Het borgen van publieke belangen via het aandeelhouderschap op een zo efficiënt mogelijke wijze.

Bovenstaande instrumenten zijn verschillend van aard. De bevoegdheden die voortvloeien uit het Burgerlijk Wetboek, Comptabiliteitswet, Wet stichting administratiekantoorbeheer financiële instellingen en de Kernenergiewet vormen de basis van de (formele) zeggenschap. De overige instrumenten hebben een meer informeel karakter, zijn richtinggevend (zoals de Corporate Governance Code) of dienen als randvoorwaarde om invulling te kunnen geven aan de beleidsdoelstelling (zoals de beschikbaarheid over en/of toegang tot de benodigde kennis).

Beleidsinformatie

In onderstaande tabel is een overzicht opgenomen van de staatsdeelnemingen waarvan het beheer van het aandeelhouderschap ligt bij het ministerie van Financiën. Hierbij staat aangegeven hoeveel procent van de aandelen in handen is van de Staat, op welke wijze deze aandelen worden gehouden en in welke sector ze actief zijn.

Kengetallen

Onderstaande kengetallen zien op de implementatie en uitvoering van het deelnemingenbeleid. Hierbij wordt alleen gekeken naar deelnemingen met volwaardige bedrijfsactiviteiten en waar de Staat de aandelen met direct aandeelhouderschap beheert, in totaal zijn dit 18 deelnemingen. Dit aantal deelnemingen is gecorrigeerd voor SRH en NIO vanwege niet volwaardige bedrijfsactiviteiten en ABN AMRO en ASN Bank vanwege het indirecte aandeelhouderschap via NLFI.

Meer kengetallen over het deelnemingenbeleid (zoals de omvang van het balanstotaal van alle deelnemingen, de vermogenspositie van deelnemingen en het door deelnemingen gerealiseerde rendement) zijn te vinden in het meest recente Jaarverslag Beheer Staatsdeelnemingen.

In 2022 heeft het kabinet de Nota Deelnemingenbeleid Rijksoverheid 2022 (Nota 2022) vastgesteld. In de handboeken Evalueren, Strategie, Investeringen, Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO), Benoemingen en Financiële positie is het deelnemingenbeleid verder uitgewerkt. Indien daar aanleiding voor is, worden deze handboeken geactualiseerd. Daarmee wordt verder vormgegeven aan de uitrol van het beleid uit de Nota 2022. De samenleving en de Kamer worden geïnformeerd over de implementatie van de Nota 2022 middels een digitaal beschikbaar dashboard.

In 2025 starten de evaluaties van het aandeelhouderschap in UCN en Gasunie. Deze evaluaties worden in 2026 afgerond. Daarnaast wordt in 2025 het zogenoemde handboek ‘Deelneming aangaan’ afgerond en gepubliceerd op bovengenoemd dashboard.

Budgetflexibiliteit

De uitgaven op artikel 3 zijn in 2026 voor 97,6% juridisch verplicht en voor 2,3% bestuurlijk gebonden. De juridisch verplichte uitgaven bestaan voornamelijk uit de lening aan TenneT en de afdrachten Staatsloterij. De bestuurlijk gebonden uitgaven bestaan vooral uit de kapitaalinjecties aan Invest-NL en Invest International.

Kapitaalinjectie Invest International en Invest-NL

De kapitaalinjecties voor Invest International zijn bestuurlijk gebonden. Na goedkeuring van de concrete aanvragen voor de kapitaalinjecties door Invest International wordt de verplichting juridisch vastgelegd. Ook de kapitaalinjecties voor Invest-NL zijn grotendeels bestuurlijk gebonden. Voor beide instellingen geldt dat de kapitaalinjecties naar verwachting nodig zijn om hun activiteiten uit te voeren.

Afdrachten Staatsloterij

De afdrachten Staatsloterij (uitgaven en ontvangsten) zijn 100% juridisch verplicht op basis van de Wet op de Kansspelen (WOK).

