De Douane houdt toezicht op de vele goederen die via ons land de Europese Unie binnenkomen en uitgaan. De Douane heft in en int daarbij douanerechten en belastingen en gaat na of de goederen voldoen aan diverse wettelijke eisen op het gebied van veiligheid, gezondheid, economie, klimaat en milieu. Verboden en ongewenste goederen worden aan de grens gestopt. In het binnenland heft en int de Douane accijns en verbruiksbelasting. Bij de uitvoering van haar werkzaamheden zorgt de Douane ervoor dat de bonafide handel wordt zo veel als mogelijk wordt gefaciliteerd, bijvoorbeeld door het beperken van logistiek oponthoud. Met haar werk draagt de Douane bij aan de bescherming van een gezond, veilig, leefbaar en welvarend Nederland en Europa.
Kortweg bestaat de opdracht van de Nederlandse Douane uit de ABC-doelen:
– Afdracht: zorgen dat opbrengsten zo juist, tijdig en volledig mogelijk zijn;
– Beschermen: de samenleving zo goed mogelijk beschermen tegen onveilige en ongewenste goederen;
– Concurrentiepositie: bijdragen aan het versterken van de concurrentiepositie van de Europese Unie.
De minister van Financiën is verantwoordelijk voor en heeft een regisserende rol op het terrein van het beleid en de wet- en regelgeving inzake douaneformaliteiten en douanerechten. Dit is hoofdzakelijk Europese wet- en regelgeving. Daarnaast is de minister verantwoordelijk voor de wet- en regelgeving inzake binnenlandse accijnzen en verbruiksbelastingen en de uitvoering van het Carbon Border Adjustment Mechanism.
Op grond van het Douanewetboek van de Unie, Europese verordeningen, de Algemene douanewet en andere nationale wet- en regelgeving handhaaft de Douane fiscale en niet-fiscale wet- en regelgeving.
Met de uitvoering van de reguliere taken en door samenwerking met ketenpartners draagt de Douane bij aan de integrale aanpak van ondermijning. Het doel is hierbij om barrières op te werpen tegen ondermijnende (drugs)criminaliteit van productiegebieden van drugs in het buitenland tot afzetmarkten in de EU.
De minister bevordert via de inzet van de Douane de naleving van wet- en regelgeving. Dit gebeurt door het leveren van passende en faciliterende dienstverlening door bijvoorbeeld zorg te dragen voor een goed werkend aangiftesysteem. Maar ook door processen juist en tijdig uit te voeren, door adequaat toezicht uit te oefenen en door naleving te stimuleren en waar nodig deze naleving bestuurs- of strafrechtelijk af te dwingen.
Strategie Douane
De ambitie van de Douane is om tot de beste douanediensten ter wereld te behoren, die door slim te werken legale handel optimaal faciliteert, de samenleving adequaat beschermt, en douanerechten, accijnzen en andere belastingen volgens de wetgeving correct heft en int.
Deze ambitie wordt langs drie doelstellingen opgepakt:
– Sturen op maatschappelijke effecten: om toekomstige verdere taakuitbreidingen het hoofd te bieden onderzoekt de Douane op welke manier de meeste meerwaarde kan worden gecreëerd voor burgers en bedrijven.
– Realiseren van de digitale transformatie: de inzet op de benodigde digitale transformatie gaat bijdragen aan efficiëntere inzet van het personeel en een meer actorgerichte handhaving.
– Medewerker centraal: verbetering van de efficiëntie en het behoud van medewerkers door te investeren in ondersteuning van medewerkers en het optimaliseren van processen.
Kwantitatieve doelstellingen
De algemene doelstelling van de Douane en de hierboven beschreven strategie komt, langs de lijnen van de ABC-doelen, tot uiting in onderstaande meetbare gegevens.
