| (in miljoenen euro) | MN 2016 | FJR 2016 | Verschil | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | De Koning | 41 | 41 | 1 |
| 2A | Staten-Generaal | 140 | 143 | 4 |
| 2B | Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten | 109 | 115 | 5 |
| 3 | Algemene Zaken | 63 | 59 | – 4 |
| 4 | Koninkrijksrelaties | 257 | 297 | 39 |
| 5 | Buitenlandse Zaken | 9.045 | 10.106 | 1.062 |
| 6 | Veiligheid en Justitie | 11.457 | 13.192 | 1.735 |
| 7 | Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties | 683 | 903 | 220 |
| 8 | Onderwijs, Cultuur en Wetenschap | 36.853 | 38.696 | 1.842 |
| 9A | Nationale Schuld (Transactiebasis) | 9.150 | 9.094 | – 56 |
| 9B | Financiën | 6.831 | 9.968 | 3.136 |
| 10 | Defensie | 8.234 | 8.242 | 8 |
| 12 | Infrastructuur en Milieu | 8.176 | 7.891 | – 285 |
| 13 | Economische Zaken | 4.905 | 5.056 | 151 |
| 15 | Sociale Zaken en Werkgelegenheid | 31.767 | 31.664 | – 103 |
| 16 | Volksgezondheid, Welzijn en Sport | 14.557 | 15.193 | 636 |
| 17 | Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking | 2.687 | 2.885 | 199 |
| 18 | Wonen en Rijksdienst | 3.760 | 4.209 | 448 |
| 50 | Gemeentefonds | 27.339 | 28.125 | 786 |
| 51 | Provinciefonds | 2.160 | 2.494 | 333 |
| 55 | Infrastructuurfonds | 5.784 | 5.238 | – 546 |
| 58 | Diergezondheidsfonds | 31 | 32 | 1 |
| 60 | Accres Gemeentefonds | 247 | 0 | – 247 |
| 61 | Accres Provinciefonds | 26 | 0 | – 26 |
| 64 | BES-fonds | 33 | 42 | 9 |
| 65 | Deltafonds | 1.211 | 1.147 | – 64 |
| AP | Aanvullende Posten | 2.742 | 0 | – 2.742 |
| 90 | Consolidatie | – 6.375 | – 6.026 | 349 |
| HgIS | Internationale Samenwerking1 | (4.926) | (5.342) | (416) |
| Totaal | 181.913 | 188.806 | 6.893 |
| (in miljoenen euro) | MN 2016 | FJR 2016 | Verschil | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | De Koning | 0 | 0 | 0 |
| 2A | Staten-Generaal | 5 | 5 | 0 |
| 2B | Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten | 6 | 6 | 0 |
| 3 | Algemene Zaken | 7 | 7 | 0 |
| 4 | Koninkrijksrelaties | 36 | 58 | 21 |
| 5 | Buitenlandse Zaken | 2.468 | 1.239 | – 1.228 |
| 6 | Veiligheid en Justitie | 1.517 | 2.375 | 858 |
| 7 | Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties | 42 | 206 | 164 |
| 8 | Onderwijs, Cultuur en Wetenschap | 1.337 | 1.318 | – 19 |
| 9A | Nationale Schuld (Transactiebasis) | 7.068 | 15.335 | 8.267 |
| 9B | Financiën | 3.104 | 9.217 | 6.112 |
| 10 | Defensie | 269 | 373 | 104 |
| 12 | Infrastructuur en Milieu | 212 | 210 | – 2 |
| 13 | Economische Zaken | 6.783 | 3.197 | – 3.586 |
| 15 | Sociale Zaken en Werkgelegenheid | 1.724 | 1.872 | 148 |
| 16 | Volksgezondheid, Welzijn en Sport | 175 | 1.011 | 837 |
| 17 | Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking | 188 | 252 | 64 |
| 18 | Wonen en Rijksdienst | 629 | 955 | 326 |
| 50 | Gemeentefonds | 0 | 0 | 0 |
| 55 | Infrastructuurfonds | 5.784 | 5.581 | – 203 |
| 58 | Diergezondheidsfonds | 31 | 30 | – 1 |
| 65 | Deltafonds | 1.211 | 1.215 | 4 |
| AP | Aanvullende Posten | 1 | 0 | – 1 |
| 90 | Consolidatie | – 6.375 | – 6.026 | 349 |
| HgIS | Internationale Samewerking1 | (263) | (401) | (138) |
| Totaal | 26.223 | 38.437 | 12.214 |
