A: Algemene doelstelling
Het bevorderen van een goed functionerende internationale rechtsorde, met een blijvende inzet op mensenrechten, als integraal onderdeel van het buitenlandbeleid.
Een sterke rechtsorde en eerbiediging van mensenrechten maken de wereld stabieler, veiliger, vrijer en welvarender. Dit vereist goed functionerende internationale instellingen met een breed draagvlak en voortdurende inzet tegen straffeloosheid. Deze rechtsorde is onlosmakelijk verbonden met universele mensenrechten. De bevordering van mensenrechten is een kernelement van het Nederlands buitenlandbeleid.
B: Rol en verantwoordelijkheid
De regering zet zich concreet in voor de volgende prioritaire thema’s: mensenrechtenverdedigers, gelijke rechten voor lesbiennes, homo’s, biseksuelen en transgenders, gelijke rechten voor vrouwen, vrijheid en meningsuiting (off- en online), de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging, ernstigste schendingen (waaronder doodstraf en marteling), mensenrechten en ontwikkeling, en mensenrechten en bedrijfsleven.
De Minister is verantwoordelijk voor:
Stimuleren
-
• Van een effectief stelsel van internationale organisaties, inclusief financiële bijdrage, om een stabiele internationale omgeving te scheppen en de internationale rechtsorde te versterken.
-
• Van een betere mensenrechtensituatie mede door het financieren en uitvoeren van projecten via bilaterale en multilaterale kanalen ter bevordering van prioritaire mensenrechtenthema’s.
Regisseren
-
• Interdepartementale coördinatie ten behoeve van een coherente en consistente Nederlandse inzet in internationale organisaties ter bevordering van de internationale rechtsorde en mensenrechten.
Financieren
-
• Bijdragen ten behoeve van goed functionerende internationale instellingen.
-
• Bijdragen ter bescherming en bevordering van mensenrechten.
C: Beleidsconclusies
Mensenrechten
Nederland speelde internationaal een voortrekkersrol op het gebied van lesbische vrouwen, homoseksuele mannen, biseksuelen, transgender- en intersekse personen (LHBTI) door het voorzitterschap van de Equal Rights Coalition (ERC), zie bijvoorbeeld statement on situation in Chechnya waarin Rusland is aangesproken om onafhankelijk onderzoek te verrichten naar de vervolging van LHBTI’s in Tsjetsjenië. Dit was het eerste publieke statement van de ERC.
Via het Mensenrechtenfonds zijn wereldwijd projecten ondersteund met als doel de bescherming en bevordering van mensenrechten. De Tweede Kamer wordt jaarlijks in mei via de mensenrechtenrapportage geïnformeerd over de resultaten.
Internationale rechtsorde
In 2017 zijn de inspanningen vooral gericht geweest op het laatste jaar van het Nederlandse lidmaatschap van de VN-mensenrechtenraad, zie de Kamerbrief met verslag 36e zitting van de Mensenrechtenraad van 25 oktober 2017 (Jemen-resolutie, hervorming VN-mensenrechtenraad), samenwerking in EU-verband op mensenrechtenterrein, en de aanpak van straffeloosheid door o.a. steun aan het Internationaal Strafhof, het Joegoslavië Tribunaal en het International, Impartial and Independent Mechanism to assist in investigating and prosecuting international crimes committed in Syria (Syrië Bewijzenbank-IIIM).
Als voorzien zijn de inspanningen in het kader van de Veiligheidsraad erop gericht geweest de definitieve verkiezing medio 2017 te realiseren (dit is behaald conform planning) en verder in te zetten op samenwerking met Italië op gedeelde prioriteiten. Zoals conflictpreventie, verbetering vredesoperaties, burgerbescherming, migratie, rechtstaat en rekenschap.
In opvolging van een doorlichting in 2015 van de Inspectie Ontwikkelingssamenwerking en Beleidsevaluatie (IOB) van het Nederlandse beleid ter versterking van de internationale rechtsorde streeft Nederland er onder meer actief naar de leemtes in de internationale rechtsorde op te vullen en zo de ontwikkeling van de internationale rechtsorde te bevorderen. In dit verband kan worden verwezen naar het onderdeel beleidsprioriteiten van het jaarverslag waarin de resultaten ten aanzien van Multilateraal Verdrag betreffende Rechtshulp en Uitlevering bij Internationale Misdaden (MVRUIM) en de Arctic Sunrise arbitrage worden benoemd. In de onderhandelingen over de totstandkoming van een uitvoerende overeenkomst bij het Zeerechtverdrag over de bescherming en het duurzaam gebruik van de marine biologische diversiteit op volle zee is in 2017 overeenstemming bereikt over aanbevelingen aan de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (AVVN) over de elementen voor een verdrag. In vervolg hierop is overeenstemming bereikt over een resolutie van de AVVN (Resolutie A/RES/72/249) waarin een intergouvernementele conferentie is bijeengeroepen die in ieder geval in 2018, 2019 en 2020 bijeen zal komen met het mandaat om, met inachtneming van de aanbevelingen uit de vorige fase van de onderhandelingen, de tekst van een juridisch bindend instrument uit te werken.
