Realiseren van een robuust mobiliteitssysteem van sterke verbindingen, sterke modaliteiten, voorspelbare reistijden en goede bereikbaarheid door het verbeteren en in stand houden van regiospecifieke mobiliteitskwaliteiten.

In 2011 is de ontwerp Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) (Kamerstukken II 2010–2011, 32 660, nr. 17)88 uitgebracht en in de Tweede Kamer besproken. Deze Structuurvisie geeft een integrale aanpak van infrastructuur en ruimte. Voor de ruimtelijke visie en het rijksbeleid zie artikel 52, Realisatie Nationaal Ruimtelijk Beleid.

Tegelijk met de ontwerp-SVIR heeft het kabinet brieven uitgebracht over:

• – Programma Beter Benutten (Kamerstukken II 2010–2011, 32 500-A, nr. 81)90. Zie ook onder artikelonderdeel 34.05. Dit programma is in 2011 van start gegaan. Samen met regionale overheden en het bedrijfsleven worden maatregelpakketten ontwikkeld waarmee alternatieven worden geboden voor woon-werkverkeer in de spits (de vraag) en de bestaande infrastructuur van weg, spoor en regionaal OV (het aanbod) zo doelmatig mogelijk wordt benut.

• – Prioritering Investeringen Mobiliteit en Water (Kamerstukken II, 2010–2011, 32 500-A, nr. 83)91. Hierin zijn voor mobiliteit per gebied alle projecten opgenomen waarvoor financiële middelen zijn gereserveerd, alsmede middelen voor het in stand houden van rijksinfrastructuur door goed beheer en onderhoud.

• – Nationale Markt- en Capaciteitsanalyse (Kamerstukken II, 2010–2011, 31 305, nr. 196)92. In de NMCA is inzicht gegeven in de nationale bereikbaarheidsproblematiek op middellange (2020) en lange termijn (2028). De resultaten van de NMCA geven aan waar de belangrijkste bereikbaarheidsproblematiek wordt verwacht.

In 2011 is de werkwijze van Sneller & Beter toegepast in de besluitvorming over MIRT projecten93.

De aanpak is vastgelegd in de Structuurvisie Ruimte en Infrastructuur en de Spelregels van het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT)94.

Eind 2011 is de Tracéwet herzien conform de aanbevelingen van de Commissie Versnelling en Besluitvorming Infrastructurele Projecten (commissie Elverding). Deze wet zal per 1 januari 2012 in werking treden. Op basis van de Tracéwet zal over de voortgang in projecten aan de Tweede Kamer worden gerapporteerd.

In de ontwerp- SVIR is de doorontwikkeling van de bereikbaarheidsindicator aangekondigd. Deze is bedoeld om de ontwikkeling van bereikbaarheid voor alle vervoermodaliteiten bij elkaar te volgen.

In 2011 zijn er minder files op het hoofdwegennet dan in voorgaande jaren. Dit komt o.a. doordat projecten op het hoofdwegennet, bijvoorbeeld op de A2, zijn afgerond. Op alle fileknelpunten uit de actuele Top-50 vinden investeringen plaats.

Op de vaarwegen is sprake van kwaliteitsverbetering dankzij voortgang van aanleg- en verbeterprojecten, het inlopen van achterstanden in onderhoud en het realiseren van quick wins bij binnenhavens.

In 2011 is de uitwerkingsfase het Programma Hoogfrequent Spoor95 gestart. Er zijn werkpakketten voor reizigerscorridors in de brede Randstad en de routering van het goederenvervoer in Zuid en Oost Nederland.

De eerste maatregel, de aanleg van een stuk dubbelspoor bij Sneek Noord en een extra perron, om de capaciteit en punctualiteit op de gedecentraliseerde spoorlijnen te verbeteren is gerealiseerd. Ook zijn er bij de regionale overheden tientallen projecten in uitvoering ter verhoging van snelheid en frequentie van regionaal OV. Gedurende 2011 is de OV-chipkaart op alle regionale spoorlijnen ingevoerd en aan het eind van 2011 was de strippenkaart definitief in heel Nederland afgeschaft. Er is vooruitgang bij het ontwikkelen van een landelijk systeem van multimodale reisinformatie.

In het kader van het Programma Beter Benutten zijn de bestaande regionale mobiliteitsprojecten geëvalueerd. Hieruit blijkt dat deze projecten, waarmee aan automobilisten een aantrekkelijk alternatief wordt geboden voor het gebruik van congestiegevoelige trajecten in de spits, effectief zijn.

