De financiële functie en het financieel management waren in 2012 volop in verandering met als doel de kwaliteit en doelmatigheid verder te vergroten. Belangrijke ontwikkelingen in het financieel beleid zijn de invoering van Verantwoord Begroten en de voorbereidingen voor de wijziging van de Comptabiliteitswet 2001. De veranderingen in de financiële functie en het financieel management worden gekenmerkt door meer samenwerking en coördinatie binnen de rijksoverheid. Daarnaast is er meer aandacht voor de aansturing en bekostiging van agentschappen.
Verantwoord Begroten
De kern van Verantwoord Begroten is dat er een duidelijke tweedeling wordt gemaakt tussen de apparaatsuitgaven en de programma-uitgaven en dat er een meer inzicht wordt geboden in de aard en de omvang van de financiële instrumenten. De relatie tussen de beleidsinzet van een minister en de inzet van de budgetten wordt weergegeven door duidelijk te maken wat de rol en verantwoordelijkheid van de minister is en welke financiële instrumenten daartoe worden ingezet. Deze nieuwe vorm van begrotingspresentatie stelt de Tweede Kamer beter in staat om te bepalen op welke resultaten een minister nu daadwerkelijk aan te spreken is en hoe het geld wordt ingezet.
Beleidswijzigingen als gevolg van evaluaties of voorschrijdend inzicht krijgen verder een expliciete plek in een begrotingsartikel. Tenslotte verschaffen de stukken een beter inzicht in de programmering en uitvoering van beleidsdoorlichtingen, beleidsevaluaties en in verstrekte subsidies.
In 2012 is de nieuwe begrotingspresentatie «Verantwoord Begroten» bij alle begrotingen 2013 geheel doorgevoerd. De begrotingsstukken 2012 bevonden zich nog in een overgangssituatie. De verantwoording over 2013 zal eerst een volledig beeld geven volgens de uitgangspunten van Verantwoord Begroten.
De begrotingen zijn met ingang van 2013 meer financiële documenten geworden. De hoeveelheid financiële informatie is daarom toegenomen en de apparaatsuitgaven worden op een centraal artikel nader gespecificeerd. De in de begrotingen opgenomen beleidsinformatie sluit sterker aan bij de verantwoordelijkheid en rol van de betreffende minister. Deze aansluiting wordt de komende periode nog verbeterd, evenals de verwijzingen naar relevante beleidsdoorlichtingen en evaluaties.
In overleg met de Algemene Rekenkamer en de departementen wordt de uitwerking van Verantwoord Begroten in de komende begrotingen verder verbeterd.
Na de behandeling van de verantwoordingsstukken over 2013 zal vanaf de zomer van 2014 een evaluatie plaatsvinden van de gehele cyclus.
Wijziging van de Comptabiliteitswet 2001
Een belangrijke functie van de Comptabiliteitswet is het waarborgen van het budgetrecht van de Tweede Kamer. In de afgelopen jaren zijn discussies gevoerd over de mogelijkheden van het versterken van het budgetrecht. In de zesde wijziging van de Comptabiliteitswet 2001 – die naar verwachting vóór het komend zomerreces wordt ingediend bij de Tweede Kamer – worden twee voorstellen gedaan om het budgetrecht te versterken. Ten eerste de procedure van de vooruitlopende begrotingsinformatie. Met deze procedure wordt beoogd de Tweede Kamer in spoedeisende situaties zo snel mogelijk te informeren over de budgettaire gevolgen van besluiten welke nog niet in een goedgekeurde begroting zijn voorzien. Ten tweede wordt de zogenoemde voorhangprocedure verbreed. Het gevolg is dat de Tweede Kamer in méér gevallen vooraf betrokken wordt bij vormen van kapitaalsverschaffing aan overheidsdeelnemingen. Deze wijzigingen zijn ook aangekondigd in de kabinetsreactie De Wit II28.
Er wordt daarnaast gewerkt aan een algehele herziening van de Comptabiliteitswet, aangezien de Comptabiliteitswet sinds de grote herziening in 1976 inmiddels 13 keer is gewijzigd. Nieuwe ontwikkelingen zijn steeds via wijzigingen binnen de bestaande structuur verwerkt. Door al deze wijzigingen is de huidige Comptabiliteitswet weliswaar actueel, maar is de toegankelijkheid en leesbaarheid een punt van zorg geworden. De stapeling van wetswijzigingen heeft ook geleid tot een tamelijk gedetailleerde Comptabiliteitswet. In de praktijk heeft dat geleid tot ervaren regel- en controledruk. Dit kwam tot uitdrukking in het IBO Regeldruk en controletoren29). In het kabinetsstandpunt over dat onderzoek heeft de minister van Financiën aangegeven de comptabele regelgeving, inclusief de Comptabiliteitswet, te zullen wijzigen en een slanke controletoren in te richten. Een duidelijke taak- en verantwoordelijkheidsverdeling tussen het ambtelijk management, de controller en de auditor is daarbij het uitgangspunt.
De huidige Comptabiliteitswet vormt overigens nog steeds een stabiele basis voor het begrotingsbeheer en het financieel beheer van de rijksdienst, ondanks dat er zowel inhoudelijke als meer wetsystematische redenen zijn voor een algehele wijziging van de Comptabiliteitswet. Sinds de operatie Comptabel Bestel in de jaren 80 van de vorige eeuw is het begrotingsbeheer op een hoog niveau. Uit de Financiële Jaarverslagen van het Rijk van de afgelopen jaren blijkt dat het percentage rechtmatigheid van de uitgaven, ontvangsten en verplichtingen gemiddeld meer dan 99,7 procent bedraagt (zie paragraaf 3.2).
Vorming Shared Service Centra (SSC’s)
In 2012 zijn verschillende stappen gezet om invulling te geven aan de inzet van het kabinet om de governance van de rijksbrede bedrijfsvoering, en die van SSC’s in het bijzonder, te verstevigen. Zo is in november 2012, als onderdeel van de hervormingsagenda Rijksdienst, het project Governance en sourcing binnen de bedrijfsvoering gestart. Doel van dit project is het formuleren van concrete voorstellen om de governance van de rijksbrede bedrijfsvoering te versterken voor de Haagse departementale onderdelen door deze te vereenvoudigen en te reduceren alsmede verdere mogelijkheden van vormen van sourcing te onderzoeken. Uit de vorming van de ADR (zie later in deze paragraaf) kunnen in dat kader interessante lessen worden getrokken, bijvoorbeeld als het gaat om de samenhang tussen enerzijds budget en bevoegdheden en anderzijds kwaliteitsborging.
In mei 2013 ontvangt de Tweede Kamer de hervormingsagenda Rijksdienst. Daarin zal een nadere toelichting worden gegeven op dit project.
SSC-ICT
In 2012 zijn de voorbereidingen getroffen voor de agentschapsvorming van Shared Service Centrum ICT Den Haag (SSC-ICT Den Haag) per 1 januari 2013. SSC-ICT Den Haag is de Haagse dienstverlener voor de ICT-werkplekdiensten voor de ministeries van IenM, VWS, SZW en BZK. Het voorziet deze ministeries van de juiste ICT-middelen en verricht de daarbij horende ondersteunende werkzaamheden. SSC-ICT Den Haag draagt hiermee bij aan een krachtige, kleine en dienstverlenende Rijksoverheid. In de toekomst treden andere ministeries tot het verzorgingsgebied toe. Dit is in lijn met de doelstellingen van de Compacte Rijksdienst (project 7).
Facilitair
Op facilitair gebied is in 2012 de totstandkoming voorbereid van SSC’s op facilitair gebied, die worden verzorgd door vier landelijke facilitaire concerndienstverleners: FM Haaglanden, Rijkswaterstaat, Dienst Justitiële Inrichtingen en de Belastingdienst.
Inkoop
In het kader van het uitvoeringsprogramma Compacte Rijksdienst wordt de Rijksbrede inkoop gebundeld. In 2012 zijn 17 inkooppunten aangewezen. In 2012 is de Haagse inkoopsamenwerking van start gegaan.
Doc-Direkt
De tijdelijke agentschapsstatus van Doc-Direkt is per 1 januari 2013 ingetrokken. Op 1 januari 2013 is de Regeling agentschappen van kracht. Deze regeling stelt als voorwaarde voor het instellen van een nieuw agentschap een verwachte omzet van meer dan 50 miljoen euro op jaarbasis. Voor de instelling van een baten-lastenagentschap geldt de aanvullende voorwaarde dat de voorziene gemiddelde afschrijvingskosten per jaar meer dan 5 procent van de totale lasten bedragen, berekend over een periode van drie jaar. Doc-Direkt voldoet niet aan beide voorwaarden. Dit alles in ogenschouw nemend komen de minister voor Wonen en Rijksdienst en de minister van Financiën tot het oordeel dat het voortzetten van Doc-Direkt als tijdelijke baten-lastendienst niet langer wenselijk is.
Toekomst controlfunctie
De rijksoverheid ziet zich de komende jaren gesteld voor de grote uitdaging om meer te leveren met minder geld. In het streven de overheidsfinanciën op orde te brengen zijn vergaande ombuigingen en taakstellingen aan de orde van de dag. De blijvende noodzaak van budgettaire beheersing noopt bovendien tot een strikte hantering van de begrotingsregels. Tegelijkertijd verwachten burgers en bedrijven onverminderd dat de overheid kwaliteit blijft leveren en waar nodig verbeteringen realiseert.
Vanuit de noodzaak tot bezuinigen worden efficiencybevorderende ontwikkelingen zoals samenwerking in shared service organisaties en clustering van toezichts- en handhavingstaken de komende jaren versterkt doorgezet. Ook zal er de komende jaren veel dynamiek zijn in de relatie tussen Rijk en mede-overheden (decentralisatie) en de modaliteiten van interne en externe verzelfstandiging (agentschappen respectievelijk zelfstandige bestuursorganen).
De bedrijfsvoering binnen de ministeries zal zich moeten aanpassen aan deze en andere ontwikkelingen die in de komende 5 tot 10 jaar kunnen worden verwacht. Dat heeft ook gevolgen voor de faciliterende, kaderstellende en toezichthoudende rollen van de minister van Financiën en de minister voor WenR.
Tegen deze achtergrond onderzoekt het ministerie van Financiën momenteel met de andere ministeries hoe de FEZ-functie (Financieel Economische Zaken) bij de ministeries zich in de komende jaren verder zou moeten ontwikkelen. Specifieke thema’s die binnen het kader van dit project worden meegenomen zijn de samenwerking tussen dan wel de bundeling van de financiële adminstraties, de besturing van de bedrijfsvoering, het toezicht op verzelfstandigde organisaties en de mobiliteit binnen de FEZ-functie (Financieel Economische Zaken) bij de departementen. Het onderzoek wordt in 2013 afgerond.
Vorming Auditdienst Rijk (ADR)
Met de start op 1 mei 2012 van de Auditdienst Rijk (ADR) is de verdere centralisatie van de departementale auditdiensten een feit. De ADR bundelt de krachten van de auditdiensten van de ministeries van BuZa, EZ, I&M, OCW, SZW en de Rijksauditdienst (Financiën, BZK en VWS). In de loop van 2013 gaat ook de auditdienst van het ministerie van Veiligheid en Justitie over naar de ADR en begin 2014 volgt tot slot de auditdienst van het ministerie van Defensie. Door centralisatie van de departementale auditdiensten kan de auditfunctie op de ministeries op een efficiëntere wijze worden vormgegeven en wordt een bijdrage geleverd aan een compacte rijksdienst. Het optimaal bedienen van de opdrachtgevers – de politieke en ambtelijke leiding van de departementen – staat daarbij centraal. Een rijksbrede dienst maakt het bovendien mogelijk om met rijksbrede onderzoeken beter in te spelen op de rijksbrede ontwikkelingen en vraagstukken.
Door de vorming van de ADR is het mogelijk de werkprocessen te stroomlijnen en te harmoniseren. Zo wordt het mogelijk om in onderlinge samenhang risico’s en de daarbij behorende auditbehoeften te presenteren. Vanuit de rol van interne auditor is het streven van de ADR om slagvaardig, flexibel en voortdurend vernieuwend te werken aan een efficiënter controlebestel in de toekomst en maximaal te kunnen bijdragen aan een overheid die kwaliteit levert.
Met de vorming van de ADR is binnen het huidige controlebestel een flinke bestuurlijke en organisatorische stap gezet om gezamenlijk aandacht te besteden aan de verbetering van de interne beheersing van de rijksbrede bedrijfsvoering. Door het toepassen van systeemgerichte controles en risicogericht werken zal de ADR naar verwachting de komende jaren bijdragen aan deze verbetering. De ADR wil zijn expertise en ervaring bovendien inzetten om bij de ministeries de kwaliteit van risicoanalyses, managementinformatie en governance te versterken.
Risicomanagement
De inzet van risicomanagement wordt steeds belangrijker voor de beheersing en de verdere verbetering van de kwaliteit en de efficiency van de bedrijfsvoeringsprocessen en beleids(uitvoerings)processen van de ministeries. Daarnaast speelt risicomanagement door de invoering van de Regeling Audit Committees een steeds belangrijkere rol voor de taakinvulling van de Audit Committees en de efficiënte inzet van de beschikbare auditcapaciteit van de ADR voor de verdere verbetering van de kwaliteit van de interne beheersing en de bedrijfsvoering bij het Rijk.
In 2012 heeft het ministerie van Financiën een rijksbreed onderzoek laten uitvoeren door de ADR naar de totstandkoming en het gebruik van departementsbreed risicomanagement door de ministeries. Uit het rijksbreed onderzoek is gebleken dat bij alle ministeries jaarlijks gestructureerd risicomanagement plaatsvindt voor de bedrijfsvoeringsrisico’s. De beleidsuitvoeringsrisico’s en risico’s die samenhangen met de toezicht- en inspectietaken en uitvoeringsorganisaties worden nog niet door alle ministeries meegenomen in het departementsbrede risicomanagement.
Als vervolg op het rijksbrede onderzoek zullen de geïnventariseerde «practices» rond risicomanagement bij de ministeries interdepartementaal worden besproken om te komen tot «good practices» die breed toepasbaar zijn binnen de rijksoverheid, inclusief de departementale Audit Committees.
Audit Committees
De Regeling Audit Committees 2012 is op 1 mei 2012 in werking getreden. Doel van deze regeling is om de positie van Audit Committees binnen het Rijk en de rol van de externe (onafhankelijke) leden hierin te versterken, duidelijkheid te verschaffen over de verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de Audit Committees en het functioneren van de Audit Committees bij het Rijk te uniformeren. Bovendien bevat de Regeling Audit Committees 2012 bepalingen die aansluiten bij de algemene ontwikkeling naar meer onafhankelijke Audit Committees. Met de regeling is de taakinvulling van de departementale Audit Committees bovendien verruimd met het adviseren van het departementale management op het risicomanagementbeleid en de uitkomsten daarvan. Inmiddels beschikken alle ministeries over een Audit Committee, waarin ten minste twee externe leden zitting moeten hebben. De regeling zal in 2014 worden geëvalueerd om te beoordelen of de gestelde doelstellingen zijn gerealiseerd.
Ontwikkelingen financiële administraties
Om samenwerking tussen de ministeries op het gebied van de financiële administraties efficiënt vorm te kunnen geven is het noodzakelijk om de processen van de ministeries op elkaar af te stemmen. Het ministerie van Financiën heeft hiermee in 2012 een start gemaakt, waardoor op het gebied van de apparaatsuitgaven nu rijksbrede en uniforme definities worden gehanteerd door alle ministeries30.
Daarnaast heeft het samenwerkingsverband 3F in 2012 vastere vorm gekregen. De drie deelnemende ministeries (SZW, VWS en Financiën) hebben nu een vol jaar gebruik gemaakt van het 3F-systeem, zonder noemenswaardige problemen.