In het Nederlandse begrotingsbeleid worden bij de start van een kabinetsperiode de uitgaven en niet-belastingontvangsten ingekaderd onder het uitgavenkader. Het uitgavenkader geldt als uitgavenplafond en geeft daarmee de hoogte aan van de maximale jaarlijkse netto uitgaven gedurende de kabinetsperiode. Het uitgavenkader is verdeeld in drie deelkaders: het kader Rijksbegroting in enge zin (Rbg-eng), het kader Sociale Zekerheid en Arbeidsmarkt (SZA) en het Budgettair Kader Zorg (BKZ). Tabel 5.3 maakt de aansluiting tussen de begrotingsgefinancierde uitgaven (tabel 5.1) en niet-belastingontvangsten (tabel 5.2) enerzijds en de verdeling hiervan over de deelkaders anderzijds. De tabellen 5.4 tot en met 5.6 geven de opbouw van de uitgaven onder de drie deelkaders weer en laten ook het verschil zien tussen de uitgavenraming bij Miljoenennota 2016 en de realisatie bij het Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016. Tabel 5.7 geeft een overzicht van de netto begrotingsgefinancierde uitgaven die niet vallen onder het uitgavenkader.
| (in miljoenen euro) | MN 2016 | FJR 2016 | Verschil | |
|---|---|---|---|---|
| Uitgaven begrotingen (zie tabel 5.1) | 181.913 | 188.806 | 6.893 | |
| Niet-belastingontvangsten begrotingen (zie tabel 5.2) | 26.223 | 38.437 | 12.214 | |
| Netto begrotingsgefinancierde uitgaven | 155.689 | 150.369 | – 5.321 | |
| waarvan Rijksbegroting in enge zin (zie tabel 5.4) | 108.135 | 110.575 | 2.440 | |
| waarvan Sociale Zekerheid en Arbeidsmarktbeleid (zie tabel 5.5) | 20.375 | 20.412 | 36 | |
| waarvan Budgettair Kader Zorg (zie tabel 5.6) | 7.125 | 7.299 | 174 | |
| waarvan Niet relevant voor het uitgavenkader (zie tabel 5.7) | 20.054 | 12.083 | – 7.971 | |
| (in miljoenen euro) | MN 2016 | FJR 2016 | Verschil | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | De Koning | 41 | 41 | 1 |
| 2A | Staten-Generaal | 134 | 138 | 4 |
| 2B | Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten | 104 | 109 | 5 |
| 3 | Algemene Zaken | 56 | 53 | – 4 |
| 4 | Koninkrijksrelaties | 94 | 89 | – 6 |
| 5 | Buitenlandse Zaken | 6.577 | 8.867 | 2.290 |
| 6 | Veiligheid en Justitie | 9.940 | 10.817 | 877 |
| 7 | Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties | 641 | 747 | 106 |
| 8 | Onderwijs, Cultuur en Wetenschap | 34.106 | 35.460 | 1.354 |
| 9A | Nationale Schuld (Transactiebasis) | 19 | 11 | – 8 |
| 9B | Financiën | 4.576 | 4.968 | 391 |
| 10 | Defensie | 7.865 | 7.755 | – 110 |
| 12 | Infrastructuur en Milieu | 8.154 | 7.831 | – 323 |
| 13 | Economische Zaken | 4.448 | 4.455 | 7 |
| 15 | Sociale Zaken en Werkgelegenheid | 587 | 448 | – 139 |
| 16 | Volksgezondheid, Welzijn en Sport | 2.326 | 2.260 | – 67 |
| 17 | Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking | 2.515 | 2.649 | 134 |
| 18 | Wonen en Rijksdienst | 3.131 | 3.253 | 122 |
| 50 | Gemeentefonds | 17.908 | 18.499 | 591 |
| 51 | Provinciefonds | 2.160 | 2.494 | 333 |
| 55 | Infrastructuurfonds | 0 | – 343 | – 343 |
| 58 | Diergezondheidsfonds | 0 | 0 | 0 |
| 60 | Accres Gemeentefonds | 247 | 0 | – 247 |
| 61 | Accres Provinciefonds | 26 | 0 | – 26 |
| 64 | BES-fonds | 33 | 42 | 9 |
| 65 | Deltafonds | 0 | – 68 | – 68 |