• – De schommelingen in de economische ontwikkelingen in de laatste jaren weerspiegelen zich in fluctuaties in de omvang van de mobiliteit voor personen en het transport van goederen. Dit is een van de verklaringen voor de daling van de filezwaarte in 2011 – naast het ter beschikking komen van meer rijstroken op vele filegevoelige plaatsen.

• – De onzekerheid bij decentrale overheden over hun toekomstige financiële middelen legt een druk op hun bereidheid om alleen of samen met andere partijen, waaronder het Rijk, langjarige verplichtingen aan te gaan voor investeringen en jaarlijks terugkerende uitgaven.

• – De bouw van nieuwe woonwijken en bedrijvenlocaties, met het oog waarop investeringen in infrastructuur zijn gepland, stagneert op veel plaatsen.

Operationele doelstellingen

34.01 Netwerk Weg: Reistijden over de weg betrouwbaar en acceptabel maken

De belangrijkste prestaties in 2011 zijn geweest

Algemene strategie- en beleidsontwikkeling

Mede dankzij de realisatie van een groot aantal projecten op het hoofdwegennet (met name A1, A2, A4, A9, A12, A28, A50 en A58) zijn de files sinds 1 januari 2011 met 18,5% gedaald, na een toename van 7% in 2010 en van afname van 12% in 2009. Een aantal afgeronde werkzaamheden hebben dit mede mogelijk gemaakt. De economische groei, die de afgelopen jaren schommelt is overigens ook van invloed op de ontwikkeling van de files maar heeft in 2011 een beperkte rol gespeeld. De voertuigverliesuren zijn vooral afgenomen door de openstelling van de A27 (openstelling spitsstrook Everdingen-Lunetten), A12 (openstelling spitsstrook Nieuwerbrug), A50 (Valburg-Grijsoord), A2 (Oudenrijn-Everdingen).

In 2011 zijn niet alleen besluiten genomen over wegen, ook zijn op een aantal plaatsen wegprojecten gestart en/of opgeleverd (zie onderstaande tabel). In 2011 is circa 289 kilometer aan nieuwe rijstroken opgeleverd.

Beheer en onderhoud, Benutting en aanleg van weginfrastructuur

De in de ontwerpbegroting omschreven activiteiten worden op artikel 12 van het Infrastructuurfonds verantwoord.

Weginfrastructuur voor het goederenvervoer

Algemene strategie en beleidsontwikkeling

De meetbare gegevens voor dit product zijn bij de overige producten weergegeven. Aangezien de genoemde activiteiten zijn gericht op zowel Beheer en onderhoud, Anders Betalen voor Mobiliteit, Verkeersmanagement, Benutting en aanleg van weginfrastructuur en Weginfrastructuur voor het goederenvervoer zijn hiervoor geen aparte meetbare gegevens ontwikkeld.

Beheer en onderhoud

De meetbare gegevens 2011, zoals de prestatie-afspraken, de specificatie van het areaal en de oppervlakte van het wegdek staan vermeld in artikel 12.02 van het jaarverslag van het Infrastructuurfonds.

Benutting en aanleg van weginfrastructuur, weginfrastructuur voor het goederenvervoer

Door een opleving van de economie in 2011, na de crises van 2008–2010, is de automobiliteit op het hoofdwegennet met 3,5% toegenomen. Ondanks de afname van de files op specifieke locaties waar projecten zijn gerealiseerd is op andere locaties de drukte licht toegenomen. Hierdoor is het percentage trajecten waar voldaan wordt aan de streefwaarde afgenomen van 83% in 2010 naar 80% in 2011. Zonder realisatie van projecten in 2011 zou de afname van dit percentage groter geweest zijn.

Verkeersmanagement

De indicator Betrouwbaarheidspercentage hoofdwegennet is sinds de (ontwerp) SVIR geen indicator meer. De indicator wordt voor de laatste keer opgenomen in het jaarverslag. De indicator is licht verbeterd van 2010 (91%) naar 2011 (92%). Reden is het grote aantal gerealiseerde projecten waardoor het verkeerssysteem in zijn geheel iets beter en betrouwbaarder is gaan functioneren, ondanks een toename van de automobiliteit van 3,5%.