Baten-lastendiensten/Agentschappen
De Regeling agentschappen is op 1 januari 2013 formeel van kracht geworden. De oude Regeling baten-lastendiensten is daarmee vervallen. In de nieuwe Regeling agentschappen zijn de aanbevelingen verwerkt die volgden uit de evaluatie van de Regeling baten-lastendiensten (TK 2010–2011, 28 737, nr. 21). In de nieuwe regeling wordt meer nadruk gelegd op de rollen en verantwoordelijkheden van alle betrokken spelers in het sturingsmodel. Verder worden agentschappen voortaan minimaal iedere vijf jaar doorgelicht. In de nieuwe regeling wordt expliciet gesteld dat het kwaliteitsniveau van de financiële functie en het financieel beheer voldoende moet zijn gewaarborgd. Voor nieuwe agentschappen geldt een minimum omvangscriterium van 50 miljoen euro aan ontvangsten op jaarbasis.
Uitgangspunt voor nieuwe agentschappen is dat aangesloten dient te worden bij het reguliere administratieve stelsel binnen de rijksoverheid: het kas-verplichtingenstelsel. Pas bij een percentage afschrijvingskosten van meer dan 5 procent van de totale uitgaven mogen nieuwe agentschappen werken met het baten-lastenstelsel31. Voor bestaande agentschappen is afgesproken dat eerst een brede doorlichting op een natuurlijk moment zal plaatsvinden (bijvoorbeeld aansluitend op een beleidsdoorlichting) door het ministerie van Financiën en de betrokken departementen. Uit deze doorlichting moet blijken of een stelselverandering bijdraagt aan het beter functioneren van de diensten. Als blijkt dat een dienst goed functioneert kan de conclusie ook zijn dat een stelselverandering niet zinvol is, mede gelet op de kosten die een dergelijke verandering met zich meebrengt.
Het is nog te vroeg om algemene conclusies te trekken op basis van de eerste reeks afgeronde doorlichtingen (bij ILT/IVW32, FMHaaglanden33 en CIBG34) en de doorlichtingen die zich in de afrondende fase bevinden (bij DRZ35, LOGIUS36 en JUSTIS37). Inmiddels kan echter al wel worden geconstateerd dat veel aanbevelingen zich richten op de werking van het sturingsmodel, met name op de rolinvulling. De rollen en verantwoordelijkheden tussen de eigenaar, het agentschap en de opdrachtgevers of het opdrachtgevend beraad zijn niet altijd duidelijk.
Uit de doorlichtingen komt ook naar voren dat het moeilijk blijft om, buiten opgelegde taakstellingen om, doelmatigheidswinsten over de jaren heen goed in beeld te krijgen en er vervolgens ook op te sturen. Bij doorlichtingen van agentschappen die slechts beperkt afschrijven is verder de eventuele overstap naar een kas-verplichtingenstelsel momenteel een onderwerp van gesprek (bij bijvoorbeeld ILT, DRZ en JUSTIS). Daarnaast lopen nog discussies over het omvangscriterium van 50 miljoen euro bij agentschappen die hier nu ruim onder vallen maar die tegelijkertijd wel groeipotentieel hebben als rijksbreed ingezet wordt op taakclustering (zoals bij CIBG en JUSTIS).
Voor 2013 staan vooralsnog doorlichtingen van onder meer DPC38, Agentschap Telecom (EZ), BPR39, NEa40, DHC41, IND42 en RIVM43 op de agenda. Het is de bedoeling om de aankomende twee jaar uiteindelijk alle agentschappen doorgelicht te hebben. Daarnaast zullen in 2013 ook de nieuw op te richten agentschappen DGU44 en RVB45 aan de criteria van de Regeling Agentschappen worden getoetst. In bijlage 10 is een tabel opgenomen met de belangrijkste conclusies en aanbevelingen van de doorlichtingen die in 2012 zijn afgerond.
Topinkomens
Met ingang van 1 januari 2013 is de Wet Normering Topinkomens (WNT) van kracht geworden. Hiermee is de Wet uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (Wopt) komen te vervallen, waardoor de grondslag voor het opnemen van persoonsgegevens over 2012 in de jaarverslagen is komen te vervallen. In de departementale jaarverslagen 2012 zijn dan ook – in tegenstelling tot voorgaande jaren – geen overzichten Topinkomens opgenomen.
De overzichten gaven inzicht in de medewerkers bij de departementen die in het verslagjaar meer verdiend hebben dan het gemiddelde belastbare loon van de ministers. Voor de rapportage over 2012 ontstaat hierdoor een hiaat in de informatievoorziening over topinkomens in de (semi-) publieke sector.
In het departementale jaarverslag van BZK is wel de volgende passage opgenomen:
«De bezoldiging van alle leden van de topmanagementgroep rijk bleef in 2012 onder de maximum bezoldigingsnorm van € 228.599, zoals die is opgenomen in de op 1 januari 2013 van kracht geworden Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT).»
Vertrouwen en risico georiënteerd werken
Het project «Vertrouwen geven, maar toch in control zijn» heeft zich in 2012 sterk gericht op toepassing in de praktijk. De ontwikkelfase is afgesloten en er is voldoende ervaring opgedaan met het gebruik maken van de vertrouwenscan. Steeds meer organisaties binnen de overheid passen de vertrouwenscan toe en krijgen zo inzicht in de onderliggende factoren die de mate van vertrouwen bepalen (de negen kritische succesfactoren). Dit inzicht maakt het mogelijk deze overheidsorganisatie gericht te laten werken aan meer vertrouwen. Systeemgericht controleren op basis van een goede risicoanalyse vormt een belangrijk onderdeel van de voorgestane aanpak. Voor het punt van vermindering regel- en controledruk door meer vertrouwen is rijksbreed bekendheid gegeven door een congres en een afsluitende publicatie waarin alle ervaringen zijn opgenomen.
GEDRUKTE BIJLAGEN
| Bijlage 1 | Rijksrekening van uitgaven en ontvangsten 2012 | |
| Bijlage 2 | Saldibalans van het Rijk 2012 | |
| Bijlage 3 | Staatsbalans 2012 | |
| Bijlage 4 | De belasting- en premieontvangsten 2012 | |
| Bijlage 5 | Monitor Financiële Interventies | |
| Bijlage 6 | Garantieoverzicht 2012 | |
| Bijlage 7 | Beleidsmatige mutaties na de Najaarsnota | |
| Bijlage 8 | Overzicht geplande beleidsdoorlichtingen 2012 | |
| Bijlage 9 | Normeringsystematiek gemeente- en provinciefonds | |
| Bijlage 10 | Overzicht Doorlichtingen Agentschappen |
Bijlage 1 Rijksrekening van uitgaven en ontvangsten 2012
| Rekening van | oorspronkelijk vastgestelde begroting | realisatie | verschil realisatie en oorspronkelijk vastgestelde begroting | |
|---|---|---|---|---|
| I | Koning | 39.495 | 40.243 | 748 |
| IIA | Staten-Generaal | 141.899 | 147.213 | 5.314 |
| IIB | Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten | 111.362 | 117.162 | 5.800 |
| III | Algemene Zaken | 60.271 | 56.118 | – 4.153 |
| IV | Koninkrijksrelaties | 428.129 | 431.657 | 3.528 |
| V | Buitenlandse Zaken | 11.723.621 | 10.774.139 | – 949.482 |
| VI | Veiligheid en Justitie | 11.407.738 | 11.467.322 | 59.584 |
| VII | Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties | 4.809.317 | 5.028.293 | 218.976 |
| VIII | Onderwijs, Cultuur en Wetenschap | 33.694.015 | 34.169.160 | 475.145 |
| IXA | Nationale Schuld | 45.729.003 | 60.819.593 | 15.090.590 |
| IXB | Financiën | 12.602.513 | 11.362.786 | – 1.239.727 |
| X | Defensie | 7.873.048 | 8.066.750 | 193.702 |
| XII | Infrastructuur en Milieu | 10.805.896 | 10.503.658 | – 302.238 |
| XIII | Economische Zaken, Landbouw en Innovatie | 5.372.754 | 4.853.753 | – 519.001 |
| XV | Sociale Zaken en Werkgelegenheid | 31.066.016 | 31.897.995 | 831.979 |
| XVI | Volksgezondheid, Welzijn en Sport | 17.564.976 | 18.813.779 | 1.248.803 |
| A | Infrastructuurfonds | 7.986.678 | 7.599.216 | – 387.462 |
| B | Gemeentefonds | 18.334.127 | 18.500.791 | 166.664 |
| C | Provinciefonds | 1.116.489 | 1.686.017 | 569.528 |
| F | Diergezondheidsfonds | 9.700 | 15.433 | 5.733 |
| H | BES-fonds | 24.903 | 38.545 | 13.642 |
| Totalen | 220.901.950 | 236.389.623 | 15.487.673 |
| Rekening van | oorspronkelijk vastgestelde begroting | realisatie | verschil realisatie en oorspronkelijk vastgestelde begroting | |
|---|---|---|---|---|
| I | Koning | 0 | 409 | 409 |
| IIA | Staten-Generaal | 2.954 | 6.904 | 3.950 |
| IIB | Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten | 5.217 | 6.854 | 1.637 |
| III | Algemene Zaken | 6.745 | 8.894 | 2.149 |
| IV | Koninkrijksrelaties | 33.354 | 110.302 | 76.948 |
| V | Buitenlandse Zaken | 740.514 | 760.800 | 20.286 |
| VI | Veiligheid en Justitie | 1.350.552 | 1.320.277 | – 30.275 |
| VII | Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties | 665.607 | 701.140 | 35.533 |
| VIII | Onderwijs, Cultuur en Wetenschap | 1.197.555 | 1.244.747 | 47.192 |
| IXA | Nationale Schuld | 44.534.851 | 68.542.485 | 24.007.634 |
| IXB | Financiën | 129.887.160 | 114.847.902 | – 15.039.258 |
| X | Defensie | 347.821 | 433.648 | 85.827 |
| XII | Infrastructuur en Milieu | 57.297 | 97.719 | 40.422 |
| XIII | Economische Zaken, Landbouw en Innovatie | 12.932.600 | 12.543.579 | – 389.021 |
| XV | Sociale Zaken en Werkgelegenheid | 1.847.508 | 2.103.173 | 255.665 |
| XVI | Volksgezondheid, Welzijn en Sport | 45.839 | 900.829 | 854.990 |
| A | Infrastructuurfonds | 7.986.678 | 7.643.344 | – 343.334 |
| B | Gemeentefonds | 18.334.127 | 18.500.791 | 166.664 |
| C | Provinciefonds | 1.116.489 | 1.686.017 | 569.528 |
| F | Diergezondheidsfonds | 9.700 | 12.561 | 2.861 |
| H | BES-fonds | 24.903 | 38.545 | 13.642 |
| Totalen | 221.127.471 | 231.510.920 | 10.383.449 |
Bijlage 2 Saldibalans van het Rijk 2012
| DEBET | CREDIT | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| OMSCHRIJVING | € mln. | OMSCHRIJVING | € mln. | |||
| 1 | Uitgaven ten laste van de begroting 2012 | 236.390 | 12 | Ontvangsten ten gunste van de begroting 2012 | 231.511 | |
| 2 | Uitgaven buiten begrotingsverband (intra-comptabele vorderingen) | 10.540 | 13 | Ontvangsten buiten begrotingsverband | 27.110 | |
| (intra-comptabele schulden) | ||||||
| 3 | Liquide Middelen | 221 | 14 | Saldi begrotingsfondsen | 111 | |
| 4 | Saldo geldelijk beheer van het Rijk | 12.281 | 15 | Saldi begrotingsreserves | 700 | |
| Totaal intra-comptabele posten | 259.432 | Totaal intra-comptabele posten | 259.432 | |||
| 5 | Openstaande rechten | 19.378 | 16 | Tegenrekening openstaande rechten | 19.378 | |
| 6 | Extra-comptabele vorderingen op derden | 64.308 | 17 | Tegenrekening extra-comptabele vorderingen | 64.308 | |
| 7 | Tegenrekening extra-comptabele schulden | 334.251 | 18 | Extra-comptabele schulden aan derden | 334.251 | |
| 8 | Voorschotten | 136.213 | 19 | Tegenrekening voorschotten | 136.213 | |
| 9 | Tegenrekening openstaande verplichtingen | 111.349 | 20 | Openstaande verplichtingen | 111.349 | |
| 10 | Deelnemingen | 47.452 | 21 | Tegenrekening deelnemingen | 47.452 | |
| 11 | Tegenrekening garanties | 263.640 | 22 | Garanties | 263.640 | |
| Totaal extra-comptabele posten | 976.591 | Totaal extra-comptabele posten | 976.591 | |||
| TOTAAL-GENERAAL | 1.236.023 | TOTAAL-GENERAAL | 1.236.023 |
Toelichting op de saldibalans van het Rijk.
De saldibalans van het Rijk is een optelling van de goedgekeurde saldibalansen van de afzonderlijke begrotingshoofdstukken, die geconsolideerd wordt met de saldibalans van de centrale administratie van ’s Rijks Schatkist. Door het optellen van de afzonderlijke saldibalansen komen ook onderlinge schuldverhoudingen tussen begrotingshoofdstukken tot uiting in de saldibalans van het Rijk. Voor een nadere toelichting op de cijfers wordt verwezen naar de jaarverslagen van de ministeries of de begrotingsfondsen.
Ad 1) Uitgaven ten laste van de begroting
Onder de post uitgaven ten laste van de begroting worden de gerealiseerde uitgaven van het betreffende begrotingsjaar opgenomen van alle ministeries en begrotingsfondsen.
Ad 2) Uitgaven buiten begrotingsverband (intra-comptabele vorderingen)
Onder uitgaven buiten begrotingsverband worden de uitgaven geboekt die in een later jaar met een ander onderdeel van het Rijk dan wel met een derde worden verrekend. Onder deze post staan alleen de vorderingen waarvan wordt verwacht dat binnen een afzienbare termijn verrekening zal plaatsvinden.
Ad 3) Liquide middelen
De totaalstand van de liquide middelen bestaat uit het saldo bij de banken en de contante gelden.
Ad 4) Saldo geldelijk beheer van het Rijk
De post saldo geldelijk beheer van het Rijk bevat de door Financiën overgenomen uitgaven en ontvangsten binnen begrotingsverband van afgesloten begrotingsjaren. De definitieve afsluiting van een begrotingsjaar vindt plaats nadat de Staten-Generaal de Slotwet hebben aangenomen. Nadat de Staten-Generaal de Slotwet hebben aangenomen worden de eindbedragen voor de uitgaven en ontvangsten die betrekking hebben op het afgesloten begrotingsjaar overgeboekt op de post saldo geldelijk beheer van het Rijk.
Ad 5 en 16) Openstaande rechten
Onder openstaande rechten wordt verstaan: vorderingen die niet voortvloeien uit met derden te verrekenen begrotingsuitgaven, maar op andere wijze ontstaan. Rechten kunnen ontstaan doordat conform wettelijke regelingen vastgestelde aanslagen aan derden worden opgelegd (bijvoorbeeld belastingen, college- en schoolgelden) of op grond van doorberekening van de kosten van verleende diensten of geleverde goederen. Rechten zijn een voorfase van de ontvangsten.
Ad 6 en 17) Extra-comptabele vorderingen op derden
Extra-comptabele vorderingen zijn vorderingen die zijn voortgevloeid uit uitgaven ten laste van de begroting. Het gaat dan om reeds verrichte uitgaven welke binnen begrotingsverband zijn geboekt en waarvoor op termijn nog een verrekening met derden dan wel met een ander onderdeel van het Rijk zal plaatsvinden. Tevens zijn hierin begrepen uitgaven die in eerste instantie op derdenrekeningen zijn geboekt, maar waarvan de verrekening met derden dan wel een ander onderdeel van het Rijk niet binnen een redelijke termijn heeft plaatsgevonden, terwijl verrekening wel mogelijk is.
