De overheid bevordert gezonde en veilige arbeidsomstandigheden en draagt bij aan evenwichtige arbeidsverhoudingen en -voorwaarden.

De overheid bevordert een adequaat wettelijk kader voor het functioneren van de arbeidsmarkt, door bescherming te bieden en de belangen van werknemers te waarborgen in evenwicht met de belangen van de onderneming. De overheid voorziet hierbij in een minimumniveau van arbeidsrechtelijke bescherming, onder andere ten aanzien van de arbeidsvoorwaarden, arbeidsverhoudingen en arbeidsomstandigheden, met in achtneming van de eigen verantwoordelijkheid van werkgevers en werknemers. Daarnaast draagt zij zorg voor een op de arbeidsmarkt toegesneden arbeidsmigratiebeleid.

De overheid vindt het belangrijk dat werknemers en zelfstandigen hun werk onder goede condities kunnen verrichten. Dit is ook van belang voor het vergroten van de arbeidsparticipatie en arbeidsproductiviteit, en het beperken van uitval door ziekte en arbeidsongeschiktheid.

De overheid geeft invulling aan bovenstaand beleid door de vormgeving van een stelsel van wet- en regelgeving. Ook ziet de overheid toe op de naleving daarvan. Concreet gaat het daarbij om:

• • Gezond en veilig werken (waaronder de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) en de Arbeidstijdenwet (ATW));

• • Arbeidsverhoudingen (waaronder de Wet op de collectieve arbeidsovereenkomst (cao), de Wet op het algemeen verbindend en het onverbindend verklaren van bepalingen van collectieve arbeidsovereenkomsten (avv) en de Wet op de ondernemingsraden (WOR));

• • Arbeidsrechtelijke bescherming (waaronder de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag (Wml), wet- en regelgeving met betrekking tot gelijke behandeling en de Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs (Waadi));

• • Toelating van arbeidsmigranten (waaronder de Wet arbeid vreemdelingen (Wav)).

Bij het realiseren van deze doelstelling is een belangrijke taak weggelegd voor sociale partners. Zij zijn verantwoordelijk voor het maken van onderlinge afspraken over arbeidsvoorwaarden en arbeidsverhoudingen en het bieden van veilige en gezonde werkomstandigheden. De overheid bevordert dat sociale partners hier vorm en uitvoering aan geven en voert hiertoe overleg met hen.

De Minister stimuleert met financiële instrumenten initiatieven die bijdragen aan gezonde en veilige arbeidsomstandigheden en aan goede arbeidsverhoudingen en arbeidsvoorwaarden. De Minister regisseert met wet- en regelgeving het stelsel van minimumeisen. Hij is verantwoordelijk voor:

• • De vormgeving, het onderhoud en de werking van dit stelsel;

• • De vaststelling van de hoogte van het sociaal minimum en het maximum dagloon;

• • Het bevorderen van goede arbeidsverhoudingen, onder andere door het recht op onderhandeling door sociale partners te waarborgen en het in stand houden van een adequate overlegstructuur met de sociale partners;

• • Het bevorderen dat werkgevers en werknemers gezonde en veilige arbeidsomstandigheden en een goed werktijden- en verzuimbeleid realiseren;

• • Het bevorderen dat werkenden gezond en vitaal kunnen doorwerken tot de pensioengerechtigde leeftijd;

• • Zorgdragen voor gelijke kansen voor en tijdens arbeidsdeelname;

• • Het stimuleren en faciliteren van postinitiële scholing ten behoeve van het optimaal functioneren van de arbeidsmarkt;

• • De handhaving van de wet- en regelgeving door de Inspectie SZW.

De Minister van Financiën is primair verantwoordelijk voor de fiscale wet- en regelgeving. Wanneer fiscale instrumenten worden ingezet om doelstellingen in het kader van het arbeidsmarktbeleid te realiseren, is de Minister van SZW hiervoor medeverantwoordelijk.

Het domein van de arbeidsomstandigheden stond in 2013 in het teken van de kabinetsvisie op het stelsel voor gezond en veilig werken. In april 2013 reageerde het kabinet positief op het SER-advies over die visie op het stelsel. In dat kader is onder meer aan de SER een vervolgadvies gevraagd over de bedrijfsgezondheidszorg, is een brief over de aanpak van psychosociale arbeidsbelasting naar de Tweede Kamer gestuurd18 en is met sociale partners een gezamenlijke brief aan de Europese Commissie gezonden met de Nederlandse wensen over de Europese arbostrategie.