De indicator filezwaarte (in voertuigverliesuren) is sinds de (ontwerp) SVIR geen indicator meer. De indicator wordt voor de laatste keer opgenomen in het jaarverslag. De voertuigverliesuren zijn met 18% afgenomen ten opzichte van 2010, door de realisatie van een groot aantal projecten in 2011; zie ook de algemene toelichting 34.01.

Bron: Rijkswaterstaat/DVS / verkeersmanagement hoofdwegennet

Verwijzing naar het Infrastructuurfonds

34.02 Netwerk Vaarwegen: Reistijden over het water betrouwbaar en voorspelbaar maken

De belangrijkste prestaties in 2011 zijn geweest:

• – Vaarwegen zijn onderhouden en in de Nota Mobiliteit gesignaleerde infrastructuurknelpunten zijn gefaseerd onderzocht en aangepakt via het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT)93.

• – De kwaliteit van vaarwegen is toegenomen door de uitvoering van verschillende MIRT-aanlegprojecten en de aanpak van het achterstallig onderhoud. Zie artikel 15 van het IF voor meer informatie.

• – In 2011 is er op het gebied van binnenhavens verder uitvoering gegeven aan de eerder bestuurlijk toegekende quick win projecten. In 2011 zijn er 4 projecten (waarvan 1 afwijzend) beschikt voor een totaalbedrag van € 4,8 mln. Sinds 2009 zijn er nu in totaal 66 projecten beschikt voor een totaal bedrag van € 86,9 mln. In totaal zijn 18 projecten inmiddels opgeleverd. De uitvoering wordt voortgezet in de periode tot en met 2013.

• – Naast de uitvoering van de toegekende quick winprojecten is er ook een 3^e tranche voor nieuwe voorstellen in voorbereiding. In het najaar 2011 zijn de procedure en criteria aangekondigd in de septembercirculaire van het Gemeentefonds103. Vervolgens zijn deze criteria gepubliceerd via de website van het rijk en van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.

• – In audits geconstateerde onderhoudsproblematiek is aangepakt. De spanning tussen ambities en budgettaire mogelijkheden in kaart gebracht en zijn oplossingsmogelijkheden verkend. Dit heeft in de begroting 2012 geresulteerd in een oplossing van de problematiek door een structurele verhoging van het onderhoudsbudget, aanvullende efficiencymaatregelen en versoberingen van het onderhoudsniveau. Hiervoor is het aanlegprogramma op basis van de prioriteiten uit de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) geherprioriteerd.

Vaarweginfrastructuur

De gerealiseerde passeertijden op de Hoofdtransportassen (HTA) voldoen in 2011 niet aan de streefwaarden (67% in plaats van 85%). Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de lage score van de Volkeraksluizen bij Zuid-Holland en Sluizen Terneuzen bij Zeeland. Voor beide sluizen zijn verkenningen uitgevoerd. Voor de Volkeraksluizen wordt medio 2012 een voorkeursbesluit voor uitbreiding van de sluiscapaciteit verwacht. Voor de sluis Terneuzen wordt naar verwachting begin 2012 een planstudiebesluit genomen. De passeertijden voor de hoofd- en overige vaarwegen scoren overall gezien wel ruim voldoende.

Verwijziging naar het Infrastructuurfonds (IF)

34.03 Netwerk Spoor: Betrouwbaarheid en capaciteit van het spoorwegnet vergroten

De belangrijkste prestaties in 2011 zijn geweest:

Algemene strategie- en beleidsontwikkeling

Beheer conform Spoorwegwet107

Beheer overig

Vervoer conform Concessiewet107

Vervoer overig

Aan HSA is de concessie voor de HSL-Zuid verleend. Deze is op 1 juli 2009 in werking getreden109. Aangezien HSA nog niet over het definitieve hogesnelheidsmaterieel beschikt is afgesproken dat IenM de verplichtingen uit de concessie nog niet handhaaft. Wel vindt er regelmatig aan de hand van de kwartaalverslagen voortgangsoverleggen plaats tussen HSA en IenM. Eind 2010 heeft de minister de Kamer geïnformeerd over het feit dat het financieel niet goed gaat met HSA en dat zij aan een oplossing zou gaan werken. Op 18 november 2011 heeft de minister de Tweede Kamer laten weten wat haar oplossing is (Kamerstuk 22 026, nr. 343)110.

