In 2026 bedraagt het totale budgettaire belang van (gemonitorde) fiscale regelingen naar verwachting circa 188 miljard euro (tabel 4.3.1). De budgettaire omvang van fiscale regelingen groeit in de periode 2021-2026 gemiddeld met circa 4,6% per jaar. De groei wordt in absolute zin voornamelijk gedreven door een stijging van het budgettaire belang van heffingskortingen, fiscale regelingen voor de eigen woning, inkomensvoorzieningen en de omzetbelasting. Uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product bedraagt het budgettaire belang van alle fiscale regelingen gezamelijk 15,2% in 2026.
2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | Gemiddelde % groei ‘21-‘26 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Persoonsgebonden aftrek | 1.098 | 909 | 819 | 820 | 794 | 782 | ‒ 6,6% |
Inkomensvoorzieningen | 19.140 | 20.833 | 18.479 | 20.186 | 23.865 | 24.975 | 5,5% |
(Eigen) woning | 11.501 | 11.025 | 12.071 | 13.731 | 15.530 | 16.350 | 7,3% |
Verlaging lastendruk op inkomsten uit vermogen | 1.725 | 1.904 | 3.084 | 3.488 | 3.811 | 4.144 | 19,2% |
Verlaging lastendruk in de winstsfeer | 15.744 | 21.401 | 17.289 | 17.339 | 16.552 | 15.860 | 0,1% |
Loonbelasting | 5.649 | 5.437 | 6.549 | 5.620 | 6.181 | 6.513 | 2,9% |
Heffingskortingen | 56.537 | 57.726 | 65.387 | 72.745 | 71.891 | 73.982 | 5,5% |
Belastingen op milieugrondslag | 15.238 | 12.683 | 15.074 | 15.890 | 15.503 | 14.833 | ‒ 0,5% |
Omzetbelasting | 12.045 | 15.260 | 15.875 | 16.391 | 17.228 | 16.946 | 7,1% |
Auto | 2.913 | 2.983 | 3.259 | 4.245 | 2.516 | 2.206 | ‒ 5,4% |
Assurantiebelasting | 7.920 | 7.943 | 8.603 | 9.249 | 9.701 | 9.817 | 4,4% |
Overdrachtsbelasting (niet woning gerelateerd) | 228 | 236 | 324 | 325 | 342 | 345 | 8,6% |
Kansspelbelasting | 248 | 259 | 294 | 307 | 361 | 407 | 10,4% |
Verbruiksbelasting | 106 | 107 | 108 | 487 | 490 | 493 | 36,0% |
Totaal fiscale regelingen | 150.092 | 158.704 | 167.216 | 180.822 | 184.763 | 187.652 | 4,6% |
in % bbp | 16,8% | 16,0% | 15,9% | 16,1% | 15,6% | 15,2% | |
Tabel 4.3.2 geeft inzicht in het budgettaire belang per individuele fiscale regeling van 2021 tot en met 2026 voor de regelingen die gemonitord worden. Het budgettaire belang van een regeling is het verschil in belastingkomsten ten opzichte van de situatie waarin de regeling niet zou bestaan en gedrag van burgers en bedrijven niet wijzigt. Deze rekenregel impliceert dat voor elke aftrekpost wordt aangenomen dat die aftrekpost de laatste is. De bedragen van de aftrekposten zijn daarom (vaak) niet direct optelbaar.8 Verder is het van belang op te merken dat bij afschaffing van een regeling voor de budgettaire opbrengst uiteraard wel rekening wordt gehouden met gedragseffecten. Hierdoor kan de opbrengst bij afschaffing afwijken van het budgettaire belang zoals dat vermeld staat in deze bijlage. In het rapport gedragseffecten belastingmaatregelen van het CPB worden de gedragseffecten per regeling toegelicht.
