De toelichting op de saldibalans (x 1 000)

Ad 1. en 2. Uitgaven en ontvangsten ten laste van de begroting resp. € 1 110 546 en € 408 154

Bij de begrotingsuitgaven en -ontvangsten zijn de gerealiseerde uitgaven en ontvangsten opgenomen met betrekking tot het jaar waarvoor de Rijksrekening nog niet door de Staten-Generaal zijn goedgekeurd.

Ad 3. Liquide middelen € 7

De rekening liquide middelen is samengesteld uit de kassaldi van de kasbeheerders en de aan de kasvoorschothouders verstrekte gelden.

Ad 4a. Rekening-courant RHB € 697 468

Op de rekening-courant met de Rijkshoofdboekhouding (RHB) is de verhouding met de Rijksschatkist geadministreerd. Opgenomen is het bedrag in overeenstemming met het laatst verstuurde saldobiljet van de RHB.

Ad 4b. Rekening-courant fonds LUVO (DGM) € 0

Bij Koninklijk Besluit van 21 januari 2009 is het Fonds Luchtverontreiniging ontbonden. Na goedkeuring van het laatste jaarverslag en de jaarrekening door de Rijksauditdienst heeft het ministerie van Financiën het vermogen van het Fonds dat was gestald bij dit ministerie overgeboekt naar het begrotingshoofdstuk van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (XI art. 4). Bij brief van 15 november 2010 heeft de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu de Tweede Kamer hierover geïnformeerd (Kamerstukken II, 2010–2011, 30 175, nr. 100).

Ad 5. Uitgaven buiten begrotingsverband € 10 620

Het bedrag van € 10 620 aan uitgaven buiten begrotingsverband is als volgt opgebouwd:

Toelichting

In de stand van uitgaven buiten begrotingsverband is bij het onderdeel te verekenen met lagere overheden/overige derden € 7,1 mln opgenomen. Het betreft een vordering op het Europese fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) bijdragen van het Interreg 2C IRMA-programma. Dit programma is nog niet afgesloten omdat de Europese Commissie een deel van de subsidie wil terugeisen van deelnemende EU-landen. Daarnaast is een bedrag van € 1,4 mln buiten begrotingsverband geboekt in verband met te verrekenen uitgaven met de Dienst van de Huurcommissie voor een ICT-project.

Ad 6. Ontvangsten buiten begrotingsverband € 15 551

Onder de ontvangsten buiten begrotingsverband zijn de posten opgenomen die aan derden worden betaald (in totaal een bedrag van € 13,7 mln). Het bedrag heeft betrekking op inhoudingen op het salaris, die aan derden dienen te worden afgedragen, zoals onder andere loonheffing, pensioenpremies, WAO-premies en Zorgverzekeringswet. Daarnaast betreft het voor een bedrag van € 0,9 mln aan ontvangsten die nog verrekend dienen te worden met andere departementen en ontvangsten van Stralingsbescherming/deposito’s en deposito’s EVOA van respectievelijk € 85 010 en € 861 964,63. Tot slot heeft de VROM Inspectie van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in 2009 een bijdrage van € 0,85 mln ontvangen voor het realiseren van een tijdelijke waterzuivering in Bonaire. In 2010 is in dit verband € 0,4 mln betaald.

Bankgaranties/borgstellingen

Naast door VROM afgegeven garanties worden ook borgstellingen ontvangen voor onderwerpen waar, door derden, garanties/zekerheden moeten worden afgegeven jegens VROM. In totaal is per 31 december 2010 € 118,8 mln aan bankgaranties/borgstellingen ontvangen. Deze zijn ontvangen in het kader van de uitvoering van een drietal besluiten.

EVOA-regeling

Het bedrag van de bankgaranties voor afvalstoffen in het kader van de EVOA-regeling is per 31 december 2010 € 114,4 mln.