Verplichtingen

Garantieverplichtingen

Garantie TenneT

Door de grote investeringsagenda van TenneT neemt de financieringsbehoefte fors toe. Om te zorgen dat TenneT Nederland deze investeringsopgave kan financieren, heeft het kabinet bij de Voorjaarsnota 2025 besloten een garantie af te geven. Daarmee kan TenneT Nederland leningen aantrekken met dezelfde kredietwaardigheid als de Nederlandse Staat (AAA), en zodoende meer en goedkoper schuld ophalen op de kapitaalmarkt.

Voor TenneT Nederland is met de garantie een structurele oplossing geïmplementeerd. Daarmee kan een deel van de lening aan TenneT voor 2026 vrijvallen.

Overige verplichtingen

Lening SRH

SRH (SNS REAAL N.V.) heeft een vordering op de Nederlandse Staat. Op deze vordering is in de periode oktober 2020 tot en met 30 september 2025 een negatieve rente van toepassing. Conform de afspraken in de leningdocumentatie wordt de rente niet door SRH betaald maar afgeboekt op de vordering. Voor de periode na 30 september 2025 zal een nieuwe, marktconforme, rente worden vastgesteld. Indien er vanaf dat moment sprake is van een positieve rente zal deze jaarlijks worden bijgeboekt bij de vordering.

Lening TenneT

De Nederlandse Staat heeft met een incidentele suppletoire begroting aan het begin van 2024 een aandeelhouderslening van € 25 mld. aan TenneT verstrekt voor 2024 en 2025. Door het uitblijven van de volledige verkoop van TenneT Duitsland aan de Duitse Staat had TenneT een additionele leningsfaciliteit nodig om haar credit rating te behouden. In 2024 is besloten om de leningsfaciliteit op te hogen met € 2,3 mld. voor 2025 en uit te breiden met € 17,1 mld. voor 2026. Zie ook paragraaf 2.5 Overzicht risicoregelingen.

Met de garantie voor TenneT is inmiddels een structurele oplossing geïmplementeerd voor de financiering van TenneT Nederland. Daarmee vervalt het eerder geraamde deel van de lening dat nodig was voor TenneT Nederland in 2026 (€ 7,5 mld.). Tevens wordt € 1,4 mld. van de leningsfaciliteit van 2025 naar 2026 doorgeschoven, omdat een aantal investeringsuitgaven is verschoven in de tijd.

Kapitaalinjectie TenneT

Deze post betreft een reservering voor een kapitaalstorting in TenneT Duitsland. Deze reservering van € 3,0 mld. is onderdeel van een totaalreservering van € 7,3 mld. Een bedrag van € 4,3 mld. is gereserveerd op de Aanvullende Post. Deze reservering wordt enkel gebruikt indien de deelname van private investeerders in TenneT Duitsland niet voldoende is om de gehele kapitaalbehoefte in te vullen.

Afdrachten Staatsloterij

Om te voldoen aan de wettelijke bepalingen in de Wet op de Kansspelen (WOK) dat alle afdrachten van de Staatsloterij aan de Staat toekomen, is structureel zowel bij uitgaven als ontvangsten een reeks opgenomen voor afdrachten Staatsloterij.

Kapitaalinjectie Invest-NL

In 2019 is Invest-NL opgericht om maatschappelijke transities te versnellen. Het startkapitaal hiervoor bedroeg circa € 1,7 mld., daarbovenop is in het regeerakkoord nog eens € 0,6 mld. aan Invest-NL gealloceerd. Dit brengt het totaal voor Invest-NL vanuit de begroting van Financiën op € 2,3 mld. Uit deze middelen volgt naar verwachting in 2026 een kapitaalinjectie van € 330 mln. Een deel van de middelen gereserveerd voor 2028 en 2029 worden beschikbaar gesteld voor Invest International.

