Base description which applies to whole site

Bijlage 5: Rijksbreed overzicht klimaatuitgaven

In deze bijlage is in tabel 38 een totaaloverzicht opgenomen van alle uitgaven van alle ministeries ten behoeve van het klimaatbeleid en de verduurzaming van de energievoorziening. Deze tabel bevat alle voorgenomen uitgaven op departementale begrotingen die onder de gestelde definitie van klimaatuitgaven vallen. De definitie, zoals expliciet gedefinieerd in de kabinetsreactie op het rapport ‘Inzicht in uitgaven klimaatbeleid’ van de Algemene Rekenkamer (Kamerstuk 32 813, nr. 1235), luidt:

«Klimaatuitgaven zijn alle uitgaven die als hoofddoel hebben om bij te dragen aan het nationale klimaatbeleid gericht op de reductie van broeikasgassen en de verduurzaming van de energievoorziening. Hierbij kan het gaan om uitgaven gericht op de productie en het gebruik van broeikasgasneutrale energie, op energiebesparing, op directe beperking van uitstoot van broeikasgassen of om vastlegging van broeikasgassen.»

De klimaatuitgaven worden in tabel 56 op dezelfde manier gepresenteerd als in de budgettaire tabel van de begroting van het departement dat de beleidsinhoudelijke verantwoordelijkheid draagt en zijn gegroepeerd op basis van de sectorindeling van het Klimaatplan waaraan de uitgaven het meest direct bijdragen. Sommige uitgaven dragen echter ook bij aan de verduurzaming van andere sectoren. De tabel geeft weer in welke departementale begroting en welk beleidsartikel de uitgaven feitelijk staan. Hier is ook de toelichting van de uitgaven te vinden.

Sommige van deze uitgaven zijn gefinancierd met middelen afkomstig uit het Klimaatfonds. In die gevallen zijn de uitgaven naast de departementale begroting ook in de begroting van het Klimaatfonds te vinden. Dit komt doordat het Klimaatfonds werkt met een overhevelingssystematiek waarbij middelen overgeheveld worden van het Klimaatfonds naar de betreffende departementale begroting. Deze uitgaven worden daarom ook toegelicht in de begroting van het Klimaatfonds en in het Meerjarenprogramma Klimaatfonds.

In tabel 39 worden de relevante fiscale voordelen vermeld die onder de definitie van klimaatuitgaven vallen, hoewel dit feitelijk gezien geen uitgaven zijn maar gederfde inkomsten.

In tabel 40 wordt een overzicht gegeven van de bijdragen van het Rijk aan de netbeheerders. Deze bijdragen staan op de Rijksbegroting en vallen onder de definitie van klimaatuitgaven, maar zijn van een andere aard dan de rest van de uitgaven in het overzicht klimaatuitgaven. Het betreft financiële transacties zonder effect op het EMU-saldo. In bijlage 16 van de Miljoenennota zijn daarnaast de investeringsprognoses van de netbeheerders opgenomen.

In de tabellen zijn de bedragen voor de relevante departementen geactualiseerd op basis van stand ontwerpbegroting 2026.

Tabel 38 Totaaloverzicht van uitgaven in het kader van klimaatbeleid (bedragen x € 1.000)
 

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

TOTALE UITGAVEN IN HET KADER VAN KLIMAATBELEID

5.382.928

8.081.598

14.721.616

7.788.680

8.103.221

7.538.122

8.526.638

        

ELEKTRICITEIT

2.397.288

4.175.091

3.038.761

3.089.451

3.464.839

3.816.964

3.919.273

[KGG, art 31, subsidie] SDE

217.850

603.664

340.000

366.000

373.000

384.000

335.543

[KGG, art 31, subsidie] SDE+ (incl. flankerend beleid en Net op Zee)

612.579

2.083.271

343.017

428.115

600.627

991.752

1.001.944

[KGG, art 31, subsidie] SDE++ (incl. kolenmaatregelen en statistische overdracht)