Prestatie-indicator | Waarde 2023 | Waarde 2024 | Streefwaarde 2025 | Streefwaarde 2026 |
Afdracht: Juiste invoeraangiften | n.v.t. | 90 | ≥100 | ≥100 |
Beschermen: Uitvoering afspraken niet-fiscale taken | 99% | 98% | ≥95% | ≥95% |
Concurrentiepositie: Waardering bedrijfsleven | 101,4 | 100 | ≥100 | ≥100 |
Afgehandelde bezwaren binnen de Awb-termijn | 66% | 68% | ≥90% | ≥90% |
Afgehandelde klachten binnen de Awb-termijn | 80% | 67% | ≥95% | ≥95% |
Afdracht: Juiste invoeraangiften
De A-doelstelling van de Douane zorgt ervoor dat opbrengsten zo juist, tijdig en volledig mogelijk zijn. De prestatie-indicator Juiste invoeraangiften geeft weer hoe groot het aandeel juiste invoeraangiften is in het totaal aantal invoeraangiften. Dit wordt uitgedrukt in een indexcijfer waarbij het jaar 2016 geldt als indexjaar.
De Douane zorgt dat de afdracht van douanerechten, belastingen bij invoer en binnenlandse accijnzen zo juist, tijdig en volledig mogelijk zijn. Dit houdt in dat de verschuldigde douanerechten, belastingen en accijnzen worden vastgesteld, geheven en geïnd. De geïnde bedragen worden afgedragen aan:
– De Europese Unie (douanerechten);
– De Nederlandse schatkist (accijnzen, verbruiksbelasting en omzetbelasting bij invoer).
De juistheid van de invoeraangifte is een belangrijke graadmeter voor de fiscale regelnaleving. Een juiste invoeraangifte betekent dat de juiste afdracht van de bij invoer verschuldigde belastingen kan worden vastgesteld. Door handhavingsinterventies beïnvloedt de Douane de regelnaleving, met als doel deze op een hoger peil te brengen. Bedrijven kunnen in verschillende systemen een aangifte van invoer doen.
Beschermen: Uitvoering afspraken niet-fiscale taken
De B-doelstelling betreft de opdracht om de samenleving te beschermen tegen onveilige en ongewenste goederen. Onder deze opdracht vallen alle niet-fiscale douanetaken, zoals die zijn vastgelegd in de wettelijk verplichte convenanten (op grond van Algemene Douanewet 1:3 lid 5) tussen de opdrachtgevende beleidsdepartementen en de Douane. Samengevat betreft dit de beleidsterreinen 'Veiligheid, Gezondheid, Economie en Milieu', waarmee de Douane tevens bijdraagt aan de integrale aanpak van ondermijnende criminaliteit. De begrotingsindicator geeft de mate aan waarin de Douane deze taken heeft kunnen uitvoeren.
Concurrentiepositie: Waardering bedrijfsleven
De Douane heeft de opdracht om bij te dragen aan het versterken van de concurrentiepositie van de Europese Unie. Dit doet de Douane enerzijds door toe te zien op naleving van Europese maatregelen voor marktordening. Anderzijds bevordert de Douane een snelle en goede douaneafhandeling, resulterend in zo min mogelijk logistiek oponthoud en administratieve lasten voor het bonafide bedrijfsleven.
De begrotingsindicator C drukt de waardering van het bedrijfsleven voor de Douane uit. De Douane peilt jaarlijks de waardering door het bedrijfsleven met een vragenlijstonderzoek, de Douane Monitor. In samenspraak met het bedrijfsleven zijn aspecten in de dienstverlening vastgesteld die zowel de Douane als het bedrijfsleven belangrijk vinden. Deze aspecten worden gemeten in de begrotingsindicator C.
De begrotingsindicator C wordt uitgedrukt in een indexcijfer, met 2024 als referentiejaar. Het streven is om een score te behalen hoger dan de score in het referentiejaar.
Afgehandelde bezwaren binnen Algemene wet bestuursrecht (Awb) termijn
Burgers en bedrijven die het niet eens zijn met een beslissing kunnen een bezwaarschrift indienen bij de Douane. Deze prestatie-indicator betreft het aantal binnen Awb beslistermijn afgedane bezwaarschriften ten opzichte van het totaal aantal afgedane bezwaren.
Afgehandelde klachten binnen de Awb termijn
Burgers en bedrijven die ontevreden zijn over gedragingen of processen van de Douane kunnen een klacht indienen. Deze prestatie-indicator betreft het aantal binnen Awb-beslistermijn afgedane klachten ten opzichte van het totaal aantal afgedane klachten.