Radioactief besmet schroot

Onderdeel van het Besluit detectie besmet schroot is een borgstellingsregeling. Het besluit strekt tot het verplicht stellen van het gebruik van apparatuur voor de detectie van radioactief besmet metaalschroot door bedrijven. Doel van deze verplichting is het voorkomen van incidenten in Nederland door radioactiviteit in schroot en de daaruit voorkomende stralingsbelasting zoveel mogelijk te beperken. Om te verzekeren dat bedrijven de kosten van de verwijdering van radioactief besmet schroot kunnen betalen, is de verplichting tot het stellen van financiële zekerheid opgenomen in het besluit. Per 31 december 2010 zijn hiervoor voor een totaalbedrag van € 3,3 mln aan bankgaranties en overige borgstellingen in bewaring gegeven.

Stralingsbescherming

Per 31 december 2010 omvatte het bedrag aan borgstellingen in het kader van de uitvoering van het Besluit stralingsbescherming een bedrag van € 1,1 mln.

Bankgaranties en borgstellingen maken geen onderdeel uit van de saldibalans.

Ad 8. Extra-comptabele vorderingen € 35 100

Ad 8a. Tegenrekening Extra-comptabele vorderingen

Het saldo per 31 december 2010 wordt hieronder gespecificeerd:

Toelichting op de omvangrijke vorderingen

Artikel 3

In 2010 is in verband met een onrechtmatige betaling in het kader van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) een vordering van € 4,1 mln ingesteld (zie de Bedrijfsvoeringsparagraaf).

Artikel 6

De omvang van het vorderingensaldo bestaat voornamelijk uit een verstrekte achtergestelde lening van € 18,2 mln aan de Centrale Organisatie voor Radioactief Afval (COVRA). Aan de achtergestelde lening is de voorwaarde verbonden dat deze lening in 2016 opgeëist kan worden, tenzij een andere wijze van afwikkelen wordt overeengekomen.

Artikel 9

De stand openstaande vorderingen is in 2010 gedaald van € 1,0 mln naar € 0,8 mln. Voor het overgrote deel betreft dit vorderingen handhavingszaken (€ 0,7 mln) en voor een klein deel vorderingen in verband met detacheringsovereenkomsten (€ 0,1 mln). In 2010 is een bedrag van in totaal € 1,2 mln aan vorderingen ontvangen.

Artikel 10

De omvang van het vorderingensaldo betreft o.a. de afrekening met het Bureau Sanering Verkeerslawaai (€ 0,8 mln) en een vordering die voortkomt uit het kostenverhaal bodemsanering (€ 1,6 mln). De afwikkeling van deze laatste vordering is uitbesteed aan het AgentschapNL met betrokkenheid van de Landsadvocaat.

Artikel 91

De omvang van de vorderingen betreft o.a. een vordering op het Kadaster voor de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (€ 1,0 mln), een vordering op het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties voor de doorberekening kosten 4FM (€ 1,8 mln) en enkele verrekeningen met de Rijksgebouwendienst (€ 1,3 mln). Deze vorderingen zijn in 2010 ingesteld en zullen in 2011 worden geïnd.

Ad 9. Extra-comptabele schulden € 7 985

Ad 9a. Tegenrekening extra-comptabele schulden

Het saldo is bepaald aan de hand van de openstaande facturen met een factuurdatum tot en met 31 december 2010 en geregistreerd tot en met 14 januari 2011.

Ad 10 Voorschotten € 2 391 263

Ad 10a. Tegenrekening Voorschotten

Op deze rekening staat het saldo gebaseerd op de Regeling Departementale Begrotingsadministratie (voorschotten, vooruitbetalingen en voorlopige betalingen). De definitieve vaststelling dan wel de afwikkeling vindt plaats na indiening van de einddeclaratie.