Kapitaalinjectie Invest International

In 2021 is Invest International opgericht. Invest International ontvangt cumulatief een kapitaalinjectie van € 833 mln. verspreid over enkele jaren. Het laatste deel van deze kapitaalinjectie van € 144 mln. is in 2025 overgemaakt. Omdat Invest International eerder dan verwacht het kernkapitaal heeft weggezet, is er voor 2026 een additionele € 100 mln. vrijgemaakt uit de initieel gereserveerde middelen voor Invest-NL. Deze middelen zijn vrijgemaakt ter ondersteuning van de financiering van het internationale Nederlandse bedrijfsleven door Invest International. Onder voorwaarde van de integratie tussen Invest International en Invest-NL vindt een herallocatie van middelen van Invest-NL naar Invest International plaats om te zorgen voor de continuïteit van de activiteiten van Invest International op de korte termijn. Daarom wordt in 2026 € 150 mln. en in 2027 € 100 mln. beschikbaar gesteld voor Invest International vanuit de gereserveerde begrotingsmiddelen voor Invest-NL 2028 (€ 50 mln.) en 2029 (€ 200 mln.). Hiermee zorgt het kabinet ervoor dat Invest International voldoende middelen heeft tot de streefdatum van integratie van beide deelnemingen op 1 januari 2028. Voor deze mutatie ontvangt uw Kamer de onderbouwing conform de werkwijze Beleidskeuzes uitgelegd (CW3.1) voordat hierover wordt gestemd.

Uitgaven

Leningen

Zie: Verplichtingen - Lening TenneT

Opdrachten

Het budget voor uitvoeringskosten staatsdeelnemingen is voornamelijk bestemd voor de inhuur van adviseurs ter ondersteuning in de diverse expertises die benodigd zijn voor het beheer van de staatsdeelnemingen.

Vermogensverschaffing- en onttrekking

Zie: Verplichtingen – Kapitaalinjectie TenneT, Aan-/verkoop vermogenstitels, Afdrachten Staatsloterij, Kapitaalinjectie Invest-NL en Kapitaalinjectie Invest International.

Bijdrage aan ZBO’s en RWT’s

NLFI is een rechtspersoon met een wettelijke taak. NLFI voert het staatsaandeelhouderschap uit voor de financiële instellingen die tijdelijk in beheer zijn. De kosten van NLFI worden grotendeels doorbelast aan de in beheer zijnde financiële instellingen. De netto-uitgaven aan NLFI om uitvoering te geven aan haar wettelijke taak zijn naar verwachting € 0,4 mln. over 2026 (€ 4,9 mln. uitgaven minus € 4,5 mln. ontvangsten).

Ontvangsten

Garanties

Premieontvangsten garantie TenneT

De Staat ontvangt als garantieverstrekker garantiepremie voor het verstrekken van de garantie aan TenneT Nederland. De premie wordt betaald over alle schuld die TenneT nieuw heeft aangetrokken onder de garantie en wordt gelijkgesteld aan het verwachte financieringsvoordeel dat TenneT krijgt door het verstrekken van de garantie.

Premieontvangsten garantie FMO

De Staat ontvangt een premie voor de verstrekte garantie aan FMO. Deze bedraagt € 1 mln. per jaar.

Leningen

De Staat ontvangt een marktconforme rente met additionele vergoedingen over de verstrekte lening aan TenneT.

Vermogensverschaffing/-onttrekking

Aan-/verkoop vermogenstitels

De verkoopopbrengsten, door de verkoop van aandelen ABN AMRO vallen onder deze post.

Afdrachten Staatsloterij

Zie: Verplichtingen – Afdrachten Staatsloterij.

Dividenden Staatsdeelnemingen

Deze post bestaat uit alle dividenden, winstafdrachten en verkoopopbrengsten die zien op zowel de reguliere deelnemingen als de tijdelijke financiële deelnemingen (ABN AMRO, ASN Bank).

Bijdrage aan ZBO’s en RWT’s

Zie: Uitgaven – Bijdrage aan ZBO’s en RWT’s.