35.414

585.621

968.974

974.592

1.238.512

1.314.715

1.474.395

[KGG, art 31, subsidie] Flankerend beleid WOZ

0

0

99.778

102.025

77.132

63.562

89.145

[KGG, art 31, subsidie] Structurele kosten WOZ

0

0

7.363

7.363

53.930

67.870

13.033

[KGG, art 31, subsidie] Flankerend beleid SDE+

0

0

59.229

60.445

48.460

9.491

9.244

[KGG, art 31, subsidie] Subsidiering TenneT Net op Zee

0

0

181.000

181.000

181.000

181.000

181.000

[KGG, art 31, subsidie] Subsidieregeling Coöperatieve Energieopwekking (SCE)

1.871

7.058

4.719

5.247

19.280

15.592

18.124

[KGG, art.31, storting] Storting in begrotingsreserve duurzame energie

852.697

7.359

0

0

0

0

0

[KGG, art 31, subsidie] ISDE-regeling

460.485

560.396

508.510

499.784

473.119

419.593

346.826

[KGG, art 31, subsidie] Missiegedreven Onderzoek Ontwikkeling en Innovatie (MOOI)

54.385

74.798

74.901

73.492

64.269

56.702

29.106

[KGG, art 31, subsidie] Demonstratieregeling Klimaat en Energie-innovatie (DEI+)

41.352

93.664

224.207

258.407

239.258

234.056

327.618

[KGG, art 31, subsidie] Hernieuwbare Energietransitie (HER+)

30.617

23.795

0

0

0

0

0

[KGG, art 31, subsidie] NGF-project Circulaire zonnepanelen

15.614

22.193

21.429

18.413

15.171

9.000

27.328

[KGG, art 31, subsidie] Efficiëntere benutting elektriciteitsnetten

2.688

5.379

24.801

24.186

24.216

24.275

24.377

[KGG, art 31, subsidie] Realisatie Zon op Zee

0

1.992

7.073

9.024

7.864

17

0

[KGG, art 31, subsidie] Subsidieregeling flexibiliteit

0

29.630

31.966

1.582

0

0

0

[KGG, art 31, subsidie] Correctieregeling duurzame warmte

20.348

0

0

0

0

0

0

[KGG, art 31, opdracht] Projecten Kernenergie

30.955

31.924

98.133

50.435

35.620

29.873

28.802

[KGG, art 31, opdracht] Programma Opwerk Energie op Rijksvastgoed (OER)

7.071

18.045

20.935

14.808

2.453

2.577

0

[KGG, art 31, opdracht] Onderzoek en opdrachten

13.362

26.302

22.726

14.533

10.928

12.889

12.788

        

INDUSTRIE

280.487

568.870

1.534.763

1.270.967

1.354.604

717.583

741.299

[KGG, art 31, subsidie] Verduurzaming industrie

65.401

69.475

281.491

111.152

92.805

94.987

77.629

[KGG, art 31, subsidie] Urgendamaatregelen Industrie

3.818

0

0

0

0

0

0

[KGG, art 31, subsidie] Infrastructuur duurzame industrie (PIDI)

29

890

0

0

0

0

0

[KGG, art 31, subsidie] NGF - project Groenvermogen van de Nederlandse economie

54.469

156.042

123.703

165.000

55.000

30.000

20.000

[KGG, art 31, subsidie] NGF - project Circulaire Plastics

28.083

18.054

21.213

27.717

19.331

41.387

0

[KGG, art 31, subsidie] Subsidieondersteuning verduurzaming MKB

1

0

0

0

0

0

0

[KGG, art 31, opdracht] Energie-efficiency

759

2.225

1.925

1.750

1.324

1.593

1.598

[KGG, art 31, subsidie] Investeringen Verduurzaming Industrie - Klimaatfonds

29.306

79.067

183.608

149.903

88.260

61.883

32.097

[KGG, art 31, subsidie] Subsidie project Djewels

0

16.478

26.522

5.000

6.000

0

0

[KGG, art 31, subsidie] Opslag waterstof

0

0

38.689

0

0

0

0

[KGG, art 31, subsidie] Carbon Capture Storage CCS

2.242

2.620

4.084

4.192

4.196

4.202

4.212

[KGG, art 31, subsidie] MIEK

838

4.671

4.634

4.297

4.302

4.311

4.324

[KGG, art 31, subsidie] Subsideregeling Duurzame Scheepsbouw (SDS)