Inbegrepen in deze post is een vordering van € 222 mln die Defensie heeft op Financiën voor de verkoop van strategische goederen.
Ad 7 en 18) Extra-comptabele schulden op derden
Extra-comptabele schulden zijn schulden die zijn voortgevloeid uit ontvangsten ten gunste van de begroting. Net als bij extra-comptabele vorderingen gaat het om reeds verrichte ontvangsten welke geboekt zijn binnen begrotingsverband en waarvoor nog op termijn een verrekening plaats zal vinden. Ook uitgegeven leningen worden onder de post extra-comptabele schulden opgenomen.
Inbegrepen in deze post is een schuld van € 222 mln die Financiën heeft op Defensie voor de verkoop van strategische goederen.
Ad 8 en 19) Voorschotten
Onder de post voorschotten worden de bedragen opgenomen die aan derden zijn betaald vooruitlopend op een later definitief vast te stellen c.q. af te rekenen bedrag.
Ad 9 en 20) Openstaande verplichtingen
De post openstaande verplichtingen vormt een saldo van aangegane verplichtingen en hierop verrichte betalingen. Het saldo heeft zowel betrekking op de binnen als buiten begrotingsverband geboekte verplichtingen.
Ad 10 en 21) Deelnemingen
Onder de post deelnemingen worden alle deelnemingen in besloten en naamloze vennootschappen en internationale instellingen opgenomen. De waardering van de deelnemingen geschiedt op basis van de oorspronkelijke aankoopprijs. In enkele gevallen geschiedt de waardering tegen de nominale waarde van het aandeel in het gestort en opgevraagd kapitaal.
Ad 11 en 22) Garanties
Onder de post garanties worden de bedragen opgenomen die de hoofdsommen vormen van de garanties. Een afgegeven garantie wordt gezien als een verplichting en moet ook op dezelfde manier in de administratie worden verwerkt. Er is dus geen verschil in de registratie van garantieverplichtingen en andersoortige verplichtingen. Een verschil tussen een garantie en een andere verplichting is wel dat de hoofdsom van een garantie veelal niet of slechts gedeeltelijk tot uitbetaling zal leiden.
Ad 12) Ontvangsten ten gunste van de begroting
Onder de post ontvangsten ten gunste van de begroting worden de gerealiseerde ontvangsten van het betreffende begrotingsjaar opgenomen van alle ministeries en begrotingsfondsen.
Ad 13) Ontvangsten buiten begrotingsverband (intra-comptabele schulden)
Onder ontvangsten buiten begrotingsverband worden de ontvangsten geboekt die in een later jaar met een ander onderdeel van het Rijk dan wel met een derde worden verrekend.
Ad 14) Saldi begrotingsfondsen
Onder saldi begrotingsfondsen worden de voordelige beginsaldi van het betreffende begrotingsjaar opgenomen. Het betreft de voordelige beginsaldi van het Infrastructuurfonds en het Diergezondheidsfonds. Het Spaarfonds AOW is per 1 januari 2012 formeel opgeheven. Het saldo van dit fonds is in het boekjaar 2012 overgeheveld naar de post saldo geldelijk beheer van het Rijk.
Ad 15) Saldi begrotingsreserve
Onder de saldi begrotingsreserve worden de interne reserves van de ministeries opgenomen. Het gaat hier om de volgende reserves:
-
• Museaal Aankoopfonds en de risicopremie garantstelling (OCW);
-
• Diverse ELI;
-
• Garantiefaciliteit Opkomende Markten (Financiën);
-
• SENO faciliteit (Financiën);
-
• Garantstelling EON (Financiën);
-
• Nationale Hypotheekgarantie en Asiel (BZK).
Bijlage 3 Staatsbalans 2012
1.1. Inleiding Staatsbalans
De bijlage Staatsbalans omvat de balans van de Staat der Nederlanden ultimo 2012, die is afgezet tegen de balans ultimo 2011, zoals gepubliceerd in het Financieel Jaarverslag van het Rijk (FJR) 2011.
Met de Staatsbalans kan inzicht worden verkregen in:
-
– omvang en samenstelling van het vermogen van de Staat;
-
– de wijzigingen in de vermogensbestanddelen in het afgelopen jaar;
-
– de oorzaken van deze wijzigingen.
Als waarderingsstelsel wordt het Europees Stelsel van nationale en regionale rekeningen gebruikt (ESR 1995), dat op grond van Europese vereisten ook wordt gebruikt voor de vaststelling van EMU-saldo en EMU-schuld. De staatsbalans beperkt zich tot de bezittingen, vorderingen en schulden van het Rijk.
De staatsbalans is geen instrument waarmee informatie over toekomstige ontwikkelingen van de overheidsfinanciën kan worden gegeven. Hiervoor worden andere documenten beschikbaar gesteld.
In paragraaf 2.6 van het Financieel jaarverslag van het Rijk is in 2012 een overzicht gegeven van de documenten die het meest belangrijk zijn voor het kunnen beoordelen van de overheidsfinanciën. Samengevat is hier het volgende vermeld:
De Staatsbalans in relatie tot andere documenten
In hoofdstuk 2 van het FJR zijn de ontwikkelingen weergegeven in uitgaven en ontvangsten en in het EMU-saldo en de EMU-schuld, die hiervan een resultante zijn. De EMU-schuld geeft de bruto schuld van de overheid weer, maar biedt daarmee geen volledig inzicht in de financiële positie van de overheid; hiervoor moeten ook de bezittingen in ogenschouw worden genomen. De Staatsbalans geeft een overzicht van de omvang en samenstelling van het vermogen van de Staat en daarmee van de bezittingen én schulden. Meer specifiek is in de Monitor Financiële Interventies, die bij iedere budgettaire nota wordt uitgebracht, informatie opgenomen (waar onder relevante balansposten) die betrekking hebben op de maatregelen, genomen naar aanleiding van de kredietcrisis.
Enkele beperkingen van de Staatsbalans zijn, dat de reikwijdte slechts de rijksoverheid bestaat en dat toekomstige rechten en verplichtingen (bijvoorbeeld belastingopbrengsten, uitgaven voor vergrijzing) niet op de balans zijn opgenomen. De reikwijdte van de Overheidsbalans, die het CBS bij de Nationale Rekeningen uitbrengt, strekt zich uit tot de gehele overheid en geeft dus een vollediger beeld. Zowel de overheids- als de staatsbalans geven een momentopname van het netto-vermogen van de overheid.
Garanties zijn niet opgenomen op de balans, maar worden gepresenteerd in het Garantieoverzicht bij de Miljoenennota en het FJR.
Voor analyses over de houdbaarheid van de overheidsfinanciën ligt de focus op de toekomstige ontwikkeling van overheidsfinanciën. Dat betekent dat een inschatting nodig is van toekomstige uitgaven- en inkomstenstromen, gegeven de huidige budgettaire positie. Dit zijn geen balansgrootheden. Houdbaarheid wordt vervolgens geanalyseerd aan de hand van een houdbaar schuldniveau op lange termijn. Het CPB gebruikt daarbij de methode van generational accounting en brengt eens in de vier jaar een vergrijzingsstudie uit Voor de middellange termijn brengt het CPB Economische Verkenningen uit, met aandacht voor overheidsfinanciën bij ongewijzigd beleid.
Naast de publicatie van de staatsbalans met alle bezittingen en schulden van de overheid publiceert het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) jaarlijks de overheidsbalans in de Nationale Rekeningen. De overheidsbalans geet een overzicht van de bezittingen en schulden van de hele overheid. Tot 2014 publiceert het CBS de overheidsbalans op experimentele basis. Nu het CBS besloten heeft om de publicatie van de overheidsbalans jaarlijks te blijven doen, is de noodzaak voor de staatsbalans verdwenen. Om die reden zal de staatsbalans dit jaar voor het laatst gepubliceerd worden.
1.2. Staatsbalans per 31 december 2012
De ontwikkeling van het staatsvermogen
Het staatsvermogen is afgenomen van 1 miljard euro negatief in 2011 tot 24,4 miljard negatief in 2012. In 2012 is de staatschuld verder toegenomen tot 71,2 procent bbp, de ontwikkeling van het staatsvermogen laat ook een afname zien. Ten opzichte van 2011 is het totaal van niet-financiële activa licht gedaald, de totale vorderingen zijn gestegen en de totale schulden zijn sterk toegenomen (ca. 33 miljard euro).
De grootste mutaties betreffen de volgende posten. De winstrechten minerale reserves zijn afgenomen in 2012 met 10,3 miljard euro als gevolg van verkoop voorraad aardgas in 2012 en een veel kleinere herwaardering van het aardgas in 2012. De waarde van de aandelen, securities en overige deelnemingen zijn gestegen als gevolg van volumeveranderingen, mutaties in de reserves en mutaties in het eigen vermogen. Ook de waarde van de staatsobligaties is sterk gestegen (41,2 miljard euro) als gevolg van volumemutaties (32,9 miljard euro) en prijsmutaties (8,3 miljard euro). Voor een uitgebreidere toelichting op de afzonderlijke balansposten zij verwezen naar hoofdstuk 2 van deze staatsbalans.
Figuur 1. Ontwikkeling Staatsvermogen
In Tabel 1 is de ontwikkeling van het vermogen van de Staat weergegeven, uitgesplitst naar de drie verklarende factoren: de mutatie van het EMU-saldo van het Rijk, de mutatie als gevolg van herwaardering van balansposten en de mutatie in netto financiële transacties.
| (x € miljard) | |
|---|---|
| 1. Staatsvermogen ultimo 2011 | – 1,0 |
| 2. Mutatie door EMU-saldo Rijk | – 19,0 |
| 3. Mutatie door herwaarderingen | 2,3 |
| 4. Mutatie door netto financiële transacties en overig | – 6,7 |
| 5. Staatsvermogen ultimo 2012 (5= 1+2+3+4) | – 24,4 |
Het EMU-saldo van de overheid in 2012 bedroeg – 4,1 procent van het bbp, circa 24,4 miljard euro negatief. Het rijksdeel van het EMU-saldo liet over 2012 een negatief saldo van 19 miljard euro zien.
Samenstelling van het staatsvermogen
| 2011 | 2012 | |
|---|---|---|
| A Niet-financiële activa | 219.665 | 213.570 |
| A1 Winstrechten minerale reserves | 133.800 | 123.500 |
| A2 Overige niet-financiële activa | 85.865 | 90.070 |
| B Vorderingen | 182.310 | 198.235 |
| B1 Chartaal geld en deposito's | 651 | 229 |
| B2 Langlopende effecten | 10.845 | 8.286 |
| B3 Financiële derivaten | 9.260 | 13.114 |
| B4 Verstrekte kortlopende leningen | 19.682 | 27.821 |
| B5 Verstrekte langlopende leningen | 30.249 | 32.069 |
| B6 Aandelen en overige deelnemingen | 77.218 | 82.165 |
| B7 Handelskredieten en transitorische posten | 34.406 | 34.552 |
| C Schulden | 402.963 | 436.170 |
| C1 Chartaal geld en deposito's | 835 | 1.282 |
| C2 Kort lopende waardepapieren | 43.387 | 32.979 |
| C3 Staatsobligaties | 297.088 | 338.324 |
| C4 Kortlopende leningen | 22.811 | 32.730 |
| C5 Langlopende leningen | 19.570 | 12.428 |
| C6 Handelskredieten en transitorische posten | 19.272 | 18.427 |
| D Staatsvermogen (A+B–C) | – 989 | – 24.365 |
De afzonderlijke balansposten worden toegelicht in hoofdstuk 2 van de staatsbalans. Meer in het algemeen springt de toename van de staatsobligaties, de toename van de kortlopende leningen en de afname van de kortlopende waardepapieren en de afname van de winstrechten minerale reserves in het oog. De Garantieregeling voor bancaire leningen van 200 miljard euro is niet geactiveerd op de balans. Garanties hebben het karakter van een contingent liability (voorwaardelijke verplichting) en mogen volgens ESR 1995 regelgeving als zodanig niet geactiveerd worden op de balans. In bijlage 6 van het FJR is een overzicht van alle garantieregelingen opgenomen.
Segmentering van het vermogen
Onder segmentering van het staatsvermogen wordt verstaan in hoeverre het vermogen van de staat als het ware al een specifieke bestemming heeft gekregen in de vorm van positieve saldi van de fondsen van de rijksbegroting, zoals het Infrastructuurfonds, het Waddenfonds en het Diergezondheidsfonds. Positieve saldi van begrotingsfondsen kunnen beschouwd worden als een soort van geoormerkt staatsvermogen. Bij een negatief staatsvermogen, zoals in 2012 het geval is, geeft segmentering inzicht hoeveel negatief het niet-vastliggende staatsvermogen bedraagt. Ultimo 2012 bedroeg het saldo van de begrotingsfondsen 149 miljoen euro positief. Tabel 3 bevat een overzicht van de opbouw van dit saldo. Gegeven het negatief vermogen ultimo 2012 van 24,4 miljard euro, bedraagt het niet-vastliggend staatsvermogen 24,6 miljard euro negatief.
| (x € miljoen) | |
|---|---|
| Naam Begrotingsfonds | Saldo |
| Infrastructuurfonds | 144 |
| BTW-Compensatiefonds | 0 |
| Gemeentefonds | 0 |
| Provinciefonds | 0 |
| Diergezondheidsfonds | 5 |
| BES-fonds | 0 |
| Totaal ultimo 2012 | 149 |
De ontvangsten van de begrotingsfondsen met het vermogen nul worden ieder jaar gelijk gesteld aan de uitgaven van deze begrotingsfondsen. Het vastliggen van vermogen in begrotingsfondsen blijkt met een omvang van bijna 0,2 miljard euro beperkt van omvang te zijn.
1.3. Opstelling Staatsbalans volgens ESR 1995
De Staatsbalans wordt opgesteld volgens het Europees Stelsel van nationale en regionale rekeningen in de Gemeenschap (ESR 1995). Aangezien de Staatsbalans is gebaseerd op het ESR 1995 kunnen de waarderings- en afbakeningsvraagstukken worden opgelost volgens een internationaal aanvaarde methodologie. De consolidatiekring is beperkt tot de Staat der Nederlanden. De omschrijving van de overheid is in het ESR 1995 ruimer dan de rechtspersoon van de Staat der Nederlanden; ofwel de gemeenten, provincies en overige decentrale overheden blijven in de staatsbalans buiten beschouwing. In het ESR 1995 is een economische invalshoek gekozen.
Wat betreft de waarderingsgrondslag is in het ESR 1995 gekozen voor een waardering op basis van de marktwaarde in plaats van een waardering op basis van de nominale of historische waarde en voor lineaire afschrijvingen. Waar geen marktwaarde voorhanden is, wordt deze geraamd. In voorkomende gevallen wordt dit toegelicht bij de betreffende balanspost.
Consolidatiekring
De financiële gegevens van de Centrale administratie van 's Rijks schatkist (CAR) en van de ministeries, de begrotingsfondsen en de baten-lastendiensten zijn integraal geconsolideerd. De interne schuldverhoudingen zijn in de consolidatie geëlimineerd.
Toelichtingen in internetbijlage
In de gedrukte versie van het FJR is van de bijlage Staatsbalans uitsluitend het algemene deel opgenomen (paragrafen 1.1 tot en met 1.3). Het volledige document, inclusief de toelichting op de afzonderlijke balansposten, is opgenomen als internetbijlage 6 bij het FJR.
