Ten opzichte van 2023 zijn de totale belasting- en premieontvangsten endogeen (dus gecorrigeerd voor beleid) gestegen met 5,5%. Dit is iets lager dan de groei van het nominale bbp in 2024: 6,1%. Tabel 2.2.2.1 geeft deze horizontale, endogene ontwikkeling weer per belastingsoort.
2024 | |
|---|---|
Indirecte belastingen | 5,4% |
Invoerrechten | 1,1% |
Omzetbelasting | 3,8% |
Belasting op personenauto's en motorrijwielen | 4,1% |
Accijnzen | 1,1% |
Overdrachtsbelasting | 24,9% |
Assurantiebelasting | 7,3% |
Motorrijtuigenbelasting | 7,3% |
Belastingen op een milieugrondslag | 30,4% |
Verbruiksbelasting van alcoholvrije dranken e.a. | ‒ 23,9% |
Belasting op zware motorrijtuigen | ‒ 2,5% |
Bankbelasting | ‒ 1,6% |
Inframarginale heffing | 0,0% |
Directe belastingen en premie volksverzekeringen | 4,2% |
Loon- en inkomensheffing | 5,9% |
Dividendbelasting | 17,6% |
Kansspelbelasting | 0,9% |
Vennootschapsbelasting | ‒ 3,9% |
Bronbelasting op rente en royalty's | 13,1% |
Schenk- en erfbelasting | 13,3% |
Overige belastingontvangsten | ‒ 5,1% |
Totaal belastingen en premie volksverzekeringen | 4,7% |
Premies werknemersverzekeringen | 8,7% |
Totaal belasting- en premieontvangsten | 5,5% |
Nominale groei bbp | 6,1% |
De totale kostprijsverhogende belastingen groeiden in 2023 met 5,4%. Veruit de belangrijkste belastingsoort in deze categorie is de omzetbelasting (btw), die endogeen groeit met 3,8%, overeenkomstig de relatief beperkte bijdrage van de particuliere consumptie in 2024. Opvallende ontwikkelingen bij budgettair minder omvangrijke belastingen zijn zichtbaar in de overdrachtsbelasting, de belastingen op milieugrondslag, en de verbruiksbelasting. In 2024 was sprake van een forse prijsstijging van woningen en ook het aantal verkochte woningen nam toe (zie tabel 2.2.1.4). Dit leidt tot een grote endogene groei van de overdrachtsbelasting. De belasting op een milieugrondslag groeit in 2024 stevig: dit wordt gedreven door de energiebelasting. Deels is hierbij sprake van een simpel effect van jaarlijkse indexatie van tarieven. Die indexatie is in 2024 namelijk relatief groot. Maar deze groei in 2024 volgt ook op een jaar (2023) waarin de endogene ontwikkeling juist sterk negatief was. Deels lijkt in 2024 dan ook sprake van een correctie op deze eerdere krimp. De tarieven voor de verbruiksbelasting zijn in 2024 relatief sterk verhoogd. De opbrengst is in 2024 echter niet voor het volledige geraamde bedrag meegegroeid. Dit verschil vertaalt zich in een negatieve endogene ontwikkeling. Het is niet vast te stellen of deze negatieve endogene ontwikkeling een direct gevolg is van een afwijkend effect van de verhoging van de tarieven dan vooraf geraamd, of van een andere endogene ontwikkeling.
De directe belastingen en de premies volksverzekeringen namen in 2024 endogeen met 4,2% toe ten opzichte van 2023. Ook dit blijft iets achter bij de groei van het bbp. Hierbij vallen de ontwikkeling van de dividendbelasting en de vennootschapsbelasting op. Bij de dividendbelasting is sprake van een beperktere terugval van de ontvangsten in 2024 dan werd verwacht op basis van het grote anticipatie-effect eind 2023. Daarnaast is de winstontwikkeling bij Nederlandse (groot)bedrijven de afgelopen jaren sterk geweest. Dit draagt bij aan een hogere groei van de ontvangsten uit de dividendbelasting. In 2024 is de endogene groei van de vennootschapsbelasting juist negatief, en dit verklaart de achterblijvende groei van de directe belastingen ten opzichte van het bbp. Dit heeft een grotendeels technische achtergrond. Voor de vennootschapsbelasting wordt het gerapporteerde bedrag voor het EMU-saldo namelijk bepaald op kasbasis, en niet op transactiebasis. Hoewel de ontvangsten van de vennootschapsbelasting jaarlijks toenemen op transactiebasis, hand in hand met toenemende winsten, is in 2024 sprake van een krimp in de ontvangsten op kasbasis. Dit komt door verandering in het onderliggende kaspatroon waarop bedrijven belasting afgedragen. De daling in 2024 van de kasontvangsten is (deels) een correctie van de hoge stijging in voorgaande jaren.
Tot slot steeg de opbrengst van de premies werknemersverzekeringen in 2024 ten opzichte van een jaar eerder met 8,7%. Evenals bij de loonheffing hangt de ontwikkeling van premies werknemersverzekeringen vooral samen met de werkgelegenheid en de lonen.