Uitgaven

Mee-en tegenvallers

Sociale Zekerheid

Algemene Ouderdomswet (AOW)

De uitkeringslasten voor de AOW zijn lager uitgekomen dan verwacht, voornamelijk vanwege hogere sterfte als gevolg van corona.

Algemene Ouderdomswet (AOW) loon- en prijsontwikkeling (LPO) 2020

Als gevolg van de overzetting naar prijzen 2020 ontstaat er een meevaller op de AOW. De raming van de nominale ontwikkeling in 2020 bleek te hoog te zijn ingeschat.

Inkomensvoorziening Volledig duurzaam Arbeidsongeschikten (IVA)

De uitkeringslasten voor de IVA zijn in 2020 lager uitgevallen dan verwacht. Dit komt door een lager dan verwacht aantal uitkeringen.

Compensatie Transitievergoeding bij Langdurige Arbeidsongeschiktheid (CTVLAO)

Sinds 1-7-2015 moeten werkgevers een transitievergoeding bij ontslag betalen. Deze regeling compenseert werkgevers voor betaalde transitievergoeding bij ontslag vanwege langdurige arbeidsongeschiktheid van de werknemer. De regeling is per april 2020 in werking getreden. Het grootste deel van deze tegenvaller (201 miljoen euro) heeft betrekking op het terugwerkende krachtgedeelte van de regeling (periode juli 2015 – april 2020). Inhoudelijk worden deze hoger dan verwachte uitgaven verklaard doordat het gemiddelde dienstverband bij ontslag en daarmee de gemiddelde hoogte van de gecompenseerde transitievergoedingen aanzienlijk hoger was dan geraamd; het gemiddelde salaris was juist wat lager dan verwacht. Ten tijde van het opstellen van de Begroting 2020 waren aannames gedaan over het gemiddelde dienstverband, omdat er nog geen realisatiecijfers beschikbaar waren.

Ziektewet (ZW)

De uitkeringslasten ZW komen 260 miljoen euro hoger uit dan begroot. Een belangrijke verklaring voor de hogere ZW-uitgaven zijn de gevolgen van het coronavirus, waardoor het beroep op de ZW hoger uitvalt dan van tevoren werd verwacht. Vanwege het urgente belang van de volksgezondheid is met UWV afgesproken dat zogeheten vangnetters die vanwege quarantaine niet kunnen werken, aanspraak kunnen maken op een ZW-uitkering. Het gaat om werknemers die geen werkgever (meer) hebben, zoals uitzendkrachten en eindedienstverbanders. Door de ombuiging van de conjunctuur zijn er bovendien meer werklozen die bij ziekte een beroep doen op de ZW. Daarnaast is het aantal ZW-uitkeringen bij zwangerschappen hoger dan verwacht.

Diversen

Deze post bevat diverse mee- en tegenvallers onder uitgavenplafond Sociale Zekerheid. Ten opzichte van Begroting 2020 zijn er lager dan verwachte uitkeringslasten op de Algemene nabestaandenwet (Anw), op de arbeidsongeschiktheidsregelingen, op de Wet Arbeid en Zorg (WAZO) en op de uitvoeringskosten van het UWV. Verder wordt elk jaar het bekostigingsmodel van het UWV (het Lightmodel) herijkt. Deze herijking heeft geleid tot een budgetneutrale schuif tussen premie- en begrotingsgefinancierde uitvoeringskosten.

Beleidsmatige mutaties

Sociale Zekerheid

Impact Wet arbeidsmarkt in balans (WAB) transitievergoeding

Per 1 januari 2020 is de Wet arbeidsmarkt in balans (WAB) ingegaan. Als gevolg hiervan daalt de gemiddelde hoogte van de transitievergoeding en daarmee het te compenseren bedrag aan transitievergoeding bij langdurige arbeidsongeschiktheid. De impact van de WAB is groter dan eerder voorzien. Dit leidt tot een besparing van 34 miljoen in 2020.

Uitvoeringskosten UWV als gevolg van corona

De grote stijging van de WW heeft geleid tot veel extra werkzaamheden bij het UWV waarvoor UWV volgens de reguliere systematiek geen compensatie ontvangt. Om UWV tegemoet te komen in de gemaakte kosten in 2020 voor extra werkzaamheden en frictiekosten als gevolg van corona wordt budget beschikbaar gesteld. Dit wordt aan de premiezijde beschikbaar gesteld.

Diversen

Deze post betreft voornamelijk kasschuiven voor plafond Sociale Zekerheid voor de uitvoeringskosten UWV, onder andere voor de implementatie van de wet Vereenvoudiging beslagvrije voet en handhavingscapaciteit. Daarnaast zijn bij de wetsbehandeling vereenvoudiging Wajong in de Eerste Kamer een aantal toezeggingen gedaan met budgettaire gevolgen en wordt op verzoek van motie Oomen-Ruijten een regeling getroffen voor de groep die werkt en vanwege inwerkingtreding van het wetsvoorstel niet de mogelijkheid heeft om in de voortgezette werkregeling te stromen. De regeling Oomen wordt gedekt door middel van een verlaging van de AO-tegemoetkoming.

Technische mutaties

Sociale Zekerheid

Nominale ontwikkeling

Deze mutatie betreft een aanpassing in de geraamde nominale ontwikkeling (de geraamde aanpassing toekomstige uitkeringshoogten aan verwachte loon- en prijsontwikkeling) onder het uitgavenplafond Sociale Zekerheid als gevolg van de ramingen van het CPB van loon- en prijsontwikkeling en als gevolg van mutaties in uitgavenramingen binnen de Sociale Zekerheid.

Werkloosheidswet (WW)

De WW-uitgaven komen honderden miljoenen euro’s hoger uit als gevolg van de coronacrisis. Door de contact-beperkende maatregelen is een deel van de economie hard geraakt. Hierdoor is het WW-bestand opgelopen in 2020. Daarentegen valt de gemiddelde uitkeringshoogte over 2020 voorlopig lager uit dan verwacht. Dat komt doordat de instroom wat jonger was dan normaal. Jongeren verdienen gemiddeld genomen minder, en dus is hun WW-uitkering ook lager.

Diversen

Bevat diverse technische mutaties onder uitgavenplafond Sociale Zekerheid. Hieronder vallen een overboeking naar Financiën voor de vergoeding van de uitvoeringskosten van de Belastingdienst voor premiedifferentiatie, een overboeking naar BZK en een interne overboeking van budget voor de implementatie van de Wet Vereenvoudiging Beslagvrije Voet (VBVV). Overboekingen naar andere departementen zijn een technische mutatie waarvoor het uitgavenplafond Sociale zekerheid wordt gecorrigeerd. Daarnaast is er een plafondmutatie voor de ziektewet (ZW) doordat minder werkgevers eigenrisicodrager zijn voor de ziektewet en dus premies gaan betalen. Hierdoor komen meer uitzendkrachten in aanmerking voor een ZW-uitkering. Omwille hiervan is het uitgavenplafond verhoogd, gelijktijdig met een verhoging van het inkomstenkader.

Niet-belastingontvangsten

Technische mutaties

Sociale Zekerheid

Diversen

De overheid is eigenrisicodrager voor de WW. Het UWV verstrekt WW-uitkeringen aan voormalige overheidswerknemers en verhaalt deze uitkeringen vervolgens op de betrokken overheidswerkgever. In 2020 heeft er minder verhaal plaatsgevonden dan verwacht.