Hieronder staan een aantal belangrijke ontwikkelingen voor de Douane, aanvullend op hetgeen is opgenomen in de beleidsagenda.
De Douane start met de implementatie van het nieuwe Douanewetboek van de Unie
Naar verwachting is het nieuwe Douanewetboek van de Unie in 2026 van kracht. Het grootste deel van de bepalingen treedt dan in werking, onder meer de bepalingen die zien op risicomanagement. Andere onderdelen treden later in werking. Hierbij gaat het om het Europese Douane Agentschap, de start van het gebruik van de EU-datahub en de bepalingen die het mogelijk moeten maken om beter te kunnen handhaven op e-commerce pakketjes. Deze onderdelen zijn voorzien voor 2028. De Douane gaat aan de slag met de uitvoering van deze omvangrijke verordening.
De bestrijding van ondermijning blijft een prioriteit
Ook in 2026 draagt de Douane bij aan de rijksbrede inspanningen om de ondermijnende (drugs)criminaliteit te bestrijden. De grootschalige vervanging en vernieuwing van scan- en detectieapparatuur wordt in 2026 doorgezet. Hierbij ontwikkelt en toetst de Douane inzet van (zelflerende) algoritmiek ter ondersteuning van het scanproces, zodat hiermee het toezicht verder kan worden versterkt.
De dienstverlening wordt verder verbeterd
Door zich meer te verplaatsen in de belevingswereld van bedrijven werkt de Douane in 2026 verder aan het verbeteren van de dienstverlening. Zo wordt meer aandacht gegeven aan de begrijpelijkheid van brieven en niet alleen aan de juistheid en volledigheid van de informatie. Daarnaast gaan bij een storing van een douanesysteem verschillende organisatieonderdelen meer samenwerken zodat naast de technische kant meer aandacht komt voor de communicatie met het bedrijfsleven.
De handhaving van sancties is een prioriteit
De inzet van de Douane op de naleving van sancties en daarbij in het bijzonder die betrekking hebben op Rusland en Belarus, blijven ook in 2026 een grote inspanning van de Douane vragen. Het risico dat goederenstromen naar Rusland en Belarus verschuiven naar uitwijklanden en dat daardoor de sancties worden omzeild, vraagt daarbij extra aandacht. Dat gebeurt mede in samenwerking met andere lidstaten en de Europese Commissie.
Douane blijft zich inzetten op verbetering handhaving e-commerce zendingen
De EU heeft het voornemen om in het nieuwe Douanewetboek van de Unie bepalingen op te nemen, die de handhaafbaarheid op de naleving van wet- en regelgeving bij e-commerce zendingen vergroot. De planning is dat deze bepalingen in 2028 ingaan. De Douane gaat in 2026 door met het versterken van de samenwerking met de nationale handhavers op het gebied van markttoezicht.
Wijzigingen huidige Douanewetboek van de Unie
Het huidige Douanewetboek van de Unie kent nog twee belangrijke wijzigingen die moeten worden geïmplementeerd: Certex en Centralised Clearance. Certex koppelt in het kader van de European Single Window for Customs informatie van douanesystemen met die van andere handhavers voor niet-fiscale douaneformaliteiten, zoals verplichte gezondheidscertificaten voor bijvoorbeeld de invoer van vlees. Centralised Clearance maakt het voor bedrijven mogelijk om bij één douaneadministratie aangiften in te dienen, ongeacht waar de goederen de Europese Unie zijn binnengekomen. De Douane werkt in 2026 verder aan het gefaseerd invoeren van Certex en Centralised Clearance.
Rechtsbescherming en menselijke maat
De verwachting is dat de Inspectie Belastingdienst, Toeslagen en Douane in 2026 met een rapport komt over de rechtsbescherming bij de Douane. De Douane heeft in 2025 medewerking verleent aan dit onderzoek en wacht de uitkomsten af. Daarnaast blijft de Douane in het Overleg Douane Bedrijfsleven met de koepels van het bedrijfsleven in gesprek over eventueel ervaren onrechtvaardigheden.