Bijlage 4 De belasting- en premieontvangsten in 2012
| Ontwerpbegroting MN 2012 | Realisatie FJR 2012 | Verschil | |
|---|---|---|---|
| Kostprijsverhogende belastingen op kasbasis | 70.901 | 67.953 | – 2.948 |
| Invoerrechten | 2.427 | 2.262 | – 165 |
| Omzetbelasting | 42.301 | 42.071 | – 230 |
| Belasting op personenauto's en motorrijwielen | 2.068 | 1.495 | – 573 |
| Accijnzen | 11.517 | 11.176 | – 341 |
| – Accijns van lichte olie | 4.174 | 3.983 | – 191 |
| – Accijns van minerale oliën, anders dan lichte olie | 3.834 | 3.687 | – 147 |
| – Tabaksaccijns | 2.574 | 2.502 | – 72 |
| – Alcoholaccijns | 285 | 319 | 34 |
| – Bieraccijns | 377 | 382 | 5 |
| – Wijnaccijns | 273 | 302 | 29 |
| Belastingen van rechtsverkeer | 3.693 | 2.243 | – 1.450 |
| – Overdrachtsbelasting | 2.553 | 1.124 | – 1.429 |
| – Assurantiebelasting | 1.141 | 1.119 | – 22 |
| Motorrijtuigenbelasting | 3.599 | 3.592 | – 8 |
| Belastingen op een milieugrondslag | 4.394 | 4.013 | – 381 |
| – Grondwaterbelasting | 0 | 0 | 0 |
| – Afvalstoffenbelasting | 0 | 0 | 0 |
| – Energiebelasting | 4.271 | 3.880 | – 391 |
| – Waterbelasting | 126 | 129 | 2 |
| – Brandstoffenheffingen | 1 | 1 | 0 |
| Verbruiksbelasting van alcoholvrije dranken en andere producten | 155 | 157 | 1 |
| Belasting op zware motorrijtuigen | 149 | 131 | – 18 |
| Verpakkingenbelasting | 302 | 278 | – 25 |
| Bankenbelasting | 300 | 536 | 236 |
| Belastingen op inkomen, winst en vermogen op kasbasis | 68.638 | 59.781 | – 8.857 |
| Inkomstenbelasting kas | – 185 | – 902 | – 717 |
| Loonbelasting kas | 48.279 | 44.491 | – 3.788 |
| Dividendbelasting | 2.536 | 2.481 | – 55 |
| Kansspelbelasting | 474 | 474 | – 1 |
| Vennootschapsbelasting | 15.868 | 11.854 | – 4.014 |
| Vermogensbelasting | 23 | 2 | – 22 |
| Successierechten | 1.643 | 1.382 | – 261 |
| Niet nader toe te rekenen belastingontvangsten | 100 | 126 | 26 |
| Belastingen op kasbasis | 139.640 | 127.861 | – 11.779 |
| KTV Belastingen (aansluiting naar EMU-basis) | 583 | – 278 | – 861 |
| Premies volksverzekeringen op kasbasis | 39.192 | 40.333 | 1.141 |
| KTV premies vvz (aansluiting naar EMU-basis) | 183 | – 58 | – 241 |
| Premies werknemersverzekeringen (op EMU-basis) | 52.313 | 52.669 | 355 |
| Totaal belastingen en premies op EMU-basis | 231.911 | 220.526 | – 11.385 |
Bijlage 5 Monitor Financiële Interventies
| Stand per: FJR 2012 | 2008 2010 | 2011 | 2012 | Verwijzing | |
|---|---|---|---|---|---|
| A. Verwerving Fortis/RFS/AA | |||||
| 1. ABN AMRO Group – ASR Verzekeringen – RFS Holdings (incl. Z-share en residual N-share) | 27.971 | 27.971 | 27.955 | Saldibalans | |
| 2. Overbruggingskrediet (voormalig) Fortis | 4.575 | 3.750 | 3.750 | Saldibalans | |
| 3. Aflossingen overbruggingskredieten Fortis | – 825 | 0 | IX-A, artikel 1 | ||
| 4. Renteontvangsten overbruggingskredieten Fortis | – 1.374 | – 169 | – 152 | IX-A, artikel 1 | |
| 5. Dividend ABN Amro Group | 0 | – 200 | – 50 | IX-B, artikel 3 | |
| 6. Dividend ASR Verzekeringen | 0 | 0 | – 71 | IX-B, artikel 3 | |
| 7. Dividend RFS Holdings | – 6 | – 16 | 0 | IX-B, artikel 3 | |
| Capital Relief Instrument ABN-AMRO (CRI) | |||||
| 8. Garantieverlening (geëffectueerd) | 32.611 | IX-B, artikel 3 | |||
| 9. Afname voorwaardelijke verplichting | – 32.611 | IX-B, artikel 3 | |||
| 10. Premieontvangsten Capital Relief Instrument | – 193 | 0 | 0 | IX-B, artikel 3 | |
| Counter Indemnity ABN-AMRO (garantie) | |||||
| 11. Garantieverlening (geëffectueerd) | 950 | IX-B, artikel 3 | |||
| 12. Premieontvangsten counter indemnity | – 26 | – 26 | – 26 | IX-B, artikel 3 | |
| ∆ Staatsschuldeffect 2012 (3 t/m 7+10+12) | 30.844 | – 1.236 | – 299 | ||
| B. Kapitaalverstrekkingsfaciliteit (€ 20 mld.) | |||||
| 13. Verstrekt kapitaal ING | 10.000 | IX-B, artikel 3 | |||
| 14. Verstrekt kapitaal Aegon | 3.000 | IX-B, artikel 3 | |||
| 15. Verstrekt kapitaal SNS Reaal | 750 | IX-B, artikel 3 | |||
| 16. Aflossing ING | – 5.000 | – 2.000 | – 750 | IX-B, artikel 3 | |
| 17. Aflossing Aegon | – 1.500 | – 1.500 | IX-B, artikel 3 | ||
| 18. Aflossing SNS Reaal | – 185 | IX-B, artikel 3 | |||
| 19. Afboeking securities SNS Reaal | – 565 | Saldibalans | |||
| 20. Couponrente ING | – 684 | – 34 | IX-B, artikel 3 | ||
| 21. Couponrente Aegon | – 177 | IX-B, artikel 3 | |||
| 22. Couponrente SNS Reaal | – 39 | IX-B, artikel 3 | |||
| 23. Repurchase fee ING | – 347 | – 1.000 | – 341 | IX-B, artikel 3 | |
| 24. Repurchase fee Aegon | – 160 | – 750 | IX-B, artikel 3 | ||
| 25. Repurchase fee SNS Reaal | 0 | IX-B, artikel 3 | |||
| ∆ Staatsschuldeffect 2012 (13 t/m 18 + 20 t/m 25) | 5.659 | – 5.250 | – 1.125 | ||
| C. Back-up faciliteit ING | 1,29 | 1,32 | EUR/USD | ||
| 26. Funding fee (rente + aflossing) | 8.248 | 3.242 | 2.644 | IX-B, artikel 3 | |
| 27. Management fee | 106 | 39 | 33 | IX-B, artikel 3 | |
| 28. Portefeuille ontvangsten (rente + aflossing) | – 7.877 | – 3.012 | – 2.434 | IX-B, artikel 3 | |
| 29. Garantiefee | – 232 | – 85 | – 73 | IX-B, artikel 3 | |
| 30. Additionele garantiefee | – 154 | – 128 | – 110 | IX-B, artikel 3 | |
| 31. Additionele fee | – 91 | – 55 | – 46 | IX-B, artikel 3 | |
| 32. Verhandelbaarheidsfee | – | – | – 15 | IX-B, artikel 3 | |
| 33. Saldo Back-up faciliteit | 0 | 0 | 0 | IX-B, artikel 3 | |
| 34. Meerjarenverplichting aan ING | 13.084 | 10.264 | 7.655 | Saldibalans | |
| 35. Alt-A portefeuille | 16.376 | 13.934 | 11.140 | Saldibalans | |
| ∆ Staatsschuldeffect 2012 (33) | 0 | 0 | 0 | ||
| D. Garantiefaciliteit bancaire leningen (€ 200 mld.) | |||||
| 36. Garantieverlening (geëffectueerd) | 50.275 | IX-B, artikel 2 | |||
| 37. Afname voorwaardelijke verplichting | – 11.277 | – 5.823 | – 15.933 | IX-B, artikel 2 | |
| 38. Stand openstaande garanties (cumulatief 36–37) | 38.998 | 33.175 | 17.242 | IX-B, artikel 2 | |
| 39. Premieontvangsten garanties bancaire leningen (gesaldeerd) | – 523 | – 361 | – 230 | IX-B, artikel 2 | |
| 40. Schade-uitkeringen | 0 | 0 | 0 | IX-B, artikel 2 | |
| ∆ Staatsschuldeffect 2012 (39+40) | – 523 | – 361 | – 230 | ||
| E. IJsland | |||||
| 41. Uitkeringen depositogarantiestelsel Icesave | 1.428 | IX-B, artikel 2 | |||
| 42. Uitvoeringskosten IJslandse DGS door DNB | 7 | IX-B, artikel 2 | |||
| 43. Vordering op IJsland | 1.329 | 919 | 649 | Saldibalans | |
| Tussenrekening «recovery oude topping up» | 33 | 21 | Saldibalans | ||
| 44. Opbouw rente op vordering | 51 | 42 | 27 | Saldibalans | |
| Totale vordering (cumulatief) | 1.380 | 1.012 | 770 | Saldibalans | |
| 45. Ontvangsten lening IJsland (i.) aflossing | 0 | – 443 | – 291 | IX-B, artikel 2 | |
| 46. Ontvangsten lening IJsland (ii.) rente | 0 | 0 | 0 | IX-B, artikel 2 | |
| ∆ Staatsschuldeffect 2012 (41+42+45+46) | 1.435 | – 443 | – 291 | ||
| ∆ Staatsschuldeffect (excl. rentelasten) | 37.414 | – 7.290 | – 1.945 | ||
| Staatsschuldeffect cumulatief (excl. rentelasten | 37.414 | 30.124 | 28.180 | ||
| Berekende rente over gemiddelde staatsschuld | 3.960 | 1.213 | 1.040 | ||
Door afronding op gehele getallen kan de som der delen afwijken van het totaal. Een toelichting op de mutaties is terug te vinden in het departementaal jaarverslag, begrotingshoofdstuk IXA en IXB.
Per maatregel wordt het partieel staatsschuldeffect weergegeven. De samenstelling van het partieel staatsschuldeffect wordt voor 2012 weergegeven via de nummering van relevante posten (tussen haakjes).
| Stand per: FJR 2012 | 2008 2010 | 2011 | 2012 | Verwijzing | |
|---|---|---|---|---|---|
| F. Griekenland | |||||
| 47. Lening Griekenland | 1.248 | 1.946 | 5 | IX-B, artikel 4 | |
| 48. Vordering op Griekenland | 1.248 | 3.194 | 3.199 | Saldibalans | |
| 49. Ontvangsten lening Griekenland (i.) aflossing | 0 | 0 | 0 | IX-B, artikel 4 | |
| 50. Ontvangsten lening Griekenland (ii.) premie incl. servicefee | – 30 | – 115 | – 41 | IX-B, artikel 4 | |
| 51. Rentevergoeding Griekenland | 13 | IX-B, artikel 4 | |||
| ∆ Staatsschuldeffect 2012 (47+49+50+51) | 1.218 | 1.831 | – 23 | ||
| G. Europese instrumenten | |||||
| 52. Garantieverlening NL-aandeel EU-begroting | 2.946 | – 120 | 6 | IX-B, artikel 4 | |
| 53. Garantieverlening NL-aandeel EFSF | 25.872 | 71.910 | IX-B, artikel 4 | ||
| 54. Garantieverlening NL-aandeel ESM | 35.445 | IX-B, artikel 4 | |||
| 55. Garantieverlening aan DNB | 13.610 | IX-B, artikel 4 | |||
| 56. Stand garanties (cumulatief 52 t/m 55) | 28.818 | 114.218 | 149.669 | IX-B, artikel 4 | |
| 57. Stortingen EFSF | 1 | 1 | IX-B, artikel 4 | ||
| 58. Stortingen ESM | 1.829 | IX-B, artikel 4 | |||
| ∆ Staatsschuldeffect 2012 (57+58) | 1 | 1 | 1.829 | ||
|
| |||||
| ∆ Staatsschuldeffect (excl. rentelasten) | 1.219 | 1.832 | 1.806 | ||
| Staatsschuldeffect cumulatief (excl. rentelasten) | 1.219 | 3.052 | 4.858 | ||
| Berekende rente over gemiddelde staatsschuld | 19 | 67 | 120 | ||
Door afronding op gehele getallen kan de som der delen afwijken van het totaal. Een toelichting op de mutaties is terug te vinden in het departementaal jaarverslag, begrotingshoofdstuk IXB.
Per maatregel wordt het partieel staatsschuldeffect weergegeven. De samenstelling van het partieel staatsschuldeffect wordt voor 2012 weergegeven via de nummering van relevante posten (tussen haakjes).
| Omschrijving: | 2011 | ∆ | 2012 | Omschrijving: | 2011 | ∆ | 2012 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| A. Verwerving ABN AMRO, ASR, RFS | Financiering staatsschuld (excl. rentelasten) | 33.176 | – 138 | 33.038 | |||
| ABN AMRO Group N.V. – ASR Nederland N.V. – RFS Holdings B.V. (incl. Z-share en residual N-share) | 27.971 | – 16 | 27.955 | Financiering uit resultaat (tabel 3) | 915 | – 746 | 169 |
| Uitvoeringskosten | 41 | 1 | 42 | ||||
| Overbruggingskrediet Fortis | 3.750 | 3.750 | Toerekenbare rentelasten cumulatief | 5.259 | 1.160 | 6.419 | |
| B. Kapitaalverstrekkings faciliteit (€ 20 mld.) | C. Back-up faciliteit ING | ||||||
| Uitstaand kapitaal ING | 3.000 | – 750 | 2.250 | Meerjarenverplichting aan ING | 10.264 | – 2.609 | 7.655 |
| Uitstaand kapitaal SNS Reaal | 565 | – 565 | 0 | Voorziening, incl. onverdeeld resultaat en transitorische posten | 3.670 | – 185 | 3.485 |
| C. Back-up faciliteit ING | |||||||
| Alt-A portefeuille | 13.934 | – 2.794 | 11.140 | ||||
| F. Europa | |||||||
| Deelneming EFSF/ESM | 2 | 1.829 | 1.831 | ||||
| E1. IJsland | |||||||
| Oorspronkelijike vordering op IJsland | 1.329 | 1.329 | |||||
| Opgebouwde rente op vordering | 93 | 27 | 120 | ||||
| Ontvangsten lening IJsland | – 443 | – 291 | – 734 | ||||
| Recovery topping up | 33 | 21 | 54 | ||||
| Totale vordering op IJsland | 1.012 | – 242 | 770 | ||||
| E2. Griekenland | Technische correcties | ||||||
| Vordering op Griekenland | 3.194 | 5 | 3.199 | Aansluiting incl. afronding | 103 | – 16 | 87 |
| Totaal uitstaande activa: | 53.428 | – 2.533 | 50.895 | Totaal uitstaande passiva: | 53.428 | – 2.533 | 50.895 |
Door afronding op gehele getallen kan de som der delen afwijken van het totaal. Een toelichting op de mutaties is terug te vinden in het departementaal jaarverslag, begrotingshoofdstuk IXA en IXB.
| (toerekenbare) Kosten | (toerekenbare) Opbrengsten | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Omschrijving: | 2008 2011 | 2012 | Omschrijving: | 2008 2011 | 2012 |
| Toerekenbare rentelasten | 5.259 | 1.160 | A. Verwerving Fortis/RFS/AA | ||
| w.v. 1a. kredietcrisis | 5.173 | 1.040 | Renteontvangsten Fortis | 1.543 | 152 |
| w.v. 1b. eurocrisis | 86 | 120 | Dividend RFS | 22 | |
| Premieontvangsten Capital Relief Instrument | 193 | – | |||
| E. IJsland | Premieontvangsten counter indemnity | 52 | 26 | ||
| Kosten i.v.m. topping up | 73 | – 21 | Dividend ABN Amro Group N.V./ASR Nederland N.V. | 200 | 121 |
| F. Griekenland | |||||
| Rentevergoeding Griekenland | 13 | B. Kapitaalverstrekkingsfaciliteit (€ 20 mld.) | |||
| Ontvangen couponrente | 900 | 34 | |||
| Overige | Ontvangen repurchase fees | 2.257 | 341 | ||
| Uitvoeringskosten | 41 | 1 | C. Back-up faciliteit ING | ||
| Resultaat IABF (na vorming voorziening) | 0 | 0 | |||
| B. Kapitaalverstrekkingsfaciliteit (€ 20 mld) | D. Garantiefaciliteit bancaire leningen | ||||
| Afboeking SNS Reaal securities | 565 | Premieontvangsten garanties bancaire leningen (saldo) | 884 | 230 | |
| E. IJsland | |||||
| Opbouw rente op vordering | 93 | 27 | |||
| F. Griekenland | |||||
| Ontvangsten lening Griekenland (premie & servicefee) | 145 | 41 | |||
| Totale kosten: | 5.373 | 1.718 | Totale opbrengsten: | 6.289 | 972 |
| Resultaat: 1 | 915 | – 746 | |||
Door afronding op gehele getallen kan de som der delen afwijken van het totaal. Een toelichting op de mutaties is terug te vinden in het departementaal jaarverslag, begrotingshoofdstuk IXA en IXB.