| AP | Aanvullende Posten | 2.445 | 0 | – 2.445 |
| HgIS | Internationale Samenwerking1 | (4.663) | (4.940) | (278) |
| Totaal netto uitgaven Rijksbegroting in enge zin | 108.135 | 110.575 | 2.440 |
| (in miljoenen euro) | MN 2016 | FJR 2016 | Verschil | |
|---|---|---|---|---|
| 15 | Sociale Zaken en Werkgelegenheid | 17.400 | 17.650 | 250 |
| 50 | Gemeentefonds | 2.715 | 2.761 | 47 |
| AP | Aanvullende Posten | 260 | 0 | – 260 |
| Netto begrotingsgefinancierde uitgaven | 20.375 | 20.412 | 36 | |
| 40 | Sociale Verzekeringen | 57.103 | 56.195 | – 908 |
| Netto premie-uitgaven | 57.103 | 56.195 | – 908 | |
| Netto uitgaven kader SZA | 77.478 | 76.607 | – 872 |
| (in miljoenen euro) | MN 2016 | FJR 2016 | Verschil | |
|---|---|---|---|---|
| 16 | Volksgezondheid, Welzijn en Sport | 404 | 434 | 30 |
| 50 | Gemeentefonds | 6.716 | 6.865 | 149 |
| AP | Aanvullende Posten | 5 | 0 | – 5 |
| Netto begrotingsgefinancierde uitgaven | 7.125 | 7.299 | 174 | |
| 41 | Premiegefinancierde uitgaven zorg | 60.716 | 58.806 | – 1.911 |
| Netto premie-uitgaven | 60.716 | 58.806 | – 1.911 | |
| Netto uitgaven kader BKZ | 67.841 | 66.105 | – 1.737 |
| (in miljoenen euro) | MN 2016 | FJR 2016 | Verschil |
|---|---|---|---|
| Gasbaten (kasbasis, exclusief VPB) | – 5.700 | – 1.927 | 3.773 |
| Rentelasten | 7.757 | 7.215 | – 542 |
| Rente-ontvangsten swaps | – 1.622 | – 1.086 | 536 |
| Opbrengst beëindigen renteswaps | 0 | – 5.371 | – 5.371 |
| Rijksbijdragen aan de sociale fondsen | 20.375 | 20.098 | – 277 |
| Zorgtoeslag | 4.383 | 4.208 | – 175 |
| Studieleningen | 1.409 | 1.916 | 507 |
| Klimaatverandering en luchtkwaliteit (ETS) | – 189 | – 143 | 46 |
| SDE+ | – 494 | – 421 | 73 |
| Kasbeheer | – 4.083 | – 7.010 | – 2.926 |
| Netto-verkoop staatsbezit | 0 | – 3.233 | – 3.233 |
| Netto-opbrengsten interventies financiële sector | – 458 | – 924 | – 466 |
| Crisisgerelateerde- en vermogenswinst DNB | – 548 | – 122 | 426 |
| ESM | 0 | 0 | 0 |
| Diverse leningen | – 16 | – 66 | – 50 |
| Landbouw- en overige bestemmingsheffingen | – 123 | – 125 | – 2 |
| Werkgeversbijdrage kinderopvang | – 1.092 | – 1.111 | – 20 |
| Overig | 455 | 184 | – 271 |
| Totaal netto niet-relevante uitgaven | 20.054 | 12.083 | – 7.971 |
De tabellen 5.8 tot en met 5.11 tonen per budgetdisciplinesector het verschil in uitgaventoetsing tussen het vaststellen van het uitgavenkader ten tijde van de Begrotingsafspraken 2014 en de realisatie van het Financieel Jaarverslag van het Rijk 2016. De tabellen tonen eerst de bepaling van de reële uitgavenkaders. De reële uitgavenkaders worden bepaald door de ramingen ten tijde van de begrotingsafspraken te defleren met de prijsontwikkeling van de Nationale Bestedingen (NB-deflator). Vervolgens wordt weergegeven hoe de uitgaven zich verhouden tot het uitgavenkader in lopende prijzen. Het uitgavenkader in lopende prijzen wordt bepaald door het reële uitgavenkader te corrigeren voor de deflator. Daarnaast wordt gecorrigeerd voor overboekingen tussen het kader Rijksbegroting in enge zin enerzijds, en de sector Sociale Zekerheid en Arbeidsmarkt en de sector Zorg anderzijds. Ook wordt gecorrigeerd voor statistische factoren.