Carbon Border Adjustment Mechanism
Het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) is een Europees instrument waarmee vanaf 1 januari 2026 een koolstofprijs geheven wordt op bepaalde ingevoerde goederen uit landen van buiten de Europese Unie27. Tussen 1 oktober 2023 en 1 januari 2026 geldt een overgangsperiode waarbij importeurs van CBAM-goederen of hun indirecte douanevertegenwoordigers verplicht een CBAM-rapportage per kwartaal aanleveren. Met ingang van 1 januari 2026 wordt het CBAM volledig operationeel. Vanaf dan moeten importeurs toegelaten CBAM-aangever zijn om CBAM-goederen te mogen importeren en gaan zij een prijs betalen voor de broeikasgassen die zijn uitgestoten bij de productie van de door hen ingevoerde CBAM-goederen. Nadere operationalisering vindt in Nederland plaats door het wetsvoorstel ‘Wijziging van de Wet milieubeheer in verband met de nadere operationalisering van het mechanisme voor een koolstofcorrectie aan de grens’, onderdeel van het Belastingplanpakket 2026.
Omschrijving | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Verplichtingen | 1.052.557 | 894.042 | 889.611 | 874.836 | 875.177 | 867.330 | 866.074 |
Uitgaven (1) + (2) | 1.037.481 | 894.042 | 889.611 | 874.836 | 875.177 | 867.330 | 866.074 |
(1) Apparaatsuitgaven | 598.524 | 603.513 | 598.512 | 607.366 | 601.489 | 601.282 | 674.761 |
Personele uitgaven | 591.187 | 590.992 | 591.899 | 597.329 | 591.435 | 591.204 | 606.739 |
Eigen personeel | 533.471 | 545.414 | 574.589 | 585.918 | 585.154 | 585.763 | 601.298 |
Inhuur externen | 52.824 | 40.876 | 16.608 | 11.169 | 6.039 | 5.200 | 5.200 |
Overig personeel | 4.892 | 4.702 | 702 | 242 | 242 | 241 | 241 |
Materiële uitgaven | 7.337 | 12.521 | 6.613 | 10.037 | 10.054 | 10.078 | 68.022 |
ICT | 1.072 | 3.282 | 2.452 | 2.452 | 2.470 | 2.494 | 2.494 |
Bijdrage aan SSO's | 120 | 1.000 | 0 | 2.444 | 2.444 | 2.444 | 41.383 |
Overig materieel | 6.145 | 8.239 | 4.161 | 5.141 | 5.140 | 5.140 | 24.145 |
(2) Programma-uitgaven | 438.956 | 290.529 | 291.099 | 267.470 | 273.688 | 266.048 | 191.313 |
Bijdrage aan ZBO's/RWT's | 2.136 | 1.513 | 513 | 512 | 512 | 512 | 512 |
Overige bijdrage ZBO's/RWT's | 2.136 | 1.513 | 513 | 512 | 512 | 512 | 512 |
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties | 184.583 | 29.444 | 199 | 199 | 199 | 199 | 199 |
Wereld Douane Organisatie | 187 | 199 | 199 | 199 | 199 | 199 | 199 |
Bijdragen vertragingsrente EU | 184.146 | 29.245 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Bijdrage aan overige (inter)nationale organisaties | 250 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Opdrachten | 18.103 | 21.840 | 44.566 | 33.452 | 39.693 | 32.053 | 32.271 |
ICT opdrachten | 1.775 | 4.988 | 7.273 | 7.268 | 7.845 | 8.824 | 8.824 |
Overige opdrachten | 16.328 | 16.852 | 37.293 | 26.184 | 31.848 | 23.229 | 23.447 |
Bijdrage aan agentschappen | 4.983 | 5.172 | 3.572 | 3.572 | 3.572 | 3.572 | 3.572 |
Bijdrage overige agentschappen | 4.983 | 5.172 | 3.572 | 3.572 | 3.572 | 3.572 | 3.572 |
Rente | 13.162 | 13.000 | 13.000 | 13.000 | 13.000 | 13.000 | 13.000 |
Belasting- en invorderingsrente | 13.162 | 13.000 | 13.000 | 13.000 | 13.000 | 13.000 | 13.000 |