Aan het programma «duurzame inzetbaarheid» is in 2013 invulling gegeven door te stimuleren en te faciliteren dat werkgevers en werknemers er op de werkvloer mee aan de slag gaan. In dat kader zijn communicatiecampagnes uitgevoerd, bijeenkomsten voor werkgevers en werknemers georganiseerd en zijn werkgevers rechtstreeks gefaciliteerd. In aanvulling op de communicatiecampagnes is een aantal werkgevers rechtstreeks op weg geholpen om meer te investeren in duurzame inzetbaarheid.

A. Subsidies en opdrachten

De uitgaven aan subsidies en opdrachten zijn in 2013 ruim € 7 miljoen lager uitgekomen dan begroot. De neerwaartse aanpassing op het onderdeel subsidies bedraagt € 4 miljoen en is voor een deel veroorzaakt door een herschikking van € 1,7 miljoen naar het onderdeel Opdrachten en € 0,8 miljoen naar het onderdeel «Bijdrage aan andere begrotingen» in dit artikel. De reden van deze herschikking is dat 2013 het eerste jaar is geweest dat er een onderscheid gemaakt is tussen subsidies en opdrachten. Daarmee waren de exacte cijfers per onderdeel lastig in te schatten. Ten slotte is er een bedrag van € 1,6 miljoen onbesteed gebleven omdat verwachte subsidieaanvragen niet zijn ingediend en er lagere subsidies zijn verleend dan aanvankelijk werd verwacht.

De neerwaartse aanpassing op het onderdeel Opdrachten van € 3,2 miljoen is het gevolg van herschikking van € 1,2 miljoen naar artikel 98 in verband met de voorlichting over het project Duurzame Inzetbaarheid, terwijl € 0,8 miljoen is overgeheveld naar artikel 98 ten behoeve van de Inspectie SZW (onder meer voor het Arboportaal en het Besluit Risico’s Zware Ongevallen (BRZO)). Een bedrag van € 1,2 miljoen is uiteindelijk niet tot besteding gekomen. De reden hiervan is onder meer dat de Europese aanbesteding voor uitvoering van het programma Zelfregulering langer duurde dan verwacht, de uitgaven voor een aantal opdrachten pas in 2014 tot betaling komen en enkele activiteiten uiteindelijk voor een lager bedrag uitgevoerd zijn dan begroot.

B. Bekostiging

De gerealiseerde uitgaven komen nagenoeg overeen met de begrote uitgaven.

C. Bijdrage aan andere begrotingen

De bijdragen aan andere begrotingen zijn gerealiseerd via budgetoverhevelingen naar de verschillende departementen, zoals het Ministerie van EZ in verband met de bijdrage aan het TNO, het Ministerie van VWS in verband met de jaarlijkse bijdrage aan de Gezondheidsraad en het Ministerie van I&M in verband met een bijdrage aan het Landelijk Asbestvolgsysteem. Deze mutaties zijn verwerkt bij Voor- en Najaarsnota 2013. De uitgaven worden door de desbetreffende departementen op hun begroting verantwoord.

D. Ontvangsten

De boeteontvangsten zijn € 7,0 miljoen lager dan begroot. Dat komt in de eerste plaats doordat de aan het amendement Spekman19 gekoppelde ontvangsten (– € 3,9 miljoen) niet zijn gerealiseerd. Dit vanwege het feit dat – zoals eerder aan de Tweede Kamer gemeld – inspecteurs zichzelf niet kunnen financieren uit de door hen opgebrachte boeteontvangsten20.

Het resterende verschil is hoofdzakelijk het gevolg van beslissingen op bezwaren waardoor SZW ten onrechte geïnde bedragen met wettelijke rente moest terugbetalen (– € 3,1 miljoen).

Gezond en veilig werken

Het percentage arbeidsongevallen onder werknemers dat verzuim tot gevolg heeft is 2,7%. Ten opzichte van 2012 is dat een daling van 10%.

Arbeidsverhoudingen en voorwaarden

Handhaving