Toelichting

Het saldo voorschotten tot en met 31 december 2010 is gedaald met € 265,6 mln van € 2 656,9 mln (ultimo 2009) tot € 2 391,3 mln (ultimo 2010). De grootste nog openstaande voorschotten per artikel worden hieronder nader toegelicht.

Artikel 1

De stand van de voorschotten is eind 2010 € 2,1 mln. De voorschotten hebben betrekking op een aantal opdrachten en een aantal subsidietoekenningen. Deze voorschotten worden na afronding van de werkzaamheden en na ontvangst van de financiële eindverantwoording afgewikkeld.

Artikel 2

Artikel 3

Artikel 4

De stand van de voorschotten is eind 2010 € 329,3 mln. Deze stand wordt voor een belangrijk deel verklaard door het voorschot voor de aanpak van verpakkings- en zwerfafval ter hoogte van € 294,7 mln aan het Afvalfonds. Dit voorschot wordt in 2013 afgewikkeld. Daarnaast wordt de stand van de voorschotten verklaard door de subsidies (in totaal € 19,39 mln) die in het kader van de Subsidieregeling maatschappelijke Organisaties en Milieu (SMOM) de afgelopen jaren zijn toegekend en betaald en het voorschot ten behoeve van rijksbijdrage voor de verwijdering van olie- en vethoudende scheepsafvalastoffen door binnenvaart (€ 2,5 mln).

Artikel 6

De stand van de openstaande voorschotten is eind 2010 € 266,8 mln. Deze stand wordt met name verklaard door de voorschotten vanwege de uitvoering van de saneringregeling asbestwegen 2^e fase in de provincies Overijssel (€ 31,5 mln) en Gelderland (€ 5,6 mln) zijn toegekend. Een tweede omvangrijk deel van de voorschottenstand wordt verklaard door de uitgaven (€ 93,7 mln) die door middel van programmafinanciering (subsidieregeling Programmafinanciering EV-beleid voor andere overheden) aan de provinciën zijn toegekend. Verder zijn op het beleidsterrein Verantwoorde Toepassing van Genetisch Gemodificeerde Organismen voorschotten verstrekt voor de uitvoering van het Ecologisch Onderzoekprogramma Biotechnologie ter grootte van € 8,5 mln.

Overige grote voorschotten op dit artikel zijn de subsidie spoorzone Drechtsteden (€ 15,4 mln), een schadevergoeding Yara Sluiskil (€ 13,1 mln), de schadevergoeding naar aanleiding van het Ammoniak-convenant (€ 48,0 mln) en de financiële tegemoetkomingen in het kader van de Regeling tegemoetkoming niet-loondienstgerelateerde slachtoffers van asbest (TNS-regeling).

Artikel 7

De stand van de voorschotten is eind 2010 € 151,6 mln. Deze stand wordt met name verklaard door € 144,8 mln aan voorschotten in het kader van het Clean Development Mechanism (CDM). Deze voorschotten kunnen gezien de looptijd van de individuele CDM-projecten veelal pas in latere jaren worden afgewikkeld. Daarnaast worden de voorschotten verklaard door de voorschotten met betrekking tot het programma Interreg van € 3,1 mln en nog niet afgewikkelde bijdragen aan (inter)nationale organisaties.

Artikel 9

De stand van de voorschotten is eind 2010 € 9,2 mln. Deze stand wordt met name verklaard door € 7,9 mln aan verleende voorschotten aan het RIVM voor de uitvoering van het Meerjaren Activiteiten Programma 2010.

Artikel 10

De stand van de voorschotten is eind 2010 € 538,8 mln. Deze voorschotten hebben voor een belangrijk deel betrekking op uitvoering bodemsanering. De toekenning van subsidiebudgetten op grond van de Wet bodembescherming vindt plaats voor een periode van vijf jaar op grond van door de bevoegd gezagen ingediende programma’s. Daarna vindt op basis van op basis van de financiële verantwoordingen over de gehele periode afrekening van de verstrekte voorschotten plaats. Er wordt dus niet tussentijds afgerekend. In 2010 is een groot deel afgerekend, het restant is doorgeschoven naar een later tijdstip. Daarnaast staan voorschotten open in het kader van de uitvoering sanering verkeerslawaai (€ 56,2 mln), de FES-subsidies in het kader van kennis, onderzoek en projecten klimaat (€ 56,9 mln) en de Geluidskaarten (€ 4,9 mln).