(Schade)vergoeding | 204 | 141 | 141 | 141 | 141 | 141 | 141 |
(Schade)vergoedingen | 124 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Vergoeding proceskosten | 80 | 141 | 141 | 141 | 141 | 141 | 141 |
Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken | 215.786 | 219.419 | 229.108 | 216.594 | 216.571 | 216.571 | 141.618 |
Toegerekende uitgaven van Belastingen | 215.786 | 219.419 | 229.108 | 216.594 | 216.571 | 216.571 | 141.618 |
Ontvangsten (3) + (4) | 18.202.639 | 18.252.200 | 18.709.092 | 20.445.081 | 20.470.146 | 20.660.075 | 20.852.008 |
Programma-ontvangsten (3) | 18.189.128 | 18.251.595 | 18.708.487 | 20.444.476 | 20.469.541 | 20.659.470 | 20.851.403 |
waarvan: Belastingontvangsten | 18.167.002 | 18.229.495 | 18.475.215 | 20.185.826 | 20.447.441 | 20.637.370 | 20.829.303 |
Ontvangsten CBAM | 0 | 0 | 211.172 | 236.550 | 0 | 0 | 0 |
Bekostiging | 682 | 500 | 500 | 500 | 500 | 500 | 500 |
Doorbelasten kosten vervolging | 682 | 500 | 500 | 500 | 500 | 500 | 500 |
Rente | 17.758 | 17.600 | 17.600 | 17.600 | 17.600 | 17.600 | 17.600 |
Belasting- en invorderingsrente | 17.758 | 17.600 | 17.600 | 17.600 | 17.600 | 17.600 | 17.600 |
Boetes en schikkingen | 3.686 | 4.000 | 4.000 | 4.000 | 4.000 | 4.000 | 4.000 |
Ontvangsten boetes en schikkingen | 3.686 | 4.000 | 4.000 | 4.000 | 4.000 | 4.000 | 4.000 |
Apparaatsontvangsten (4) | 13.511 | 605 | 605 | 605 | 605 | 605 | 605 |
2026 | |
|---|---|
juridisch verplicht | 61% |
bestuurlijk gebonden | 0% |
beleidsmatig gereserveerd | 39% |
nog niet ingevuld/vrij te besteden | 0% |
Budgetflexibiliteit
Bijdrage aan ZBO's/RWT
De bijdragen aan ZBO's en RWT's zijn beleidsmatig gereserveerd.
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
Douane is verantwoordelijk voor de heffing en inning van de Traditionele Eigen Middelen (TEM, invoerrechten) en de tijdige terbeschikkingstelling van deze eigen middelen aan de Europese Commissie (EC). De heffing, inning en terbeschikkingstelling van TEM door de Nederlandse Douane zijn gebaseerd op wetgeving van de EU. De lidstaten hoeven bedragen niet ter beschikking van de EC te stellen als deze niet kunnen worden geïnd door redenen die niet aan hen te wijten zijn. De EC beoordeelt deze casussen en kan alsnog het verschuldigde TEM bedrag opeisen, inclusief progressieve verschuldigde vertragingsrente. De vertragingsrente is 100% juridisch verplicht.
Opdrachten
Voor de correcte toepassing van de douanewetgeving worden opdrachten gegeven om ICT-systemen aan te passen. In de Algemene Douanewet staan de toezichtstaken en bevoegdheden uitgewerkt. Voor de uitvoering van de Algemene Douanewet geeft Douane opdrachten voor de inkoop van Douane specifieke middelen, bijvoorbeeld speurhonden, detectiesystemen, werktuigen, meldkamervoorzieningen en laboratoria. De post ICT opdrachten is voor 100% juridisch verplicht en de post Overige opdrachten is voor 50% juridisch verplicht en voor de overige 50% beleidsmatig gereserveerd.
Bijdrage agentschappen
Dit betreft met name de bijdrage aan de Rijksrederij van Rijkswaterstaat en is 100% juridisch verplicht vanuit samenwerkingsovereenkomsten.