1.228

2.311

1.933

429

0

0

0

[KGG, art 31, subsidie] Opschalingsinstrument waterstof

46.321

81.620

468.712

283.247

334.106

296.046

582.633

[KGG, art 31, subsidie] Investeringen waterstofbackbone

34.503

52.461

117.461

154.961

276.361

70.000

0

[KGG, art 31, subsidie] IPCEI Waterstof

0

55.401

243.957

342.139

450.720

95.218

3.090

[KGG, art 31, subsidie] Invest NL

0

15.000

0

0

0

0

0

[KGG, art 31, opdracht] Verduurzaming industrie

640

2.676

5.518

4.819

5.824

3.636

1.292

[KGG, art 31, bijdrage mede-overheden] Regeling toezicht energiebesparingsplicht

12.849

9.879

11.313

16.361

16.375

14.320

14.424

        

GEBOUWDE OMGEVING

1.483.554

1.666.095

1.237.206

1.417.873

1.252.883

1.004.628

1.614.986

[VRO, art 2, subsidie] Subsidie verduurzaming en onderhoud huurwoningen

7.670

13.800

20.521

45.396

41.091

23.384

2.761

[VRO, art 2, subsidie] Nationaal isolatie Programma

227

0

980

980

980

980

980

[VRO, art 2, subsidie] Energiebeparing Koopsector

22.050

34.808

20.000

31.550

28.500

38.000

38.000

[VRO, art 2, subsidie] Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed

310.636

335.788

324.430

439.220

319.521

285.075

160.075

[VRO, art 2, subsidie] Energietransitie en duurzaamheid

26.077

31.475

17.384

17.512

12.848

11.252

10.623

[VRO, art 2, subsidie] Renovatieversneller

24.198

37.940

23.435

7.608

9.442

5.500

0

[VRO, art 2, subsidie] SAH

12.800

62.401

17.100

37.760

30.980

6.360

7.700

[VRO, art 2, subsidie] Warmtefonds

93.000

112.500

159.460

138.300

220.300

139.300

112.300

[VRO, art 2, subsidie] Nationaal Groeifonds

11.925

26.571

14.022

5.460

1.000

0

0

[VRO, art 2, subsidie] Biobased Bouwen

8.958

13.492

11.238

7.406

5.712

0

0

[VRO, art 2, subsidie] Ontzorgen Vereiniging van Eigenaren

1.373

6.258

7.259

5.730

5.303

3.072

3.072

[VRO, art 2, subsidie] Maatschappelijk Vastgoed Fonds

0

49.910

30.000

55.000

30.000

30.000

30.000

[VRO, art 2, subsidie] verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe

0

79.496

78.750

78.250

1.500

1.500

1.500

[VRO, art 2, opdracht] Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie

3.118

3.018

2.000

2.000

2.000

2.000

2.000

[VRO, art 2, opdracht] Energietransitie en duurzaamheid

4.499

3.790

2.900

1.500

3.700

3.700

3.700

[VRO, art 2, opdracht] verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe

0

652

0

0

0

0

0

[VRO, art 2, bijrage ZBO/RWT) Energietransitie en Duurzaamheid

0

2.804

2.084

2.000

1.000

500

500

[VRO, art 2, bijrage ZBO/RWT) verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe

0

1.254

1.000

750

750

750

750

[VRO, art 2, bijdrage aan medeoverheden] Nationaal Isolatie Programma (Lokale aanpak woningisolatie)

722.922

474.834

0

0

0

0

0

[VRO, art 2, bijdrage aan medeoverheden] Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed

60.062

0

0

13.496

9.798

595

10.595

[VRO, art 2, bijdrage aan medeoverheden] Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie

11.800

17.500

9.000

9.000

9.000

9.000

9.000

[VRO, art 2, bijdrage aan medeoverheden] Nationaal Isolatie Programma (Soortenmanagement)

58.000

834

281

186

0

0

0

[VRO, art 2, bijdrage aan medeoverheden] Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe

4.500

251.387

144.072

141.472

141.187

138.761

137.378

[VRO, art 2, bijdrage aan medeoverheden] Nationaal Groeifonds

975

498

0

0

0

0

0

[VRO, art 2, bijdrage aan agentschappen] RVO (Uitvoering Energieakkoord)

2.084

2.688

11.180

9.919

10.471

9.942

9.942

[VRO, art 2, bijdrage aan agentschappen] Dienst Publiek en Communicatie

2.100

2.303

1.760

1.760

1.760

1.760

1.760

[VRO, art 2, bijdrage aan agentschappen] RVO (Energiestransitie en Duurzaamheid)

28.529

30.359

15.185

9.272

8.753

8.653

8.653

[VRO, art 2, bijdrage aan agentschappen] Verduurzaming Maatschppelijk Vastgoed

2.952

21.849

0

0

0

0

0

[VRO, art 2, bijdrage aan agentschappen] RVB (circulaire rijksinkopen)

2.418

857

1.981

2.479

2.581

2.574

3.071

[VRO, art 2, bijdrage aan andere begrotingshoofdstukken] Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed

0

209

87.711

72.711

47.526

43.424

43.068

[VRO, art 2, bijdrage aan andere begrotingshoofdstukken] EGO (innovatie)

1.595

3.238

17.414

22.809

16.744

16.184

17.309

[VRO, art 2, bijdrage aan andere begrotingshoofdstukken] Handhaving Energielabel C

0

0

1.600

1.600

1.600

1.600

1.600

[VRO, art 2, bijdrage aan andere begrotingshoofdstukken] Uitfaseren slechte labels

1.000

911

1.000

0

0

0

0

[KGG, art 31, subsidie] Warmtenetten investeringssubsidie (WIS)

3.116

11.033

57.602

86.109

114.863

151.469

952.104

[KGG, art 31, subsidie] NGF-project NieuweWarmteNu!

17.470

14.059

42.130

42.533

29.244

13.242

30.545

[KGG, art 31, subsidie] Aardwarmte

37.500

12.611

12.828

0

0

0

0

[KGG, art 31, subsidie] WarmtelinQ

0

3.022

16.400

98.525

119.000

56.000

16.000

[KGG, art 31, subsidie] Geothermie (Klimaatfonds)

0

1.946

84.499

29.580

25.729

51

0

        

MOBILITEIT

305.042

291.562

597.779

778.087

776.740

719.722

974.851

[IenW, art 14, opdracht] KF: Laadinfra wegverkeer

233

30

0

10.222

4.214

7.060

31.620

[IenW, art 14, opdracht] KF: Laadinfra bouw

0

0

7.958

88.083

72.023

31.400

27.584

[IenW, art 14, opdracht] Klimaatakkoord

0

2.942

17.761

39.266

45.326

37.736

32.469

[IenW, art 14, opdracht] Programma Vergroening Reisgedrag

1.099

2.172

3.347

7.004

6.187

2.770

37.010

[IenW, art 14, opdracht] Verduurzaming logistiek

12.904

7.444

4.841

4.000

0

10

0

[IenW, art 14, opdracht] KF: Zero-emissie zones

0

250

1.832

2.582

1.664

332

0

[IenW, art 14, subsidie] Elektrisch vervoer

134.941

58.444

29.335

23.228

1.622

0

0

[IenW, art 14, subsidie] Duurzame mobiliteit

23.226

18.091

25.670

20.100

21.500

18.010

0

[IenW, art 14, subsidie] KF: Laadinfra wegvervoer

8.867

32.832

78.060

97.537

75.987

40.120

27.120

[IenW, art 14, subsidie] KF: Laadinfra bouw

1.360

6.200

7.500

14.000

17.500

0

0

[IenW, art 14, subsidie] KF: SWIM

0

14.486

7.000

25.000

30.000

40.000

62.000

[IenW, art 14, subsidie] Laad en AanZET

50.136

66.713

42.406

0

0

0

0

[IenW, art 14, subsidie] Vergroenen Reisgedrag

0

1.450

4.250

8.750

8.750

6.000

5.563

[IenW, art 14, bijdrage aan medeoverheden] Duurzame mobiliteit

37.928

25.050

13.940

13.400

11.290

0

0

[IenW, art 14, bijdrage aan medeoverheden] KF: Laadinfra

13.183

10.000

29.000

0

0

0

0

[IenW, art 15, subsidie] Zero-Emissie Trucks (aanZET)