Het resultaat over 2012 is inclusief de recente afboeking van de core-tier-1 securities van SNS Reaal N.V. ter waarde van EUR 565 mln., welke plaatsvond in het kader van de nationalisatie. In het departementaal jaarverslag (IXB) wordt deze afboeking – uit hoofde van inzicht – alvast verantwoord in 2012, ofschoon de feitelijke handeling pas in 2013 plaatsvond en ook voor dat jaar saldorelevant is.
| Omschrijving: | 2011 | ∆ | 2012 |
|---|---|---|---|
| A. Verwerving Fortis/RFS/AA | |||
| Counter indemnity | 950 | – | 950 |
| D. Garantiefaciliteit bancaire leningen | |||
| Uistaand onder het garantieloket | 33.175 | – 15.933 | 17.242 |
| G. Europa | |||
| Garantie EU-begroting | 2.826 | 6 | 2.832 |
| Garantie EFSF | 97.782 | – | 97.782 |
| w.v. benut voor Ierland (schuldrelevant) | 498 | – 229 | 269 |
| w.v. benut voor Portugal (schuldrelevant) | 495 | 197 | 692 |
| w.v. benut voor Griekenland (schuldrelevant) | 0 | 6.624 | 6.624 |
| Totaal benut: | 993 | 6.592 | 7.585 |
| Garantie ESM | – | 35.445 | 35.445 |
| Garantie aan DNB | 13.610 | – | 13.610 |
| Saldo openstaande garanties: | 148.343 | 19.518 | 167.861 |
Door afronding op gehele getallen kan de som der delen afwijken van het totaal. Een toelichting op de mutaties is terug te vinden in het departementaal jaarverslag, begrotingshoofdstuk IXB.
Bijlage 6 Garantieoverzicht van het Rijk 2012
Garanties
Een garantie wordt omschreven als een voorwaardelijke financiële verplichting van het Rijk aan een derde buiten het Rijk, die pas tot uitbetaling komt als zich bij de wederpartij een bepaalde omstandigheid (realisatie van een risico) voordoet. Garantieregelingen worden doorgaans als verplichting opgenomen in de begroting van het betreffende vakdepartement.
Tabel 6.1 bevat de garantieregelingen van het Rijk. Alle regelingen met een uitstaand risico groter dan 100 miljoen euro zijn uitgesplitst weergegeven, en alle regelingen met een uitstaand risico kleiner dan 100 miljoen euro zijn samengevat in de posten «overig». Het overzicht bevat alle garanties met stand ultimo 2012. Ontwikkelingen daarna zijn nog niet in het overzicht opgenomen. Deze worden meegenomen in het garantieoverzicht bij de Miljoenennota 2014.
Er zijn verschillende soorten garanties:
-
– Kredietgarantie: garantie op rente- en aflossingsverplichtingen (risico gemaximeerd voor totaalbedrag);
-
– Garantie voor deelnemingen: garantie op vol- of bijstorten aandelenkapitaal (risico gemaximeerd voor totaalbedrag);
-
– (Her-)verzekering: garantie op moeilijk/niet te verzekeren risico’s (risico gemaximeerd per gebeurtenis);
-
– Overig, exploitatiegarantie: garantie op minimum van exploitatieniveau (risico gemaximeerd per jaar);
-
– Overig, liquiditeitsgarantie: garantie op minimum van liquiditeitsniveau (risico gemaximeerd voor totaalbedrag).
Een garantieregeling van het Rijk kent vrijwel altijd een maximum, dus een plafond. Dit plafond kan een jaarlijks plafond zijn (per jaar mag een maximaal bedrag aan risico worden verleend) of een totaalplafond (er mag nooit meer risico verleend worden dan het plafond). In tabel 6.1 is onderscheid gemaakt tussen beide soorten plafonds. Het bedrag dat daadwerkelijk als risico is verleend, heet in de tabel geëffectueerd risico. Onder het geëffectueerde risico vallen ook de garanties die in eerdere jaren zijn verstrekt. Bij internationale garanties is gekozen het garantieplafond gelijk te stellen aan het geëffectueerde risico, ook al is de ruimte onder het plafond niet volledig benut. Hiervan is sprake bij de Europese garanties (EFSF, EFSM, ESM) en de garanties van een aantal internationale financiële instellingen. Bij het EFSF is tot nu toe minder dan de helft van het plafond belegd, bij het ESM nog niets.
In tabel 6.2 komen de bijbehorende uitgaven en ontvangsten aan de orde. De in de tabel getoonde uitgaven betreffen de schade-uitkeringen op afgegeven garanties. De in de tabel getoonde ontvangsten betreffen zowel ontvangen premies of provisies en dergelijke, als op derden verhaalde (schade-)uitkeringen.
Achterborgstellingen
Naast het risico uit garantieregelingen wordt het Rijk ook indirect blootgesteld aan risico’s uit achterborgstellingen. In dit geval wordt de daadwerkelijke garantieverplichting niet afgegeven door het Rijk, maar door een daarvoor aangewezen tussenpersoon, bijvoorbeeld een stichting. Het Rijk zal pas worden aangesproken wanneer de tussenpersoon niet aan haar verplichtingen kan voldoen. In de begroting van het betreffende vakdepartement worden dergelijke achterborgstellingen niet als verplichting opgenomen (zolang er geen schade ontstaat vanuit de achterborgstelling). De achterborgstellingen zijn opgenomen in tabel 6.3. Bij de kwantificering van de achterborgstellingen wordt aangesloten bij de cijfers uit goedgekeurde jaarverslagen van de betreffende tussenpersoon.
Voor precieze details over garantieregelingen en achterborgstellingen wordt verwezen naar de begrotingen en jaarverslagen van de betreffende vakdepartementen (in de tabellen is aangegeven op welke begroting en op welk begrotingsartikel de verschillende regelingen zijn opgenomen).
Tot slot wordt gemeld dat het risico uit de achterborgstellingen (uit tabel 6.3) niet één op één te vergelijken is met het risico uit de garantieregelingen (uit tabel 6.1). Bij achterborgstellingen wordt deze soms gedeeld met gemeenten (bij WEW voor verplichtingen die zijn aangegaan tot en met eind 2010, en het WSW voor de gehele positie). Daarbij bezitten de fondsen een bufferkapitaal waarmee de eerste schade gedekt wordt alvorens de achterborg wordt aangesproken (zie kolom bufferkapitaal). Bij WSW is een extra verschil dat het Rijk (pas) aangesproken wordt nadat de bestaande obligo’s op de woningcorporaties zijn opgevraagd. Daarbij kan het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV) sanerings- en projectsteun verlenen om een aanspraak op het WSW te voorkomen.
| b | a | omschrijving | Geëffectueerd risico 2011 | Verleende garanties 2012 | Vervallen garanties 2012 | Geëffectueerd risico 2012 | Garantieplafond 2012 | Totaal plafond |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Garantie op kredieten | ||||||||
| V | 24 | Garanties IS-NIO | 295,9 | 39,5 | 256,4 | 256,4 | ||
| VI | 23 | Veiligheidsregio's en Politie | 1.861,9 | 47,0 | 1.814,9 | 1.814,9 | ||
| VIII | 14 | Achterborgovereenkomst NRF | 177,2 | 32,5 | 10,2 | 199,5 | 680,0 | |
| IXB | 2 | Garantie interbancaire leningen | 33.174,8 | 15.932,5 | 17.242,3 | 17.242,3 | ||
| IXB | 4 | Kredieten EU-betalingsbalanssteun aan lidstaten | 2.355,0 | 5,0 | 2.360,0 | 2.360,0 | ||
| IXB | 4 | EFSM | 2.826,0 | 6,0 | 2.832,0 | 2.832,0 | ||
| IXB | 4 | EFSF | 97.782,2 | 97.782,2 | 97.782,2 | |||
| IXB | 4 | ESM | 35.445,4 | 35.445,4 | 35.445,4 | |||
| XIII | 13 | GO | 835,3 | 179,3 | 173,4 | 841,1 | 377,7 | |
| XIII | 13 | BMKB | 2.567,8 | 485,6 | 603,9 | 2.449,4 | 706,3 | |
| XIII | 13 | Scheepsnieuwbouw garantieregeling | 1.000,0 | |||||
| XIII | 13 | Groeifinancieringsfaciliteit | 68,4 | 14,5 | 12,2 | 70,7 | 170,0 | |
| XIII | 16 | Garantie voor investeringen & werkkapitaal landbouwondernemingen | 468,1 | 43,4 | 72,5 | 439,0 | 130,0 | |
| XIII | 18 | Garantie voor natuurgebieden en landschappen | 463,6 | 14,6 | 449,1 | 449,1 | ||
| XVI | 42 | Inrichtingen voor de gezondheidszorg | 631,8 | 61,2 | 570,6 | 570,6 | ||
| XVI | 42 | Voorzieningen voor gehandicapten | 185,3 | 16,1 | 169,2 | 169,2 | ||
| overig | 297,9 | 135,8 | 154,5 | 279,2 | 123,7 | 337,1 | ||
| Totaal | 143.991,2 | 36.347,3 | 17.137,6 | 163.201,0 | 2.507,6 | 159.939,2 | ||
| Garantie op deelnemingen | ||||||||
| V | 24 | Garanties IS-Raad van Europa | 119,3 | 57,4 | 176,7 | 176,7 | ||
| V | 24 | Garanties Regionale Ontwikkelingsbanken | 1.735,2 | 216,7 | 1.951,8 | 1.951,8 | ||
| IXB | 3 | Garantie en vrijwaring inzake verkoop van deelnemingen | 981,4 | 13,0 | 968,4 | 986,4 | ||
| IXB | 4 | Wereldbank | 3.105,4 | 120,1 | 3.225,6 | 3.225,6 | ||
| IXB | 4 | EBRD | 589,1 | 589,1 | 589,1 | |||
| IXB | 4 | DNB – deelneming in kapitaal IMF | 47.311,0 | 825,8 | 46.485,2 | 46.485,2 | ||
| IXB | 4 | EIB | 9.895,5 | 9.895,5 | 9.895,5 | |||
| overig | 27,5 | 2,1 | 25,4 | 25,4 | ||||
| Totaal | 63.764,6 | 394,2 | 840,9 | 63.317,9 | 63.335,9 | |||
| Garantie op moeilijk/niet te verzekeren risico's | ||||||||
| VIII | 14 | Indemniteitsregeling | 295,0 | 575,0 | 576,0 | 294,0 | 300,0 | |
| IXB | 2 | WAKO (kernongevallen) | 14.023,0 | 14.023,0 | 14.023,0 | |||
| IXB | 3 | Deelneming ABN AMRO | 950,0 | 950,0 | 950,0 | |||
| IXB | 5 | Exportkredietverzekering | 14.538,7 | 12.644,5 | 9.759,3 | 17.423,8 | 10.000,0 | |
| IXB | 5 | Regeling Investeringen | 194,0 | 13,8 | 34,3 | 173,6 | 453,8 | |
| overig | 124,0 | 11,1 | 2,0 | 133,1 | 196,8 | 101,0 | ||
| Totaal | 30.124,7 | 13.244,4 | 10.371,6 | 32.997,5 | 10.650,6 | 15.374,0 | ||
| Overige garanties (o.a. liquiditeits- of exploitatiegarantie) | ||||||||
| VIII | 7 | Bouwleningen academische ziekenhuizen | 281,3 | 14,0 | 267,3 | 267,3 | ||
| overig | 38,5 | 0,2 | 2,3 | 36,4 | 0,4 | 36,2 | ||
| Totaal | 319,9 | 0,2 | 16,3 | 303,8 | 0,4 | 303,5 | ||
| Totaal generaal | 238.200,3 | 49.986,2 | 28.366,3 | 259.820,2 | 13.158,6 | 238.952,6 | ||
| Totaal generaal (% bbp) | 39,6% | 8,3% | 4,7% | 43,3% | 2,2% | 39,8% | ||
| Hoofdstuk | Departement | Uitgaven 2011 | Ontvangsten 2011 | Uitgaven 2012 | Ontvangsten 2012 |
|---|---|---|---|---|---|
| IV | Koninkrijksrelaties | ||||
| V | Buitenlandse Zaken | 1.782 | 1.504 | 502 | |
| VI | Veiligheid en Justitie | 773 | 719 | ||
| VII | Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties | ||||
| VIII | Onderwijs, Cultuur en Wetenschap | ||||
| IXB | Financiën | 28.283 | 540.305 | 74.405 | 405.156 |
| XII | Infrastructuur en Milieu | ||||
| XIII | Economische Zaken | 89.567 | 48.624 | 123.158 | 40.772 |
| XV | Sociale Zaken en Werkgelegenheid | 387 | 100 | 1.005 | 4 |
| XVI | Volksgezondheid, Welzijn en Sport | ||||
| A | Infrastructuurfonds | ||||
| Totaal generaal | 120.792 | 589.029 | 200.791 | 446.434 | |
| Hoofdstuk | Artikel | Omschrijving | Geborgd vermogen 2011 | Geborgd vermogen 2012 | Bufferkapitaal 2012 |
|---|---|---|---|---|---|
| XVI | 42 | Achterborgstelling Stichting Waarborgfonds Zorg | 8.671,7 | 8.915,2 | 512,7 |
| VII | 3 | Achterborgstelling WEW (NHG) | 136.206,8 | 149.000,01 | 782,01 |
| VII | 3 | Achterborgstelling WSW | 86.314,1 | 88.000,01 | 526,01 |
| Totaal Achterborgstellingen | 231.192,6 | 245.915,21 | 1.820,71 |
Bijlage 7 Beleidsmatige mutaties na Najaarsnota
De tweede suppletoire wetten zijn in principe de laatste mogelijkheid om voor het lopende begrotingsjaar nog mutaties goedgekeurd te krijgen voor de Tweede Kamer, Wanneer ministers na de Najaarsnota nog beleidsmatige uitgaven willen doen, dan dienen zij dit per brief aan de Tweede Kamer voor te leggen. Op deze wijze wordt recht gedaan aan het budgetrecht van de Tweede Kamer.