De interpretatie van de gepresenteerde cijfers in tabel 4.3.2 vergt aandacht. Voor de meeste regelingen zijn voor de jaren 2021 en 2022 realisaties beschikbaar op basis van de aangiftegegevens van de Belastingdienst. Deze cijfers geven een vrij zekere inschatting van het budgettaire belang. Voor jaren waarvoor (nog) geen (volledige) informatie beschikbaar is, wordt het budgettaire belang bepaald op basis van trendramingen of aannames. Deze cijfers zijn minder zekere inschattingen van het budgettaire belang. Per regeling wordt in paragraaf 4.7, tabel 4.7.1 bij het kopje ramingsgrond, aangegeven welke jaren realisaties betreffen en welke niet. Indien het geen realisaties zijn wordt in tabel 4.7.1 beschreven waarop de raming in dat geval is gebaseerd.
Ter illustratie, voor de kleinschaligheidsinvesteringsaftrek zijn bijvoorbeeld tot en met 2022 aangiftegegevens beschikbaar, waarmee het budgettaire belang kan worden bepaald. De groei van het gebruik van de regeling vanaf 2023 wordt verondersteld gelijk te zijn aan de groei van de investeringen in overige vaste activa zoals geraamd in het Centraal Economisch Plan (CEP) 2025 van het Centraal Planbureau. Op basis van deze aanname worden de ramingen voor 2023 tot en met 2026 gemaakt.
De laatste kolom van tabel 4.3.2 geeft de gemiddelde jaarlijkse procentuele groei weer tussen 2021 en 2026. De ontwikkeling in het budgettaire belang in de regelingen wordt nader toegelicht in paragraaf 4.4. Paragraaf 4.7 geeft per fiscale regeling een beschrijving van de regeling. Op Rijksfinanciën.nl staat een overzicht van alle gemonitorde en niet-gemonitorde fiscale regelingen inclusief beschrijving.
2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | Gemiddelde % groei ‘21-‘26 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Persoonsgebonden aftrek | |||||||
Aftrek voor scholingsuitgaven (studiekosten) | 205 | 40 | 27 | 17 | 3 | 0 | ‒ 100,0% |
Giftenaftrek inkomstenbelasting | 529 | 519 | 437 | 446 | 441 | 435 | ‒ 3,8% |
Aftrek specifieke zorgkosten | 277 | 292 | 312 | 319 | 314 | 314 | 2,5% |
Onderhoudsverplichtingen aftrek | 263 | 228 | 198 | 188 | 179 | 170 | ‒ 8,3% |
Belaste ontvangen alimentatie | ‒ 176 | ‒ 170 | ‒ 154 | ‒ 151 | ‒ 143 | ‒ 138 | ‒ 4,8% |
Inkomensvoorzieningen | |||||||
Pensioen niet-belaste premie | 21.686 | 22.967 | 23.863 | 25.623 | 27.073 | 28.655 | 5,7% |
Pensioen belaste uitkering | ‒ 12.275 | ‒ 12.693 | ‒ 14.264 | ‒ 15.861 | ‒ 16.272 | ‒ 17.424 | 7,3% |
Pensioen vrijstelling box 3 | 8.906 | 9.682 | 7.841 | 9.358 | 11.877 | 12.531 | 7,1% |
Lijfrente premieaftrek | 639 | 689 | 940 | 1.004 | 1.058 | 1.119 | 11,8% |
Lijfrente belaste uitkering | ‒ 365 | ‒ 382 | ‒ 491 | ‒ 550 | ‒ 569 | ‒ 614 | 10,9% |
Lijfrente vrijstelling box 3 | 265 | 291 | 270 | 325 | 415 | 441 | 10,8% |
