Totaaloverzicht belangrijkste beleidsmatige mutaties t.o.v. vorig jaar

In deze paragraaf wordt op hoofdlijnen inzicht gegeven van de belangrijkste mutaties die zijn opgetreden tussen de begroting 2025 (incl. amendementen en Nota’s van Wijziging) en de begroting 2026.

Toelichting

Eerste suppletoire begroting Met de 1^e suppletoire begroting 2025 zijn onder andere middelen voor de BAR middelen afgeboekt en wordt Sec Fund opgehoogd. De resterende middelen van de Brexit Adjustment Reserve (BAR) zullen niet meer uitgegeven worden. De BAR-regeling is inmiddels gesloten en Nederland heeft de BAR declaratie ingediend bij de Europese Commissie. Voor de Sec Fund is het bedrag opgehoogd om de komende jaren voldoende startups en MKB’ers te kunnen ondersteunen en zo te komen tot succesvolle ontwikkeling van producten die zowel door Defensie als de civiele markt (dual use) afgenomen kunnen worden. Tot slot hebben mutaties plaatsgevonden van een meer technische aard, hierbij te denken aan kasschuiven, toevoegen eindejaarsmarge en loon- en prijsbijstelling.

AI-fabriek (PEGA)In 2026 zet het Kabinet in op de realisatie van een nationale AI-fabriek om bedrijven en onderzoekers gebruik te kunnen laten maken van rekenkracht bij een AI-supercomputer, expertise en data. Dit vergroot de basis voor kennis, innovatie en talent voor de verantwoorde toepassing van AI in het bedrijfsleven, de wetenschap, het onderwijs en de overheid en draagt bij aan de concurrentiepositie van Nederland en Europa. De locatiekeuze voor Groningen draagt bij aan de Economische Agenda voor Groningen en Noord-Drenthe van Nij Begun en sluit aan bij de wens voor de aanwezigheid van een innovatief ecosysteem voor AI-onderzoek en innovatie, en beschikbare energie en ruimte.

Bedrijfssteun Dit betreft een ISB ten behoeve van een bedrijfscasus. De informatie over deze bedrijfscasus is vertrouwelijk. Beide Kamers zijn middels een vertrouwelijke brief van deze casus op de hoogte gebracht. Het Parlement wordt op een later moment hierover geïnformeerd alsmede een CW3.1 kader toegestuurd.

Garantie Ondernemingsfinanciering Corona Een van de covid-maatregelen was de toevoeging van een coronaluik bij de GO-regeling. Hiervoor werden verwachte uitgaven geraamd. Omdat het uitstaande obligo van deze regeling afneemt kan ook de verwachte uitgaven naar beneden worden bijgesteld met € 10 mln in 2025 en € 10 mln in 2026.

NGF-project Oncode-PACTDit project uit de tweede ronde had een voorwaardelijke toekenning van € 164,0 mln. Deze wordt gedeeltelijk omgezet in een toekenning van € 123,0 mln. Het restant blijft voorwaardelijk toegekend. In totaal is nu € 284,0 mln toegekend aan dit project. De voorwaardelijk toegekende middelen bedragen nu € 41,0 mln.

NGF-project PhotonDeltaDit project uit de tweede ronde had een voorwaardelijke toekenning van€ 204,6 mln. Daarvan is op basis van een tweetal omzettingsverzoeken en positieve adviezen van de adviescommissie inmiddels € 320,4 mln definitief toegekend. Van de resterende voorwaardelijk toegekende bedrag van € 150,8 wordt € 100,8 mln definitief toegekend. In totaal is nu € 421,2 mln toegekend aan dit project. De voorwaardelijk toegekende middelen bedragen nu € 50,0 mln.

IPCEI Advanced Semiconductor TechnologiesVoor de Nederlandse deelname aan de Important Projects of Common European Interest (IPCEI) gericht op Advanced Semiconductor Technologies (AST) is € 230 mln beschikbaar gesteld. Onder de vlag van IPCEI AST wordt het innovatieve MKB (inclusief startups en scale-ups) nadrukkelijk de ruimte gegeven om ook met kleinere projecten mee te doen. Hiermee wordt onderzoek, ontwikkeling, en eerste toepassing in een productieomgeving van nieuwe generaties halfgeleiders, ontwerptechnieken, productietechnologieën en toepassingen ondersteunt. Het initiatief bevordert de samenwerking tussen verschillende Europese landen om gezamenlijk complexe technologische uitdagingen aan te pakken met als doel versterking van de industriële infrastructuur in Europa. Hiervoor is € 200 mln afkomstig uit onverdeelde middelen uit de begroting van het Nationaal Groeifonds (NGF) en € 30 mln wordt beschikbaar gesteld uit revolverende middelen vanuit artikel 3 van de EZ-begroting, het Toekomstfonds. Het parlement wordt op een later moment over dit initiatief geïnformeerd alsmede een CW3.1 toegestuurd.