Kwaliteit van spoorverbindingen voor het goederenvervoer

In het kader van Programma Hoogfrequent Spoor (PHS)111 is in 2011 gewerkt aan het uitwerken van de voorkeursbeslissing en is nader onderzoek gedaan naar het goederenvervoer. De optimalisatie van het gebruik van de Betuweroute maakt hier onderdeel van uit. Tevens is in 2011 de subsidieregeling in het kader van de Nota spoorgoederen knooppunten112 verder uitgewerkt. Deze regeling zal medio 2012 worden opengesteld voor aanvragen.

Behalve het klantoordeel zijn de prestaties goed te noemen. De goede prestaties hebben (onder meer) de volgende oorzaken:

• – Analyses die NS uitvoert om de uitvoering van de dienstregeling steeds verder te verfijnen

• – Het ingewerkt raken van het nog niet zo lang geleden ingerichte Operationeel Controle Centrum Rail (OCCR) waardoor verstoringen steeds minder een olievlekwerking hebben

• – Instroom van het snellere nieuwe sprintermaterieel

• – Gunstige weersomstandigheden die gedurende 2011 nauwelijks voor grote problemen hebben gezorgd

• – Relatief weinig hinder van (uitgelopen) werkzaamheden door ProRail.

Het feit dat de goede prestaties niet tot een hoger klantoordeel leiden heeft waarschijnlijk vooral te maken met doorwerking van de negatieve beeldvorming naar aanleiding van de problemen in de afgelopen winters.

Verwijzig naar het Infrastructuurfonds (IF)

34.04 Netwerk decentraal/regionaal vervoer: decentrale overheden in staat stellen een effectief regionaal mobiliteitsbeleid te voeren

De belangrijkste prestaties in 2011 zijn geweest:

Algemene strategie- en beleidsontwikkeling

• – De Raad van State heeft advies uitgebracht over het wetsvoorstel Lokaal Spoor. Het wetsvoorstel zal begin 2012 bij de Tweede Kamer kunnen worden ingediend.

• – De concessie Waddenveren West voor het onderhouden van de veerverbinding tussen Harlingen en Vlieland en Harlingen en Terschelling is in mei 2011 verleend aan TSM. De concessie Oost voor de veerverbinding tussen Holwerd en Amelanden Lauwersoog en Schiermonnikoog is in mei 2011 verleend aan Wagenborg Passagiersdiensten. De concessies worden pas onherroepelijk na afronding van de bezwaar- en beroepprocedures.

• – Het experiment leeftijdsverlaging buschauffeurs is op 1-1-2011 van start gegaan. In het eerste jaar van de proef traden geen substantiële aantallen jonge buschauffeurs toe tot het experiment. Dit was ook niet verwacht omdat het volgen van de opleiding geruime tijd in beslag neemt. Daarnaast was de vraag naar nieuwe chauffeurs vanuit de OV-bedrijven het afgelopen jaar zeer gering.

• – Ten behoeve van de kwaliteitsverbetering van het regionaal OV heeft het Kennisplatform Verkeer en Vervoer (KpVV) allerlei activiteiten uitgevoerd ter ondersteuning van de kennisuitwisseling en verspreiding.

• – Het Strategisch Beraad Verkeersinformatie en Verkeersmanagement (SBVV) heeft op 27 oktober een eindadvies overhandigd aan de minister van IenM. Dat was het resultaat van twee jaar onderzoek en samenwerking door de betrokken publieke en private partijen. Hoofdlijnen uit het eindadvies zijn:

  • – Voortzetting publiek-private dialoog op strategisch en tactisch niveau;

  • – Programmatische aanpak van projecten in het kader van beter benutten;

  • – Invulling van kennisleemtes, bijvoorbeeld over open-data en hergebruik;

  • – Ondersteuning van de Europese harmonisatie en standaardisatie.

Betrouwbaar en veilig

• – De voorbereiding van de invoering van de Europese verordening over passagiersrechten is gestart met een consultatie via de Overlegorganen Infrastructuur en Milieu115. De consultatie is gericht aan de sector in den brede (o.m. vervoerders, verzekeraars, consumentenorganisaties). Aan de wegbeheerders is gevraagd een overzicht te geven van de terminals waar de voorschriften van de verordening van toepassing zijn.

• – Begin 2011 is de eerste maatregel om de capaciteit en punctualiteit op de gedecentraliseerde spoorlijnen te verbeteren gerealiseerd: dit betrof de aanleg van een stuk dubbelspoor bij Sneek Noord en een extra perron. Daardoor is de frequentie tussen Sneek en Leeuwarden verhoogd van 2 x per uur per richting naar 3 x per uur per richting. Voor de maatregelen op vrijwel alle andere lijnen is ProRail de planstudies gestart. Voor de perronverlengingen op de lijn Arnhem–Winterswijk is eind 2011 ook al de beschikking voor de realisatie afgegeven.