Nettopensioen en nettolijfrente | 10 | 13 | 15 | 19 | 26 | 29 | 23,0% |
Arbeidsongeschiktheidsverzekering premieaftrek | 504 | 518 | 548 | 592 | 624 | 649 | 5,2% |
Arbeidsongeschiktheidsverzekering belaste uitkering | ‒ 422 | ‒ 425 | ‒ 450 | ‒ 480 | ‒ 506 | ‒ 529 | 4,6% |
Reisaftrek OV | 4 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 8,4% |
Schenk- en erfbelasting Eenmalige vrijstelling kinderen | 18 | 31 | 42 | 44 | 47 | 49 | 22,2% |
Middelingsregeling | 170 | 135 | 160 | 105 | 85 | 63 | ‒ 18,0% |
(Eigen) woning | |||||||
Hypotheekrenteaftrek | 8.483 | 7.619 | 7.723 | 8.753 | 9.999 | 11.272 | 5,9% |
Aftrek financieringskosten eigen woning | 823 | 715 | 513 | 517 | 522 | 531 | ‒ 8,4% |
Aftrek periodieke betalingen erfpacht, opstal en beklemming | 32 | 32 | 32 | 34 | 35 | 36 | 2,4% |
Aftrek rente en kosten van geldleningen over restschuld vervreemde eigen woning | 10 | 8 | 7 | 6 | 5 | 4 | ‒ 16,0% |
Aftrek wegens geen of geringe eigenwoningschuld | 535 | 476 | 414 | 388 | 380 | 372 | ‒ 7,0% |
Schenk- en erfbelasting Eenmalige vrijstelling eigen woning | 212 | 212 | 27 | ‒ | ‒ | ‒ | ‒ 100,0% |
Eigenwoningforfait | ‒ 2.782 | ‒ 2.774 | ‒ 2.538 | ‒ 2.693 | ‒ 2.868 | ‒ 2.807 | 0,2% |
OVB Verlaagd tarief woning niet-starters | 3.598 | 4.335 | 5.345 | 6.010 | 6.598 | 5.626 | 9,4% |
OVB Vrijstelling woning starters | 584 | 365 | 497 | 663 | 802 | 859 | 8,1% |
OVB Vrijstelling terugkoop VoV woningen | 6 | 36 | 49 | 54 | 57 | 58 | 57,6% |
OVB Verlaagd woningtarief 8% overdrachtsbelasting | ‒ | ‒ | ‒ | ‒ | ‒ | 398 | |
Verlaging lastendruk op inkomsten uit vermogen | |||||||
Vermindering verhuurderheffing | 240 | 539 | ‒ | ‒ | ‒ | ‒ | ‒ 100,0% |
Kamerverhuurvrijstelling | 2 | 2 | 5 | 6 | 6 | 7 | 27,1% |
Heffingvrij vermogen/inkomen box 3 | 513 | 376 | 1.771 | 2.080 | 2.658 | 2.722 | 39,6% |
Vrijstelling rechten op bepaalde kapitaalsuitkeringen, waaronder KEW, box 3 | 808 | 747 | 1.076 | 1.108 | 993 | 1.235 | 8,9% |
Vrijstelling rechten op kapitaalsuitkering bij overlijden box 3 | 27 | 27 | 44 | 49 | 50 | 68 | 20,3% |
Vrijstelling groen beleggen box 3 | 46 | 97 | 72 | 111 | 49 | 60 | 5,5% |
Heffingskorting groen beleggen box 3 | 31 | 57 | 63 | 77 | 5 | 5 | ‒ 30,6% |
Fiscale faciliteiten Natuurschoonwet | 38 | 39 | 33 | 37 | 36 | 38 | ‒ 0,3% |
Keuzeregeling partiële buitenlandse belastingplicht | 20 | 20 | 20 | 20 | 14 | 10 | ‒ 12,9% |
Verlaging lastendruk in de winstsfeer | |||||||
Zelfstandigenaftrek | 1.692 | 1.743 | 1.343 | 1.022 | 645 | 290 | ‒ 29,7% |
Extra zelfstandigenaftrek starters | 110 | 122 | 126 | 129 | 125 | 122 | 2,1% |
Meewerkaftrek | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 0,5% |
Stakingsaftrek | 17 | 18 | 15 | 15 | 15 | 15 | ‒ 2,1% |