In onderstaande tabel zijn de belangrijkste beleidsmatige mutaties na Najaarsnota opgenomen. Naar aanleiding van het debat over de Najaarsnota 2012 en de Startnota is de ondergrens ten opzichte van vorig jaar verlaagd naar 2 mln. De Tweede Kamer heeft derhalve meer inzicht in de belangrijkste beleidsmatige mutaties die zich na Najaarsnota hebben voortgedaan. Waar de mutaties per brief aan de Tweede Kamer zijn voorgelegd, is de verwijzing naar het betreffende Kamerstuknummer opgenomen. Ten opzichte van vorig jaar is het aantal en de hoogte van de mutaties zonder brief afgenomen.
| Begrotingshoofdstuk | Artikelnummer | Omschrijving | Bedrag (in mln.) | Kamerstuk |
|---|---|---|---|---|
| IV. Koninkrijksrelaties | 2.2 | Zeekabel | 2,9 | – |
| V. Buitenlandse Zaken | 1.2 | Bescherming van de rechten van de mens | 3,0 | |
| 2.6 | Effectieve humanitaire hulp | 9,5 | ||
| 5.3 | Gelijke rechten en kansen voor vrouwen | 3,0 | ||
| VIII. Onderwijs, Cultuur en Wetenschap | 14.1 | Frictiekosten cultuur | 5,7 | – |
| 15.1 | Frictiekosten Wereldomroep | 3,0 | ||
| C. Provinciefonds | 1.4 | Natuur | 308,4 |
Zeekabel
Het betreft hier de tranche 2013 van werkzaamheden aan de zeekabel, die al in 2012 is betaald en daarom tot extra uitgaven heeft geleid. De zeekabel moet leiden tot betere internetvoorzieningen op Saba en Sint Eustatius. De werkzaamheden aan de zeekabel worden uitgevoerd door de Rijksdienst Caribisch Nederland.
Bescherming van de rechten van de mens
Uit dit artikel wordt 3 mln. overgeheveld naar het ministerie van OCW ten behoeve van de tegemoetkoming in de frictiekosten reorganisatie Radio Nederland Wereldomroep. Dekking vindt plaats uit artikel 2.5 (veiligheid, goed bestuur en rechtsorde).
Effectieve humanitaire hulp
Op dit artikel wordt 9,5 mln. meer uitgegeven vanwege bijdragen aan noodhulp in Mali (via UNHCR), Niger (via het World Food Programme), Oost-Congo (via UNHCR) en Haïti (vanwege de orkaan Sandy, via het Nederlandse Rode Kruis).
Gelijke rechten en kansen voor vrouwen
Dit artikel wordt verhoogd met 3 mln. vanwege een extra Algemene Vrijwillige Bijdrage aan UNWOMEN van 2 mln. en een bijdrage van 1 mln. aan het VN Trust Fund in Support of Actions to Eliminate Violence Against Women.
Frictiekosten cultuur
In het kader van de nieuwe basisinfrastructuur 2013–2016 zijn veel subsidierelaties beëindigd of verlaagd. Deze mutaties betreffen vervroegde betalingen van frictiekosten voor culturele instellingen die per 1-1-2013 ophielden te bestaan of inkrimpen en derhalve nu al bezig zijn met het geheel of gedeeltelijk ontmantelen van hun organisatie. Deze mutaties zijn het gevolg van besprekingen tussen OCW en de culturele instellingen.
Frictiekosten Wereldomroep
Dit betreft een bijdrage van het ministerie van OCW ten behoeve van de tegemoetkoming in de frictiekosten reorganisatie Radio Nederland Wereldomroep.
Natuur
Op 20 september 2011 hebben Rijk en Interprovinciaal Overleg het onderhandelingsakkoord decentralisatie natuur gesloten. Op grond hiervan wordt de verantwoordelijkheid voor het natuurbeleid en het landelijk gebied, met inachtneming van de afspraken uit het akkoord, overgedragen van Rijk aan provincies. Op 23 november 2012 hebben het Rijk en de afzonderlijke provincies de afrondingsovereenkomst Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) ondertekend. Hiermee zijn de twaalf afzonderlijke ILG-bestuursovereenkomsten komen te vervallen en zijn de inzet en de beschikbare middelen voor het resterende oorspronkelijke ILG-tijdvak tot en met 2013 vastgesteld.
Bijlage 8 Beleidsdoorlichtingen
| Begroting | Artikel | Titel/Onderwerp | Afgerond | Afronding in 2013 | Niet gestart | Onderdeel van IBO | Vindplaats |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Buitenlandse Zaken | 2 | De Nederlandse inzet t.b.v. een effectiever en meer politiek functioneren van de NAVO (artikel 2.1) | x | ||||
| 2 | Energievoorzienings-zekerheid (artikel 2.4) | x | |||||
| 3 | OS-beleid van de Unie 1 (artikel 3.2) | x | |||||
| 3 | Versterking Europese samenwerking en Nederlandse positie 2 | x | |||||
| 4 | Begrotingssteun (artikel 4.2) | x | |||||
| 4 | Private sector ontwikkeling 3 | x | |||||
| 5 | Duurzame toegang tot veilig drinkwater en sanitaire voorzieningen (artikel 6.2) | x | |||||
| Koninkrijksrelaties | 1 | Waarborgfunctie | x | ||||
| Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties | 1 | Bestuurlijke en financiële verhoudingen: Bestuurskrachtige gemeenten en provincies, die op basis van goede, interbestuurlijke, financiële en informatieverhoudingen, hun taken zo goed mogelijk kunnen uitvoeren (artikel 1.1) | x | ||||
| 4 | Energie en bouwkwaliteit (artikel 4.1) 4 | x | |||||
| 5 | Integratie en maatschappelijke samenhang 5 | x | |||||
| 6 | Burgerschap (artikel 6.4) | x | |||||
| 7 | Overheid als werkgever (artikel 7.1) | x | |||||
| Defensie | 4 | Strategische luchttransport capaciteit | x | ||||
| 5 | Mensenhandel/mensensmokkel | x | |||||
| – 6 | Actieplan werving en behoud | x | |||||
| Economische Zaken | – 7 | ||||||
| Financiën | 3 | Optimaal financieel resultaat bij de realisatie van publieke doelen bij investeren in en verwerven, afstoten en beheren van de financiële en materiële activa van de staat | x | ||||
| 7 | Een optimaal financieel resultaat bij het beheren en afstoten van materiële activa (roerende zaken) van/voor het Rijk | x | |||||
| Onderwijs, Cultuur en Wetenschap | 9 | Actieplan leerkrachten | x | ||||
| 16 | Zorgen voor een voldoende toerusting van het onderzoeksstelsel | x | |||||
| Infrastructuur en Milieu 8 | 14 | Leefomgeving Hoofdwegen en Spoorwegen | x | ||||
| 16 | Spoor 9 | x | |||||
| 18 | Zeehavens | x | |||||
| Sociale Zaken en Werkgelegenheid | 44 | Verantwoordelijk werken | x | ||||
| 45 | Pensioenbeleid | x | |||||
| 49 | Algemene Nabestaandenwet 10 | x | |||||
| Veiligheid en Justitie | 13 | Preventieve maatregelen (artikel 13.1) | x | ||||
| 14 | Interlandelijke adoptie en internationale kinderontvoering (artikel 14.1) 10 | x | |||||
| 23 | Nationale politie (voorheen veiligheidsregio’s) (artikel 23.1 tm 23.4) | x | |||||
| 25 | Veiligheid (ICT) (artikel 25.2) | x | |||||
| 25 | Veiligheid en bestuur (artikel 25.1) | x | |||||
| Volksgezondheid, Welzijn en Sport | 41 | De vermijdbare ziektelast neemt af door een goede bescherming tegen infectieziekten en chronische ziekten (Screeningbeleid) (artikel 41.3) | x | ||||
| 41 | Het bevorderen van ethisch verantwoord handelen in de gezondheidszorg en bij het medisch wetenschappelijk onderzoek11 (artikel 41.4) | x | |||||
| 42 | Zorgaanbieders worden gestimuleerd het door de burger gewenste zorgaanbod te realiseren (artikel 42.2) | x | |||||
| 43 | De zorg is effectief en veilig en wordt door de cliënt positief ervaren (artikel 43.3) | x |
Toelichting:
Het betreft geplande beleidsdoorlichtingen volgens de begroting 2012, tenzij anders aangegeven. Afgeronde beleidsdoorlichtingen zijn in 2012 of begin 2013 (peildatum 31 maart 2013) naar de Tweede Kamer gestuurd. Een enkele beleidsdoorlichting is onderdeel geworden van een Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO).
Bij de start van het nieuwe kabinet is de verantwoordelijkheid voor het dossier overgegaan naar het ministerie van SZW.
Geen geplande beleidsdoorlichtingen voor 2012. In de begroting 2012 is een meerjarige planning vanaf 2013 opgenomen, waarin alle artikelen aan bod komen.
In de begroting 2012 heeft IenM elf beleidsdoorlichtingen opgenomen, in de loop van 2012 is de planning aangepast omdat dit niet goed werkbaar bleek. Daarom is de begroting 2013 als uitgangspunt genomen in plaats van de begroting 2012.
De kabinetsreactie op het parlementair onderzoek onderhoud en innovatie spoor, 32 707, nr 16, was in de begroting 2013 ten onrechte een beleidsdoorlichting genoemd.
De beleidsdoorlichting is niet gestart. In plaats van de beleidsdoorlichting zijn twee losse evaluaties gepubliceerd in 2012: ZonMw, 2012, Tweede Evaluatie van de Wet medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen en ZonMw, 2012,Evaluatie Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding. Zie 29 963, nr 5 en 31 086, nr 6.
Bijlage 9 Normeringssystematiek gemeente- en provinciefonds
Berekening accres
Gemeenten en provincies beschikken over verschillende inkomstenbronnen om de uitgaven voor hun taken te financieren. Eén van de belangrijkste inkomstenbronnen voor decentrale overheden is de algemene uitkering uit het gemeente- en provinciefonds. De jaarlijkse ontwikkeling van de omvang van het gemeente- en provinciefonds wordt sinds 1995 bepaald door de normeringssystematiek, waarbij de fondsen gekoppeld zijn aan de ontwikkeling van de uitgaven van het Rijk, de netto gecorrigeerde rijksuitgaven. Beleidsintensiveringen, ombuigingen, mee- en tegenvallers en nominale ontwikkelingen op de Rijksbegroting hebben direct invloed op de omvang van de fondsen («samen de trap op, samen de trap af»). De jaarlijkse toe- en afname van het gemeente- en provinciefonds die voortvloeit uit de koppeling aan de rijksuitgaven, wordt het accres genoemd.
Tabellen 9.1–9.3 geven weer hoe de ontwikkeling van de netto gecorrigeerde rijksuitgaven uiteindelijk resulteert in het accres. Bij de bepaling van de omvang van de netto gecorrigeerde rijksuitgaven (NGRU) vormen de netto rijksuitgaven het startpunt. Op de netto uitgaven (A) worden correcties (B) doorgevoerd voor verschillende posten. Het saldo geeft de netto gecorrigeerde rijksuitgaven, de basis voor de accresberekening (C).
| 2011 | 2012 | |
|---|---|---|
| 1 De Koning | 39 | 40 |
| 2A Staten-Generaal | 139 | 140 |
| 2B Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten | 115 | 110 |
| 3 Algemene Zaken | 53 | 47 |
| 4 Koninkrijksrelaties | 182 | 73 |
| 5 Buitenlandse Zaken | 10.132 | 10.019 |
| 6 Veiligheid en Justitie | 10.317 | 10.147 |
| 7 Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties | 4.028 | 4.136 |
| 8 Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen | 31.326 | 31.421 |
| 9A Nationale Schuld (Transactiebasis) | 9.303 | 9.215 |
| 9B Financiën | 1.846 | 1.288 |
| 10 Defensie | 7.615 | 7.552 |
| 12 Infrastructuur & Milieu | 11.017 | 10.463 |
| 13 Economische Zaken, Landbouw & Innovatie | 5.564 | 4.525 |
| 15 Sociale Zaken en Werkgelegenheid | 19.901 | 19.608 |
| 16 Volksgezondheid, Welzijn en Sport | 6.085 | 5.634 |
| 50 Gemeentefonds | 18.576 | 18.501 |
| 51 Provinciefonds | 1.268 | 1.686 |
| Aanvullende posten | 277 | – 6 |
| (A) Totaal netto uitgaven | 137.784 | 134.597 |
| (B) Totaal correcties | – 45.952 | – 45.119 |
| (C)Totaal NGRU (=A+B) | 91.832 | 89.479 |
| Accres (%) = (Ct – Ct–1)/Ct–1) | – 2,56% |
De correcties op de netto rijksuitgaven (tabel 9.2) kunnen in drie categorieën ingedeeld worden.
-
1. Uitgaven die wel relevant zijn voor de uitgavenkaders, maar niet voor de basis van de accresberekening, de NGRU. Het gaat om uitgaven die relatief gevoelig zijn voor macro-economische ontwikkelingen en waarop het Rijk geen invloed heeft, bijvoorbeeld de afdrachten aan de EU. Door de rijksuitgaven voor deze uitgavenposten te corrigeren, wordt de accresraming minder afhankelijk van macro-economische ontwikkelingen, wat de stabiliteit van de accresontwikkeling ten goede komt.
-
2. Uitgaven die niet relevant zijn voor het uitgavenkader, maar wel voor de NGRU, bijvoorbeeld studieleningen.
-
3. Financieringsverschuivingen. Financieringsverschuivingen zijn verschuivingen van geldstromen binnen het Rijk die niet tot meer of minder bestedingsruimte van het Rijk leiden, maar in de normeringssystematiek wel effect hebben op het accres doordat het schuiven zijn tussen NGRU-relevante uitgaven en niet-NGRU-relevante uitgaven. De rijksuitgaven worden voor deze posten gecorrigeerd omdat per saldo geen sprake is van meer of minder uitgaven, er is alleen sprake van een andere financieringsbron. Het gaat bij deze correcties bijvoorbeeld om overhevelingen van departementale begrotingen naar het gemeente- en provinciefonds en financieringsverschuivingen tussen het Rijk en de sociale zekerheidsfondsen.
| 2011 | 2012 | |
|---|---|---|
| Rente 9A | – 9.303 | – 9.215 |
| EU-afdrachten (inclusief landbouwheffingen) | – 6.168 | – 6.102 |
| HGIS | – 5.097 | – 4.840 |
| WWB | – 4.297 | – 5.082 |
| GF/PF | – 18.389 | – 18.675 |
| WMO en opleidingsfonds | – 3.277 | – 3.384 |
| Studieleningen en radiofrequenties | 1.446 | 1.502 |
| Overboekingen RBG-eng – GF/PF | 201 | 1.222 |
| Overige financieringsverschuivingen | – 1.068 | – 545 |
| Totaal correcties | – 45.952 | – 45.119 |
| 2012 | |
|---|---|
| 1. Accrespercentage (nominaal) | – 2,56% |
| 2. Grondslag normeringssystematiek | 18.389 |
| 3. Accres (= 1 * 2) | – 471 |
| 4. Accres 2012 stand FJR 2012 | – 471 |
| wv. Gemeentefonds | – 435 |
| wv. Provinciefonds | – 36 |
Ontwikkeling accres 2012
| 2012 | |
|---|---|
| Accrespercentage 2012, stand MN 2012 | – 0,52% |
| Accres 2012, stand MN 2012 | – 95 |
| Mutatie sinds MN 2012 | – 377 |
| Accres 2012, stand FJR 2012 | – 471 |
| Accrespercentage 2012, stand FJR 2012 | – 2,56% |
Het accres 2012 is ten opzichte van de stand Miljoenennota 2012 neerwaarts bijgesteld. Deze bijstelling kent een aantal oorzaken. Ten eerste heeft de in het begrotingsakkoord 2013 afgesproken nullijn voor ambtenaren in 2012 een negatief effect op het accres. Daarnaast is sprake van onderuitputting op departementale begrotingen, waardoor het accrespercentage nog verder naar beneden is bijgesteld, tot – 2,56 procent, – 471 miljoen euro.