ETCI

Het European Tech Champions Initiative (ETCI) heeft als doel het vergroten van de slagkracht van Europese risicokapitaalfondsen waardoor Europese innovatieve scale-ups minder afhankelijk worden van niet-Europees risicokapitaal. Na de positieve ervaringen van ETCI1.0 (waar Nederland sinds 2023 aan deelneemt voor in totaal € 100 mln) is het Kabinet voornemens om voor in totaal € 200 mln deel te nemen aan ETCI 2.0. Het ETCI is belegd bij het Europees Investeringsfonds (EIF). Het Parlement wordt op een later moment hierover geïnformeerd alsmede een CW3.1 kader toegestuurd.

LPO KGGEr heeft een overheveling plaatsgevonden tussen KGG en EZ om de loon- en prijsbijstelling juist te verdelen in verband met de herverkaveling. Ook wordt een deel van de prijsbijstelling ingezet ter dekking van problematiek bij de gesharede onderdelen van KGG en EZ.

Kasschuif regulier Deze reeks bestaat uit de reguliere kasschuiven op de EZ begroting. De grootste zijn AI- faciliteit (PEGA) (€ 60 mln) en AI- faciliteit (€ 47,5 mln) en Blended Finance (€ 25 mln). Om de middelen voor de AI-faciliteit (PEGA) in het juiste ritme te krijgen voor de subsidiebeschikking aan het consortium om uitvoering te geven aan de AI-faciliteit, worden de kasmiddelen in de juiste ritme geplaatst. Daarnaast wordt het verplichtingenruimte naar voren gehaald in aanloop van de subsidiebeschikking die eind dit jaar wordt verstrekt. De resterende middelen voor de AI- fabriek worden om dezelfde redenen in het juiste ritme gezet.

Kasschuif NGF Deze reeks bestaat uit de Nationaal Groeifonds kasschuiven voor projecten op de EZ-begroting. De grootste zijn voor Nationaal Onderwijslab AI (NOLAI) (€ 45 mln), ONCODE (€ 12 mln) en PPS- Beroepsonderwijs (€ 13 mln). Voor de middelen van het NGF project NOLAI heeft RVO een nieuwe raming gemaakt voor de jaren 2025 en verder. Om aan deze raming te kunnen volgen worden de middelen naar het juiste jaar geschoven.

SubsidietaakstellingTer dekking van de Rijksbrede problematiek is tijdens de Voorjaarsbesluitvorming afgesproken om € 25 mln structureel vanaf 2027 te bezuinigen op subsidies op de begroting van het Ministerie van EZ. Hier is invulling aangegeven door onder meer (gedeeltelijke) ombuigingen op de PPS-toeslag, Mkb-innovatiestimulering Regio en Topsectoren (MIT) en het inhouden van prijsbijstelling op subsidies, leningen, opdrachten en garanties. De eerdere subsidietaakstelling uit het Hoofdlijnenakkoord oplopend tot € 45 mln structureel vanaf 2029 is ingevuld door middel van ombuigingen op verschillende instrumenten op de EZ-begroting, met onder andere ombuigingen op Invest-NL, Internationaal Innoveren, Digital Europe en de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROMs). Bij deze ombuigingen is rekening gehouden met juridische verplichtingen, andere specifieke taakstellingen en eventuele cofinanciering vanuit Europa.

Overige mutatiesDeze reeks bestaat uit technische mutaties.

Toelichting

Eerste suppletoire begroting Met de 1^e suppletoire begroting 2025 zijn onder andere middelen voor de TEK bijgesteld en zijn er middelen voor de BAR afgeboekt.

Kasschuif Toekomstfonds Voor de Regionale Ontwikkelings Maatschappijen (ROM’s) wordt € 10 mln geschoven van 2026 naar 2025. De afgelopen jaren zijn de ontvangsten vanuit de ROMs op deze leningen uit 2020 en 2021 sneller teruggekomen dan origineel geraamd.

Onttrekking begrotingsreserves

De Garantie Ondernemingsfinanciering-Corona (GO-C), de Borgstelling MKB-kredieten-Corona (BMKB-Corona), en de Klein Krediet Corona (KKC) waren garantie instrumenten ten tijden van de Covid-19 crisis. Deze regelingen zijn gesloten en de financiele blootstelling is afgenomen waardoor de risicoreserves afgebouwd konden worden met € 200 mln.

Overige mutaties Deze reeks bestaat uit technische mutaties.