Aftrek speur- en ontwikkelingswerk | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | ‒ 0,7% |
Willekeurige afschrijving starters | 7 | 7 | 8 | 8 | 8 | 8 | 3,3% |
Tonnageregeling winst uit zeescheepvaart | 299 | 488 | 519 | 549 | 571 | 585 | 14,4% |
Doorschuifregelingen IB-ondernemers bij overlijden en overdracht naar werknemer of mede-ondernemer | 135 | 155 | 129 | 137 | 144 | 151 | 2,3% |
Doorschuifregelingen AB-houders bij schenken en overlijden | 1.218 | 1.938 | 1.509 | 1.601 | 978 | 356 | ‒ 21,8% |
Schenk- en erfbelasting Bedrijfsopvolgingsfaciliteit | 731 | 1.214 | 1.293 | 1.351 | 1.100 | 1.056 | 7,6% |
Schenk- en erfbelasting Faciliteiten ANBI’s | 690 | 591 | 643 | 699 | 740 | 771 | 2,2% |
Faciliteit geven uit vennootschap | 23 | 22 | 26 | 43 | 29 | 30 | 5,4% |
Mkb-winstvrijstelling | 2.193 | 2.475 | 2.614 | 2.628 | 2.527 | 2.566 | 3,2% |
Terbeschikkingstellingsvrijstelling | 22 | 23 | 22 | 23 | 25 | 26 | 3,8% |
Laag vpb-tarief | 3.672 | 5.593 | 2.760 | 2.913 | 2.957 | 3.019 | ‒ 3,8% |
Innovatiebox | 1.958 | 2.518 | 2.718 | 2.694 | 2.898 | 2.954 | 8,6% |
Liquidatie- en stakingsverliesregeling | 351 | 840 | 342 | 362 | 376 | 386 | 1,9% |
Herinvesteringsreserve | 346 | 691 | 708 | 709 | 720 | 739 | 16,4% |
Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek | 477 | 500 | 537 | 552 | 563 | 579 | 4,0% |
Energie-investeringsaftrek (EIA) | 198 | 309 | 336 | 243 | 431 | 460 | 18,4% |
Milieu-investeringsaftrek (MIA) | 101 | 206 | 306 | 248 | 189 | 135 | 6,0% |
VAMIL | 18 | 23 | 23 | 21 | 20 | 20 | 2,1% |
Landbouwvrijstelling in de winstsfeer | 1.377 | 1.815 | 1.098 | 1.171 | 1.261 | 1.351 | ‒ 0,4% |
Vrijstelling vergoeding bos- en natuurbeheer | 8 | 9 | 10 | 11 | 11 | 11 | 8,1% |
Bosbouwvrijstelling | ‒ | ‒ | 103 | 109 | 118 | 126 | 7,2% |
Dividendbelasting dooruitdelingskorting DB | 90 | 90 | 90 | 90 | 90 | 90 | 0,0% |
Loonbelasting | |||||||
Afdrachtvermindering speur- en ontwikkelingswerk WBSO | 1.411 | 1.297 | 1.437 | 1.446 | 1.682 | 1.817 | 5,2% |
Afdrachtvermindering zeevaart | 104 | 110 | 115 | 117 | 118 | 120 | 2,9% |
Vrije ruimte werkkostenregeling | 3.028 | 2.706 | 3.461 | 2.438 | 2.635 | 2.789 | ‒ 1,6% |
Gerichte vrijstelling voor korting op producten uit eigen bedrijf | 210 | 240 | 252 | 262 | 274 | 285 | 6,3% |
Expatregeling (voorheen 30%-regeling) | 865 | 1.051 | 1.249 | 1.320 | 1.434 | 1.461 | 11,1% |
Vrijstelling uitkering wegens 25- of 40-jarig dienstverband | 31 | 33 | 35 | 37 | 37 | 40 | 5,2% |
Heffingskortingen | |||||||
Algemene heffingskorting | 24.180 | 24.346 | 25.867 | 28.532 | 26.453 | 27.065 | 2,3% |
Arbeidskorting | 25.447 | 26.374 | 32.110 | 36.016 | 36.921 | 38.107 | 8,4% |
Inkomensafhankelijke combinatiekorting | 1.819 | 1.795 | 1.885 | 2.014 | 2.129 | 2.230 | 4,2% |