D: Budgettaire gevolgen van beleid
| Realisatie 2013 | Realisatie 2014 | Realisatie 2015 | Realisatie 2016 | Realisatie 2017 | Vastgestelde begroting 2017 | Verschil 2017 | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Verplichtingen | 116.445 | 95.895 | 84.891 | 120.747 | 100.944 | 148.225 | – 47.281 | ||
| Uitgaven: | |||||||||
| Programma-uitgaven totaal | 110.611 | 112.990 | 117.348 | 110.812 | 114.819 | 110.249 | 4.570 | ||
| 1.1 | Goed functionerende internationale instellingen met een breed draagvlak | 56.785 | 53.213 | 55.937 | 54.569 | 57.086 | 55.635 | 1.451 | |
| Subsidies | |||||||||
| Internationaal recht | 9.678 | 5.932 | 9.578 | 6.135 | 3.443 | ||||
| Bijdragen (inter)nationale organisaties/Subsidies/Opdrachten | |||||||||
| Internationaal recht | 1.316 | 1.669 | 0 | 1.669 | |||||
| Verenigde Naties | 35.492 | 34.696 | 35.056 | 39.525 | – 4.469 | ||||
| OESO | 6.814 | 6.821 | 6.685 | 6.175 | 510 | ||||
| Campagne VN veiligheidsraad | 679 | 2.363 | 288 | 500 | – 212 | ||||
| VNVR projectkosten | 435 | 0 | 435 | ||||||
| Internationaal Strafhof | 3.274 | 3.441 | 3.375 | 3.300 | 75 | ||||
| 1.2 | Bescherming en bevordering van mensenrechten | 53.826 | 59.777 | 61.411 | 56.243 | 57.733 | 54.614 | 3.119 | |
| Subsidies | |||||||||
| Centrale mensenrechtenprogramma's | 270 | 0 | 270 | ||||||
| Bevordering van het vrije woord | 15.000 | 10.700 | 2.800 | 2.800 | 0 | ||||
| Landenprogramma's mensenrechten | 9.372 | 16.863 | 25.321 | 24.615 | 706 | ||||
| Opdrachten | |||||||||
| Landenprogramma's mensenrechten | 1.512 | 0 | 1.512 | ||||||
| Bijdragen (inter)nationale organisaties | |||||||||
| Landenprogramma's mensenrechten | 29.292 | 20.903 | 20.330 | 19.705 | 625 | ||||
| Centrale mensenrechtenprogramma's | 7.747 | 7.776 | 7.500 | 7.494 | 6 | ||||
E: Toelichting op de financiële instrumenten
Verplichtingen
De gerealiseerde verplichtingen zijn lager dan begroot, vooral omdat een voor 2017 geplande verplichting met RNW-media (voorheen Radio Nederland Wereldomroep) al in 2016 is aangegaan, zoals gemeld bij eerste suppletoire begroting 2017.
Uitgaven
Artikel 1.1
Per saldo zijn de uitgaven voor goed functionerende internationale instellingen met een breed draagvlak toegenomen. Enerzijds wordt dit veroorzaakt door een stijging van de uitgaven aan de Carnegiestichting, zoals ook toegelicht in de eerste suppletoire begroting. Het betreft extra uitgaven die verband houden met een onderzoek naar de omvang van aanwezigheid van asbest in het Vredespaleis en het nemen van aanvullende beveiligingsmaatregelen in dit pand. Anderzijds valt de verplichte bijdrage aan de VN dit jaar ruim EUR 4 miljoen lager uit dan geraamd omdat het Nederlands aandeel in de totale bijdrage is gewijzigd en vanwege de ontwikkeling van de koers van de USD.
Artikel 1.2
De uitgaven (subsidies, opdrachten en bijdragen) voor landenprogramma’s mensenrechten zijn zoals vermeld in de Decemberbrief hoger dan de vastgestelde begroting vanwege de inzet voor de eerste tranche betalingen van nieuwe activiteiten, die voortkomen uit de call for proposals 2017 binnen het mensenrechtenfonds. Dit geldt met name op het gebied van de prioritaire thema’s LHBTI (lesbische vrouwen, homoseksuele mannen, biseksuelen, transgender- en intersekse personen), vrijheid van journalisten en vrijheid van religie en levensovertuiging.