| (in miljoenen euro; min is onderschrijding) | MN2016 | FJR 2016 | Verschil |
|---|---|---|---|
| 1. Raming uitgaven bij Begrotingsafspraken 2014 | 108.554 | 108.554 | |
| 2. NB-deflator ten tijde van MLT 2013–2017 / Begrotingsafspraken 2014 | 1,0680 | 1,0680 | |
| 3. Reëel kader | 101.642 | 101.642 | |
| 4. NB-deflator | 1,0461 | 1,0378 | – 0,0083 |
| 5. Overboekingen | 117 | 362 | 245 |
| 6. Statistisch | 350 | 3.198 | 2.847 |
| 7. Uitgavenkader RBG-eng in lopende prijzen (3*4+5+6) | 106.794 | 109.046 | 2.252 |
| 8. Actuele ramingen uitgaven | 108.135 | 110.575 | 2.440 |
| 9. Over/onderschrijding kader RBG-eng (8–7) | 1.341 | 1.530 | 188 |
| (in miljoenen euro; min is onderschrijding) | MN2016 | FJR 2016 | Verschil | |
|---|---|---|---|---|
| 1. Raming uitgaven bij Begrotingsafspraken 2014 | 84.251 | 84.251 | ||
| 2. NB-deflator ten tijde van MLT 2013–2017 / Begrotingsafspraken 2014 | 1,0680 | 1,0680 | ||
| 3. Reëel kader | 78.886 | 78.886 | ||
| 4. NB-deflator | 1,0461 | 1,0378 | – 0,0083 | |
| 5. Overboekingen | – 15 | – 168 | – 154 | |
| 6. Statistisch | – 4.456 | – 4.314 | 143 | |
| 7. Uitgavenkader SZA in lopende prijzen (3*4+5+6) | 78.050 | 77.387 | – 663 | |
| 8. Actuele ramingen uitgaven | 77.478 | 76.607 | – 872 | |
| waarvan begrotingsgefinancierd | 20.375 | 20.412 | 36 | |
| waarvan premiegefinancierd | 57.103 | 56.195 | – 908 | |
| 9. Over/onderschrijding kader SZA (8–7) | – 572 | – 780 | – 208 | |
| (in miljoenen euro; min is onderschrijding) | MN2016 | FJR 2016 | Verschil | |
|---|---|---|---|---|
| 1. Raming uitgaven bij Begrotingsafspraken 2014 | 70.105 | 70.105 | ||
| 2. NB-deflator ten tijde van MLT 2013–2017 / Begrotingsafspraken 2014 | 1,0680 | 1,0680 | ||
| 3. Reëel kader | 65.641 | 65.641 | ||
| 4. NB-deflator | 1,0461 | 1,0378 | – 0,0083 | |
| 5. Overboekingen | – 102 | – 194 | – 92 | |
| 6. Statistisch | 0 | 0 | 0 | |
| 7. BKZ in lopende prijzen (3*4+5+6) | 68.564 | 67.929 | – 634 | |
| 8. Actuele ramingen uitgaven | 67.841 | 66.105 | – 1.737 | |
| waarvan begrotingsgefinancierd | 7.125 | 7.299 | 174 | |
| waarvan premiegefinancierd | 60.716 | 58.806 | – 1.911 | |
| 9. Over/onderschrijding BKZ (8–7) | – 722 | – 1.825 | – 1.102 | |
| (in miljoenen euro; min is onderschrijding) | MN2016 | FJR 2016 | Verschil |
|---|---|---|---|
| 1. Reëel kader | 246.170 | 246.170 | 0 |
| 2. NB-deflator | 1,0461 | 1,0378 | – 0,0083 |
| 3. Overboekingen | 0 | 0 | 0 |
| 4. Statistisch | – 4.106 | – 1.116 | 2.990 |
| 5. Totaal kaders in lopende prijzen (1*2+3+4) | 253.408 | 254.362 | 954 |
| 6. Actuele ramingen uitgaven | 253.455 | 253.287 | – 168 |