Bijlage 10 Belangrijkste conclusies & aanbevelingen doorlichtingen agentschappen
| Afgerond in 2012 Agentschap | Conclusies & aanbevelingen Sturing | Doelmatigheid | Admin. stelsel | 50 mln omvangscriterium | Kern aanbevelingen |
|---|---|---|---|---|---|
| FMHaaglanden | Tussen de opdrachtgevers bestaan nog verschillende beelden over hun eigen rolinvulling als opdrachtgevend beraad en over de taakinvulling van FMH. Hierdoor ontstaat spanning tussen de eisen aan de kwaliteit en service enerzijds en de wens tot standaardisatie anderzijds | Doelmatigheidstaakstelling op personeel (25%) en inkoop (5%) gehaald. Opdrachtnemer en -gevers zien de te ontwikkelen benchmarks als een belangrijk instrument om op doelmatigheid te sturen. | Geen aandachtspunt gezien afschrijvingen van 5%. | Geen aandachtspunt gezien omvang +/- EUR 90 mln. | Rolverdeling (opdrachtgevers, opdrachtnemer en eigenaar) moet helder vastgelegd worden. Het kostprijsmodel dient verder vereenvoudigd te worden tbv transparantie naar de opdrachtgevers en om effectiever te kunnen sturen op efficiency en doelmatigheid. |
| CIBG | Er bestaat onvrede tussen de partijen in de driehoek opdrachtgever-opdrachtnemer-eigenaar. Samengevat hangt dit samen met een in sommige gevallen onzuivere en soms niet voldoende zakelijke rolinvulling, een gebrek aan transparantie en communicatie en het elkaar plaatsen voor voldongen feiten in bepaalde situaties. | Het vele maatwerk op productniveau zorgt ervoor dat het moeilijk is om doelmatigheidswinst CIBG-breed te realiseren. Doelmatigheidswinst daardoor vooral op productniveau behaald. | Geen aandachtspunt gezien afschrijvingen van 7%. | Is een issue gezien omvang van +/- EUR 38 mln. Zie aanbeveling. | Maak een keuze tussen: – uithuizen taken die niet binnen de focus als registerautoriteit vallen; of – het CIBG wordt dé uitvoerder van VWS. |
| IVW/ILT | Werking van het sturingsmodel kan worden verbeterd. Kern is een verdere verduidelijking van rollen en verantwoordelijk-heden op basis van: – gelijkwaardigheid tussen Inspectie en BeleidsDG – de noodzaak rolvastheid te creëren voor Inspectie, BeleidsDG en SG vanuit verschillende rollen en verantwoordelijkheden. | Onvoldoende mogelijk op basis van de huidige sturingsgegevens een goede relatie te leggen tussen middelen en productie. Zodoende weinig zicht doelmatigheid. De reeds ingezette uniformering van de processen is een belangrijke aanzet hiervoor ter verbetering. | Geen uitspraak: over 2 jaar toetsing aan agentschaps-criteria. | Geen uitspraak: over 2 jaar toetsing aan agentschapscriteria. | Noodzakelijk elkaar aan te spreken op de invulling van rollen en verantwoordelijkheden. Meer zakelijkheid en elkaar aanspreken op doelmatigheid en effectiviteit. Meer transparantie nodig om scherp inzicht te krijgen in waar de inspectie staat dan wel moet staan op het gebied van doelmatigheid en effectiviteit. Afgesproken dat IVW/ILT over 2 jaar opnieuw wordt getoetst aan agentschapscriteria. |
| Lopende doorlichtingen | LOGIUS, DRZ, JUSTIS | ||||
| Geplande doorlichtingen 2013 | Agentschap Telecom, DPC, RIVM, NEa, DHC, BPR, IND | ||||
| Voorzien na 2013 | Resterende agentschappen | ||||
Lijst van gebruikte termen en hun betekenis
Apparaatsuitgaven
Het totaal van de personeelsuitgaven en materiële uitgaven.
Automatische stabilisatie
Conjuncturele schommelingen in de collectieve inkomsten (en uitgaven) resulteren niet in een beleidsreactie, maar lopen in het begrotingssaldo. Bij versnelling van de conjunctuur nemen de belasting- en premie-inkomsten toe en de uitgaven voor werkloosheid af. Hierdoor verbetert het begrotingssaldo. Bij vertraging van de conjunctuur treedt het omgekeerde op. Automatische stabilisatoren hebben daarmee een dempende invloed op de intensiteit van de conjuncturele uitslagen.
Batenlastendienst/Agentschap
Een batenlastendienst/agentschap is een onderdeel van een ministerie waarvoor een afgezonderd en afwijkend beheer wordt gevoerd, met als doel een doelmatiger beheer te realiseren. Agentschappen die een batenlastenstelsel voeren hebben een eigen begroting en staan los van de begrotingsadministratie van het moederministerie. Een agentschap dateen batenlastenstelsel voert valt onder de ministeriële verantwoordelijkheid.
Batenlastenstelsel
In een batenlastenstelsel worden uitgaven en ontvangsten toegerekend aan het tijdvak waarin het verbruik van goederen en diensten plaatsvindt en de baten ontstaan. Dit stelsel maakt het mogelijk om de kosten en opbrengsten af te leiden uit de administratie.
Bedrijfsvoering
De sturing en beheersing van bedrijfsprocessen binnen een ministerie om de beleidsdoelstellingen te realiseren. Het betreft de sturing en beheersing van zowel de primaire processen als van de processen die hiervoor faciliterend zijn (de zogenaamde ondersteunende processen). Wat de ondersteunde processen betreft, kan hierbij ten minste worden gedacht aan personeel, informatisering, organisatie, financiën, automatisering en huisvesting.
Belastinguitgaven
Overheidsuitgaven in de vorm van derving of uitstel van belastingontvangsten, voortvloeiend uit een voorziening in de wet voorzover die voorziening niet in overeenstemming is met de primaire heffingsstructuur van de wet.
Beleidsdoorlichting
Een beleidsdoorlichting is een synthese onderzoek naar de doeltreffendheid en doelmatigheid van al het beleid van een geheel beleidsartikel of een substantieel onderdeel daarvan. De beleidsdoorlichtingen worden (na behandeling in de Ministerraad) naar de Tweede Kamer gestuurd, samen met het oordeel van een onafhankelijke deskundige over de kwaliteit van de beleidsdoorlichting.
Beleidsinformatie
De informatie betreffende het beleid en de bedrijfsvoering, die is opgenomen in de begrotingen en de jaarverslagen van het Rijk en die is ontleend aan:
-
– a. departementale systemen voor het verzamelen, genereren en veredelen van beleidsinformatie (monitorsystemen);
-
– b. informatiebronnen van derden;
-
– c. evaluatieonderzoeken en bedrijfsvoeringsonderzoeken
Bruto Binnenlands Product (bbp)
De som van de beloningen van de productiefactoren in het Nederlandse productieproces, plus het saldo van de indirecte belastingen en kostprijsverlagende subsidies.
Bruto Nationaal Product (bnp)
Het bnp is de som van alle bruto toegevoegde waarde voortgebracht door alle sectoren in een land in een jaar tijd. Ook is rekening gehouden met het saldo van de primaire inkomens ontvangen en betaald aan het buitenland.
Collectieve lastendruk
Het totaal van belasting- en premieontvangsten, vermeerderd met enkele niet-belastingontvangsten, uitgedrukt in procenten van het Bruto Binnenlands Product.
Collectieve uitgaven
Het totaal van de relevante uitgaven van het Rijk (inclusief debudgetteringen en de uitgaven van de agentschappen), de overige publiekrechtelijke lichamen (OPL) en de sociale fondsen. Onderlinge betalingen worden geconsolideerd.
Contractloon
Het looninkomen per werknemer als direct gevolg van de afgesloten collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO) in de private sector en van arbeidsvoorwaardenafspraken met overheidspersoneel.
Economische en Monetaire Unie (EMU)
De in het Verdrag van Maastricht geregelde unie tussen EU-lidstaten. De derde fase die op 1 januari 1999 van start is gegaan, kenmerkt zich door onherroepelijk vastgelegde wissel koersen, volledig vrij kapitaalverkeer en girale invoering van de gemeenschappelijke munt, de euro. De euro is per 1 januari 2002 ook chartaal ingevoerd. In de EMU is de Europese Centrale Bank verantwoordelijk voor het gemeenschappelijke monetaire beleid dat wordt gevoerd door het Europees Stelsel van Centrale Banken. Tevens vindt binnen de EMU coördinatie van het economisch beleid plaats.
EMU-saldo
Het EMU-saldo heeft betrekking op het vorderingensaldo van de sector Overheid op trans actie basis. Het vorderingensaldo geeft de mutatie in het saldo van de financiële activa en passiva van de collectieve sector weer. Omdat het EMU-saldo betrekking heeft op de totale collectieve sector, is niet alleen het vorderingensaldo van het Rijk van belang, maar ook de vorderingensaldi van de sociale fondsen en de lokale overheid.
EMU-schuld(-quote)
Het totaal van de uitstaande leningen ten laste van de gehele collectieve sector. Dit is de optelsom van de uitstaande leningen ten laste van het Rijk, de sociale fondsen en de lokale overheid, minus de onderlinge schuldverhoudingen van deze drie subsectoren. De EMU-schuld is een bruto-schuldbegrip. Bij bepaling van de EMU-schuldquote wordt de EMU-schuld uitgedrukt in procenten van het bbp.
Financieel beheer
Het geheel van beslissingen, handelingen en regels die zijn bedoeld voor de sturing en beheersing van, alsmede de verantwoording over, de financiële transacties en de saldi waarvoor de minister (mede)verantwoordelijkheid draagt. De administraties, die ten behoeve van het financieel beheer worden bijgehouden, worden eveneens tot het financieel beheer gerekend.
Financiële Functie
De financiële functie omvat zowel de centrale controlfunctie (directies Financieel Economische Zaken bij de ministeries) als de decentrale contolfunctie en de auditfunctie (Auditdienst Rijk en de departementale auditdiensten)
Financieringssaldo
Het saldo van de uitgaven en ontvangsten op kasbasis, minus de mutatie van de derdenrekeningen.
Geharmoniseerd bbp
Definitie van het bbp zoals door alle EU landen wordt gehanteerd.
Gemeentefonds
Fonds waaruit jaarlijks (algemene) uitkeringen worden gedaan aan de gemeenten, ter dekking van een deel van hun uitgaven. De jaarlijkse groei van het fonds op basis van de ontwikkeling van de netto-gecorrigeerde rijksuitgaven, wordt het accres genoemd.
Homogene Groep Internationale Samenwerking (HGIS)
De middelen voor het buitenlandse beleid worden verantwoord op verschillende begrotingen. Om de samenhang van het buitenlandse beleid te versterken, zijn de financiële middelen hiertoe gebundeld onder de HGIS. Op deze manier wordt de omvang van de beschikbare middelen duidelijk gemaakt en kan een integrale afweging plaatsvinden omtrent de inzet van deze middelen.
Infrastructuurfonds
Fonds waarin de middelen die voorheen op de begrotingen van (het toenmalige) Verkeer en Waterstaat, het Rijkswegenfonds en het Mobiliteitsfonds beschikbaar waren voor de uitgaven aan de weg-, water- en railinfrastructuur, zijn samengevoegd.
Inkomstenindicator
Elke wijziging in bestaand overheidsbeleid die effect heeft op de voor het EMU-saldo relevante collectieve inkomsten.
Interdepartementaal beleidsonderzoek (IBO)
De evaluatie van beleidsterreinen en ontwikkeling van beleidsvarianten volgens een door de regering vastgestelde interdepartementale procedure. Deze procedure voorziet onder meer in de totstandkoming van openbare rapportages.
In- en (uit)verdieneffecten
Besparingen (verliezen) die in de uitgaven van een bepaalde regeling kunnen optreden ten gevolge van beleidsintensiveringen (ombuigingen) in een andere regeling. Bijvoorbeeld: het intensiveren ven de arbeidsmarktmaatregelen kan leiden tot grotere uitstroom of minder instroom in de werkeloosheidsregelingen.
Kasschuif
Het intertemporeel schuiven van budget. Dit komt voor wanneer beleid dat gepland stond voor een bepaald jaar op een ander tijdstip wordt uitgevoerd.
Kas- transverschillen
De verschillen die ontstaan door toepassing van zowel het kas- als het transactiebegrip.
Lastenverlichting (en -verzwaring)
Een verlaging (verhoging) van belastingtarieven dan wel verruiming (beperking) van fiscale aftrekmogelijkheden of een verlaging (verhoging) van de tarieven van de socialenverzekeringspremies.
Loonbijstelling
Tegemoetkoming voor de extra uitgaven van ministeries ten gevolge van loonstijgingen. Deze middelen worden gereserveerd op de aanvullende post.
Materieel beheer
De zorg voor niet-geldelijke zaken vanaf het moment van ontvangst tot aan het moment van afstoting. Onder de niet-geldelijke zaken worden zaken verstaan, niet zijnde geld of geldswaardige papieren, die benodigd zijn voor het functioneren van de rijksdienst, dan wel die door het Rijk in bewaring zijn genomen.
Najaarsnota
Tussentijds overzicht van de lopende begrotingsuitvoering, waarin wordt aangegeven welke wijzigingen optreden ten opzichte van de Vermoedelijke Uitkomsten. De Najaarsnota moet uiterlijk op 1 december van het lopende begrotingsjaar bij de Staten-Generaal worden ingediend.
Nationale Rekeningen
De Nationale Rekeningen is het statistische systeem waarmee de Nederlandse economie in kaart wordt gebracht. Ook wel de Nationale Boekhouding genoemd.
Netto-uitgaven Rijksbegroting in enge zin
Relevante uitgaven en niet-belastingontvangsten van de Rijksbegroting exclusief de uitgaven en niet-belastingontvangsten van de Rijksbegroting die tot de sector Sociale Zekerheid en Arbeidsmarktbeleid of tot de sector Zorg worden gerekend. Tevens worden de relevante uitgaven gecorrigeerd voor enkele incidentele posten.
Netto-uitgaven Sociale Zekerheid en Arbeidsmarkt
De budgetdisciplinesector Sociale Zekerheid en Arbeidsmarktbeleid omvat de sociale zekerheid op de Rijksbegroting, alsmede de uitgaven van de sociale fondsen. Voor de sociale fondsen is het totaal van uitkeringen en administratiekosten relevant. Het bovenwettelijke gedeelte blijft buiten beschouwing.
Netto-uitgaven Zorgsector
De uitgaven die tot het Budgettair Kader Zorg (BKZ) worden gerekend. Het BKZ omvat de via de AWBZ, ZVW en particuliere verzekeraars (voorzover betrekking hebbend op de particulier verzekerde voorzieningen die ook in het ZVW-verzekerde pakket zijn opgenomen) gefinancierde netto-uitgaven. Bij het collectief gefinancierde deel van het BKZ worden de via de particuliere verzekeraars gefinancierde uitgaven niet meegenomen, met uitzondering van de via de omslagbijdrage WTZ gefinancierde uitgaven.
Niet-belastingontvangsten
Alle begrotingsontvangsten van het Rijk die niet tot de belastingen- en premieontvangsten worden gerekend. Het betreft een zeer heterogene groep. Het gaat daarbij vooral om ontvangsten die samenhangen met verleende overheidsdiensten en kredietverlening door het Rijk, sommige ontvangsten die als collectieve lasten worden aangemerkt, de delfstofbaten en bijvoorbeeld incidentele ontvangsten uit de verkoop van staatsdeelnemingen.
Onderuitputting
De netto gerealiseerde uitgaven zijn lager dan begroot.
Prijsbijstelling
Tegemoetkoming voor de extra uitgaven van ministeries ten gevolge van prijsstijgingen. Deze middelen worden gereserveerd op de aanvullende post.
Provinciefonds
Fonds waaruit jaarlijks (algemene) uitkeringen worden gedaan aan de provincies, ter dekking van een deel van hun uitgaven. De jaarlijkse groei van het fonds op basis van de ontwikkeling van de netto- gecorrigeerde rijksuitgaven, wordt het accres genoemd.
Rechtmatigheid
Onder rechtmatigheid wordt verstaan comptabele rechtmatigheid. Comptabele rechtmatigheid houdt in dat een financiële transactie waarvan de uitkomst in het departementale jaarverslag dient te worden verantwoord in overeenstemming is met de begrotingswetten en met de in de Europese regelgeving, de Nederlandse wetten, algemene maatregelen van bestuur en ministeriele regelingen opgenomen bepalingen die de uitkomst van die financiële transactie beïnvloeden.
