De openbare lichamen via het BES-fonds voorzien van middelen voor het uitvoeren van hun taken.
De fondsbeheerder zorgt ervoor dat de openbare lichamen via het BES-fonds de juiste middelen krijgen toebedeeld om hun taken naar behoren uit te voeren. Deze geoperationaliseerde doelstelling wordt hierna nader uitgewerkt.
Bij de berekening van de eerste vrije uitkering over het jaar 2011 is het eilandelijk financieel kader verminderd met de eigen inkomsten van het eiland en de bedragen die aan de begrotingen van de departementen zijn toegevoegd voor de uitvoering van Rijkstaken.
In het bestuurlijk overleg financiële verhoudingen BES van 31 maart 2011 is afgesproken dat het BES-fonds in 2011 met USD 1 miljoen (€ 703 000) wordt verhoogd om te borgen dat de vrije uitkering meegroeit met het stijgende prijspeil van Caribisch Nederland. Ook is in overleg met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) een oplossing gevonden voor de problematiek rond de afdracht van zorgpremies. Voor de drie openbare lichamen gezamenlijk is hiervoor een bedrag van in totaal USD 3,9 miljoen (€ 2,9 miljoen) toegevoegd aan de vrije uitkering 2011. De openbare lichamen zijn over deze verhogingen van de vrije uitkering geïnformeerd op 14 april 2011.
Inclusief de in het bestuurlijk overleg financiële verhoudingen BES afgesproken verhogingen bedraagt de hoogte van de vrije uitkering van de drie openbare lichamen gezamenlijk USD 34,670 miljoen. Dit bedrag is door tussenkomst van het Cft in regelmatige termijnen aan de openbare lichamen overgemaakt. Overeengekomen is dat het valutarisico samenhangend met schommelingen in de koers van de dollar ten opzichte van de euro bij het Rijk berust. In 2011 is als gevolg van deze afspraak een negatief valutakoersresultaat geleden ter grootte van € 0,2 miljoen.
Bij slotwet is een bedrag van € 3 miljoen overgeboekt van de BZK-begroting (hoofdstuk VII) naar het BES-fonds. De verdeling van dit bedrag over de openbare lichamen is als volgt: Bonaire € 1,5 miljoen, Sint Eustatius € 0,8 miljoen en Saba € 0,7 miljoen. Deze incidentele middelen zijn conform artikel 88 lid 8 van de wet finBES toegezegd aan de openbare lichamen gedurende de reis van Hare Majesteit de Koningin en zijn bedoeld voor het versterken van de bestuurlijke en financiële organisatie en het wegwerken van achterstallig onderhoud. Bij brief van 17 november 2011 is aan de openbare lichamen gevraagd voor 15 december 2011 plannen in te dienen voor de besteding van deze middelen. Na ontvangst van de plannen wordt de uitkering in 2012 vastgesteld en worden de middelen uitgekeerd.
Prestatie-indicator
Voor wat betreft de omvang van de vrije uitkeringen is het referentiekader baten en lasten BES-eilanden een belangrijke indicator. Eind augustus 2011 heeft Ideeversa van het ministerie van BZK de opdracht gekregen een beter inzicht te krijgen in de eilandelijke taken van Bonaire, Sint Eustatius en Saba in relatie tot de vrije uitkering, de eigen inkomsten en bijzondere uitkeringen. Dit conform de afspraken die zijn gemaakt tijdens het bestuurlijk overleg financiële verhoudingen BES van 31 maart 2011.
Een andere indicator is het onderzoek dat Deloitte uitvoert naar de haalbaarheid van lokale belastingen in Caribisch Nederland. Het rapport over de lokale belastingen is op 23 januari 2012 opgeleverd.