Artikel 91

De stand aan openstaande voorschotten is eind 2010 € 171,8 mln. Deze voorschotten hebben o.a. betrekking op nog niet afgerekende vergoedingen aan het RIVM (€ 28,1 mln), apparaatskosten Agentschap NL (€ 54,0 mln), en het AgentschapNL/Infomil (€ 2,4 mln), de kosten voor de vastgoedinformatievoorzieningen (€ 24,3 mln), enkele nog niet afgerekende subsidies (€ 5,5 mln) en de doorberekening van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties voor de kosten 4FM (facility management) (€ 9,1 mln).

Ad 11. Garantieverplichtingen € 63 191

Ad 11a. Tegenrekening garantieverplichtingen

Dit betreft de garantieverplichtingen die door VROM zijn aangegaan.

Toelichting

1. Garantieregeling met betrekking tot bodemsaneringkredieten

De garanties betreffen een regeling met betrekking tot kredieten ten behoeve van de bodemsanering van bedrijfsterreinen, te weten het Besluit Borgstelling Midden en Klein Bedrijfskredieten (MKB). Het maximaal beschikbare bedrag voor 2010 bedroeg € 65,3 mln. in 2010 is aan circa € 0,6 mln aan garanties verleend.

2. College voor de Toelating van Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden (CTGB)

De geldelijke aansprakelijkheid van het Rijk voor het beheer van het CTGB geldt voor eventuele schadeclaims van derden. Deze garantstelling is pro memorie opgenomen. Er is momenteel geen aanleiding te veronderstellen dat het Rijk hierbij financiële risico’s loopt. Er is in 2008 een schadeclaim ontvangen, waarbij de inzet is een rechterlijke procedure te voorkomen en onderling tot een vergelijk te komen. Het CTGB is voor deze schadeclaim niet verzekerd en mag daarvoor ook geen voorzieningen treffen. Een eventuele uitkering wordt gedragen door vier departementen. Het financieel risico voor VROM is van een dermate omvang dat deze binnen de begroting kan worden opgelost.

3. Centrale Organisatie Voor Radioactief Afval (COVRA)

4. Garantie Kadaster

Door de sterke daling van de vastgoedmarkt werd het Kadaster in 2009 geconfronteerd met liquiditeitsproblemen. Het Rijk heeft daarop een krediet beschikbaar gesteld van maximaal € 60,0 mln. Hiervan heeft € 35,0 mln een looptijd tot eind 2011. Eind 2010 was het beroep op dit krediet € 0,0 mln.

5. Garantiestelling Dienst Zuid-As Amsterdam

In 2010 zijn de gemeente Amsterdam en het Rijk overeengekomen dat voor het geval besloten wordt niet tot dokontwikkeling over te gaan, een deel van de door de gemeente Amsterdam in de periode 2009 gemaakte Dokkosten tot een maximum van € 2,5 mln wordt vergoed.

Ad 12. Openstaande verplichtingen € 1 628 059

Ad 12a. Tegenrekening openstaande verplichtingen

Toelichting

In algemene zin wordt de stand van de openstaande verplichtingen beïnvloed door het feit dat voor de uitvoering van (subsidie) regelingen veel gebruik gemaakt wordt van uitvoeringsorganisaties zoals het AgentschapNL en het RIVM. De opdrachtverlening aan deze organisaties vindt meestal plaats voor een langere periode. De stand van de openstaande verplichtingen is hierdoor hoger dan bij jaargebonden opdrachtverstrekking.