Jonggehandicaptenkorting | 182 | 185 | 198 | 217 | 221 | 226 | 4,4% |
Ouderenkorting | 4.360 | 4.459 | 4.701 | 5.269 | 5.439 | 5.592 | 5,1% |
Alleenstaande ouderenkorting | 549 | 567 | 626 | 698 | 729 | 761 | 6,8% |
Belastingen op milieugrondslag | |||||||
EB Verlaagd tarief glastuinbouw | 157 | 112 | 105 | 135 | 114 | 102 | ‒ 8,3% |
EB Salderingsregeling | 385 | 548 | 691 | 664 | 634 | 609 | 9,6% |
EB Belastingvermindering per aansluiting | 3.990 | 5.862 | 4.385 | 4.684 | 4.797 | 4.788 | 3,7% |
EB Stadsverwarmingsregeling | 34 | 37 | 41 | 46 | 42 | 52 | 8,7% |
EB Degressieve tariefsstructuur elektriciteit | 6.509 | 2.668 | 6.427 | 5.600 | 5.406 | 4.793 | ‒ 5,9% |
EB Degressieve tariefsstructuur gas | 2.844 | 2.372 | 2.309 | 3.138 | 2.919 | 2.991 | 1,0% |
EB Teruggaaf kerkgebouwen en non-profit | 30 | 25 | 32 | 30 | 30 | 29 | ‒ 0,3% |
EB vrijstelling aardgas ander gebruik dan brandstof (incl. teruggaaf) | 127 | 79 | 83 | 129 | 144 | 142 | 2,3% |
EB Vrijstellingen voor energie-intensieve processen | 118 | 116 | 134 | 157 | 173 | 169 | 7,4% |
Inputvrijstelling energiebelasting voor elektriciteitsopwekking | 714 | 507 | 531 | 934 | 876 | 857 | 3,7% |
Inputvrijstelling kolenbelasting voor elektriciteitsopwekking | 72 | 74 | 47 | 44 | 37 | 30 | ‒ 16,0% |
Inputvrijstelling kolenbelasting voor duaal verbruik | 65 | 66 | 70 | 78 | 79 | 81 | 4,4% |
Vrijstelling leidingwaterbelasting voor grootgebruikers | 78 | 92 | 105 | 115 | 116 | 54 | ‒ 7,1% |
Vrijstelling asbest afvalstoffenbelasting | 8 | 7 | 7 | 7 | 7 | 6 | ‒ 4,1% |
Vrijstelling baggerspecie afvalstoffenbelasting | 107 | 118 | 108 | 128 | 129 | 130 | 3,9% |
Omzetbelasting | |||||||
Btw Verlaagd tarief voedingsmiddelen en water | 7.134 | 8.336 | 9.199 | 9.427 | 9.891 | 10.492 | 8,0% |
Btw Verlaagd tarief geneesmiddelen en hulpmiddelen | 1.585 | 1.695 | 1.544 | 1.621 | 1.709 | 1.812 | 2,7% |
Btw Verlaagd tarief culturele en recreatieve goederen en diensten | 740 | 987 | 1.348 | 1.381 | 1.456 | 1.544 | 15,9% |
Btw Verlaagd tarief arbeidsintensieve diensten | 894 | 982 | 1.132 | 1.170 | 1.233 | 1.308 | 7,9% |
Btw Verlaagd tarief Personenvervoer | 383 | 617 | 658 | 681 | 718 | 762 | 14,8% |
Btw Verlaagd tarief Sierteelt | 276 | 285 | 299 | 295 | 311 | 330 | 3,6% |
Btw Verlaagd tarief Logiesverstrekking | 713 | 1.268 | 1.254 | 1.356 | 1.429 | 194 | ‒ 22,9% |
Btw Nultarief zonnepanelen | ‒ | ‒ | 41 | 37 | 37 | 37 | ‒ 3,8% |
Btw Kleineondernemersregeling | 232 | 275 | 311 | 334 | 356 | 378 | 10,3% |
BTW Vrijstelling componisten, schrijvers en journalisten | 8 | 8 | 8 | 8 | 8 | 8 | 0,3% |
BTW Vrijstelling voor uitvaartondernemers | 82 | 81 | 81 | 81 | 81 | 81 | 0,0% |
Auto | |||||||
IB/LB Korting op de bijtelling voor nulemissieauto's | 481 | 455 | 353 | 261 | 226 | 204 | ‒ 15,8% |