0

0

156.000

189.000

195.000

230.000

317.000

[IenW, art 15, subsidie] Private Laadinfrastructuur bij bedrijven

0

0

66.000

94.000

99.000

114.000

172.946

[IenW, art 15, subsidie] Waterstof in Mobiliteit (SWiM)

0

0

10.000

10.000

10.000

10.000

6.000

[IenW, art 15, subsidie] Electric Road System (ERS)

0

0

11.000

26.000

26.000

26.000

26.000

[IenW, art 15, subsidie] Logistieke efficiëntie

0

0

10.000

10.000

10.000

10.000

20.000

[IenW, art 17, opdracht] KF: Luchtvaartverkeer energie

105

767

539

100

100

100

100

[IenW, art 17, opdracht] KF: Alcohol-to-jet en Duurzame Luchtvaartbrandstoffen

0

0

200

100

100

100

0

[IenW, art 17, subsidie] Klimaatbeleid

19

0

28

28

0

0

0

[IenW, art 17, subsidie] KF: Alcohol-to-jet

0

0

3.000

13.500

23.591

22.569

23.250

[IenW, art 17, subsidie] KF: Duurzame luchtvaartbrandstoffen

0

0

2.500

10.250

15.725

13.787

14.988

[IenW, art 17, subsidie] KF: Aandrijftechnologieën

0

0

0

5.000

8.000

5.000

0

[IenW, art 18, opdracht] KF: Verduurzaming Zeevaart

0

105

0

0

100

100

400

[IenW, art 18, opdracht] KF: Verduurzaming Binnenvaart

0

65

1.480

1.875

1.460

1.460

2.226

[IenW, art 18, opdracht] NGF: Maritiem Masterplan

2

2

444

190

3.270

7.250

10.792

[IenW, art 18, subsidie] NGF: Maritiem Masterplan

1.074

25.801

42.740

29.566

21.754

18.940

41.290

[IenW, art 18, subsidie] NGF: Zero-emissie binnenvaart batterij-elektrisch

19.705

7.397

3.698

0

0

0

0

[IenW, art 18, subsidie] KF: Walstroom

0

10.471

10.000

7.556

9.577

1.396

1.000

[IenW, art 18, subsidie] KF: Verduurzaming Zeevaart

0

0

3.300

11.140

18.190

30.680

41.907

[IenW, art 18, subsidie] KF: Verduurzaming Binnenvaart

0

250

3.550

16.310

38.410

44.502

73.176

[IenW, art 18, bijdrage aan agentschappen] NGF-project Maritiem Masterplan RVO

260

600

400

300

400

400

410

        

LANDBOUW EN LANDGEBRUIK

122.844

120.632

221.077

195.064

176.461

176.779

192.344

[LVVN, art 22, opdracht] Klimaatimpuls Natuur en Biodiversiteit

4.754

2.981

3.088

2.810

2.810

2.810

2.810

[LVVN, art 22, subsidie] Natuur en Biodiversiteit Grote Wateren

7.354

1.646

300

300

0

0

0

[LVVN, art 22, opdracht] Natuur en Biodiversiteit Grote Wateren

5.621

15.079

47.242

49.351

41.329

29.054

25.760

[LVVN, art 22, opdracht] Duurzame visserij

17.045

17.242

37.098

26.849

6.713

6.701

6.701

[LVVN, art 22, subsidie] Noordzeeakkoord (RVO)

3.655

80

1.996

0

0

0

0

[LVVN, art 21, subsidie] Glastuinbouw en weerbare planten en teeltsystemen

84.415

83.104

121.853

115.754

125.609

128.414

150.273

[LVVN, art 21, subsidie] Subsidieregeling verduurzaming landbouwwerktuigen (RVO)

0

500

9.500

0

0

9.800

6.800

        

