagd tarief voedingsmiddelen en water | 7.075 | 7.267 | 7.744 | 7.983 | 8.264 | 6.844 | – 0,7% |
| Verlaagd tarief geneesmiddelen en hulpmiddelen | 1.512 | 1.568 | 1.644 | 1.684 | 1.682 | 1.378 | – 1,8% |
| Verlaagd tarief culturele goederen en diensten | 928 | 970 | 1.194 | 1.173 | 1.196 | 981 | 1,1% |
| Verlaagd tarief arbeidsintensieve diensten | 1.131 | 1.216 | 891 | 938 | 966 | 796 | – 6,8% |
| Verlaagd tarief overig | 1.720 | 1.856 | 1.997 | 2.087 | 2.171 | 1.810 | 1,0% |
| Kleineondernemersregeling | 130 | 141 | 152 | 159 | 165 | 172 | 5,7% |
| Auto | |||||||
| BPM Vrijstelling nulemissievoertuigen | 0 | 2 | 3 | 4 | 7 | 9 | 91,4% |
| MRB Vrijstelling nulemissievoertuigen | 3 | 5 | 8 | 12 | 19 | 26 | 53,2% |
| IB/LB Korting op de bijtelling voor nulemissieauto's | 30 | 46 | 69 | 92 | 141 | 190 | 45,0% |
| IB/LB Korting op de bijtelling voor zuinige auto's (overgangsrecht) | 628 | 805 | 723 | 510 | 374 | 80 | – 33,7% |
| BPM Teruggaaf taxi's en openbaar vervoer | 44 | 38 | 54 | 90 | 68 | 68 | 8,8% |
| MRB Vrijstelling taxi's en openbaar vervoer | 50 | 49 | 46 | 48 | 47 | 46 | – 1,6% |
| BPM Teruggaaf diverse voertuigen | 11 | 12 | 15 | 13 | 12 | 12 | 0,9% |
| MRB Vrijstelling diverse voertuigen | 24 | 25 | 25 | 25 | 25 | 26 | 1,5% |
| MRB Verlaagd tarief bestelauto ondernemers | 738 | 765 | 801 | 826 | 873 | 909 | 4,2% |
| MRB Verlaagd tarief bestelauto gehandicapten | 14 | 15 | 15 | 15 | 15 | 15 | 1,1% |
| MRB Vrijstelling motorrijtuigen ouder dan 40 jaar | 45 | 48 | 51 | 58 | 61 | 64 | 7,2% |
| MRB Overgangsregeling motorrijtuigen vanaf bouwjaar 1988 | 32 | 25 | 22 | 19 | 17 | 14 | – 15,2% |
| MRB Kwarttarieven | 118 | 125 | 133 | 141 | 150 | 159 | 6,1% |
| MRB Halftarief plug-in hybride auto’s | – | – | 32 | 37 | 38 | 38 | 5,9% |
[–] = regeling is in dat jaar niet van toepassing; [0] = budgettair belang van de regeling bedraagt in dat jaar afgerond nihil.
De interpretatie van de gepresenteerde cijfers vergt aandacht. De recht gedrukte cijfers zijn schattingen van het budgettaire belang die gebaseerd zijn op concreet bronmateriaal over het gebruik van een regeling. Meestal betreft dit realisatiecijfers die volgen uit de aangiftegegevens van de Belastingdienst. Deze cijfers zijn in redelijke mate een definitieve inschatting van het budgettaire belang. De cursieve cijfers zijn ramingen. Hierbij is (nog) geen (volledige) informatie beschikbaar voor dat jaar en is op basis van aannames of trendramingen het budgettaire belang bepaald. Over de kleinschaligheidsinvesteringsaftrek zijn bijvoorbeeld tot en met 2015 aangiftegegevens beschikbaar, waarmee het budgettaire belang kan worden geschat – deze cijfers staan recht gedrukt. De groei van het gebruik van de regeling na 2015 wordt verondersteld gelijk te zijn aan de groei van de investeringen in vaste activa en op basis van deze aanname worden de ramingen voor de jaren vanaf 2016 gemaakt – deze cijfers staan cursief.
De informatiebasis, ook wel ramingsgrond, verschilt van post tot post en staat per regeling vermeld in de bijlage «Toelichting op de fiscale regelingen». In het ene uiterste volgt het budgettaire belang direct uit de aangiften (zoals de afdrachtverminderingen voor de loonbelasting), in het andere uiterste is er geen kwantitatieve informatie over het feitelijke gebruik, omdat het gebruik niet hoeft te worden aangegeven (zoals bijvoorbeeld de doorschuifregeling voor stakingswinst) en ook cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en andere gegevensbronnen weinig aanknopingspunten bieden voor een benadering van het budgettaire belang. Tussen deze twee uitersten zitten regelingen waarvan het budgettaire belang is berekend op basis van rekenregels, zoals bijvoorbeeld de aftrekposten in de inkomstenbelasting. De aftrekpost blijkt uit de belastingaangiften en het budgettaire belang wordt berekend door de belastingheffing met en zonder de aftrekpost met elkaar te vergelijken. Deze rekenregel impliceert dat voor elke aftrekpost wordt aangenomen dat die aftrekpost de laatste is. Doordat belastingplichtigen meerdere aftrekposten kunnen hebben, is met deze wijze van berekenen het budgettaire belang van de aftrekposten feitelijk niet optelbaar.23 Er wordt ook op gewezen dat het hier vermelde budgettaire belang niet hetzelfde is als de opbrengst in het geval dat een regeling wordt afgeschaft. Het budgettaire belang geldt voor het feitelijke gebruik en houdt geen rekening met gedragseffecten als de regeling zou worden afgeschaft. Ook kan bij afschaffing sprake zijn van samenloop met andere regelingen.