Regionale bereikbaarheid

Snel

• – De start van 44 projecten ter verhoging van snelheid en frequentie regionaal OV.

  In 2011 is de laatste overeenkomst in het kader van het actieprogramma regionaal OV ondertekend tussen het Rijk en de provincies Noord-Holland en Flevoland. Daarmee komt het totaal aan overeenkomsten met betrekking tot dat programma op 16. In deze overeenkomsten zijn over 26 projecten afspraken gemaakt over de uitvoering en de financiering. In 2011 zijn 25 projecten in uitvoering.

• – Ruimte voor de Fiets.

  In totaal zijn 55 000 stallingsplaatsen gereedgekomen, waaronder 5000 in NSP-project Arnhem; 25 000 stallingsplaatsen betreffen de vervanging van dubbellaags oude rekken (project upgrade bewaakte stallingen).

  Daarnaast is op 28 juni 2011 het nieuwe actieplan Fietsparkeren117 naar de Tweede Kamer gestuurd. Daarin wordt de vervolgkoers voor het programma «Ruimte voor de Fiets» 118 geschetst.

• – Strippenkaart en OV-chipkaart

  De OV-chipkaart is gedurende 2011 op alle regionale spoorlijnen ingevoerd. Daarmee is de introductie in heel Nederland voltooid. Daarnaast is de stopzetting van het nationaal vervoerbewijs (de strippenkaart) afgerond. In de zomer is de strippenkaart in tien vervoersregio’s uitgezet. Op 3 november zijn de laatste zes gevolgd, waarmee de strippenkaart aan het einde van het jaar definitief in heel Nederland is afgeschaft.

  De Commissie Meijdam heeft op 30 juni haar advies gegeven over 1) permanente structuur voor overleg en besluitvorming over concessieoverstijgende onderwerpen met nationale impact, 2) het oplossen van het dubbel opstaptarief in de treinrailketen en 3) enkelvoudig in- en uitchecken in de treinrailketen. Na oplevering van het advies is de heer Meijdam gevraagd om als kwartiermaker de adviezen uit te werken in oplossingen die geïmplementeerd kunnen worden.

Multimodale reisinformatie

Algemene strategie en beleidsvorming

De meetbare gegevens voor dit product zijn hieronder bij de overige producten weergegeven. Aangezien de genoemde activiteiten gericht zijn op zowel het regionaal OV-systeem en de regionale bereikbaarheid zijn hiervoor geen aparte meetbare gegevens ontwikkeld.

Regionale bereikbaarheid

Volgens het huidige Besluit Personenvervoer 2000 dient het stadsvervoer in de G3 op een later moment aanbesteed te worden. Bus- en multimodale concessies moeten op 1-1-2013 aanbesteed zijn, tram- en metroconcessies op 1-1-2017. De minister heeft deze data in 2011 in het Bp2000 vastgelegd om de G3 meer gelegenheid te bieden de aanbesteding voor te bereiden. Dit is in de brief aan de Tweede Kamer van 6-6-2011 medegedeeld (TK 2010–2011, 23 645, nr. 452)121.

Stimulering marktwerking taxi

OV-Chipkaart

Voor de invoering van de OV-chipkaart zijn geen meetbare gegevens opgenomen omdat de decentrale overheden en vervoerders verantwoordelijkheid dragen voor de uitrol.

34.05 Beter Benutten

Op dit moment worden de plannen van aanpak besproken om uitvoering te geven aan de 254 maatregelen zoals die in het bestuurlijk MIRT overleg zijn overeengekomen. Effecten van Beter Benutten zijn in het jaarverslag 2011 dan ook nog niet te benoemen.

Ruimte voor de Fiets: Er is in 2011 geen monitoring uitgevoerd, omdat er op een zeer groot aantal stations op dit moment gebouwd en verbouwd wordt. Daardoor zullen de resultaten van een monitoring niet representatief zijn. In het actieplan Fietsparkeren is aangegeven dat om de drie jaar tellingen worden uitgevoerd om de capaciteit vast te leggen. In 2009 is de laatste monitor uitgevoerd. In 2012 zal een volgende monitoring uitgevoerd worden.