MRB Korting voor nulemissievoertuigen | 133 | 202 | 278 | 415 | 405 | 196 | 8,0% |
MRB Verlaagd tarief bestelauto ondernemers | 1.005 | 1.030 | 1.089 | 1.196 | 1.251 | 1.301 | 5,3% |
MRB Verlaagd tarief bestelauto gehandicapten | 16 | 17 | 17 | 19 | 19 | 20 | 4,0% |
MRB Halftarief plug-in hybride auto’s | 42 | 48 | 56 | 64 | 34 | ‒ | ‒ 100,0% |
MRB Kwarttarief en halftarief | 196 | 242 | 231 | 289 | 319 | 208 | 1,2% |
MRB Vrijstelling taxi's en openbaar vervoer | 50 | 48 | 51 | 55 | 61 | 64 | 5,3% |
MRB Vrijstelling motorrijtuigen ouder dan 40 jaar | 83 | 91 | 104 | 121 | 145 | 159 | 13,8% |
MRB Vrijstelling diverse voertuigen | 28 | 28 | 30 | 31 | 33 | 34 | 4,2% |
MRB Overgangsregeling motorrijtuigen vanaf bouwjaar 1988 | 12 | 11 | 10 | 9 | 8 | 5 | ‒ 18,0% |
BPM Teruggaaf diverse voertuigen | 14 | 13 | 19 | 15 | 15 | 15 | 1,7% |
BPM Vrijstelling nulemissievoertuigen | 29 | 35 | 60 | 71 | ‒ | ‒ | ‒ 100,0% |
BPM Vrijstelling bestelauto ondernemers | 824 | 763 | 962 | 1.700 | ‒ | ‒ | ‒ 100,0% |
Assurantiebelasting | |||||||
ASB Vrijstelling Brede Weersverzekering | 6 | 7 | 7 | 7 | 8 | 8 | 6,4% |
ASB Vrijstelling levensverzekeringen | 2.772 | 2.604 | 2.793 | 3.066 | 3.066 | 3.066 | 2,0% |
ASB Vrijstelling ongevallen-, invaliditeits- en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen | 660 | 690 | 708 | 746 | 774 | 803 | 4,0% |
ASB Vrijstelling ziekte- en ziektekostenverzekering, zorgverzekering ZVW | 4.368 | 4.536 | 4.998 | 5.334 | 5.754 | 5.838 | 6,0% |
ASB Vrijstelling zeeschepen | 17 | 18 | 20 | 21 | 22 | 23 | 6,2% |
ASB Vrijstelling transportverzekeringen | 58 | 59 | 61 | 63 | 65 | 67 | 2,9% |
ASB Vrijstelling exportkredietverzekeringen | 39 | 29 | 16 | 12 | 12 | 12 | ‒ 21,0% |
Overdrachtsbelasting (niet woning gerelateerd) | |||||||
OVB Vrijstelling cultuurgrond | 184 | 191 | 258 | 268 | 279 | 290 | 9,5% |
OVB Vrijstelling bedrijfsoverdracht in familiesfeer | 22 | 22 | 29 | 30 | 30 | 30 | 6,1% |
OVB vrijstelling bij taakoverdracht | 22 | 22 | 37 | 27 | 33 | 25 | 2,9% |
Kansspelbelasting | |||||||
Kleine prijzenvrijstelling/Vrijstelling prijzen onder 449 euro | 248 | 259 | 294 | 307 | 361 | 407 | 10,4% |
Verbruiksbelasting | |||||||
Vrijstellingen mineraalwater | ‒ | ‒ | ‒ | 167 | 168 | 169 | 0,6% |
Vrijstellingen melk | 106 | 107 | 108 | 320 | 322 | 324 | 25,0% |
Het budgettaire belang is niet hetzelfde als de opbrengst bij afschaffing van de regeling doordat het budgettaire belang geen rekening houdt met gedragseffecten. Zie de hoofdtekst voor nadere toelichting. Verder is het budgettaire belang van regelingen ook niet direct optelbaar, zie daarvoor ook voetnoot 3.
[-] = regeling is in dat jaar niet van toepassing, [0] = budgettair belang van de regeling bedraagt in dat jaar (afgerond) nihil.