Uitgaven
Apparaatsuitgaven
Personele uitgaven
Dit betreft alle personele uitgaven inclusief externe inhuur voor de Douane.
Materiële uitgaven
Dit betreft de materiële uitgaven van de Douane en omvat Douane-specifieke diensten, middelen en communicatie. De standaarddiensten huisvesting en de toerusting van de ambtenaren van de Douane (telefoon, laptop, werkplek, mobiele devices, etcetera) lopen via dienstonderdelen van de Belastingdienst en deze uitgaven worden verantwoord op artikel 1 Belastingen.
Programma-uitgaven
Opdrachten
Voor de correcte toepassing van de douanewetgeving worden opdrachten gegeven om ICT-systemen aan te passen. In de Algemene Douanewet staan de toezichtstaken en bevoegdheden uitgewerkt. Voor de uitvoering van de Algemene Douanewet geeft de Douane opdrachten voor de inkoop van Douane specifieke middelen, bijvoorbeeld speurhonden, detectiesystemen, werktuigen, meldkamervoorzieningen en laboratoria.
Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken
Met de toerekening van uitgaven die de Belastingdienst ten behoeve van de Douane doet wordt inzicht gegeven in de integrale uitgaven die voor de Douane worden gemaakt. Deze toerekening wordt jaarlijks herijkt in de ontwerpbegroting.
In onderstaande tabel is de toerekening van de uitgaven die de Belastingdienst ten behoeve van de Douane doet, verdeeld naar de verschillende activiteiten. Het toegerekende bedrag is per activiteit gebaseerd op een tussen de Belastingdienst en de Douane overeengekomen verdeelsleutel, gebaseerd op aantallen fulltime-equivalent (fte), werkplekken of ICT-capaciteit.
Activiteit | Bedrag |
|---|---|
IV | 135.657 |
Huisvesting en facilitaire zaken | 70.434 |
HRM-activiteiten | 13.043 |
Management informatie en Data Analyse | 4.013 |
Kanaal & Ketenregie en Kanaal Digitaal/ Webcare | 2.493 |
Team Handel en Team OLGA grote ondernemingen | 2.243 |
Internationale Fiscale Behandeling (IFB) | 649 |
Gegevens- en betalingsverkeer | 576 |
Totaal | 229.108 |
Ontvangsten
Programma-ontvangsten
Belastingontvangsten
Vanaf 2024 worden op artikel 9 Douane de belastingontvangsten begroot die geheven en geïnd worden via de Douanesystemen. Het gaat om invoerrechten, accijnzen, verbruiksbelasting en een deel van de omzetbelasting.
In artikel 1 Belastingen staat een samenvattende tabel met de aansluiting van de belastingontvangsten van hoofdstuk IX met de Miljoenennota 2026. De Miljoenennota bevat een toelichting op de belastingontvangsten.
Ontvangsten CBAM
Het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) is een Europees instrument waarmee vanaf 1 januari 2026 een koolstofprijs geheven wordt op bepaalde ingevoerde goederen uit landen van buiten de Europese Unie. Importeurs betalen deze prijs door het kopen van CBAM-certificaten bij de lidstaat waar ze gevestigd zijn. De Douane controleert of importeurs van deze CBAM-goederen een toelating als CBAM-aangever hebben. De Nederlandse Emissieautoriteit verstrekt de toelating en controleert of importeurs voldoende certificaten kopen en inleveren. De ontvangsten vallen onder het inkomstenkader omdat ze een netto-effect op de Nederlandse begroting hebben.
Bekostiging
Vanaf 2024 zijn de aan de belastingontvangsten gerelateerde kosten vervolging begroot. Deze post is in mindering gebracht op de begroting van artikel 1 Belastingen.
Rente
Vanaf 2024 zijn de aan de belastingontvangsten gerelateerde belasting- en invorderingsrente begroot. Deze post is in mindering gebracht op de begroting van artikel 1 Belastingen.
Boetes en Schikkingen
Vanaf 2024 zijn de aan de belastingontvangsten gerelateerde boetes en schikkingen begroot. Deze post is in mindering gebracht op de begroting van artikel 1 Belastingen.