Rechtspersoon met een Wettelijke Taak (RWT)
Rechtspersonen met een Wettelijke Taak worden geheel of gedeeltelijk met publiek geld bekostigd en oefenen een wettelijke taak uit. RWT's kunnen tevens zelfstandig bestuursorgaan (ZBO) zijn, maar er bestaan ook RWT's die geen ZBO zijn en ZBO's die geen RWT zijn.
Ruilvoetontwikkeling
De ruilvoet is het verschil tussen enerzijds het niveau van prijs nationale bestedingen (pNB) (waarmee het uitgavenkader wordt aangepast), en anderzijds het loon- en prijsniveau waarmee de onderliggende uitgaven daadwerkelijk muteren.
Sociale fondsen
Fondsen waaruit uitkeringen en voorzieningen worden verstrekt krachtens socialeverzekerings wetten. De financiering vindt voor het overgrote deel plaats via sociale premies en rijksbijdragen.
Staatsbalans
Een balans waarin de grootte en de samenstelling van het staatsvermogen wordt weergegeven.
Stabiliteits- en Groeipact
Samenstel van Europese afspraken, waarin de lidstaten van de Europese Unie zich verplichten om op middellange termijn te streven naar een begroting die nabij evenwicht is of een overschot vertoont. In dit kader stellen de lidstaten elk jaar een stabiliteitsprogramma op – een rapportage over de stand van zaken en verwachtingen voor de economie en overheidsfinanciën.
Uitgavenkader
Een jaarlijks uitgavenplafond, waarin de netto-uitgaven (uitgaven minus de niet-belastingontvangsten) voor de kabinetsperiode zijn vastgelegd. Het totaalkader is onderverdeeld in drie deelkaders: Rijksbegroting in enge zin, Sociale Zekerheid en Arbeidsmarkt en het Budgettair Kader Zorg.
Verticale Toelichting
Een verticale toelichting bevat een cijfermatig overzicht van alle veranderingen die zich hebben voorgedaan sinds een vorig rapportagemoment.
Voorjaarsnota
Tussentijds overzicht van de lopende begrotingsuitvoering, waarin wordt aangegeven welke wijzigingen optreden ten opzichte van de Ontwerpbegroting. De Voorjaarsnota moet uiterlijk op 1 juni van het lopende begrotingsjaar bij de Staten-Generaal worden ingediend.
Zelfstandig Bestuursorgaan (ZBO)
Orgaan waaraan de uitoefening van een wettelijke taak is opgedragen, zonder dat er sprake is van (volledige) ondergeschiktheid aan de minister, en die voor de uitoefening van de taak uit collectieve middelen (rijksbijdragen en heffingen) worden gefinancierd.
Lijst van gebruikte afkortingen
| AC | Audit Committee |
| ADR | Auditdienst Rijk |
| AOW | Algemene Ouderdomswet |
| AR | Algemene Rekenkamer |
| ARIV | Algemene Rijksinkoopvoorwaarden |
| AWBZ | Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten |
| AZ | Algemene Zaken |
| BBP | Bruto Binnenlands Product |
| BES | Bonaire, Sint Eustatius en Saba |
| BIR | Baseline Informatiebeveiliging Rijk |
| BKZ | Budgettair Kader Zorg |
| BMKB | Besluit Borgstelling MKB Kredieten |
| BNI | Bruto Nationaal Inkomen |
| BPM | Belasting op personenauto’s en motorrijwielen |
| BPR | Basisadministratie Persoonsgegevens en Reisdocumenten |
| BTW | Belasting Toegevoegde Waarde |
| BZK | Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties |
| CBS | Centraal Bureau voor de Statistiek |
| CEP | Centraal Economisch Plan |
| CIBG | Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg |
| CPB | Centraal Planbureau |
| CRI | Capital Relief Instrument |
| CRR | Commissie Risicoregelingen |
| CVZ | College voor zorgverzekeringen |
| CW | Comptabiliteitswet |
| DGS | Depositogarantiestelsel |
| DHC | Dienst Huurcommissie |
| DNB | De Nederlandsche Bank |
| DPC | Dienst Publiek en Communicatie |
| DRZ | Dienst Roerende Zaken |
| EBF | Elektronisch Bestellen en Factureren |
| EBRD | European Bank for Reconstruction and Development |
| ECB | Europese Centrale Bank |
| EFSF | European Financial Stability Facility |
| EFSM | European Financial Stability Mechanism |
| EIB | European Investment Bank |
| EMU | Economische en Monetaire Unie |
| ESM | European Stability Mechanism |
| ESR | Europees Stelsel van Rekeningen |
| EU | Europese Unie |
| EL&I | Economische Zaken, Landbouw en Innovatie |
| EZ | Economische Zaken |
| FES | Fonds voor Economische Structuurversterking |
| FJR | Financieel Jaarverslag van het Rijk |
| GF | Gemeentefonds |
| GGZ | Geestelijke Gezondheids- en verslavingszorg |
| GO | Garantie Ondernemingsfinanciering |
| HGIS | Homogene groep Internationale Samenwerking |
| HIS | Haagse Inkoopsamenwerking |
| IB | Inkomstenbelasting |
| IBO | Interdepartementaal Beleidsonderzoek |
| ICBR | Interdepartementale Commissie Bedrijfsvoering Rijksdienst |
| ILO | International Labour Organization |
| ILT | Inspectie Leefomgeving en Transport |
| IMF | Internationaal Monetair Fonds |
| IND | Immigratie- en Naturalisatiedienst |
| IPO | Interprovinciaal Overleg |
| IUC | Inkoopuitvoeringscentrum |
| IVW | Inspectie Verkeer en Waterstaat |
| J&G | Jeugd en Gezin |
| KTV | Kastransactieverschillen |
| LNG | Liquified Natural Gas |
| LNV | Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit |
| LTRF | Long Term Refinancing Operation |
| LTRO | Longer-term Refinancing Operations |
| MCN | Mandatory Convertible Note |
| MEP | Milieukwaliteit Elektriciteitsproductie |
| MEV | Macro-Economische Verkenningen |
| MLT | Middellangetermijnverkenning |
| MN | Miljoenennota |
| MRO | Main Refinancing Operations |
| NEa | Nederlandse Emissieautoriteit |
| NHG | Nationale Hypotheek Garantie |
| NJN | Najaarsnota |
| Nza | Nederlandse Zorgautoriteit |
| OESO | Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling |
| OMT | Outright Monetary Transactions |
| OCNL | Octrooicentrum Nederland |
| OCW | Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen |
| OSU | Onderhoudsrapportage Specifieke Uitkeringen |
| PBL | Planbureau voor de Leefomgeving |
| PF | Provinciefonds |
| PGB | Persoonsgebonden budget |
| PSI | Private Sector Involvement |
| RBV | Rijksbegrotingsvoorschriften |
| RGB-eng | Rijksbegroting in enge zin |
| RPE | Regeling Periodiek Evalutieonderzoek |
| RIVM | Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu |
| SGP | Stabiliteits- en Groeipact |
| SMP | Securities Market Programme |
| SPV | Special Purpose Vehicle |
| SSO | Shared Service Organisatie |
| SZA | Sociale Zekerheid en Arbeidsmarkt |
| SZW | Sociale Zaken en Werkgelegenheid |
| TK | Tweede Kamer |
| TTF | Title Transfer Facility |
| UWV | Uitvoeringsinstituut voor Werknemersverzekeringen |
| V&W | Verkeer en Waterstaat |
| VJN | Voorjaarsnota |
| Vpb | Vennootschapsbelasting |
| VROM | Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer |
| VVZ | Volksverzekeringen |
| VWS | Volksgezondheid, Welzijn en Sport |
| WAO | Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering |
| WAKO | Wet Aansprakelijkheid Kernongevallen |
| WE | Waarborgfonds Eigen Woningen |
| WenR | Wonen en Rijksdienst |
| WGA | Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten |
| WNVZ | Werknemersverzekeringen |
| WNT | Wet Normering Topinkomens |
| Wopt | Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens |
| WW | Werkloosheidswet |
| WWB | Wet werk en bijstand |
| WWI | Wonen, Wijken en Integratie |
| ZBC | Zelfstandig Behandelcentrum |
Trefwoordenlijst
ABN Amro 50, 51, 103, 107
Achterborgstelling 43, 44, 46, 47, 48, 49, 110, 112
Agentschap 7, 67, 70, 72, 74, 83, 85, 87, 88, 89, 90, 120, 121, 122, 123
Algemene Rekenkamer 43, 63, 68, 69, 70, 78, 79, 80, 81, 83, 128
Algemene Zaken 91, 92, 117, 128
AOW 43, 45, 57, 61, 95, 128
Arbeidsmarkt 5, 19, 20, 25, 31, 36, 125, 126, 127, 129
Audit Committees 66, 72, 73, 74, 86, 87
Auditdienst 65, 66, 68, 74, 78, 86, 124, 128
Automatische stabilisatie 122
Automatisering 122
AWBZ 37, 126, 128
AZ 36, 89, 128
Batenlastendienst 122
BBP 18, 40, 41, 128
Bedrijfsvoering 7, 9, 65, 66, 68, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75, 76, 84, 86, 87, 122, 123, 129
Bedrijfsvoeringsparagraaf 69
Belastingdienst 70, 85
Beleidsdoorlichting 7, 81, 82, 83, 88, 90, 115, 116, 122, 123
Beleidsevaluatie 80, 81, 83
Beleidsinformatie 7, 65, 69, 80, 83, 123
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties 5, 34, 71, 91, 92, 111, 115, 117, 128
Budgettair Kader Zorg 25, 31, 37, 126, 127, 128
BZK 58, 65, 67, 71, 72, 73, 77, 79, 80, 85, 86, 88, 89, 96, 128
CBS 15, 16, 19, 20, 28, 29, 42, 56, 57, 58, 97, 98, 128
Comptabiliteitswet 72, 73, 78, 81, 83, 84, 128
Consumptie 10, 16, 40, 41
De Nederlandsche Bank 13, 33, 46, 47, 51, 53, 128
Deelnemingen 33, 44, 50, 55, 56, 57, 82, 84, 93, 95, 98, 100, 109, 111, 126
Defensie 5, 34, 70, 80, 86, 87, 91, 92, 94, 95, 115, 116, 117
Dividend 5, 33, 41, 42, 55, 56, 102, 103, 107
Economische crisis 16, 43, 44
Economische groei 14, 15, 16, 17, 18, 19, 25, 26, 30, 37, 45, 59, 61, 64
Economische Zaken 5, 34, 65, 71, 86, 91, 92, 111, 115, 117, 124, 128
EFSF 11, 12, 30, 47, 49, 50, 52, 105, 106, 108, 109, 110, 128
EFSM 11, 109, 110, 128
EMU-saldo 5, 7, 8, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 97, 99, 123, 124
EMU-schuld 7, 8, 20, 21, 22, 25, 28, 29, 30, 97, 124
EMU-tekort 20, 21, 30
ESR 1995 97, 100, 101
EU-fonds 68
Eurogebied 14, 17, 21, 22
Europese aanbestedingsregels 68, 69, 70, 71, 74, 77
Europese Unie 10, 12, 127, 128
Experiment 57, 98
Export 10, 34, 47, 60, 111
EZ 71, 80, 86, 89, 128
Financieel beheer 9, 65, 66, 68, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 76, 77, 79, 84, 88, 124
Financiële crisis 54
Financiële functie 7, 65, 66, 71, 73, 74, 75, 76, 83, 88, 124
Fortis 50, 103, 106, 107, 108
Garantie 7, 14, 33, 43, 44, 46, 47, 48, 49, 51, 52, 53, 54, 55, 57, 58, 64, 90, 93, 95, 97, 100, 103, 104, 105, 107, 108, 109, 110, 111, 128, 129
Gemeente- en provinciefonds 7, 58, 90, 117, 118
Groei 10, 11, 12, 14, 16, 17, 18, 20, 21, 29, 30, 40, 41, 54, 59, 61, 62, 63, 65, 75, 88, 110, 124, 126, 127, 129
Informatiebeveiliging 70, 71, 76, 79, 128
Infrastructuur en Milieu 5, 71, 91, 92, 111, 116
Infrastructuur 34, 63, 91, 92, 95, 100, 101, 111, 114, 117, 124
Inkomsten 4, 5, 7, 10, 25, 26, 27, 32, 37, 38, 39, 42, 45, 59, 98, 102, 117, 122, 124, 129
Inkoopbeheer 70, 76, 77
I&M 71, 80, 86
Koning 91, 92, 117
Kredietcrisis 13, 66, 97, 103, 106, 107, 108
Materieelbeheer 65, 69, 70, 71, 72
MEP 129
Nationale Hypotheekgarantie 47, 49, 96
Nationale Schuld 91, 92, 117
OCW 58, 67, 70, 80, 86, 95, 113, 114, 129
Omzetbelasting 5, 39, 40, 41, 102
Onderuitputting 32, 35, 119, 126
Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 5, 34, 70, 91, 92, 111, 113, 115, 117, 129
Onderwijs 34, 67, 70, 82
Openstaande rechten 93, 94
Overdrachtsbelasting 23, 38, 39, 40, 41, 102
Overheidsbalans 50, 56, 57, 97, 98
Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten 91, 92, 117
Overschrijding 31, 35, 36, 37, 66, 67, 68
P-Direkt 76, 77
Rechtmatigheid 7, 10, 65, 66, 67, 68, 69, 71, 84, 126
Regeldruk 73, 84
Rente 5, 26, 31, 33, 35, 51, 58, 59, 103, 104, 105, 106, 107, 109, 118
Rijksbrede bedrijfsvoering 7, 65, 68, 71, 72, 73, 74, 75, 76, 84, 86
Risicomanagement 59, 86, 87
Saldi begrotingsfondsen 93, 95
Saldi begrotingsreserve 93, 95
Securities 14, 50, 52, 98, 103, 107, 129
Shared Service Centra 84
Shared Service Organisaties 74
SiSa 67, 78, 79
Sociale Zaken en Werkgelegenheid 19, 71, 91, 92, 111, 116, 117, 129
Sociale Zekerheid 5, 25, 31, 118, 125, 126, 127, 129
Staatsbalans 7, 8, 50, 56, 57, 90, 97, 98, 100, 101, 127
Staten-Generaal 91, 92, 94, 117, 125, 127
Subsidiebeheer 70, 71, 76, 77
Subsidies 77, 78, 83, 123
SZW 58, 66, 67, 69, 71, 80, 85, 86, 87, 115, 116, 129
Toezicht 11, 12, 54, 58, 66, 70, 71, 73, 74, 75, 76, 79, 85, 86, 87
Toleranties 65, 66, 68
Uitgavenkaders 35, 45, 59, 118
Uitkering 27, 34, 35, 36, 42, 45, 51, 58, 59, 67, 71, 76, 78, 79, 104, 109, 117, 124, 126, 127, 129
Verantwoord Begroten 65, 80, 81, 83
Volksgezondheid, Welzijn en Sport 70, 91, 92, 111, 116, 117, 130
Voorhangprocedure 84
Voorschotten 67, 69, 70, 74, 93, 95
VWS 58, 67, 70, 77, 80, 85, 86, 87, 88, 89, 120, 130
WAO 36, 130
Werkgelegenheid 12, 19, 39, 40
Werkloosheid 26, 36, 130
Wonen en Rijksdienst 65, 66, 72, 73, 74, 85, 130
WW 36, 45, 118, 130
Zorg 5, 11, 20, 23, 25, 29, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 41, 42, 43, 45, 48, 59, 61, 62, 65, 71, 73, 74, 75, 82, 84, 85, 88, 110, 112, 116, 120, 125, 126, 128, 129
Zorguitgaven 27, 37, 45, 61, 62