SECTOROVERSTIJGENDE EN OVERIGE MAATREGELEN

793.713

1.259.348

8.092.030

1.037.238

1.077.694

1.102.446

1.083.885

[IenW, art 21, opdracht] KF: Circulair doen en gedrag

72

551

2.456

2.506

2.742

2.792

2.792

[IenW, art 21, opdracht] KF: Plastics norm

211

0

0

0

0

0

0

[IenW, art 21, opdracht] KF: Biobased bouwen

24

389

2.993

0

2.493

0

0

[IenW, art 21, opdracht] Uitvoering duurzame productieketens

8.003

7.621

2.693

2.549

2.028

878

2.170

[IenW, art 21, subsidie] Subsidies duurzame productketens

14.894

19.274

11.586

17.430

9.891

5.908

6.154

[IenW, art 21, subsidie] KF: DEI+CE

0

2.845

7.738

9.768

7.825

2.025

1.125

[IenW, art 21, subsidie] KF: Circulair doen en gedrag

1.009

560

2.610

2.610

3.560

3.510

3.250

[IenW, art 21, subsidie] KF: Plastics norm

3.128

15.297

2.000

0

0

0

0

[IenW, art 21, subsidie] KF: Biobased bouwen

0

80

100

0

320

0

0

[KGG, art 31, subsidie] Projecten Klimaat en Energieakkoord

1.940

3.482

9.436

5.787

5.462

5.477

4.773

[KGG, art 31, subsidie] Green Deals

6

448

0

0

0

0

0

[KGG, art 31, subsidie] Overige subsidies1

12.492

13.955

23.236

9.983

1.533

1.534

1.535

[KGG, art 31, lening] Lening EBN

24.000

117.000

7.751.000

0

0

0

0

[KGG, art 31, bijdrage aan agentschappen] Bijdrage RVO

146.573

177.550

109.985

107.447

106.768

106.298

106.236

[KGG, art 31, bijdrage aan agentschappen] Bijdrage Nea

16.104

22.069

25.864

26.004

26.167

26.243

26.663

[KGG, art 31, bijdrage aan mede-overheden] Uitvoeringskosten klimaat medeoverheden

565.257

878.227

140.333

853.154

908.905

947.781

929.187

1

Hieronder vallen de subsidies voor WarmtelinQ, Randvoorwaarden technische arbeidsmarkt.

Tabel 39 Totaaloverzicht van fiscale groene subsidies (bedragen x € 1.000)
 

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

TOTALE FISCALE GROENE SUBSIDIES1

1.796.213

1.734.942

1.472.781

865.724

871.450

849.910

462.000

        

Energie-investeringsaftrek (EIA)

259.000

431.000

460.000

454.000

443.000

464.000

459.000

BPM vrijstelling nulemissievoertuigen

71.000

0

0

0

0

0

0

IB/LB korting op de bijtelling voor nulemissieauto's

261.000

226.000

204.000

157.000

96.000

32.000

0

MRB halftarief plug-in hybride auto's (3/4-tarief in 2025)

64.000

34.000

0

0

0

0

0

MRB Vrijstelling (t/m 2024) & Tariefkorting (2025) nulemissievoertuigen

415.000

405.000

0

0

0

0

0

MRB Tariefkorting emissievrije personenauto's vanaf 2026 tot en met 2029

0

0

196.000

251.000

329.000

351.000

0

EB-salderingsregeling

663.949

634.176

608.690

0

0

0

0

EB-verlaagd tarief laadpalen EV

56.797

0

0

0

0

0

0

EB-verlaagd tarief lokaal opgewekte duurzame energie

5.467

4.766

4.091

3.724

3.450

2.910

3.000

1

Voorlopige cijfers van Financiën. De definitieve cijfers zijn te vinden in de Miljoenennota 2026.

Tabel 40 Totaaloverzicht van bijdragen netbeheerders (bedragen x € 1.000)
 

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

TOTALE BIJDRAGES NETBEHEERDERS

13.100.000

12.800.000

11.000.000

0

0

0

0

        

[FIN, art 3, lening] Lening TenneT

13.100.000

12.800.000

11.000.000

0

0

0

0

Licence