| 7. Over/onderschrijding totaal uitgavenkader (6–5) | 47 | – 1.075 | – 1.122 |
| (in miljoenen euro) | MN 2016 | FJR 2016 | Verschil |
|---|---|---|---|
| Ktv belastingen | 490 | 1.691 | 1.202 |
| Ktv aardgas | – 400 | 273 | 673 |
| Kasbeheer | – 4.133 | – 8.480 | – 4.346 |
| Rente-ontvangsten swaps | – 1.622 | – 1.086 | 536 |
| Beëindiging renteswaps | 0 | – 5.371 | – 5.371 |
| Verkoop staatsbezit | 0 | – 5.696 | – 5.696 |
| Studieleningen | – 573 | – 584 | – 10 |
| Ktv's en financiële transacties niet-belastingontvangsten | – 6.729 | – 20.943 | – 14.214 |
| Kasbeheer | 50 | 1.470 | 1.420 |
| Aankoop staatsbezit | 0 | 2.463 | 2.463 |
| EU afdrachten | 0 | 2.651 | 2.651 |
| OV-jaarkaart | 0 | 791 | 791 |
| Studieleningen | 1.984 | 2.501 | 517 |
| Overige ktv's en financiële transacties | 527 | 441 | – 85 |
| Ktv's en financiële transacties uitgaven | 2.560 | 10.318 | 7.757 |
| Ktv's en financiële transacties netto uitgaven | – 4.168 | – 10.625 | – 6.457 |
| Totaal ktv's en financiële transacties | – 3.679 | – 8.934 | – 5.255 |
De aardgasbaten worden met name beïnvloed door de productie van aardgas, de hoogte van de olieprijs en de euro/dollarkoers. De olieprijs is van belang, omdat de prijs van aardgas is gerelateerd aan de prijs van olie in dollars. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de aardgasbaten. De tabel laat zien dat de aardgasbaten niet alleen op kasbasis, maar ook op transactiebasis worden geregistreerd. Dit wordt gedaan omdat het EMU-saldo – volgens Europese systematiek – wordt berekend op transactiebasis, terwijl de Rijksbegroting in enge zin op kasbasis wordt opgesteld.6 Conform het trendmatig begrotingsbeleid hebben mee- of tegenvallende gasbaten geen effect op het uitgaven- of lastenkader, maar leiden ertoe dat het EMU-saldo verbetert dan wel verslechtert.
| (in miljoenen euro) | MN 2016 | FJR 2016 | Verschil |
|---|---|---|---|
| Olieprijs (in dollars) | 60 | 44 | – 16 |
| Beursprijs TTF-gas (eurocent per kubieke meter) | 20 | 14 | – 7 |
| Euro/dollarkoers (in dollars) | 1,09 | 1,11 | 0,02 |
| Productie (x miljard kubieke meter) | 61 | 49 | – 12 |
| Niet-belastingontvangsten | 5.700 | 1.927 | – 3.773 |
| Vennootschapsbelasting | 750 | 200 | – 550 |
| Totaal op kasbasis | 6.450 | 2.127 | – 4.323 |
| Niet-belastingontvangsten | 400 | – 273 | – 673 |
| Vennootschapsbelasting | 0 | 50 | 50 |
| Totaal kas-transverschil (ktv) | 400 | – 223 | – 623 |
| Niet-belastingontvangsten | 5.300 | 2.200 | – 3.100 |
| Vennootschapsbelasting | 750 | 150 | – 600 |
| Totaal op transactiebasis | 6.050 | 2.350 | – 3.700 |